Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0113-KDIPT2-3.4011.532.2020.4.IR
z 12 października 2020 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2020 r., poz. 1325) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 18 czerwca 2020 r. (data wpływu 23 czerwca 2020 r.), uzupełnionym pismem z dnia 21 września 2020 r. (data wpływu 22 września 2020 r.), o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie obowiązków płatnika z tytułu wypłacanych kwot na rzecz cedentów w związku z zawarciem umowy cesji powierniczej wierzytelności – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 23 czerwca 2020 r. wpłynął do tutejszego Organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych, podatku od towarów i usług oraz podatku od czynności cywilnoprawnych.

Wniosek nie spełniał wymogów określonych w art. 14b § 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2020 r., poz. 1325, z późn. zm.), w związku z powyższym pismem z dnia 1 września 2020 r., wezwano Wnioskodawcę na podstawie 13 § 2a, art. 169 § 1 w zw. z art. 14h ustawy Ordynacja podatkowa, do jego uzupełnienia w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania, pod rygorem pozostawienia wniosku bez rozpatrzenia.

Wezwanie wysłane zostało w dniu 1 września 2020 r. (skutecznie doręczone w dniu 15 września 2020 r.), zaś w dniu 22 września 2020 r. za pośrednictwem platformy e-Puap wpłynęło uzupełnienie wniosku.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca (dalej: również Spółka); prowadzi działalność gospodarczą w formie spółki z o.o. spółki komandytowej. Spółka jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem podatku VAT. Spółka (zwana dalej cesjonariuszem) w ramach prowadzonej działalności gospodarczej nabywa od osób fizycznych (zwanych dalej cedentem) roszczenia przysługujące tym osobom względem pożyczkodawców/kredytodawców. Roszczenia te wynikają z przysługującego cedentowi prawa żądania względem pożyczkobiorcy/kredytobiorcy zwrotu wierzytelności stanowiącej obniżkę całkowitego kosztu kredytu konsumenckiego, z uwagi na wcześniejszą spłatę zobowiązania.

Spółka nabywając te wierzytelności podpisuje z cedentem umowę cesji wierzytelności zwanej dalej cesją powierniczą, w której cedent bezwarunkowo przelewa na rzecz spółki (cesjonariusza) przedmiotową wierzytelność, wraz ze wszelkimi związanymi z tą wierzytelnością prawami (w tym odsetkami za opóźnienie i zwłokę), zaś cesjonariusz przelew wierzytelności przyjmuje w celu jej dochodzenia na drodze sądowej lub pozasądowej do wyegzekwowania od pożyczkodawcy/kredytodawcy. W tym przypadku cesjonariusz zobowiązuje się do przekazania cedentowi procentowo uzgodnionej wartości roszczenia (np. 50% roszczenia) w postaci wyegzekwowanego od pożyczkodawcy/kredytodawcy świadczenia obejmującego wyłącznie należność główną. W zawartej umowie, możliwe jest również ustalenie przez strony, że cedent otrzyma procentowo uzgodnioną wartość wierzytelności wyegzekwowanego od pożyczkodawcy/kredytodawcy świadczenia, obejmującego należność główną oraz wartość odsetek za zwłokę, które są związane z tą należnością. Wypłata tego świadczenia następuje w określonym terminie, od dnia wyegzekwowania świadczenia od pożyczkodawcy/kredytodawcy przez cesjonariusza (płatność z dołu). Po nabyciu wierzytelności w celu ich wyegzekwowania, Spółka będzie działała we własnym imieniu, na własny rachunek i na własne ryzyko. Wnioskodawca zobowiązuje się do przekazania części należnej za nabyte roszczenie na rachunek bankowy klienta (wierzyciela pierwotnego) w określonym terminie po otrzymaniu uznania długu na swoim rachunku bankowym.

W przypadku niemożności skutecznego wyegzekwowania nabytego przez cesjonariusza (powiernika) roszczenia (wierzytelności) w całości lub w części, nabyte w ramach cesji powierniczej roszczenie (wierzytelność) zostaje przeniesione w całości lub w odpowiedniej części z cesjonariusza na cedenta tzw. cesja zwrotna. Dokonanie cesji zwrotnej powoduje wygaśnięcie umowy między stronami, jednak cesjonariusz zobowiązany jest do uiszczenia opłaty sądowej oraz niezbędnych kosztów procesu, w przypadku gdy cesjonariusz skierował sprawę do sądu celem przymusowej realizacji roszczenia. Zawierana umowa stanowi również, iż świadczenia obejmujące zwrot kosztów procesu przysługują cesjonariuszowi.

