2020.09.09 - Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej

Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0114-KDIP4-3.4012.277.2020.1.EK
z 9 września 2020 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2020 r., poz. 1325) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 10 czerwca 2020 r. (data wpływu 10 czerwca 2020 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie zwolnienia od podatku VAT usług świadczonych jako Agent Emisji, tj.:

weryfikację spełniania przez emitenta wymogów dotyczących emisji obligacji, wynikających z przepisów prawa;

weryfikację zgodności działań emitenta z wymogami dotyczącymi oferowania obligacji, wynikającymi z przepisów prawa;

weryfikację spełniania przez obligacje oraz przez emitenta warunków rejestracji w depozycie papierów wartościowych, a także tego, czy przyjęte przez X, zasady obsługi realizacji zobowiązań emitentów zapewniają możliwość prawidłowego wykonania zobowiązań wynikających z obligacji;

utworzenie i prowadzenie ewidencji osób uprawnionych z obligacji, pośredniczenie w zawieraniu przez emitenta umowy, której przedmiotem jest rejestracja obligacji w depozycie papierów wartościowych;

pomoc w przygotowaniu i złożeniu wniosku o zawarcie umowy o uczestnictwo w X wraz z załącznikami, w przypadku gdy emitent nie jest jeszcze uczestnikiem X w typie emitent

– jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 10 czerwca 2020 r. wpłynął ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie zwolnienia od podatku VAT ww. usług świadczonych jako Agent Emisji.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny:

Bank jest bankiem uniwersalnym prowadzącym działalność bankową w rozumieniu ustawy Prawo bankowe z dnia 29 sierpnia 1997 r. (t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 2357 ze zm.), będący zarejestrowanym, czynnym podatnikiem VAT. Wnioskodawca jest bankiem prowadzącym działalność powierniczą w rozumieniu przepisów art. 3 pkt 36 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (t.j. Dz. U. z 2020 r., poz. 89 ze zm., dalej: „UOIF”), tj. bankiem krajowym uprawnionym na mocy zezwolenia Komisji Nadzoru Finansowego (dalej: „KNF”) do prowadzenia rachunków papierów wartościowych, rachunków derywatów i rachunków zbiorczych.

W związku z rozszerzonym zakresem obowiązkowej dematerializacji papierów wartościowych, do UOIF wdrożone zostały regulacje dotyczące obligatoryjnego korzystania ze wsparcia tzw. agenta emisji. Wnioskodawca jest podmiotem uprawnionym do wykonywania funkcji agenta emisji, w rozumieniu art. 7a ust. 1 UOIF, zgodnie z którym w przypadku obligacji emitowanych na podstawie ustawy z dnia 15 stycznia 2015 r. o obligacjach (Dz. U. z 2018 r. poz. 483 i 2243 oraz z 2019 r. poz. 1572, 1655, 1798 i 2217) oraz listów zastawnych emitowanych na podstawie ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o listach zastawnych i bankach hipotecznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 1771, z 2018 r. poz. 2243 oraz z 2019 r. poz. 2217), z zastrzeżeniem art. 5a ust. 2 tej ustawy, w odniesieniu do których emitent nie zamierza ubiegać się o dopuszczenie do obrotu na rynku regulowanym ani o wprowadzenie do ASO, a także w przypadku certyfikatów inwestycyjnych emitowanych przez fundusz inwestycyjny zamknięty, który nie jest publicznym funduszem inwestycyjnym zamkniętym, przed zawarciem umowy, której przedmiotem jest rejestracja tych papierów wartościowych w depozycie papierów wartościowych, emitent zawiera umowę o wykonywanie funkcji agenta emisji tych papierów wartościowych z firmą inwestycyjną uprawnioną do prowadzenia rachunków papierów wartościowych albo z bankiem powierniczym.

Ponadto Bank zawarł z X umowę o uczestnictwo bezpośrednie w systemie depozytowym w typie uczestnictwa agenta emisji i sponsora emisji. Tym samym Wnioskodawca stanowi podmiot uprawniony do pełnienia funkcji agenta emisji w rozumieniu zarówno UOIF, jak i regulacji X (dalej jako: „Agent Emisji”).

Umowa o wykonywanie funkcji Agenta Emisji zawierana jest przed rozpoczęciem proponowania nabycia papierów wartościowych, zaś zgodnie z treścią art. 7b ust. 4 UOIF obowiązki Agenta Emisji obejmują co do zasady:

weryfikację spełniania przez emitenta wymogów dotyczących emisji papierów wartościowych, wynikających z przepisów prawa;
weryfikację zgodności dokumentacji i oświadczeń przedstawionych przez emitenta z wymogami dotyczącymi oferowania papierów wartościowych, wynikającymi z przepisów prawa;
weryfikację spełniania przez papiery wartościowe oraz przez ich emitenta warunków rejestracji w depozycie papierów wartościowych określonych w regulaminie, o którym mowa w art. 50 ust. 1, a także tego, czy przyjęte przez Krajowy Depozyt lub przez spółkę, której Krajowy Depozyt przekazał wykonywanie czynności z zakresu zadań, o których mowa w art. 48 ust. 1 pkt 1 i 4, zasady obsługi realizacji zobowiązań emitentów zapewniają możliwość prawidłowego wykonania zobowiązań wynikających z papierów wartościowych;
utworzenie ewidencji osób uprawnionych z papierów wartościowych oraz wydawanie zaświadczeń, o których mowa w ustawie o funduszach inwestycyjnych oraz ustawie z dnia 15 stycznia 2015 r. o obligacjach;
zawarcie w imieniu emitenta umowy, której przedmiotem jest rejestracja papierów wartościowych w depozycie papierów wartościowych, a także udzielanie emitentowi niezbędnej pomocy w zakresie ustalenia i przygotowania dokumentacji niezbędnej do zawarcia tej umowy.

Umowa o wykonywanie funkcji agenta emisji nie może wyłączyć ani ograniczyć obowiązków Agenta Emisji. Co do zasady, zarówno w sytuacji, w której zgodnie z przepisami UOIF udział Agenta Emisji odgrywał będzie charakter obligatoryjny, jak również w przypadku korzystania przez Klienta ze wsparcia Banku, jako Agenta Emisji dla potrzeb emisji, w ramach których jego udział nie jest wymagany, świadczenie usługi pełnienia funkcji Agenta Emisji zawsze obejmować będzie wykonywanie przywołanego wyżej zakresu czynności, wynikającego bezpośrednio z treści przepisów UOIF.

Agent emisji jest obowiązany wykonywać ww. obowiązki w sposób rzetelny i niezależny, z zachowaniem należytej staranności wynikającej z profesjonalnego charakteru prowadzonej przez niego działalności.

Prawa z papierów wartościowych, o których mowa w art. 7b ust. 1 UOIF, powstają z chwilą dokonania zapisu w ewidencji osób uprawnionych z papierów wartościowych prowadzonej przez Agenta Emisji i przysługują osobom wskazanym w tej ewidencji jako osoby uprawnione z tych papierów wartościowych. Ponadto Agent Emisji zobowiązany jest utworzyć ewidencję osób uprawnionych z papierów wartościowych po spełnieniu wymogów będących przedmiotem weryfikacji dokonanej w zakresie określonym w ust. 4 pkt 1-3 lub gdy ujawnione w toku weryfikacji nieprawidłowości lub niezgodności zostały usunięte przez emitenta albo nie zagrażają bezpieczeństwu obrotu ani interesom inwestorów.

W myśl zaś art. 7b ust. 8a UOIF z chwilą utworzenia ewidencji osób uprawnionych z papierów wartościowych Agent Emisji staje się bezwarunkowo i nieodwołalnie umocowany do zawarcia w imieniu emitenta umowy, której przedmiotem jest rejestracja tych papierów wartościowych w depozycie papierów wartościowych.

Pośredniczenie w zawieraniu przez emitenta umowy, której przedmiotem jest rejestracja papierów wartościowych w depozycie papierów wartościowych, w szczególności udzielanie emitentowi niezbędnej pomocy w zakresie ustalenia i przygotowania dokumentacji niezbędnej do zawarcia tej umowy jest jednym z obligatoryjnych elementów wsparcia udzielanego przez Agenta Emisji.

Pozytywne rozpatrzenie wniosku o zarejestrowanie papierów wartościowych w depozycie papierów wartościowych równoznaczne jest z zawarciem umowy pomiędzy emitentem (w którego imieniu działa Agent Emisji) oraz X, jak również skutkować będzie zarejestrowaniem danych papierów wartościowych w depozycie papierów wartościowych, równoznacznym z ich wykreowaniem.

Od chwili zarejestrowania w depozycie papierów wartościowych obligacji, listów zastawnych lub certyfikatów inwestycyjnych, o których mowa w art. 7b ust. 1 UOIF, zapisy w ewidencji osób uprawnionych z tych papierów wartościowych prowadzonej przez agenta emisji wywołują skutki prawne związane z zapisem na rachunkach papierów wartościowych.

W celu umożliwienia pełnienia przez Bank funkcji Agenta Emisji, o której mowa powyżej, Wnioskodawca co do zasady zawiera z danym emitentem obligacji (dalej: „Klient”) umowę w celu określenia zasad i warunków, na jakich Bank będzie wykonywał funkcję Agenta Emisji na rzecz Klienta w związku z emisją obligacji, jak również zasad wynagradzania za pełnienie tej funkcji (dalej powoływana jako: „Umowa’).

Usługa Agenta Emisji świadczona przez Bank w ramach Umowy ma charakter kompleksowy i obejmuje:

weryfikację spełniania przez emitenta wymogów dotyczących emisji obligacji, wynikających z przepisów prawa;

weryfikację zgodności działań emitenta z wymogami dotyczącymi oferowania obligacji, wynikającymi z przepisów prawa;

weryfikację spełniania przez obligacje oraz przez emitenta warunków rejestracji w depozycie papierów wartościowych, a także tego, czy przyjęte przez X, zasady obsługi realizacji zobowiązań emitentów zapewniają możliwość prawidłowego wykonania zobowiązań wynikających z obligacji;

utworzenie i prowadzenie ewidencji osób uprawnionych z obligacji,

pośredniczenie w zawieraniu przez emitenta umowy, której przedmiotem jest rejestracja obligacji w depozycie papierów wartościowych;

pomoc w przygotowaniu i złożeniu wniosku o zawarcie umowy o uczestnictwo w X. wraz z załącznikami, w przypadku gdy emitent nie jest jeszcze uczestnikiem X w typie emitent.

