2020.11.03 - Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej - 0111-KDIB3-1.4012.639.2020.1.ABU

Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0111-KDIB3-1.4012.639.2020.1.ABU
z 3 listopada 2020 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2020 r., poz. 1325 z późn. zm.), Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 28 lipca 2020 r. (data wpływu 3 sierpnia 2020 r.) o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie:

zastosowania zwolnienia od opodatkowania podatkiem VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o VAT, w zw. z art. 28b ust. 2 ustawy o VAT do kompleksowej usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego, jaka będzie świadczona przez Konsorcjum, w tym Wnioskodawcę działającego jako lider Konsorcjum, na rzecz ZU, na podstawie zawartej z ZU Umowy Agencyjnej, w przypadku gdy ZU będzie posiadać w Polsce stałe miejsce prowadzenia działalności dla celów VAT, które będzie uczestniczyć w prowadzeniu przez ZU działalności ubezpieczeniowej w Polsce (pytanie nr 1) – jest prawidłowe,
braku opodatkowania podatkiem VAT na terytorium kraju kompleksowej usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego, jaka będzie świadczona przez Konsorcjum, w tym Wnioskodawcę działającego jako lider Konsorcjum, na rzecz ZU, na podstawie zawartej z ZU Umowy Agencyjnej, w przypadku gdy ZU nie będzie posiadać w Polsce stałego miejsca prowadzenia działalności dla celów VAT lub będzie posiadać takie stałe miejsce prowadzenia działalności, które jednak nie będzie uczestniczyć w prowadzeniu przez ZU działalności ubezpieczeniowej w Polsce (pytanie nr 2) – jest prawidłowe,
dokumentowania kompleksowej usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego w sytuacji opisanej w pytaniu nr 1 (pytanie nr 3) – jest prawidłowe,
dokumentowania kompleksowej usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego w sytuacji opisanej w pytaniu nr 2 (pytanie nr 4) – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 3 sierpnia 2020 r. wpłynął ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w ww. zakresie.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujące zdarzenia przyszłe:

Wnioskodawca (dalej: „Wnioskodawca”) jest spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Polsce. Wnioskodawca nie jest zarejestrowany jako czynny podatnik VAT.

Wnioskodawca planuje wykonywać działalność polegającą na dystrybucji ubezpieczeń zgodnie z ustawą z dnia 15 grudnia 2017 r. o dystrybucji ubezpieczeń (tekst jednolity: Dz. U. z 2019 r. poz. 1881 z późn. zm.) („Ustawa o dystrybucji ubezpieczeń”). W powyższym zakresie Wnioskodawca zamierza wykonywać działalność jako agent ubezpieczeniowy.

W celu wykonywania wskazanej powyżej działalności, Wnioskodawca planuje nawiązać współpracę z zakładem ubezpieczeń z siedzibą w Księstwie Liechtensteinu – (…), zarejestrowanym pod numerem (…) („ZU”), który zamierza utworzyć oddział w Polsce („Oddział”).

ZU prowadzi działalność w zakresie ubezpieczeń majątkowych, w tym komunikacyjnych. Zgodnie z informacjami uzyskanymi przez Wnioskodawcę od ZU, obecnie planowane jest, że działalność ta będzie prowadzona przez ZU bezpośrednio z siedziby ZU w Księstwie Liechtensteinu. W takim wypadku polski Oddział ZU nie będzie uczestniczyć w prowadzeniu przez ZU w Polsce działalności ubezpieczeniowej, ani działalności gospodarczej o innym charakterze. Decyzja o utworzeniu Oddziału została podjęta przez ZU z uwagi na uwarunkowania prawne związane z funkcjonowaniem na rynku ubezpieczeń w Polsce, jak również znaną ZU praktyką w tym zakresie. Istotnym elementem tej praktyki są oczekiwania polskiego organu nadzoru nad rynkiem ubezpieczeń, tj. Komisji Nadzoru Finansowego. Zgodnie z ustawą z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 381, z późn. zm.); („Ustawa o działalności ubezpieczeniowej”), zagraniczny zakład ubezpieczeń po spełnieniu odpowiednich wymogów może prowadzić działalność w Polsce zarówno przez oddział, jak i na zasadzie swobody świadczenia usług, zgodnie ze swoimi preferencjami. Niemniej, z uwagi na szczególną rolę ubezpieczeń komunikacyjnych i konieczność ochrony osób poszkodowanych w wypadkach komunikacyjnych, preferowanym rozwiązaniem jest w tym przypadku ustanowienie w Polsce oddziału. Także z punktu widzenia potencjalnych klientów, podmiot mający w Polsce oddział może być bardziej wiarygodny, niż podmiot działający wyłącznie transgranicznie.