Umowa zawarta pomiędzy cesjonariuszem a cedentem zawiera również zapis, że w przypadku niemożności skutecznego wyegzekwowania nabytego przez cesjonariusza roszczenia (wierzytelności) na etapie przedsądowym, cesjonariusz zleca prowadzenie sprawy kancelarii prawnej, która ocenia zasadność i koszty wniesienia pozwu do sądu. W przypadku opinii negatywnej w tym przedmiocie zostaje dokonana cesja zwrotna na cedenta, zaś umowa pomiędzy cesjonariuszem a cedentem wygasa.

Wnioskodawca podpisując umowę ze swoim Klientem staje się właścicielem wierzytelności, a więc wchodzi w prawa właścicieli wierzytelności.

Cena zakupu roszczenia (wierzytelności) przez cedenta będzie niższa od wartości nominalnej sprzedawanej wierzytelności.

Zakupiona wierzytelność w ramach cesji, oprócz roszczenia dotyczącego wierzytelności głównej obejmuje również przysługujące od pożyczkodawcy/kredytodawcy odsetki związane z nabywaną wierzytelnością, a także koszty zastępstwa procesowego, które w przypadku postępowania sądowego zostaną zasądzone na rzecz cesjonariusza, tj. Wnioskodawcy. W przypadku postępowania sądowego cesjonariusz zobowiązany jest do pokrycia kosztów takich jak opłata od pełnomocnictwa, opłata od pozwu, koszty obsługi prawnej. W przypadku spraw przegranych dodatkowo Wnioskodawca pokrywa również inne koszty, którymi zostaje obciążony jako strona przegrana, tj. zwrot kosztów dla strony przeciwnej w wysokości wskazanej przez sąd.

W piśmie z dnia 22 września 2020 r., stanowiącym uzupełnienie wniosku Wnioskodawca wskazał, że wierzytelności nabywane od osób fizycznych dotyczą wyłącznie roszczeń osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej w rozumieniu art. 5a ust. 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Spółka nie nabywa roszczeń od osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą w rozumieniu art. 5a ust. 6 ustawy związanych z ich działalnością.

Osoby fizyczne od których Wnioskodawca nabywa wierzytelności są osobami o nieograniczonym obowiązku podatkowym w Polsce, tj. osobami, które mają miejsce zamieszkania w Polsce w rozumieniu art. 3 ust. 1a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W odniesieniu do rozliczenia z cedentami, w momencie nabycia wierzytelności, brak jest jakiegokolwiek rozliczenia na rzecz cedentów.

Rozliczenie odbywa się „z dołu”, tj. po zakończeniu windykacji. W zależności od tego, na jakim etapie zostaną wyegzekwowane od dłużnika wierzytelności, rozliczenia z cedentami następują:

• na podstawie odpowiedzi dłużnika (jeśli wierzytelności zostaną wyegzekwowane na etapie postępowania przedsądowego) lub,
  

• na podstawie prawomocnego postanowienia sądowego (nakazu zapłaty lub wyroku).
  
  

Na podstawie wyżej wskazanych dokumentów ustalana jest kwota należna od dłużnika, która w zależności od sytuacji może obejmować: wierzytelność główną, odsetki od wierzytelności, koszty zastępstwa procesowego, koszty sądowe (opłata od pozwu, opłata od pełnomocnictwa, wydatki na biegłego).

Cedent „z dołu” otrzymuje określoną w umowie cesji powierniczej część wierzytelności głównej, oraz jeśli cesja to przewidywała to również część odsetek. Pozostałe składniki, tj. koszty zastępstwa procesowego oraz koszty sądowe – jeśli występują – zawsze w pełni należne są dla Wnioskodawcy.

Przy rozliczaniu z cedentem nie są tworzone żadne dodatkowe dokumenty rozliczeniowe. Jedynym potwierdzeniem rozliczenia z cedentem jest dokument przelewu.

Nabyte wierzytelności (roszczenia) w dacie ich nabycia są wymagalne, jednak wielokrotnie nie są one uznane przez dłużnika. W momencie nabycia jest to więc roszczenie, które w drodze postępowania sądowego musi zostać potwierdzone prawomocnym wyrokiem.

Przy ustalaniu wartości brana jest pod uwagę perspektywa na spłatę wierzytelności. W chwili ich nabycia przez Wnioskodawcę, odzwierciedla ekonomiczną wartość tych wierzytelności. Generalnie nabywane wierzytelności są sporne co do wysokości. Jednak instytucje finansowe często podważają również ich zasadność oraz daty wymagalności wierzytelności dla ustalenia odsetek.

Przekazanie wierzytelności na rzecz Wnioskodawcy przez cedenta, w wykonaniu opisanej we wniosku umowy cesji wierzytelności następuje na podstawie przelewu powierniczego. Jest to umowa, która nie została uregulowana wprost w przepisach prawa cywilnego (jest to umowa nienazwana).