Czynności wykonywane przez Agenta Emisji sprowadzają się de facto do weryfikacji zgodności z prawem danej potencjalnej emisji papierów wartościowych, jak również działań w charakterze pośrednika w procesie rejestracji instrumentów finansowych w X.

Zgodnie z założonym modelem biznesowym, Bank, co do zasady, nie będzie prowadził stałego rejestru Sponsora Emisji dla papierów wartościowych objętych usługą Agenta Emisji. Usługa ta jest kierowana bowiem do takich emisji papierów wartościowych, które zostaną objęte przez inwestorów posiadających indywidualne rachunki papierów wartościowych otwarte w instytucjach finansowych.

Sporadycznie, może zdarzyć się jednak, że inwestor nie wskaże indywidualnego rachunku papierów wartościowych i Bank będzie w tym ograniczonym zakresie prowadził rejestr Sponsora Emisji.

Rejestr Sponsora Emisji będzie obejmował zapisy dotyczące papierów wartościowych - uważane za rachunki papierów wartościowych - na podstawie ustawy z 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi.

Bank nie pobiera osobnego wynagrodzenia za tymczasowe prowadzenie ewidencji papierów wartościowych, o którym mowa wyżej. Nadrzędnym celem usługi Agenta Emisji jest doprowadzenie do wprowadzenia instrumentu finansowego do obrotu poprzez kreację papieru wartościowego i jego rejestrację w depozycie papierów wartościowych. Przejściowe prowadzenie ewidencji papierów wartościowych w usłudze Agenta Emisji ma znaczenie marginalne.

Z tytułu wykonywania funkcji Agenta Emisji, Bank pobiera od Klienta jednorazowe wynagrodzenie związane z pełnieniem funkcji Agenta Emisji.

Dodatkowo, Klient dokonuje na rzecz Banku zwrotu kosztów związanych z ponoszeniem przez Bank opłat na rzecz X.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy wskazane w opisie stanu faktycznego usługi wykonywane przez Bank, na podstawie umowy o wykonywanie funkcji Agenta Emisji, podlegają zwolnieniu z podatku od towarów i usług, w myśl art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy o VAT?

W ocenie Wnioskodawcy usługi wykonywane przez Bank na podstawie umowy o wykonywanie funkcji Agenta Emisji podlegają zwolnieniu z podatku od towarów i usług, w myśl art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy o VAT.

UZASADNIENIE STANOWISKA WNIOSKODAWCY

W świetle art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług („ustawa o VAT”), opodatkowaniu VAT podlega, w szczególności, odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Z kolei zgodnie z art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów.

Na gruncie systemu VAT obowiązującego w Unii Europejskiej kluczowe znaczenie mają przede wszystkim ekonomiczne skutki określonych zdarzeń, co podkreślał w swoich orzeczeniach Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej („TSUE”), np. w wyroku z dnia 8 lutego 1990 r. w sprawie C-320/88 Shipping and Forwarding Enterprise SAFE oraz w wyroku z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie C-185/01 Auto Lease Holland BV. Oznacza to, że system podatku VAT odznacza się wysokim stopniem autonomii w stosunku do innych dziedzin prawa, a innymi słowy, nie jest prawidłowe automatyczne przekładanie pojęć i zasad występujących w innych gałęziach prawa na grunt podatku VAT. Podatek ten posiada bowiem własne zasady i terminologię, mające za punkt wyjścia, jak wyżej wskazano, realne skutki przejawów życia gospodarczego.

Zgodnie z szeregiem orzeczeń TSUE (np. wyrok z dnia 3 marca 1994 r. w sprawie C-16/93 R. J. Tolsma, wyrok z dnia 1 kwietnia 1982 r. w sprawie C-89/81 Hong-Kong Trade Development Council, wyrok z dnia 5 lutego 1981 r. w sprawie C-154/80 Association cooperative „Coóperatieve Aardappelenbewaarplaats GA”), aby mówić o odpłatnym świadczeniu niezbędne jest łączne spełnienie następujących przesłanek:

istnienie związku prawnego między świadczeniodawcą i świadczeniobiorcą, w ramach którego następuje świadczenie wzajemne;
wynagrodzenie otrzymane przez świadczeniodawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za świadczenie na rzecz świadczeniobiorcy;
istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie świadczeniobiorcy;
odpłatność za otrzymane świadczenie pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miałaby być opodatkowana podatkiem VAT;
istnieje możliwość wyrażenia w pieniądzu wartości tego świadczenia wzajemnego.

Zgodnie z art. 29a ust. 1 ustawy o VAT podstawą opodatkowania jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę usług świadczonych przez podatnika.

Biorąc pod uwagę fakt, iż:

usługa Agenta Emisji świadczona jest na podstawie Umowy (istnieje związek prawny pomiędzy Bankiem a Klientem),

otrzymane przez Bank wynagrodzenie, wyrażone w pieniądzu, należne jest za konkretne świadczenie ze strony Banku,

Klient odnosi faktyczną korzyść z racji wykonywanej przez Bank funkcji Agenta Emisji, nierozerwalnie powiązanej z wprowadzeniem danego instrumentu finansowego na rynek oraz doprowadzeniem do jego sprzedaży na rzecz inwestorów,

w ocenie Banku nie ulega wątpliwości, iż wykonywanie funkcji Agenta Emisji stanowi świadczenie usług na gruncie podatku VAT.

Przepisy ustawy o VAT przewidują szereg zwolnień od podatku VAT, które zostały uregulowane w Rozdziale 2 Działu VIII – m. in. zwolnienie dla usług, których przedmiotem są instrumenty finansowe. I tak w myśl art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy o VAT zwalnia się od podatku usługi, których przedmiotem są instrumenty finansowe, o których mowa w UOIF, z wyłączeniem przechowywania tych instrumentów i zarządzania nimi, oraz usługi pośrednictwa w tym zakresie.

Funkcja Agenta Emisji jako usługa o charakterze odmiennym od usług przechowywania i zarządzania papierami wartościowymi

W pierwszej kolejności Wnioskodawca pragnie podkreślić, iż usługa pełnienia funkcji Agenta Emisji przez Bank nie stanowi usługi przechowywania bądź też zarządzania papierami wartościowymi.

Usługi przechowania, nie zostały w sposób szczególny zdefiniowane w ustawie o VAT, bądź Dyrektywie VAT ( Dyrektywa Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. U. UE. L. z 2006 r. Nr 347, str. 1 ze zm.). Znaczenia powyższego pojęcia należy tym samym upatrywać w języku potocznym. Przechowanie należy zatem rozumieć jako chronienie czegoś przed zaginięciem, popsuciem, uszkodzeniem poprzez umieszczenie w odpowiednich warunkach.

Wyłączeniu ze zwolnienia z art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy o VAT podlegać będą zatem m.in. usługi depozytu instrumentów finansowych, zarówno w formie materialnej, jak i zdematerializowanej, na co wskazuje wydana w dniu 20 stycznia 2020 r. interpretacja ogólna Ministra Finansów (sygn. PT6.8101.4.2019) w sprawie zastosowania właściwej stawki podatku VAT w przypadku wykonywania czynności polegających na przechowywaniu instrumentów finansowych.

Wnioskodawca pragnie wskazać, iż w przedstawionym stanie faktycznym prowadzenie ewidencji papierów wartościowych ma wyłącznie charakter tymczasowy i przejściowy. Zatem, ta okoliczność nie powinna przesądzać o charakterze i celu usługi, którym w tym przypadku nie jest z pewnością przechowanie instrumentów finansowych.

Analogicznie do usług przechowywania, usługi zarządzania instrumentami finansowymi również nie zostały zdefiniowane w przepisach prawa. Orzecznictwo wypracowane przez TSUE wskazuje natomiast, iż usługi takie należy rozumieć jako czynności ściśle związane np. z prowadzeniem funduszy inwestycyjnych (Wyrok TSUE z 4 maja 2006 r. w sprawie Abbey National (C-169/04).

Mając na uwadze powyższe wskazać należy, iż usługi Agenta Emisji nie będą również stanowiły usługi zarządzania instrumentami finansowymi.

Funkcja Agenta Emisji jako usługa, której przedmiotem są instrumenty finansowe

Zgodnie z art. 2 ust. 1 UOIF, instrumentami finansowymi w rozumieniu ustawy są:

papiery wartościowe;
niebędące papierami wartościowymi:
1. tytuły uczestnictwa w instytucjach wspólnego inwestowania,
2. instrumenty rynku pieniężnego,
3. opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward na stopę procentową, inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest papier wartościowy, waluta, stopa procentowa, wskaźnik rentowności, uprawnienie do emisji lub inny instrument pochodny, indeks finansowy lub wskaźnik finansowy, które są wykonywane przez dostawę lub rozliczenie pieniężne, z wyłączeniem instrumentów pochodnych, o których mowa w art. 10 rozporządzenia 2017/565,
4. opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward na stopę procentową oraz inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest towar i które są wykonywane przez rozliczenie pieniężne lub mogą być wykonane przez rozliczenie pieniężne według wyboru jednej ze stron,
5. opcje, kontrakty terminowe, swapy oraz inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest towar i które mogą być wykonane przez dostawę, pod warunkiem że są dopuszczone do obrotu w systemie obrotu instrumentami finansowymi, z wyłączeniem produktów energetycznych będących przedmiotem obrotu hurtowego na OTF, które muszą być wykonywane przez dostawę,
6. niedopuszczone do obrotu w systemie obrotu instrumentami finansowymi opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward oraz inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest towar i które mogą być wykonane przez dostawę, a które nie są przeznaczone do celów handlowych i wykazują właściwości innych pochodnych instrumentów finansowych,
7. instrumenty pochodne dotyczące przenoszenia ryzyka kredytowego,
8. kontrakty na różnicę,
9. opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward dotyczące stóp procentowych oraz inne instrumenty pochodne odnoszące się do zmian klimatycznych, stawek frachtowych oraz stawek inflacji lub innych oficjalnych danych statystycznych, które są wykonywane przez rozliczenie pieniężne albo mogą być wykonane przez rozliczenie pieniężne według wyboru jednej ze stron, a także instrumenty pochodne, o których mowa w art. 8 rozporządzenia 2017/565, i inne, które wykazują właściwości innych pochodnych instrumentów finansowych,
10. uprawnienia do emisji.