W świetle art. 3 ust. 1 pkt 22 Ustawy o działalności ubezpieczeniowej, pojęcie oddziału rozumiane jest bardzo szeroko, jako „każda forma stałej obecności na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zakładu ubezpieczeń mającego siedzibę w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub zakładu reasekuracji mającego siedzibę w państwie członkowskim Unii Europejskiej, w tym oddział, w rozumieniu ustawy z dnia 6 marca 2018 r. o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej”. Przy czym zgodnie z art. 3 ust. 2 Ustawy o działalności ubezpieczeniowej, „Ilekroć w ustawie jest mowa o państwach członkowskich Unii Europejskiej, należy przez to rozumieć także państwa członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym”. Do krajów tych należy Księstwo Liechtensteinu.

Jak wskazano powyżej, zgodnie z obecnymi założeniami Wnioskodawcy i ZU, Oddział będzie wykonywać bardzo ograniczone funkcje i w praktyce nie będzie uczestniczyć w prowadzeniu przez ZU działalności ubezpieczeniowej czy jakiejkolwiek innej działalności zarobkowej w Polsce. Funkcje Oddziału zostaną ograniczone do zapewnienia podstawowej przestrzeni biurowej oraz wykonywania podstawowych czynności pomocniczych, wspierających, o charakterze administracyjnym.

Niemniej, w odniesieniu do roli Oddziału ZU w działalności ZU prowadzonej w Polsce prowadzone są jeszcze ustalenia, w tym z właściwymi organami nadzoru w Polsce oraz Liechtensteinie. W wyniku tych ustaleń może okazać się, że rola Oddziału ZU będzie większa, niż pierwotnie planowano. W szczególności nie można wykluczyć, że ostatecznie Oddział ZU zostanie wyposażony w niezbędne aktywa i będzie uczestniczyć w działalności ubezpieczeniowej ZU prowadzonej w Polsce.

W tej sytuacji, Wnioskodawca bierze pod uwagę dwie możliwości dotyczące statusu podatkowego ZU (i Oddziału ZU) w Polsce:

pierwsza możliwość jest taka, że ZU nie będzie posiadać w Polsce stałego miejsca prowadzenia działalności dla celów VAT;
druga możliwość jest taka, że ZU będzie posiadać w Polsce stałe miejsce prowadzenia działalności dla celów VAT.

Przy czym powyższe ustalenia co do roli Oddziału ZU i jego statusu jako podatnika VAT nie będą miały istotnego wpływu na opisaną poniżej strukturę współpracy gospodarczej pomiędzy ZU a Wnioskodawcą i innymi podmiotami.

W każdym wypadku, niezależnie od ostatecznej roli Oddziału w planowanej strukturze, kluczową rolę w procesie dystrybucji produktów ubezpieczeniowych ZU w Polsce będzie pełnić Wnioskodawca jako agent ubezpieczeniowy zaangażowany w dystrybucję produktów ubezpieczeniowych oferowanych przez ZU. Zgodnie z ustaleniami z ZU, Wnioskodawca będzie zaangażowany zarówno w dystrybucję umów ubezpieczenia ZU w Polsce (w szczególności, wyszukiwanie klientów, przedstawienie im możliwości zawarcia umowy ubezpieczenia z ZU oraz zawieranie takich umów), jak też za obsługę takich umów zawartych pomiędzy ZU a klientami w Polsce (w szczególności przyjmowanie roszczeń klientów oraz osób poszkodowanych w wypadkach samochodowych, pomoc w rozpatrywaniu takich roszczeń i koordynowanie procesu likwidacji szkód).