W odniesieniu do wątpliwości dotyczących wskazania na podstawie jakiej czynności nastąpi przekazanie przez cedenta, o którym mowa we wniosku wierzytelności na rzecz Wnioskodawcy, Wnioskodawca uzupełnia opis stanu faktycznego poprzez wskazanie, że nabycie to nastąpi poprzez zawarcie umowy przelewu powierniczego, w którym cedent bezwarunkowo przelewa na rzecz Wnioskodawcy przedmiotową wierzytelność wraz z wszelkimi związanymi z tą wierzytelnością prawami (w tym odsetkami za opóźnienie i zwłokę), zaś Wnioskodawca przelew wierzytelności przyjmuje w celu jej dochodzenia na drodze sądowej lub pozasądowej do wyegzekwowania od pożyczkodawcy/kredytodawcy.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania (ostatecznie sformułowane w uzupełnieniu wniosku):

1. Czy odpłatne nabycie roszczenia (wierzytelności) w ramach cesji powierniczej, za które dokonano płatności z dołu, jest czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT?
2. Czy czynność wyegzekwowania przez Wnioskodawcę bezpośrednio od pożyczkodawcy/kredytodawcy bądź na drodze sądowej roszczenia (wierzytelności), w całości lub w części przypadającej Wnioskodawcy po zapłacie na rzecz cedenta należnej ceny nabycia objęta jest podatkiem VAT?
3. Czy czynność wyegzekwowana przez Wnioskodawcę bezpośrednio od pożyczkodawcy/kredytodawcy bądź na drodze sądowej, odsetek należnych z tytułu opóźnienia w płatności należności głównej w całości przypadających Wnioskodawcy lub w wartości pozostałej Wnioskodawcy po przekazaniu cedentowi procentowo uzgodnionej wartości wyegzekwowanych odsetek objęta jest podatkiem VAT?
4. Czy zasądzone przez Sąd na rzecz Wnioskodawcy (cesjonariusza) koszty zastępstwa procesowego wynikające z dochodzenia na drodze sądowej nabytej w ramach cesji wierzytelności powinny być objęte podatkiem VAT?
5. Czy umowa opisanego w stanie faktycznym przelewu powierniczego, stanowi dla Wnioskodawcy podstawę do opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych w momencie jej zawarcia lub po odzyskaniu roszczenia (wierzytelności) przez Wnioskodawcę?
6. Czy w przypadku niemożności skutecznego wyegzekwowania nabytej przez cesjonariusza (powiernika) roszczenia (wierzytelności) w całości lub w części, roszczenie (wierzytelność) zostaje przeniesione w całości lub w odpowiedniej części z cesjonariusza na cedenta, tzw. cesja zwrotna, czynność ta podlegać będzie opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych?
7. Czy w odniesieniu do wypłacanych z dołu (po zakończonej windykacji) kwot na rzecz cedentów z tytułu cesji powierniczej wierzytelności, Spółka pełni funkcję płatnika, jeśli tak, to czy Spółka jako płatnik jest zobowiązana do pobierania stosownych zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych?
   
   

Przedmiotem niniejszej interpretacji jest odpowiedź na pytanie oznaczone we wniosku nr 7. Natomiast w zakresie pytań oznaczonych we wniosku nr 1-6 zostały wydane odrębne rozstrzygnięcia.

Zdaniem Wnioskodawcy: (sformułowanym ostatecznie w uzupełnieniu wniosku): w odniesieniu do wypłaconych z dołu (po zakończonej windykacji) kwot na rzecz cedentów, z tytułu cesji wierzytelności, Spółka nie pełni funkcji płatnika. Tym samym, Spółka nie jest zobowiązana do pobierania stosownych zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych. W przedmiotowym przypadku nie wystąpi bowiem dochód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym, kwota którą Wnioskodawca wypłaca na rzecz cedentów, stanowi bowiem dla cedentów zwrot nienależnie poniesionych wcześniej kosztów kredytu, prowizji czy ubezpieczeń, który to nienależnie poniesiony wydatek i prawo do jego zwrotu są w istocie przedmiotem wierzytelności. Cedent nie otrzymuje więc żadnego przysporzenia majątkowego od cesjonariusza, a jedynie poprzez kwotę uzyskaną ze sprzedaży wierzytelności odzyskuje część nienależnie wpłaconych własnych środków finansowych.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c tej ustawy oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. W myśl art. 9 ust. 2 tej ustawy, „Dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 23o, art. 23u, art. 24-24b, art. 24c, art. 24e, art. 30ca, art. 30da oraz art. 30f nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów”.