Przez papiery wartościowe w myśl art. 3 pkt 1 UOIF rozumieć zaś należy:

akcje, prawa poboru w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2019 r. poz. 505, 1543, 1655, 1798 i 2217), prawa do akcji, warranty subskrypcyjne, kwity depozytowe, obligacje, listy zastawne, certyfikaty inwestycyjne i inne zbywalne papiery wartościowe, w tym inkorporujące prawa majątkowe odpowiadające prawom wynikającym z akcji lub z zaciągnięcia długu, wyemitowane na podstawie właściwych przepisów prawa polskiego lub obcego,
inne zbywalne prawa majątkowe, które powstają w wyniku emisji, inkorporujące uprawnienie do nabycia lub objęcia papierów wartościowych określonych w lit. a, lub wykonywane poprzez dokonanie rozliczenia pieniężnego, odnoszące się do papierów wartościowych określonych w lit. a, walut, stóp procentowych, stóp zwrotu, towarów oraz innych wskaźników lub mierników (prawa pochodne).

Mając na uwadze powyższe, Wnioskodawca pragnie wskazać, iż nie ulega wątpliwości, że obligacje, listy zastawne, czy też certyfikaty inwestycyjne, w odniesieniu do których funkcja Agenta Emisji jest pełniona, stanowią instrumenty finansowe w rozumieniu przepisów UOIF. Istotnym podkreślenia jest, iż usługi wykonywane przez Bank w ramach pełnienia funkcji Agenta Emisji stanowią usługi których przedmiotem są instrumenty finansowe, nie zaś wyłącznie odnoszące się do instrumentów finansowych. Przez czynności „odnoszące się do” instrumentów finansowych rozumieć bowiem należy działania, które nie skutkują przekazaniem środków pieniężnych lub papierów wartościowych i nie prowadzą do zmian prawnych i finansowych stron transakcji.

Przepisy ustawy o VAT nie precyzują jak rozumieć pojęcie „usług, których przedmiotem są instrumenty finansowe”.

Zgodnie ze stanowiskiem prezentowanym przez organy podatkowe (Interpretacja indywidualna przepisów prawa podatkowego z dnia 23 września 2019 r., nr 0114-KDIP4.4012.395.2019.2.AK ) instrument finansowy jest przedmiotem usługi, o której mowa w art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy o VAT wyłącznie gdy świadczenie tej usługi skutkuje zmianą sytuacji prawnej i finansowej między stronami transakcji.

Podobnie w orzecznictwie sądów administracyjnych stwierdza się, iż „Zamieszczone w art. 43 ust. 1 pkt 41 u.p.t.u. sformułowanie „usługi, których przedmiotem są instrumenty finansowe” obejmuje czynności związane z emisją i obrotem instrumentami finansowymi oraz pośrednictwo w tych transakcjach, w następstwie których dochodzi do powstania, zmiany lub wygaśnięcia praw i obowiązków ich stron, co oznacza, że w hipotezie tego przepisu nie mieszczą się usługi samego przyjmowania, gromadzenia i udostępniania informacji uprawnionym podmiotom o transakcjach dotyczących instrumentów finansowych, stanowiące przedmiot działania repozytorium transakcji”.- Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 22 marca 2017 r., sygn. I FSK 1708/15.

Podobne pojęcie w sposób analogiczny zostało również zdefiniowane w orzecznictwie TSUE na gruncie przepisów Dyrektywy VAT, które posługują się zwrotem „usług, których przedmiotem są akcje (...) i inne papiery wartościowe”.

W wyroku w sprawie C-29/08 Skatteverket TSUE wskazał, iż „transakcje, których przedmiotem są akcje i inne papiery wartościowe” należy rozumieć jako transakcje dokonywane na rynku papierów wartościowych zmieniające sytuację prawną i finansową pomiędzy stronami. Pojęcie „transakcje dotyczące papierów wartościowych” dotyczy w ocenie Trybunału transakcji mogących stworzyć, zmienić lub spowodować wygaśnięcie praw i obowiązków z tytułu papierów wartościowych. Podobne konkluzje wynikają z wyroków TSUE w sprawach C-2/95 Sparekassernes Datacenter oraz C-235/00 CSC Financial Services.

Mając na uwadze przedstawiony stan faktyczny, w ocenie Wnioskodawcy wskazać należy, iż obowiązki Agenta Emisji, których celem jest zawarcie umowy dotyczącej rejestracji papierów wartościowych w depozycie papierów wartościowych, a w konsekwencji doprowadzenia do rzeczywistej emisji danych papierów wartościowych sklasyfikować należy w sposób jednoznaczny jako usługi, których przedmiotem są instrumenty finansowe, w myśl przepisu art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy o VAT.

Działania wykonywane przez Agenta Emisji stanowią odróżniającą się całość, ściśle powiązaną z instrumentami finansowymi i spełniającą specyficzne, podstawowe funkcje instrumentów finansowych. Zakres działań podejmowanych przez Agenta Emisji, jak również rola tego podmiotu w całym procesie emisji określonych papierów wartościowych nie ma charakteru działań technicznych czy wyłącznie administracyjnych, które mogłyby zostać uznane za działania niemieszczące się w zakresie czynności podlegających zwolnieniu z podatku VAT, przewidzianym dla usług, których przedmiotem są instrumenty finansowe. Wszelkie obowiązki Agenta Emisji są ściśle powiązane z istotą roli Agenta Emisji. Obowiązki Agenta Emisji są niezbędne do świadczenia usługi, której przedmiotem są instrumenty finansowe i w sposób niepodważalny prowadzą do zmian prawnych i finansowych, stanowiących następstwo przeprowadzenia emisji papierów wartościowych, jak również przekazania środków pieniężnych pozyskanych w wyniku emisji papierów wartościowych oraz przekazania wyemitowanych papierów wartościowych.

Funkcja Agenta Emisji jako usługa o charakterze kompleksowym

W ocenie Wnioskodawcy, na gruncie podatku VAT usługę w zakresie pełnienia funkcji Agenta Emisji należy klasyfikować jako jedno świadczenie o złożonym charakterze. Prawidłowość powyższego stwierdzenia uzasadniona jest w szczególności faktem, iż istotą roli Agenta Emisji jest doprowadzenie do rejestracji papierów wartościowych w depozycie papierów wartościowych, a w jej konsekwencji faktyczna emisja danych papierów wartościowych. Bank w ramach swojej działalności jako Agenta Emisji wykonuje szereg czynności, których nie sposób rozpatrywać w oderwaniu od roli, jaką pełni Agent Emisji w procesie wprowadzania instrumentów na rynek.

Problematyka świadczeń złożonych nie została uregulowana w przepisach ustawy o VAT, jednakże koncepcja opodatkowania świadczeń kompleksowych w szerokim zakresie została analizowana oraz wypracowana w ramach orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: „TSUE”), jak również polskich sądów administracyjnych. Przywołać należy m.in. argumentację zawartą w wyroku z dnia 25 lutego 1999 r. w sprawie C-349/96 Card Protection Plan LTD (CPP) przeciwko Commissioners of Customs & Excise, wyroku z dnia 27 października 2005 r. w sprawie C-41/04 Levob Verzekeringen BV, OV Bank NV przeciwko Staatssecretaris van Financien, czy też w wyroku z dnia 11 czerwca 2009 r. w sprawie C-572/07 RLRE Tellmer Property sro przeciwko Financni feditelstvi v Usti nad Labem. I tak w wyroku z dnia 25 lutego 1999 r. w sprawie C-349/96 Card Protection Plan Ltd (CPP) przeciwko Commissioners of Customs & Excise, TSUE stanął na stanowisku, iż „W celu ustalenia, dla celów VAT, czy świadczenie usług obejmujące kilka części składowych, które należy traktować jako jedno świadczenie, czy też jako dwa lub więcej świadczeń wycenianych odrębnie, należy przede wszystkim wziąć pod uwagę treść przepisu art. 2 (1) VI Dyrektywy, zgodnie z którym każde świadczenie usług powinno być traktowane jako odrębne i niezależne oraz fakt, iż świadczenie obejmujące z ekonomicznego punktu widzenia jedną usługę nie powinno być sztucznie dzielone, co mogłoby prowadzić do nieprawidłowości w funkcjonowaniu systemu podatku VAT”. Ponadto w treści tego samego wyroku podkreślono, że „pojedyncze świadczenie ma miejsce zwłaszcza wtedy, gdy jedną lub więcej części składowych uznaje się za usługę zasadniczą, podczas, gdy inny lub inne elementy traktuje się jako usługi pomocnicze, do których stosuje się te same zasady opodatkowania, co do usługi zasadniczej. Usługę należy uznać za usługę pomocniczą w stosunku do usługi zasadniczej, jeżeli nie stanowi ona dla klienta celu samego w sobie, lecz jest środkiem do lepszego wykorzystania usługi zasadniczej”.

W wyroku w sprawie C-392/11 Field Fisher Waterhouse LLP - Commissioners for Her Majesty’s Revenue and Customs oraz w sprawie C-41/04 Levob Verzekeringen BV i OV Bank NV, TSUE stanął na stanowisku, iż przepisy o VAT „należy interpretować w ten sposób, że jeżeli dwa lub więcej świadczenia (lub czynności) dokonane przez podatnika na rzecz konsumenta, rozumianego jako konsumenta przeciętnego, są tak ściśle związane, że obiektywnie tworzą one w aspekcie gospodarczym jedną całość, której rozdzielenie miałoby sztuczny charakter, to wszystkie te świadczenia lub czynności stanowią jedno świadczenie do celów stosowania podatku od wartości dodanej”. W wymienionej sprawie TSUE podkreślił również, że jeżeli określona grupa czynności wykonywanych na rzecz klienta tworzy z jego perspektywy jednolitą całość, wówczas takiej grupy nie należy dzielić na odrębne działania, ponieważ mogłoby to zniekształcić ekonomiczny sens takiej transakcji. Co do zasady, jeżeli dana transakcja składa się z szeregu świadczeń i czynności należy uwzględnić wszystkie okoliczności, w jakich jest dokonywana rozpatrywana transakcja (por. indywidualna interpretacja przepisów prawa podatkowego z dnia 25 października 2019 r., sygn. 0114- KDIP4.4012.469.2019.2.AK.). Jednocześnie jednolite świadczenie wystąpi w przypadku, gdy dwa lub więcej elementy bądź też dwie lub więcej czynności dokonane są ze sobą tak ściśle związane, że tworzą obiektywnie jedno niepodzielne świadczenie gospodarcze, którego rozdzielenie miałoby charakter sztuczny - por. wyrok TSUE z dnia 11 czerwca 2009 r. w sprawie C-572/07 RLRE Tellmer Property sro przeciwko Finanćni feditelstvi v Usti nad Labem. Jednocześnie jak podkreślił Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w indywidualnej interpretacji przepisów prawa podatkowego z dnia 25 października 2019 r., sygn. 0114- KDIP4.4012.469.2019.2.AK „stwierdzić należy, że ze świadczeniem złożonym (kompleksowym) mamy do czynienia wówczas, gdy świadczenie usługodawcy jest rozbudowane i obejmuje dwie lub więcej pojedynczych czynności (świadczeń), będących elementami częściowego zobowiązania strony transakcji. Jednocześnie świadczenie takie, jeśli może zostać uznane za świadczenie o charakterze złożonym, podlega opodatkowaniu jednolitą stawką podatku od towarów i usług, właściwą dla świadczenia podstawowego, głównego. Zatem w przypadku świadczeń o charakterze złożonym, o wysokości stawki podatku decydować będzie to, czy w danych okolicznościach mamy do czynienia z jednym świadczeniem kompleksowym, czy też z szeregiem jednostkowych świadczeń. Ocena tej okoliczności powinna odbywać się więc na podstawie tego, czy dokonywane czynności (świadczenia) wykazują ze sobą tak ścisłe powiązanie, że w sensie gospodarczym tworzą jedną całość, której rozdzielenie miałoby sztuczny charakter.”