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają więc wszelkie dochody osiągane przez podatnika, z wyjątkiem tych dochodów, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę jako zwolnione z podatku, bądź od których zaniechano poboru podatku.

Pod pojęciem przychodu należy rozumieć każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne przysporzenie majątku innej osobie, mające konkretny wymiar finansowy. Jednocześnie do przychodów podatkowych zalicza się tylko takie przychody, które w danym momencie są trwałe, definitywne i bezwarunkowe. Nie będą to zatem jakiekolwiek przychody, lecz przychody, które stanowić będą trwałe przysporzenie majątkowe. Co do zasady więc, o zaliczeniu danego przysporzenia majątkowego do przychodów podlegających opodatkowaniu decyduje definitywny charakter tego przysporzenia, w tym sensie, że w sposób ostateczny faktycznie powiększa ono majątek podatnika.

Katalog źródeł przychodów został określony w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z jego treścią, źródłami przychodów są:

1. stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, praca nakładcza, emerytura lub renta;
   
2. działalność wykonywana osobiście;
   
3. pozarolnicza działalność gospodarcza;
   
4. działy specjalne produkcji rolnej;
   
5. (uchylony);
   
6. najem, podnajem, dzierżawa, poddzierżawa oraz inne umowy o podobnym charakterze, w tym również dzierżawa, poddzierżawa działów specjalnych produkcji rolnej oraz gospodarstwa rolnego lub jego składników na cele nierolnicze albo na prowadzenie działów specjalnych produkcji rolnej, z wyjątkiem składników majątku związanych z działalnością gospodarczą;
   
7. kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych innych niż wymienione w pkt 8 lit. a-c;
   
8. odpłatne zbycie, z zastrzeżeniem ust. 2:
   1. nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości,
      
   2. spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,
      
   3. prawa wieczystego użytkowania gruntów,
      
   4. innych rzeczy,

– jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w lit. a-c – przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, a innych rzeczy – przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie; w przypadku zamiany okresy te odnoszą się do każdej z osób dokonującej zamiany;

8a) działalność prowadzona przez zagraniczną jednostkę kontrolowaną;

8b) niezrealizowane zyski, o których mowa w art. 30da;

9. inne źródła.
   
   

Stosownie do stanowiska prezentowanego przez organy podatkowe i sądy administracyjne (por. m.in. interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 21 kwietnia 2017 r., nr 2461-IBPB-1-2.4510.92.2017.2.JW oraz wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 21 lipca 2016 r., sygn. II FSK 1154/14), do przychodów podatkowych podatnik powinien zaliczyć takie przychody, które są mu należne. Nie będą to zatem jakiekolwiek przychody, lecz przychody, w stosunku do których podatnikowi przysługiwać będzie prawo do ich otrzymania i które stanowić będą jego trwałe przysporzenie majątkowe. Co do zasady więc, o zaliczeniu danego przysporzenia majątkowego do przychodów decyduje definitywny charakter tego przysporzenia w tym sensie, że w sposób ostateczny faktycznie powiększa ono aktywa podatnika, lub pomniejsza jego pasywa.

Mając na uwadze, że jako przychód podatkowy kwalifikować należy wyłącznie przysporzenia o definitywnym charakterze, skutkujące przyrostem (zwiększeniem wartości) majątku podatnika, tj. jego wzbogaceniem się, w ocenie Wnioskodawcy, otrzymanie przez cedenta kwoty pieniężnej za zbycie wierzytelności nie spełnia tych warunków. Z ekonomicznego punktu widzenia cedent nie uzyska żadnego przysporzenia majątkowego. Z punktu widzenia cedenta, który poniósł w przeszłości kosztem własnego majątku, wydatek związany z opłaceniem kosztów kredytu/pożyczki udziałów, zwrot nienależnej jego części, nie prowadzi do zmiany sytuacji majątkowej w postaci przyrostu majątku.

Tym samym, skoro środki wypłacane przez Wnioskodawcę na rzecz cedenta, nie stanowią dla cedenta przysporzenia majątkowego, stąd nie mieszczą się one w żadnym ze wskazanych w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych źródle przychodów. Z uwagi na powyższe, Wnioskodawca uważa, że kwoty te nie stanowią również dla cedenta środków uzyskanych z odpłatnego zbycia prawa majątkowego wskazanego w art. 10 ust. 1 pkt 7 ustawy o podatku od osób fizycznych.