W powołanych orzeczeniach zwrócono tym samym uwagę na fakt, że dla potrzeb oceny określonego działania jako świadczenia jednolitego i kompleksowego najistotniejsze jest jego zbadanie (i) z ekonomicznego (gospodarczego) punktu widzenia oraz (ii) z perspektywy nabywcy świadczenia. W odniesieniu do kwalifikacji świadczenia z punktu widzenia klienta kluczowa jest analiza gospodarczego celu dokonania transakcji po stronie nabywcy. Jeżeli z punktu widzenia odbiorcy określonego świadczenia istnieje jeden przedmiot świadczenia, wówczas mamy do czynienia ze świadczeniem złożonym, którego podział prowadziłby do sztuczności oraz wypaczałby ekonomiczny i faktyczny cel dokonywania transakcji.

Obie powyższe przesłanki spełnione są w przypadku świadczenia realizowanego przez Bank: z punktu widzenia Klienta, wszelkie czynności wykonywane przez Bank w ramach pełnienia funkcji Agenta Emisji mają ekonomiczny sens jedynie jako całość, ponieważ tylko świadczone razem odpowiadają na potrzeby Klienta jako odbiorcy usługi. Klient nie jest zainteresowany nabywaniem poszczególnych czynności świadczonych przez Bank: w jego interesie jest wyłącznie nabycie pełnej usługi wykonywanej przez Agenta Emisji jako kompleksowego świadczenia. Wnioskodawca pragnie podkreślić, iż beneficjent usługi Agenta Emisji dokonuje nabycia świadczenia stanowiącego w sensie ekonomicznym nierozerwalną całość.

Obowiązki Agenta Emisji, o których mowa w art. 7a UOIF są ze sobą ściśle powiązane. Przeprowadzenie przez Agenta Emisji czynności, do których jest zobowiązany należy określić jako niezbędne celem przeprowadzenia skutecznej emisji papierów wartościowych. Biorąc zaś pod uwagę tę okoliczność, nie sposób traktować poszczególnych czynności wykonywanych przez Agenta, jako czynności od siebie niezależnych. Czynności te składają się bowiem na jedną całość i biorąc pod uwagę, że tylko wykonywane łącznie niosą dla Klienta (emitenta) rzeczywistą wartość, tak powinny być rozpatrywane. Wnioskodawca stoi tym samym na stanowisku, iż usługi wykonywane w ramach pełnienia funkcji Agenta Emisji w sposób jednoznaczny mają na celu doprowadzenie do wprowadzenia na rynek danego instrumentu finansowego, jak również w konsekwencji doprowadzenie do sprzedaży tego instrumentu finansowego na rzecz inwestorów. Rola Agenta Emisji, tym samym, w sposób niezaprzeczalny charakteryzuje się złożonością i kompleksowością świadczonej na rzecz Klienta usługi. Pojedyncze czynności, do których realizacji zobowiązany jest Agent Emisji w myśl art. 7b ust. 4 UOIF nie miałyby ekonomicznego znaczenia. Klient, nabywając usługę Agenta Emisji, zainteresowany jest wyłącznie kompleksowym wypełnieniem tej roli przez Bank.

Kwalifikacja wynagrodzenia z tytułu pełnienia funkcji Agenta Emisji na gruncie przepisów art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy o VAT.

Jak wskazano w opisie stanu faktycznego, Bank świadczy usługi Agenta Emisji na rzecz Klientów będących emitentami określonych papierów wartościowych. W ramach pełnienia ww. funkcji Bank zobowiązany jest do wykonania szeregu czynności, dzięki którym umożliwione zostanie zawarcie umowy dotyczącej rejestracji papierów wartościowych w depozycie papierów wartościowych, a w konsekwencji doprowadzenie do rzeczywistej emisji danych papierów wartościowych. Świadczenia wykonywane przez Bank w ramach pełnienia funkcji Agenta Emisji należy analizować w sposób nierozerwalny z istotą roli Banku jako Agenta Emisji i jej nadrzędnym celem, jakim jest wprowadzenie instrumentu finansowego na rynek oraz w efekcie doprowadzenie do sprzedaży papierów wartościowych emitenta na rzecz inwestorów.

Mając na uwadze przedstawioną w treści Wniosku argumentację stwierdzić należy, iż usługa Agenta Emisji spełnia wszelkie warunki do uznania jej za zwolnioną z opodatkowania podatkiem od towarów i usług na gruncie przepisu art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy o VAT, tj.

stanowi usługę o charakterze kompleksowym, której przedmiotem są instrumenty finansowe w związku z wynikającymi z jej świadczenia zmianami stanu prawnego i finansowego,

nie stanowi usługi przechowywania bądź zarządzania instrumentami finansowymi.

Podsumowując, w ocenie Wnioskodawcy, czynności wykonywane w ramach świadczenia usługi Agenta Emisji stanowią odpłatną usługę, której przedmiotem są instrumenty finansowe, o których mowa w UOIF, prowadzącą do realizacji czynności faktycznych i prawnych, skutkujących zmianą sytuacji prawnej i finansowej, zatem wynagrodzenie należne Bankowi z tego tytułu powinno korzystać ze zwolnienia wskazanego w art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy o VAT.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2020 r., poz. 106 z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą”, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Zakres tych czynności został zdefiniowany w art. 7 i art. 8 ustawy.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Natomiast przez świadczenie usług, w myśl art. 8 ust. 1 ustawy, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Z cytowanych przepisów ustawy wynika, że usługą jest każde świadczenie na rzecz danego podmiotu niebędące dostawą towarów. Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy więc rozumieć każde zachowanie się na rzecz innej osoby, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie, bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy).

Zgodnie z art. 41 ust. 1 ustawy, stawka podatku wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1.

W świetle art. 146aa ust. 1 pkt 1 ustawy, w okresie od dnia 1 stycznia 2019 r. do końca roku następującego po roku, dla którego wartość relacji, o której mowa w art. 38a pkt 4 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, jest nie większa niż 43% oraz wartość, o której mowa w art. 112aa ust. 5 tej ustawy, jest nie mniejsza niż -6% stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i 13, art. 109 ust. 2 i art. 110, wynosi 23%.

Zarówno w ustawie, jak i przepisach wykonawczych do niej, ustawodawca przewidział opodatkowanie niektórych czynności stawkami obniżonymi lub zwolnienie od podatku.

Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 41 cyt. ustawy, zwalnia się od podatku usługi, których przedmiotem są instrumenty finansowe, o których mowa w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2018 r. poz. 2286, z późn. zm), z wyłączeniem przechowywania tych instrumentów i zarządzania nimi, oraz usługi pośrednictwa w tym zakresie.

Art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy implementuje do polskiego systemu prawnego art. 135 ust. 1 lit. f Dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L Nr 347, s. 1, z późn. zm.), zgodnie z którym, państwa członkowskie zwalniają transakcje, łącznie z pośrednictwem, jednakże z wyłączeniem przechowywania i zarządzania, których przedmiotem są akcje, udziały w spółkach lub związkach, obligacje i inne papiery wartościowe, z wyłączeniem dokumentów ustanawiających tytuł prawny do towarów, oraz praw do papierów wartościowych, o których mowa w art. 15 ust. 2.

Przedmiotem zwolnienia, z mocy Dyrektywy 112, objęte są zatem transakcje, w tym pośrednictwo, których przedmiotem są akcje, udziały w spółkach lub związkach, obligacje i inne papiery wartościowe. Zwolnieniem nie zostały objęte dokumenty ustanawiające tytuł prawny do: towarów oraz praw do papierów wartościowych dających tytuł prawny do określonych udziałów w nieruchomości, praw rzeczowych dających ich posiadaczowi prawo do korzystania z nieruchomości, udziałów lub innych równoważnych udziałom tytułów dających ich posiadaczowi prawne i faktyczne prawo własności lub posiadania nieruchomości lub jej części. Z zakresu zwolnienia Dyrektywa 112 wyłączyła usługi przechowania i zarządzania akcjami, udziałami w spółkach lub związkach, obligacjami i innymi papierami wartościowymi.

Na podstawie art. 43 ust. 15 ustawy, zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 37-41, nie mają zastosowania do:

czynności ściągania długów, w tym factoringu;
usług doradztwa;
usług w zakresie leasingu.

Z przedstawionych okoliczności wynika, że Wnioskodawca jest bankiem uniwersalnym prowadzącym działalność bankową w rozumieniu ustawy Prawo bankowe z dnia 29 sierpnia 1997 r. będący zarejestrowanym, czynnym podatnikiem VAT. Wnioskodawca jest bankiem prowadzącym działalność powierniczą w rozumieniu przepisów art. 3 pkt 36 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi („UOIF”), tj. bankiem krajowym uprawnionym na mocy zezwolenia Komisji Nadzoru Finansowego („KNF”) do prowadzenia rachunków papierów wartościowych, rachunków derywatów i rachunków zbiorczych.

Wnioskodawca jest podmiotem uprawnionym do wykonywania funkcji agenta emisji, w rozumieniu art. 7a ust. 1 UOIF.