Wobec tego, na Spółce nie ciążą obowiązki, o których mowa w art. 41 ust. 1 ustawy, który to przepis stanowi iż: „Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują świadczeń z tytułu działalności, o której mowa w art. 13 pkt 2 i 4-9 oraz art. 18, osobom określonym w art. 3 ust. 1, są obowiązane jako płatnicy pobierać, z zastrzeżeniem ust. 4, zaliczki na podatek dochodowy, stosując do dokonywanego świadczenia, pomniejszonego o miesięczne koszty uzyskania przychodów w wysokości określonej w art. 22 ust. 9 oraz o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 lit. b, najniższą stawkę podatkową określoną w skali, o której mowa w art. 27 ust. 1”.

Skoro na Wnioskodawcy nie ciążą obowiązki związane z funkcją płatnika, nie ma On również obowiązków związanych z przekazywaniem kwot pobranych zaliczek na podatek dochodowy oraz kwot zryczałtowanego podatku dochodowego w terminie do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano zaliczki (podatek) na rachunek urzędu skarbowego (art. 42 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Wnioskodawcy nie dotyczą również obowiązki wskazane w art. 42 ust. 1a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, który to przepis stanowi, że w terminie do końca stycznia roku następującego po roku podatkowym płatnicy o których mowa w art. 41, mają obowiązek przesłać do urzędu skarbowego roczne deklaracje, według ustalonego wzoru.

Wnioskodawca uważa, że na spółce jako płatniku nie ciążą również obowiązki o charakterze informacyjnym, wynikające z art. 42 ust. 2 pkt 1 w zw. z art. 42g ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Ponieważ wypłacając środki cedentom nie osiągną oni dochodu (przychodu) objętego regulacjami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych,

Wnioskodawca nie będzie również obowiązany do przesłania:

• podatnikom mającym miejsce zamieszkania w Polsce (w terminie do końca lutego roku następującego po roku podatkowym) oraz
  

• urzędom skarbowym przy pomocy których naczelnicy urzędów skarbowych właściwi według miejsca zamieszkania tych podatników wykonują swoje zadania (w terminie do końca stycznia roku następującego po roku podatkowym) imiennych informacji o wysokości dochodu, o którym mowa w art. 41 ust. 1, sporządzonych według ustalonego wzoru (PIT-11).
  
  

W niniejszej sprawie, Spółka stoi więc na stanowisku, że nie będzie pełniła roli płatnika w odniesieniu do wypłacanych kwot na rzecz cedentów, bowiem kwota otrzymana przez cedentów nie stanowi dla tych osób żadnego źródła przychodu wskazanego w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Ponadto, zapłacona przez cesjonariusza kwota nie stanowi dla cedenta dochodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Jest to bowiem kwota, jaką cedent odzyskuje z tytułu nienależnie poniesionych wcześniej obciążeń finansowych. Z tego też względu, cedent nie otrzymuje od cesjonariusza realnego przysposobienia finansowego, które podlegać może u cedenta opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Z tego też względu Spółka uważa, że nie ciążą na Niej obowiązki płatnika wskazane w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, bowiem u cedenta nie wystąpi stricte dochód z tytułu sprzedaży wierzytelności a jedynie cedent dokona przeniesienia na cesjonariusza, tj. Spółkę, możliwość realizacji swojego prawa do odzyskania nienależnie zapłaconej kwoty. Zwrot takiej kwoty, nie może jednak zostać uznany za dochód (przychód) w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2020 r., poz. 1426, z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Natomiast art. 9 ust. 2 ww. ustawy stanowi, że dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 23o, art. 23u, art. 24-24b, art. 24c, art. 24e, art. 30ca, art. 30da oraz art. 30f nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.

Ogólne wyjaśnienie pojęcia przychodu zawiera art. 11 ust. 1 powołanej ustawy, zgodnie z którym, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Podstawą uzyskania przychodów mogą być tylko takie czynności, w wyniku których następuje po stronie osoby fizycznej przysporzenie majątkowe, mające konkretny wymiar finansowy. Co do zasady o zaliczeniu danego przysporzenia majątkowego do przychodów danego podatnika decyduje definitywny charakter tego przysporzenia w tym sensie, że w sposób ostateczny faktycznie powiększa on aktywa tej osoby. Konsekwencją przyjęcia tezy o charakterze przychodu jako definitywnego przysporzenia w majątku podatnika jest uznanie, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko te przychody, które nie mają charakteru zwrotnego.

Z przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą w formie spółki z o.o. spółki komandytowej. Spółka (zwana dalej cesjonariuszem) w ramach prowadzonej działalności gospodarczej nabywa od osób fizycznych (zwanych dalej cedentem) roszczenia przysługujące tym osobom względem pożyczkodawców/kredytodawców. Roszczenia te wynikają z przysługującego cedentowi prawa żądania względem pożyczkobiorcy/kredytobiorcy zwrotu wierzytelności stanowiącej obniżkę całkowitego kosztu kredytu konsumenckiego, z uwagi na wcześniejszą spłatę zobowiązania. Spółka nabywając te wierzytelności podpisuje z cedentem umowę cesji wierzytelności zwanej dalej cesją powierniczą, w której cedent bezwarunkowo przelewa na rzecz spółki (cesjonariusza) przedmiotową wierzytelność, wraz ze wszelkimi związanymi z tą wierzytelnością prawami (w tym odsetkami za opóźnienie i zwłokę), zaś cesjonariusz przelew wierzytelności przyjmuje w celu jej dochodzenia na drodze sądowej lub pozasądowej do wyegzekwowania od pożyczkodawcy/kredytodawcy. W tym przypadku cesjonariusz zobowiązuje się do przekazania cedentowi procentowo uzgodnionej wartości roszczenia (np. 50% roszczenia) w postaci wyegzekwowanego od pożyczkodawcy/kredytodawcy świadczenia obejmującego wyłącznie należność główną. W zawartej umowie, możliwe jest również ustalenie przez strony, że cedent otrzyma procentowo uzgodnioną wartość wierzytelności wyegzekwowanego od pożyczkodawcy/kredytodawcy świadczenia, obejmującego należność główną oraz wartość odsetek za zwłokę, które są związane z tą należnością. W przypadku niemożności skutecznego wyegzekwowania nabytego przez cesjonariusza (powiernika) roszczenia (wierzytelności) w całości lub w części, nabyte w ramach cesji powierniczej roszczenie (wierzytelność) zostaje przeniesione w całości lub w odpowiedniej części z cesjonariusza na cedenta tzw. cesja zwrotna. Wierzytelności nabywane od osób fizycznych dotyczą wyłącznie roszczeń osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. Cedent „z dołu” otrzymuje określoną w umowie cesji powierniczej część wierzytelności głównej, oraz jeśli cesja to przewidywała to również część odsetek. Pozostałe składniki, tj. koszty zastępstwa procesowego oraz koszty sądowe – jeśli występują – zawsze w pełni należne są dla Wnioskodawcy.

Instytucja przelewu wierzytelności została uregulowana w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2019 r., poz. 1145, z późn. zm.), zaś podstawą do dokonania cesji wierzytelności jest art. 509 ustawy Kodeks cywilny.

Zgodnie z treścią art. 509 § 1 ustawy Kodeks cywilny, wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki – art. 509 § 2 ww. ustawy.

Stosownie do art. 510 § 1 ustawy Kodeks cywilny, umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.

Istotą przelewu wierzytelności jest zatem umowa zawierana przez wierzyciela z osobą trzecią, na mocy której osoba ta nabywa od wierzyciela przysługującą mu wierzytelność. W wyniku przelewu wierzytelności prawa przysługujące dotychczasowemu wierzycielowi przechodzą na nabywcę wierzytelności, przy czym sam stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie. Na podstawie umowy przelewu wierzytelności, cesjonariusz może dochodzić spełnienia określonego świadczenia od dłużnika, przysługuje mu również uprawnienie do rozporządzania wierzytelnością poprzez jej dalszą odsprzedaż, zamianę, darowiznę, zapis w testamencie lub zastaw. W zamian za nabywaną wierzytelność cesjonariusz (nabywca) zobowiązuje się do spełnienia określonego świadczenia na rzecz cedenta. Spełnienie świadczenia, wynikającego z umowy przelewu nastąpi, gdy cedent przeniesie wierzytelność na cesjonariusza, a on zapłaci mu cenę za cedowaną wierzytelność.

Jak wynika z art. 734 i art. 735 ustawy Kodeks cywilny, istotą umowy zlecenia jest odpłatne lub nieodpłatne dokonanie określonej czynności prawnej w imieniu dającego zlecenie lub (jeżeli tak stanowi umowa) w imieniu własnym lecz na rachunek zlecającego. W tym ostatnim wypadku wszelkie nabycie praw lub rzeczy ma charakter powierniczy (fiducjarny), a przyjmujący zlecenie ma obowiązek wydać zlecającemu wszystko, co przy wykonaniu zlecenia dla niego uzyskał, chociażby w imieniu własnym (art. 740 zdanie drugie ustawy Kodeks cywilny).

Dla kwalifikacji podatkowej należności wypłacanych przez Spółkę osobom fizycznym istotny jest tytuł prawny, z którego wynika ich prawo do uzyskania tych należności. W analizowanym przypadku tym tytułem jest umowa cesji powierniczej wierzytelności zawarta przez Spółkę (cesjonariusza) z osobami fizycznymi (cedentami).