Ponadto Bank zawarł z X. umowę o uczestnictwo bezpośrednie w systemie depozytowym w typie uczestnictwa agenta emisji i sponsora emisji. Tym samym Wnioskodawca stanowi podmiot uprawniony do pełnienia funkcji agenta emisji w rozumieniu zarówno UOIF, jak i regulacji X. („Agent Emisji”).

weryfikację spełniania przez emitenta wymogów dotyczących emisji papierów wartościowych, wynikających z przepisów prawa;
weryfikację zgodności dokumentacji i oświadczeń przedstawionych przez emitenta z wymogami dotyczącymi oferowania papierów wartościowych, wynikającymi z przepisów prawa;
weryfikację spełniania przez papiery wartościowe oraz przez ich emitenta warunków rejestracji w depozycie papierów wartościowych określonych w regulaminie, o którym mowa w art. 50 ust. 1, a także tego, czy przyjęte przez Krajowy Depozyt lub przez spółkę, której Krajowy Depozyt przekazał wykonywanie czynności z zakresu zadań, o których mowa w art. 48 ust. 1 pkt 1 i 4, zasady obsługi realizacji zobowiązań emitentów zapewniają możliwość prawidłowego wykonania zobowiązań wynikających z papierów wartościowych;
utworzenie ewidencji osób uprawnionych z papierów wartościowych oraz wydawanie zaświadczeń, o których mowa w ustawie o funduszach inwestycyjnych oraz ustawie z dnia 15 stycznia 2015 r. o obligacjach;
zawarcie w imieniu emitenta umowy, której przedmiotem jest rejestracja papierów wartościowych w depozycie papierów wartościowych, a także udzielanie emitentowi niezbędnej pomocy w zakresie ustalenia i przygotowania dokumentacji niezbędnej do zawarcia tej umowy.

Agent Emisji jest obowiązany wykonywać ww. obowiązki w sposób rzetelny i niezależny, z zachowaniem należytej staranności wynikającej z profesjonalnego charakteru prowadzonej przez niego działalności.

W celu umożliwienia pełnienia przez Bank funkcji Agenta Emisji, o której mowa powyżej, Wnioskodawca co do zasady zawiera z danym emitentem obligacji („Klient”) umowę w celu określenia zasad i warunków, na jakich Bank będzie wykonywał funkcję Agenta Emisji na rzecz Klienta w związku z emisją obligacji, jak również zasad wynagradzania za pełnienie tej funkcji („Umowa’).

Usługa Agenta Emisji świadczona przez Bank w ramach Umowy ma charakter kompleksowy i obejmuje:

weryfikację spełniania przez emitenta wymogów dotyczących emisji obligacji, wynikających z przepisów prawa;

weryfikację zgodności działań emitenta z wymogami dotyczącymi oferowania obligacji, wynikającymi z przepisów prawa;

weryfikację spełniania przez obligacje oraz przez emitenta warunków rejestracji w depozycie papierów wartościowych, a także tego, czy przyjęte przez X, zasady obsługi realizacji zobowiązań emitentów zapewniają możliwość prawidłowego wykonania zobowiązań wynikających z obligacji;

utworzenie i prowadzenie ewidencji osób uprawnionych z obligacji,

pośredniczenie w zawieraniu przez emitenta umowy, której przedmiotem jest rejestracja obligacji w depozycie papierów wartościowych;

pomoc w przygotowaniu i złożeniu wniosku o zawarcie umowy o uczestnictwo w X wraz z załącznikami, w przypadku gdy emitent nie jest jeszcze uczestnikiem X w typie emitent.

W ramach usługi Agenta Emisji, Bank będzie przejściowo prowadził ewidencję papierów wartościowych. Ewidencja, co do zasady, będzie prowadzona od chwili jej utworzenia do chwili przeniesienia zapisów dotyczących instrumentów finansowych na indywidualne rachunki papierów wartościowych poszczególnych inwestorów (prowadzone w domach maklerskich lub innych instytucjach finansowych) - tzn. nie więcej niż kilka dni roboczych. Zgodnie z założonym modelem biznesowym, Bank, co do zasady, nie będzie prowadził stałego rejestru Sponsora Emisji dla papierów wartościowych objętych usługą Agenta Emisji. Usługa ta jest kierowana bowiem do takich emisji papierów wartościowych, które zostaną objęte przez inwestorów posiadających indywidualne rachunki papierów wartościowych otwarte w instytucjach finansowych. Sporadycznie, może zdarzyć się jednak, że inwestor nie wskaże indywidualnego rachunku papierów wartościowych i Bank będzie w tym ograniczonym zakresie prowadził rejestr Sponsora Emisji. Rejestr Sponsora Emisji będzie obejmował zapisy dotyczące papierów wartościowych - uważane za rachunki papierów wartościowych - na podstawie ustawy z 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi.

Z tytułu wykonywania funkcji Agenta Emisji, Bank pobiera od Klienta jednorazowe wynagrodzenie związane z pełnieniem funkcji Agenta Emisji. Dodatkowo, Klient dokonuje na rzecz Banku zwrotu kosztów związanych z ponoszeniem przez Bank opłat na rzecz X.

Wątpliwości Wnioskodawcy sprowadzają się do możliwości zastosowania zwolnienia do wynagrodzenia otrzymywanego przez Wnioskodawcę za czynności wykonywane w ramach funkcji Agenta Emisji. Wnioskodawca stoi na stanowisku, że świadczone przez Niego usługi podlegają zwolnieniu z opodatkowania na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 41 Ustawy o VAT jako usługi, których przedmiotem są instrumenty finansowe.

Jak wynika z art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2020 r., poz. 89 z późn. zm.), instrumentami finansowymi w rozumieniu ustawy są papiery wartościowe.

Zgodnie z art. 3 pkt 1 lit. a ww. ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, ilekroć w ustawie jest mowa o papierach wartościowych - rozumie się przez to akcje, prawa poboru w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2019 r. poz. 505, 1543, 1655, 1798 i 2217), prawa do akcji, warranty subskrypcyjne, kwity depozytowe, obligacje, listy zastawne, certyfikaty inwestycyjne i inne zbywalne papiery wartościowe, w tym inkorporujące prawa majątkowe odpowiadające prawom wynikającym z akcji lub z zaciągnięcia długu, wyemitowane na podstawie właściwych przepisów prawa polskiego lub obcego.

W przypadku obligacji emitowanych na podstawie ustawy z dnia 15 stycznia 2015 r. o obligacjach (Dz. U. z 2018 r. poz. 483 i 2243 oraz z 2019 r. poz. 1572, 1655, 1798 i 2217) oraz listów zastawnych emitowanych na podstawie ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o listach zastawnych i bankach hipotecznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 1771, z 2018 r. poz. 2243 oraz z 2019 r. poz. 2217), z zastrzeżeniem art. 5a ust. 2 tej ustawy, w odniesieniu do których emitent nie zamierza ubiegać się o dopuszczenie do obrotu na rynku regulowanym ani o wprowadzenie do ASO, a także w przypadku certyfikatów inwestycyjnych emitowanych przez fundusz inwestycyjny zamknięty, który nie jest publicznym funduszem inwestycyjnym zamkniętym, przed zawarciem umowy, której przedmiotem jest rejestracja tych papierów wartościowych w depozycie papierów wartościowych, emitent zawiera umowę o wykonywanie funkcji agenta emisji tych papierów wartościowych z firmą inwestycyjną uprawnioną do prowadzenia rachunków papierów wartościowych albo z bankiem powierniczym (art. 7a ust. 1 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi)

Stosownie do treści art. 7a ust. 2 ww. ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, umowa o wykonywanie funkcji agenta emisji jest zawierana przed rozpoczęciem proponowania nabycia papierów wartościowych, o których mowa w ust. 1.

Zgodnie z art. 7a ust. 4 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, obowiązki agenta emisji obejmują:

weryfikację spełniania przez emitenta wymogów dotyczących emisji papierów wartościowych, wynikających z przepisów prawa;
weryfikację zgodności dokumentacji i oświadczeń przedstawionych przez emitenta z wymogami dotyczącymi oferowania papierów wartościowych, wynikającymi z przepisów prawa;
weryfikację spełniania przez papiery wartościowe oraz przez ich emitenta warunków rejestracji w depozycie papierów wartościowych określonych w regulaminie, o którym mowa w art. 50 ust. 1, a także tego, czy przyjęte przez Krajowy Depozyt lub przez spółkę, której Krajowy Depozyt przekazał wykonywanie czynności z zakresu zadań, o których mowa w art. 48 ust. 1 pkt 1 i 4, zasady obsługi realizacji zobowiązań emitentów zapewniają możliwość prawidłowego wykonania zobowiązań wynikających z papierów wartościowych;
utworzenie ewidencji osób uprawnionych z papierów wartościowych oraz wydawanie zaświadczeń, o których mowa w ustawie o funduszach inwestycyjnych oraz ustawie z dnia 15 stycznia 2015 r. o obligacjach;
zawarcie w imieniu emitenta umowy, której przedmiotem jest rejestracja papierów wartościowych w depozycie papierów wartościowych, a także udzielanie emitentowi niezbędnej pomocy w zakresie ustalenia i przygotowania dokumentacji niezbędnej do zawarcia tej umowy.

Natomiast art. 7a ust. 5 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi stanowi, że umowa o wykonywanie funkcji agenta emisji nie może wyłączyć ani ograniczyć obowiązków agenta emisji, o których mowa w ust. 4.

Na podstawie art. 7a ust. 7a ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, prawa z papierów wartościowych, o których mowa w ust. 1, powstają z chwilą dokonania zapisu w ewidencji osób uprawnionych z papierów wartościowych prowadzonej przez agenta emisji i przysługują osobom wskazanym w tej ewidencji jako osoby uprawnione z tych papierów wartościowych.

Stosownie do treści art. 7a ust. 8 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, agent emisji tworzy ewidencję osób uprawnionych z papierów wartościowych po spełnieniu wymogów będących przedmiotem weryfikacji dokonanej w zakresie określonym w ust. 4 pkt 1-3 lub gdy ujawnione w toku weryfikacji nieprawidłowości lub niezgodności zostały usunięte przez emitenta albo nie zagrażają bezpieczeństwu obrotu ani interesom inwestorów.

Zgodnie z art. 7a ust. 8a ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, z chwilą utworzenia ewidencji osób uprawnionych z papierów wartościowych agent emisji staje się bezwarunkowo i nieodwołalnie umocowany do zawarcia w imieniu emitenta umowy, której przedmiotem jest rejestracja tych papierów wartościowych w depozycie papierów wartościowych.