W art. 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawodawca zawarł katalog źródeł przychodów, do których zaliczone zostały m.in. kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych innych niż wymienione w pkt 8 lit. a-c (art. 10 ust. 1 pkt 7).

Za przychód z praw majątkowych, zgodnie z art. 18 tej ustawy, uważa się w szczególności przychody z praw autorskich i praw pokrewnych w rozumieniu odrębnych przepisów, praw do projektów wynalazczych, praw do topografii układów scalonych, znaków towarowych i wzorów zdobniczych, w tym również z odpłatnego zbycia tych praw.

Przepis ten nie zawiera zamkniętego katalogu przychodów z praw majątkowych, ale wskazuje na przykładowe przychody z tego tytułu („w szczególności”). Zgodnie z ugruntowanym poglądem, do tego źródła przychodów zalicza się m.in. przychody z wierzytelności, jeśli nie są one związane z prowadzoną działalnością gospodarczą.

W postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 24 listopada 2017 r., sygn. III CZP 61/16 czytamy, że w orzecznictwie Sądu Najwyższego utrwalił się pogląd, dominujący także w doktrynie, że powierniczy przelew wierzytelności w celu jej ściągnięcia (inkasa) stanowi przelew z osłabionymi skutkami prawnymi w stosunku do przelewu wierzytelności w pełni rozporządzającego, z uwagi na oddziaływanie elementów obligacyjnych cesji inkasowej na stosunek zewnętrzny. Jego konstrukcja polega na tym, że wierzyciel na podstawie stosunku wewnętrznego z inną osobą, zamiast udzielenia jej pełnomocnictwa przelewa wierzytelność na zleceniobiorcę (cesjonariusza), który zobowiązuje się ściągnąć wierzytelność od dłużnika i wydać wierzycielowi uzyskane świadczenie. W następstwie takiej umowy zleceniobiorca staje się nabywcą wierzytelności, która z prawnego punktu widzenia wchodzi do jego majątku (stosunek zewnętrzny). W stosunku wewnętrznym zleceniobiorca (cesjonariusz), jako powiernik powinien stosować się do wskazówek zleceniodawcy (cedenta). Działa wprawdzie w imieniu własnym, ale z gospodarczego punktu widzenia na rachunek zleceniodawcy. Prawo będące przedmiotem umowy powiernictwa, na zewnątrz, w stosunku do osób trzecich, jest prawem nieograniczonym i przysługuje powiernikowi, który jest wierzycielem względem nich w pełnym tego słowa znaczeniu.

Strony stosunku wewnętrznego mogą zastrzec powrotne przejście wierzytelności na wierzyciela w razie nie wyegzekwowania od dłużnika przelanej wierzytelności wprowadzając do umowy warunek rozwiązujący (art. 89 k.c.) lub obowiązek powiernika przeniesienia z powrotem wierzytelności na zbywcę. W pierwszym przypadku wierzytelność samoistnie (bez konieczności składania oświadczenia woli o przeniesieniu wierzytelności z powrotem na zbywcę) powraca do cedenta jako skutek warunku rozwiązującego. W drugim przypadku umowa rodzi tylko zobowiązanie do przelewu (skutek obligacyjny) nie powodując skutku rozporządzającego przenoszącego wierzytelność na nabywcę, który wymaga dokonania odrębnej czynności prawnej przez strony. Niepodjęcie działań przez żadną ze stron zmierzających do rozwiązania umowy wskazuje na wolę dalszego związania jej postanowieniami.

W wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 9 czerwca 2017 r., sygn. akt II FSK 1370/15 skład orzekający wyjaśnił w zakresie skutków podatkowych powierniczego przelewu wierzytelności u powiernika, że czynności powiernicze są określane w doktrynie prawa jako stosunki prawne, w których jednej osobie (powiernikowi) służy określone prawo, ograniczone jednak wyłącznie w stosunku wewnętrznym do innej osoby (powierzającego). W stosunkach zewnętrznych natomiast (wobec osób trzecich) powiernik jest wyłącznym podmiotem przysługującego mu prawa. (…) Stosunek powiernictwa charakteryzuje się kilkoma istotnymi elementami. Dochodzi w nim do przeniesienia określonego prawa na powiernika, który zobowiązuje się do odpłatnego lub nieodpłatnego wykonywania zarządu tym prawem. Co jednak istotne z punktu widzenia powstania przychodu na podstawie art. 11 ust. 1 u.p.d.o.f., powiernik jest zobowiązany do powrotnego przeniesienia prawa na powierzającego. Powiernik uzyskuje wprawdzie własność określonego prawa, niemniej jednak z konstrukcji umowy powiernictwa jednoznacznie wynika, że po zakończeniu stosunku powierniczego, prawo własności musi zostać przekazane powierzającemu. Nie jest to wobec powyższego nabycie definitywne. Podstawowym założeniem stosunku powiernictwa jest to, że powierzający przekazuje część swojego majątku powiernikowi w określonym celu gospodarczym. (…) powiernik przy wykonywaniu przez siebie czynności, składa swoje oświadczenie woli, we własnym imieniu (w przeciwieństwie np. do pełnomocnika, który dokonuje czynności w imieniu mocodawcy) oraz na rzecz (rachunek) powierzającego. Ten ostatni element jest najistotniejszy w rozpoznaniu skutków podatkowych związanych z uzyskaniem przychodu na podstawie art. 11 ust. 1 u.p.d.o.f. Rzeczywistym beneficjentem dokonanej czynności jest bowiem powierzający, na którego rzecz/rachunek czynność zostaje dokonana. Przychodu takiego nie można przy tym rozpoznać u powiernika, gdyż nie stanowi on dla niego trwałego przysporzenia majątkowego.