W myśl art. 7a ust. 8b ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, agent emisji jest obowiązany złożyć w Krajowym Depozycie albo w spółce, której Krajowy Depozyt przekazał wykonywanie czynności z zakresu zadań, o których mowa w art. 48 ust. 1 pkt 1-6, oświadczenia i dokumenty, które zgodnie z regulaminem, o którym mowa odpowiednio w art. 50 albo art. 48 ust. 15, są wymagane do zawarcia tej umowy w imieniu emitenta, w terminie 2 dni roboczych od dnia utworzenia ewidencji osób uprawnionych z papierów wartościowych, chyba że zostaną one umorzone przed upływem tego terminu. Jeżeli papiery wartościowe zostaną umorzone przed zawarciem tej umowy, ale po złożeniu oświadczeń i dokumentów wymaganych do jej zawarcia, agent emisji niezwłocznie informuje o tym Krajowy Depozyt albo spółkę, której Krajowy Depozyt przekazał wykonywanie czynności z zakresu zadań, o których mowa w art. 48 ust. 1 pkt 1-6.

Jak wynika z art. 7a ust. 9 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, od chwili zarejestrowania w depozycie papierów wartościowych obligacji, listów zastawnych lub certyfikatów inwestycyjnych, o których mowa w ust. 1, zapisy w ewidencji osób uprawnionych z tych papierów wartościowych prowadzonej przez agenta emisji wywołują skutki prawne związane z zapisem na rachunkach papierów wartościowych.

Natomiast zgodnie z art. 7a ust. 10 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, emitent obligacji, listów zastawnych lub certyfikatów inwestycyjnych innych niż określone w ust. 1 może zawrzeć z firmą inwestycyjną uprawnioną do prowadzenia rachunków papierów wartościowych albo z bankiem powierniczym umowę o wykonywanie funkcji agenta emisji tych papierów wartościowych. Przepisy ust. 2–9 stosuje się odpowiednio.

Zgodnie z art. 122 ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (Dz. U. z 2020 r., poz. 95 z późn. zm.) certyfikaty inwestycyjne nie mogą mieć formy dokumentu.

Jak wynika z art. 123 ust. 1 ustawy o funduszach inwestycyjnych, certyfikaty inwestycyjne podlegają zarejestrowaniu w depozycie papierów wartościowych prowadzonym zgodnie z przepisami ustawy o obrocie instrumentami finansowymi.

Z art. 123 ust. 2 ustawy o funduszach inwestycyjnych, wynika natomiast, że do powstawania oraz przenoszenia praw z certyfikatów inwestycyjnych stosuje się przepisy ustawy o obrocie instrumentami finansowymi dotyczące praw ze zdematerializowanych papierów wartościowych.

W niniejszej sprawie należy rozstrzygnąć, czy w opisanym stanie faktycznym/zdarzeniu przyszłym mamy do czynienia ze świadczeniem kompleksowym, czy też ze świadczeniem odrębnych czynności.

Należy zauważyć, że żadna z norm prawa krajowego, czy też prawa europejskiego nie przewiduje definicji „usług złożonych”. Konstrukcja ta powstała na gruncie orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, nadając określone cechy tym czynnościom i opisując rodzaj relacji pomiędzy nimi. Co do zasady, każde świadczenie dla celów opodatkowania podatkiem od towarów i usług powinno być traktowane jako odrębne i niezależne, jednak w sytuacji gdy jedno świadczenie obejmuje z ekonomicznego punktu widzenia kilka świadczeń, nie powinno być ono sztucznie dzielone dla celów podatkowych. Zatem, z ekonomicznego punktu widzenia świadczenia nie powinny być dzielone dla celów podatkowych wówczas, gdy tworzyć będą jedno świadczenie kompleksowe, obejmujące kilka świadczeń pomocniczych. Jeżeli jednak w skład tego świadczenia złożonego wchodzić będą czynności, które nie służą wyłącznie wykonaniu czynności głównej, zasadniczej, lecz mogą mieć również charakter samoistny, to wówczas nie ma podstaw dla traktowania ich jako elementu świadczenia kompleksowego.

Zauważyć należy, że jakkolwiek zdarzają się sytuacje, gdy występuje wielość świadczeń wynikających z jednej umowy i mogą być one potraktowane jako jedna usługa (i opodatkowane jedną stawką podatkową), możliwe jest to tylko i wyłącznie w takich sytuacjach, gdy na taką usługę składa się cały zespół niedających się w istocie wyodrębnić czynności, dających w efekcie ostateczną, jednorodną usługę.

Koncepcję opodatkowania świadczeń kompleksowych wypracował TSUE w wydanych orzeczeniach na podstawie pierwotnie obowiązującej Szóstej Dyrektywy Rady (77/388/EWG) oraz obecnie obowiązującej Dyrektywy VAT (2006/112/WE).

W szczególności w wyroku z dnia 25 lutego 1999 r. w sprawie C-349/96 Card Protection Plan Ltd (CPP) przeciwko Commissioners of Customs & Excise, Trybunał stwierdził, że „W celu ustalenia, dla celów VAT, czy świadczenie usług obejmujące kilka części składowych, które należy traktować jako jedno świadczenie, czy też jako dwa lub więcej świadczeń wycenianych odrębnie, należy przede wszystkim wziąć pod uwagę treść przepisu art. 2 (1) VI Dyrektywy, zgodnie z którym każde świadczenie usług powinno być traktowane jako odrębne i niezależne oraz fakt, iż świadczenie obejmujące z ekonomicznego punktu widzenia jedną usługę nie powinno być sztucznie dzielone, co mogłoby prowadzić do nieprawidłowości w funkcjonowaniu systemu podatku VAT”. Trybunał wskazał, że „pojedyncze świadczenie ma miejsce zwłaszcza wtedy, gdy jedną lub więcej części składowych uznaje się za usługę zasadniczą, podczas, gdy inny lub inne elementy traktuje się jako usługi pomocnicze, do których stosuje się te same zasady opodatkowania, co do usługi zasadniczej. Usługę należy uznać za usługę pomocniczą w stosunku do usługi zasadniczej, jeżeli nie stanowi ona dla klienta celu samego w sobie, lecz jest środkiem do lepszego wykorzystania usługi zasadniczej”.

Trybunał zaakcentował „ekonomiczny punkt widzenia” oraz ocenę z perspektywy nabywcy. Z treści powołanego wyroku wynika, że TSUE położył duży nacisk na subiektywne kryteria przy ocenie danego świadczenia jako złożonego, jednakże wnioski, co do kwalifikacji danego kompleksu zdarzeń gospodarczych jako świadczenia złożonego, nie mogą być pozbawione waloru obiektywnego albowiem zakres i sposób opodatkowania świadczenia nie może być zależny jedynie od woli stron transakcji. Stąd w pierwszym rzędzie Trybunał odwołał się do art. 2(1) VI Dyrektywy, wedle którego każde świadczenie usług powinno być zwykle uznawane za odrębne i niezależne a świadczenie złożone w aspekcie gospodarczym nie powinno być sztucznie rozdzielane, by nie pogarszać funkcjonalności systemu VAT; jeśli dana transakcja składa się z szeregu świadczeń i czynności należy uwzględnić wszystkie okoliczności, w jakich jest dokonywana rozpatrywana transakcja.

W orzeczeniu z dnia 27 października 2005 r. w sprawie C 41/04 Levob Verzekeringen BV, OV Bank NV przeciwko Staatssecretaris van Financiën, TSUE zawarł kilka uwag pozwalających na zidentyfikowanie usług złożonych. Trybunał wskazał mianowicie, że istotne jest założenie, z jakim należy podejść do analizy każdego takiego zdarzenia. Tym założeniem jest to, by – po pierwsze – każda czynność była zwykle uznawana za odrębną i niezależną, jednocześnie – po drugie – trzeba mieć na względzie, że czynność złożona z jednego świadczenia w sensie ekonomicznym nie powinna być sztucznie rozdzielana, by nie zakłócać funkcjonowania systemu podatku VAT.

W celu określenia, czy mamy do czynienia z tzw. usługą kompleksową należy – wg TSUE – przede wszystkim poszukiwać elementów charakterystycznych dla rozpatrywanej czynności celem określenia, czy podatnik dostarcza konsumentowi, rozumianemu jako przeciętny konsument, kilka odrębnych świadczeń głównych, czy też jedno świadczenie.

W konsekwencji, w świetle omawianego wyroku należy przyjąć, że nie będzie mieć charakteru kompleksowego taki zestaw świadczeń, których połączenie miałoby charakter działania sztucznego. W tym kontekście, za świadczenia odrębne należy więc uznać świadczenia wykonywane przez jednego świadczącego na rzecz jednego nabywcy, które nawet jeżeli są w pewien sposób powiązane, mogą być traktowane rozłącznie, a traktowanie to nie wpłynie na charakter żadnego z nich ani też nie sprawi, że wartość świadczeń z punktu widzenia nabywcy będzie inna, niż gdyby świadczenia te były uznane za świadczenie złożone.

Warto także zwrócić uwagę na wyrok TSUE z dnia 11 czerwca 2009 r. w sprawie C-572/07 RLRE Tellmer Property sro przeciwko Finanční ředitelství v Ústí nad Labem, w którym Trybunał wskazał, że „(...) w pewnych okolicznościach formalnie odrębne świadczenia, które mogą być wykonywane oddzielnie, a zatem które mogą oddzielnie prowadzić do opodatkowania lub zwolnienia, należy uważać za jednolitą czynność, jeżeli nie są od siebie niezależne. Jest tak na przykład w sytuacji, gdy można stwierdzić, że jedno lub więcej świadczeń stanowi świadczenie główne, a inne świadczenie lub świadczenia stanowią jedno lub więcej świadczeń pomocniczych dzielących los podatkowy świadczenia głównego. W szczególności dane świadczenie należy uważać za świadczenie pomocnicze w stosunku do świadczenia głównego, gdy dla klientów nie stanowi ono celu samego w sobie, lecz środek do korzystania na jak najlepszych warunkach z głównej usługi usługodawcy” oraz „(...) jednolite świadczenie występuje w przypadku, gdy dwa lub więcej elementy albo dwie lub więcej czynności dokonane przez podatnika są ze sobą tak ściśle związane, że tworzą obiektywnie jedno niepodzielne świadczenie gospodarcze, którego rozdzielenie miałoby charakter sztuczny”.

W kontekście powyższych wyroków stwierdzić należy, że ze świadczeniem złożonym (kompleksowym) mamy do czynienia wówczas, gdy świadczenie usługodawcy jest rozbudowane i obejmuje dwie lub więcej pojedynczych czynności (świadczeń), będących elementami częściowego zobowiązania strony transakcji. Jednocześnie świadczenie takie, jeśli może zostać uznane za świadczenie o charakterze złożonym, podlega opodatkowaniu jednolitą stawką podatku od towarów i usług, właściwą dla świadczenia podstawowego, głównego.

Zatem w przypadku świadczeń o charakterze złożonym, o wysokości stawki podatku decydować będzie to, czy w danych okolicznościach mamy do czynienia z jednym świadczeniem kompleksowym, czy też z szeregiem jednostkowych świadczeń. Ocena tej okoliczności powinna odbywać się więc na podstawie tego, czy dokonywane czynności (świadczenia) wykazują ze sobą tak ścisłe powiązanie, że w sensie gospodarczym tworzą jedną całość, której rozdzielenie miałoby sztuczny charakter.

Z uwagi na tezy powołanych orzeczeń TSUE dotyczących świadczeń złożonych, stwierdzić należy, że w opisanych we wniosku okolicznościach nie mamy do czynienia ze świadczeniem o charakterze kompleksowym, ponieważ możliwe jest wyodrębnienie poszczególnych usług, które mają charakter samoistny. Okoliczności w jakich dokonywane będą poszczególne usługi wskazują jednoznacznie, że są to świadczenia składające się z szeregu równorzędnych czynności – nie jest możliwe określenie, które z opisanych usług stanowią świadczenie główne, a które pomocnicze realizowane w celu lepszego wykonania usługi podstawowej. W rozpatrywanej sprawie czynności, które będzie świadczył Wnioskodawca, nawet jeśli są w pewnym stopniu powiązane, muszą być traktowane rozłącznie, emitent otrzyma kilka świadczeń równorzędnych/głównych. W świetle orzecznictwa TSUE oznacza to, że właśnie połączenie tychże świadczeń w przedstawionych okolicznościach sprawy, miałoby charakter sztuczny.

Zatem czynności wykonywanych przez Wnioskodawcę, jako Agent emisji, nie można uznać za usługę kompleksową, korzystającą ze zwolnienia z podatku od towarów i usług, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy. Zatem każda z czynności wykonywana przez Wnioskodawcę w ramach wykonywania funkcji agenta emisji, w celu określenia możliwości korzystania tej usługi ze zwolnienia od podatku od towarów i usług na podstawie ww. art. 43 ust. 1 pkt 41 tej ustawy, musi być rozpatrywana jako samodzielne świadczenie.

Przy dokonywaniu interpretacji treści art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy o podatku od towarów i usług uwzględnić należy orzecznictwo TSUE dotyczące usług finansowych. Ze zwolnienia z podatku od towarów i usług będą korzystały m.in. usługi stanowiące element usług, których przedmiotem są instrumenty finansowe wymienionych w art. 43 ust. 1 pkt 41, jeżeli takie zwolnienie wynika z orzecznictwa TSUE.

W tym miejscu należy przywołać wyrok TSUE z dnia z dnia 28 lipca 2011 r. w sprawie C-350/10 Nordea Pankki Suomi Oyj, w którym Trybunał wypowiedział się w zakresie warunków uznania za zwolnione od VAT transakcji, których przedmiotem są papiery wartościowe. TSUE stwierdził, w odniesieniu do operacji dotyczących przelewów w rozumieniu art. 13 część B lit. d) pkt 3 szóstej dyrektywy, że „świadczone usługi muszą skutkować przekazaniem środków pieniężnych oraz prowadzić do zmian prawnych i finansowych. Należy dokonać rozróżnienia między usługą zwolnioną w rozumieniu wspomnianej dyrektywy a dostarczeniem zwykłego świadczenia fizycznego lub technicznego, takiego jak udostępnienie bankowi systemu informatycznego”. Przelew jest bowiem „operacją polegającą na realizacji dyspozycji przekazania określonej sumy pieniędzy z jednego konta na drugie. Cechuje się ona w szczególności tym, że powoduje zmianę sytuacji prawnej i finansowej istniejącej, z jednej strony, między udzielającym dyspozycji a beneficjentem, a z drugiej strony, między nimi a bankiem”. Trybunał wskazał, że powyższa analiza ma również zastosowanie odpowiednio do transakcji dotyczących papierów wartościowych. Dalej TSUE stwierdził, że „sama tylko okoliczność, iż dany składnik jest nieodzowny do realizacji określonej transakcji objętej zwolnieniem, nie pozwala uznać, że usługa odpowiadająca temu składnikowi objęta jest zwolnieniem”. Zauważył także, że „(...) skoro usługi Swift są usługami elektronicznego przesyłania wiadomości, których wyłącznym przedmiotem jest przekazywanie danych, nie spełniają one jako takie żadnej z funkcji którejkolwiek z transakcji finansowych, o których mowa w art. 13 część B lit. d) pkt 3 i 5 szóstej dyrektywy, tj. nie skutkują przeniesieniem środków lub papierów wartościowych i nie posiadają zatem ich cech”.

Podobne stanowisko zostało przedstawione przez Trybunał w wyroku z dnia 13 grudnia 2001 r. w sprawie C-235/00 CSC Financial Services Ltd. W wyroku tym TSUE stwierdził, że „obrót papierami wartościowymi polega na działaniach zmieniających sytuację prawną i finansową między stronami i działania te są porównywalne do przypadków przeniesienia lub płatności. Dostawa zwykłej usługi technicznej lub administracyjnej, nie zmieniającej sytuacji prawnej lub finansowej nie wydaje się więc być objęta zwolnieniem ustalonym w art. 13 część B lit. d pkt 5 Szóstej dyrektywy (…) Wynika z tego więc, że usługi o charakterze administracyjnym nie zmieniające prawnej bądź finansowej pozycji stron nie są objęte zwolnieniem ustalonym w art. 13 część B lit. d pkt 5”.

Ponadto, w wyroku w sprawie C-2/95 Sparekassernes Datacenter (SDC) dotyczącym zwolnień przedmiotowych na gruncie wspólnego systemu VAT, TSUE wskazał cechy charakterystyczne usługi finansowej w kontekście ustalenia warunków stosowania zwolnienia dla konkretnych podtypów usług finansowych wymienionych w art. 13 (B) (D) pkt 3 i 5 VI Dyrektywy (obecnie art. 135 ust. 1 lit. d i lit. f Dyrektywy 2006/112/WE). W orzeczeniu tym, TSUE zaznaczył, że dla zastosowania zwolnienia istotne jest, aby usługa pomocnicza, z ogólnego punktu widzenia, stanowiła osobną całość, w rezultacie obejmując funkcje charakterystyczne dla usługi finansowej. Trybunał orzekł, że ani sposób wykonywania usług, ani charakter prawny usługodawcy, ani nawet brak bezpośredniej umowy podmiotu wykonującego usługi z ostatecznym odbiorcą nie wykluczają zastosowania zwolnień, o których mowa w art. 13 (B) (D) pkt 3 i 5 VI Dyrektywy, pod warunkiem, że usługi świadczone przez dany podmiot są przez klienta Banku postrzegane jako element otrzymanej usługi finansowej. Ponadto, aby świadczone usługi korzystały ze zwolnienia powinny stosownie do orzecznictwa TSUE dotyczyć specyficznych i istotnych elementów związanych z daną usługą finansową (udzielanie kredytów/pożyczek).

Mając na uwadze wykładnię zwolnień przewidzianych w art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy o podatku od towarów i usług, konieczne jest również zdefiniowanie pojęcia „usług pośrednictwa”. W związku z tym, że ani ustawa o podatku od towarów i usług, ani Dyrektywa 112 nie definiują tego pojęcia, w celu określenia, jakie czynności należy rozumieć pod pojęciem usług pośrednictwa, należy oprzeć się na wykładni językowej, wspieranej przy tym orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Zgodnie ze Słownikiem Języka Polskiego (Wydawnictwo Naukowe PWN, wersja internetowa: http://sjp.pwn.pl), przez pośrednictwo należy rozumieć działalność osoby trzeciej mającą na celu porozumienie się między stronami lub załatwienie jakichś spraw dotyczących obu stron. Równorzędnie, przez pośrednictwo rozumie się kojarzenie kontrahentów w transakcjach handlowych, a więc załatwianie dla zarobku różnego rodzaju transakcji handlowych między dwiema stronami, uczestniczenie w zawieraniu takich transakcji. W tym zakresie stwierdzić należy, że wykonywane przez podmiot wszelkie czynności zmierzające do zawarcia między dwiema różnymi stronami transakcji handlowych można uznać za pośrednictwo. Z kolei z doktrynalnego punktu widzenia cechą charakterystyczną pośrednictwa odróżniającą ten stosunek od innych umów jest fakt, że bezpośrednią przyczyną zawarcia bezpośrednio lub pośrednio umowy są działania pośrednika. Innymi słowy przez umowę o pośrednictwo należałoby rozumieć taki stosunek prawny istniejący pomiędzy dwiema stronami, z których jedna (pośrednik) otrzymuje zlecenie od drugiej, aby doprowadzić do wymiany gospodarczej świadczeń z osobą trzecią, przy czym znalezienie kontrahenta ma stanowić bezpośredni i decydujący rezultat starań pośrednika. Bezpośrednim celem aktywności pośrednika jest wywołanie skutku prawnego, polegającego na wprowadzeniu zleceniodawcy (podmiotu zastępowanego) w stosunek umowny z osobą trzecią.

W celu rozstrzygnięcia, co w świetle ww. przepisów prawa podatkowego należy rozumieć pod pojęciem „pośrednictwa”, warto odnieść się do wyroku w sprawie C-453/05, w której TSUE stwierdził, że: „pośrednictwo stanowi działalność polegającą na pośredniczeniu, która może obejmować między innymi wskazywanie stronie danej umowy okazji do zawarcia takiej umowy, kontaktowanie się z drugą stroną i negocjowanie w imieniu i na rzecz klienta warunków świadczeń wzajemnych, przy czym celem takiej działalności jest uczynienie wszystkiego, co niezbędne, aby dwie strony zawarły umowę, a sam pośrednik nie ma żadnego interesu w zakresie treści umowy. Zatem pojęcie pośrednictwa nie wymaga koniecznie, aby pośrednik działający jako subagent agenta głównego kontaktował się bezpośrednio z dwiema stronami umowy, aby negocjować wszystkie klauzule, jednakże pod warunkiem że jego działalność nie ogranicza się do zobowiązania do wykonania części czynności faktycznych związanych z umową”.