Wskazać należy, że z charakteru powierniczego przelewu wierzytelności wynika, że ryzyko niewypłacalności dłużnika pozostaje po stronie wierzyciela pierwotnego, przejmujący ten dług może dokonać tzw. przelewu zwrotnego wierzytelności. Właśnie ten nieostateczny charakter stanowi o różnicy na gruncie przepisów prawa podatkowego pomiędzy tymi dwoma czynnościami.

Przelew powierniczy nie jest więc umową sprzedaży wierzytelności, lecz podstawą do przeprowadzenia windykacji. Tak więc, powierniczy przelew wierzytelności na gruncie przepisów prawa podatkowego nie rodzi takich skutków jak odpłatne zbycie wierzytelności.

W związku z powyższym art. 18 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, dotyczący opodatkowania przychodu z praw majątkowych, nie ma w sprawie zastosowania.

Mając na uwadze przedstawiony we wniosku opis stanu faktycznego oraz obowiązujące przepisy prawa podatkowego stwierdzić należy, że w przedmiotowej sprawie w odniesieniu do wypłacanych przez Wnioskodawcę z dołu (po zakończonej windykacji) kwot na rzecz cedentów z tytułu cesji powierniczej wierzytelności nie dojdzie również do powstania przychodu w rozumieniu art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ponieważ nie wystąpi przychód podatkowy stanowiący przysporzenie o definitywnym charakterze, skutkujące przyrostem (zwiększeniem wartości) majątku podatnika, tj. jego wzbogaceniem się. Otrzymanie przez cedenta ww. należności nie spełnia tych warunków.

Zatem, Spółka nie jest zobowiązana na podstawie art. 41 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w związku z powyższymi wypłatami na rzecz cedentów jako płatnik do poboru zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych, bowiem powierniczy przelew wierzytelności jest neutralny podatkowo.

W związku z powyższym, stanowisko Wnioskodawcy należy uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem stanu faktycznego podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Końcowo należy wskazać, że procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego, czy kontrolnego. Organ wydający interpretację opiera się wyłącznie na opisie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego podanego we wniosku – nie prowadzi postępowania dowodowego. Rolą postępowania w sprawie wydania indywidualnej interpretacji przepisów podatkowych nie jest bowiem ustalanie, czy przedstawiony we wniosku stan faktyczny jest zgodny ze stanem rzeczywistym. Ustalenie stanu rzeczywistego stanowi domenę ewentualnego postępowania podatkowego. Pełna weryfikacja prawidłowości stanowiska Wnioskodawcy może być dokonana jedynie w toku ewentualnego postępowania podatkowego, kontroli podatkowej lub postępowania kontrolnego organu kontroli celno-skarbowej, będącego poza zakresem instytucji interpretacji indywidualnej, do której zastosowanie mają przepisy określone w art. 14h (w zamkniętym katalogu) ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2020 r., poz. 1325, z późn. zm.).

Zgodnie z art. 14na § 1 ustawy Ordynacja podatkowa, przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;
2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3. z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
   
   

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 ustawy Ordynacja podatkowa).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z dnia 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018 r., poz. 2193, z późn. zm.), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2019 r., poz. 2325, z późn. zm.). Skargę wnosi się w dwóch egzemplarzach (art. 47 § 1 ww. ustawy) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała, lub drogą elektroniczną na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 54 § 1a ww. ustawy), w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy). W przypadku pism i załączników wnoszonych w formie dokumentu elektronicznego odpisów nie dołącza się (art. 47 § 3 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

W przypadku wnoszenia skargi w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii jako najwłaściwszy proponuje się kontakt z wykorzystaniem systemu teleinformatycznego ePUAP

.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.