Z kolei w sprawie C-235/00 TSUE wskazał, że znaczenie słowa „negocjacje”, w kontekście art. 13 część B lit. d pkt 5 VI Dyrektywy, odnosi się „do działalności pośrednika, który nie przyjmuje roli którejkolwiek ze stron umowy dotyczącej produktu finansowego oraz którego działalność polega na czymś innym, niż świadczenie usług wchodzących w zakres umowy, typowo wykonywanych przez strony takich umów. Negocjacje stanowią usługę świadczoną na rzecz strony umowy oraz są wynagradzane przez nią, polegającą na jednoznacznie określonym akcie mediacji. Mogą one polegać m.in. na wskazywaniu odpowiednich możliwości zawarcia takiej umowy, nawiązywaniu kontaktu z drugą stroną lub negocjowaniu, w imieniu i na rzecz klienta, warunków płatności, jakich ma dokonać jedna ze stron. Celem negocjacji jest zatem wykonanie wszystkich czynności niezbędnych w celu zawarcia przez dwie strony umowy, przy jednoczesnym braku jakiegokolwiek własnego zaangażowania negocjatora określonego w warunkach umowy.

Z drugiej strony, nie stanowi negocjacji sytuacja, w której jedna ze stron powierza podwykonawcy część formalności administracyjnych związanych z umową, takich jak udzielanie informacji drugiej stronie oraz przyjmowanie i przetwarzanie wniosków, zapisów na papiery wartościowe, będące przedmiotem umowy. W takim przypadku, podwykonawca zajmuje tę samą pozycję, jak strona sprzedająca produkt finansowy i nie jest zatem pośrednictwem”.

Zatem, zgodnie z orzecznictwem TSUE, usługa pośrednictwa finansowego powinna stanowić:

usługę świadczoną na rzecz strony transakcji finansowej, za którą strona ta wypłaca wynagrodzenie;

z punktu widzenia nabywcy usługi finansowej usługi świadczone przez pośrednika powinny stanowić element usługi finansowej;

celem jest dążenie do zawarcia umowy (przy czym, pośrednik nie ma żadnego interesu co do treści umowy);

usługa pośrednictwa nie może mieć charakteru wyłącznie wykonywania czynności faktycznych związanych z umową (nie może to być np. wyłącznie udostępnianie informacji stronom transakcji finansowej).

Sprecyzowanie przepisów regulujących zwolnienie od podatku od towarów i usług dla usług finansowych ma na celu zapewnienie jednolitego stosowania tego zwolnienia w odniesieniu do rynku wspólnotowego, jak również zapewnienie spójności przepisów dotyczących podatku od towarów i usług z przepisami krajowymi regulującymi funkcjonowanie rynku finansowego. Podkreślić trzeba, że zwolnienia przewidziane w Dyrektywie VAT stanowią autonomiczne pojęcia prawa unijnego, określenia zaś użyte do opisania tych zwolnień powinny być poddawane wykładni ścisłej, stanowią one bowiem odstępstwa od ogólnej zasady, zgodnie z którą opodatkowaniu VAT podlega każda usługa i każda dostawa towarów dokonywana odpłatnie przez podatnika. Interpretacja rozszerzająca zakres zwolnienia poza ten, który wynika wprost z treści przepisu, jest niedozwolona. Powyższe potwierdza orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości UE (dla przykładu wyrok w sprawie C 175/09 Axa UK – pkt 25 i przywołane tam orzecznictwo).

Odniesienie powyższych uwag do analizowanej sprawy prowadzi do wniosku, że czynności wykonywane przez Wnioskodawcę, nie stanowią usług, których przedmiotem są instrumenty finansowe, ponieważ nie spełniają one jako takie, specyficznych i istotnych funkcji usługi finansowej, co jest warunkiem zastosowania zwolnienia – zgodnie z orzecznictwem TSUE (wyroki C-2/95 SDC – pkt 66, C-235/00 CSC Financial Services Ltd. – pkt 28, C-350/10 Nordea Pankki Suomi Oyj – pkt 24). Podkreślić należy, że aby opisane czynności mogły zostać uznane za zwolnione, czynności te muszą być właściwe – w znaczeniu: specyficzne (specyficzny – właściwy wyłącznie dla danej osoby, danego przedmiotu czy zjawiska). Co znaczy zatem, że usługa musi być właściwa. „Właściwe” w semantycznym znaczeniu oznacza tyle co zgodnie z jakąś normą, przepisami itp., charakterystyczne dla kogoś lub czegoś, mające najbardziej typowe, charakterystyczne cechy dla danego gatunku, grupy przedmiotów czy zjawisk; nie rzekome, nie fałszywie, prawdziwe, powołane prawnie do jakiś zadań, kompetentne (B. Dunaj, Popularny słownik języka polskiego, Warszawa 2000, s. 787). Połączenie słowa „właściwe” z usługami opisanymi w art. 43 ust. 1 pkt 41, prowadzi do wniosku, wedle którego z podanych wyżej znaczeń słowa „właściwe” istotne znaczenie będą miały tylko niektóre z nich, a mianowicie słowa „charakterystyczny dla kogoś lub czegoś”, „stanowiący najważniejszą część czegoś”, „mający typowe cechy danego gatunku, grupy przedmiotów lub zjawisk”. Aby zatem uznać usługę za właściwą musi ona z ogólnego punktu widzenia stanowić odrębną całość, w rezultacie obejmując funkcje charakterystyczne dla usługi zwolnionej.

Z przepisu art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy o podatku od towarów i usług wynika, że zwolnione od podatku są usługi, których przedmiotem są instrumenty finansowe oraz usługi pośrednictwa w tym zakresie. Istnieje jednak różnica znaczeniowa pomiędzy określeniem „których przedmiotem są” oraz „odnoszące się do”. Więc chociaż świadczenie przez Stronę ww. usług można uznać za odnoszące się do instrumentów finansowych, to z całą pewnością nie można uznać, że ich przedmiotem są instrumenty finansowe. W przypadku usług wymienionych w opisie sprawy należy stwierdzić, że choć odnoszą się one do instrumentów finansowych, to instrumenty te nie są ich przedmiotem. Wskazać w tym miejscu należy, że świadczenie przez Spółkę ww. usług na rzecz emitenta, wbrew twierdzeniom Wnioskodawcy, nie skutkuje zmianą sytuacji prawnej i finansowej między stronami; nie prowadzi więc do zmian prawnych i finansowych stron transakcji. Jak wskazuje sam Wnioskodawca, dopiero w następstwie czynności wykonywanych przez niego w ramach pełnienia funkcji Agenta Emisji dochodzi dopiero do wprowadzenia papierów wartościowych na rynek. Wymienione we wniosku czynności wykonywane przez Wnioskodawcę nie stanowią również usług pośrednictwa w zakresie usług, których przedmiotem są instrumenty finansowe.

W przedmiotowej sprawie świadczone przez Spółkę jako Agent emisji czynności, tj.: weryfikacja spełniania przez emitenta wymogów dotyczących emisji obligacji, wynikających z przepisów prawa, weryfikacja zgodności działań emitenta z wymogami dotyczącymi oferowania obligacji, wynikającymi z przepisów prawa, weryfikację spełniania przez obligacje oraz przez emitenta warunków rejestracji w depozycie papierów wartościowych, a także tego, czy przyjęte przez X., zasady obsługi realizacji zobowiązań emitentów zapewniają możliwość prawidłowego wykonania zobowiązań wynikających z obligacji mają charakter nadzorczo-kontrolny mający na celu zapewnienie spełnienia zarówno przez emitenta, jak i przez emitowane przez niego papiery wartościowe zgodności z przepisami prawa.

Natomiast czynnościom podejmowanym przez Wnioskodawcę polegającym na:

utworzeniu i prowadzeniu ewidencji osób uprawnionych z obligacji,

pośredniczenie w zawieraniu przez emitenta umowy, której przedmiotem jest rejestracja obligacji w depozycie papierów wartościowych,

pomocy w przygotowaniu i złożeniu wniosku o zawarcie umowy o uczestnictwo w X. wraz z załącznikami, w przypadku gdy emitent nie jest jeszcze uczestnikiem X. w typie emitent

można przypisać jedynie charakter techniczno-administracyjny, gdyż polegają m.in. na prowadzeniu rejestru, wydaniu zaświadczeń, zawarciu umowy, czy też pomoc w zakresie ustalenia i przygotowania dokumentacji niezbędnej do zawarcia tej umowy - i nie mogą w żadnym razie wpływać na sytuację ani prawną ani finansową ani emitenta ani osób uprawnionych z papierów wartościowych.

Zatem ww. czynności wymienione w opisie sprawy nie stanowią - z uwagi na przedstawioną powyżej analizę orzeczeń TSUE - świadczenia, którego przedmiotem są instrumenty finansowe, nie stanowią też usług pośrednictwa w tym zakresie. Usługi te nie mogą więc korzystać ze zwolnienia od podatku od towarów i usług, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy.

W konsekwencji powyższego rozstrzygnięcia, należy stwierdzić, że czynności wykonywane przez Wnioskodawcę jako Agenta emisji nie będą podlegać zwolnieniu z opodatkowania podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy.

Ponadto, należy wskazać, że okoliczność, że czynności wykonywane przez Wnioskodawcę są niezbędne do realizacji transakcji na instrumentach finansowych, nie oznacza jeszcze, że czynności te są usługą, której przedmiotem są instrumenty finansowe. Jak wskazał bowiem TSUE w wyroku dnia 28 lipca 2011 r. C-350/10 Nordea „sama tylko okoliczność, iż dany składnik jest nieodzowny do realizacji określonej transakcji objętej zwolnieniem, nie pozwala uznać, że usługa odpowiadająca temu składnikowi objęta jest zwolnieniem”, a także: „(...) skoro usługi Swift są usługami elektronicznego przesyłania wiadomości, których wyłącznym przedmiotem jest przekazywanie danych, nie spełniają one jako takie żadnej z funkcji którejkolwiek z transakcji finansowych”.

Zatem stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe.

Wskazać należy, że dla czynności prowadzenia ewidencji papierów wartościowych (rejestr Sponsora Emisji) wydano odrębne rozstrzygnięcie.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

z zastosowaniem art. 119a;
w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2193 z późn. zm.), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…) za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2019 r., poz. 2325, z późn. zm.). Skargę wnosi się w dwóch egzemplarzach (art. 47 § 1 ww. ustawy) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała lub drogą elektroniczną na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 54 § 1a ww. ustawy), w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy). W przypadku pism i załączników wnoszonych w formie dokumentu elektronicznego odpisów nie dołącza się (art. 47 § 3 ww. ustawy). W przypadku wnoszenia skargi w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii jako najwłaściwszy proponuje się kontakt z wykorzystaniem systemu teleinformatycznego ePUAP.

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

Reklama

O nas

Regulamin