Wnioskodawca ustalił z ZU, że Wnioskodawca będzie kluczowym partnerem ZU koordynującym powyższe czynności, jednakże nie stoi to na przeszkodzie, aby w ramach wykonywania powyższych czynności Wnioskodawca współpracował w Polsce z innymi podmiotami, wśród których będą zarówno podmioty zajmujące się dystrybucją ubezpieczeń działające jako agenci ubezpieczeniowi („Agenci”), jak i podmioty wyspecjalizowane w określonych aspektach obsługi i likwidacji szkód w ramach ubezpieczeń komunikacyjnych („Likwidatorzy”). Dzięki zaangażowaniu tych podmiotów, Wnioskodawca będzie mógł poszerzyć sieć dystrybucji w celu osiągnięcia zakładanych progów sprzedaży produktów ZU (przy pomocy Agentów), jak też sprawnie i możliwie efektywnie obsługiwać oraz likwidować zgłaszane szkody (przy pomocy Likwidatorów).

Po analizie możliwych modeli współpracy, Wnioskodawca oraz ZU doszli do wniosku, że w odniesieniu do różnych aspektów współpracy stron zastosowanie powinny znaleźć odmienne modele.

A.Dystrybucja ubezpieczeń:

W zakresie współpracy Wnioskodawcy z ZU oraz Agentami dotyczącej dystrybucji ubezpieczeń istotne znaczenie mają wymogi regulacyjne wynikające z Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń. Z ustawy tej wynika, że każdy podmiot wykonujący czynności z zakresu dystrybucji ubezpieczeń powinien jako agent ubezpieczeniowy spełniać odpowiednie wymogi regulacyjne. W szczególności, każdy agent musi być stroną umowy agencyjnej zawartej z ZU oraz dysponować odpowiednim pełnomocnictwem udzielonym przez ZU. Dodatkowo, zgodnie z Ustawą o dystrybucji ubezpieczeń, czynności agencyjne muszą być wykonywane przez agenta wpisanego do rejestru w charakterze agenta danego zakładu ubezpieczeń, a co za tym idzie nie jest prawnie dopuszczalne podzlecenie wykonywania czynności agencyjnych innemu agentowi. W konsekwencji, każdy z Agentów powinien być w stanie wykazać, że działa na podstawie umowy agencyjnej zawartej z ZU i posiada pełnomocnictwo do wykonywania czynności agencyjnych udzielone przez ZU.

W związku z powyższym, Wnioskodawca ustalił z ZU, że najbardziej efektywnym modelem współpracy stron w zakresie dystrybucji produktów ubezpieczeniowych będzie model konsorcjum ubezpieczeniowego („Model Konsorcjum”, „Konsorcjum”). Model Konsorcjum został oceniony przez ZU i Wnioskodawcę jako najbardziej efektywny dla procesu dystrybucji ubezpieczeń oraz najskuteczniej adresujący założenia biznesowe stron. Jednocześnie, Model Konsorcjum spełnia niezbędne wymogi regulacyjne wynikające z Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń, w tym, pozwala na współpracę agentów z ZU w taki sposób, aby wszyscy Agenci byli stroną umowy agencyjnej zawartej z ZU.

Istotą tego modelu ma być wspólne wykonywanie czynności agencyjnych (dystrybucja produktów ubezpieczeniowych) na rzecz ZU nie tylko przez Wnioskodawcę, ale także przez Agentów (działających w charakterze agentów ubezpieczeniowych). Należy oczekiwać, że efektem takiej formuły współpracy będzie świadczenie czynności agencyjnych na rzecz ZU w sposób zorganizowany, skoordynowany, z uwzględnieniem jednolitych, wysokich standardów jakości i efektywności oraz z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z obowiązującego prawa.

Aby móc uczestniczyć w Konsorcjum i zawrzeć planowane umowy (opisane poniżej), Wnioskodawca oraz inni zainteresowani Agenci uzyskają status agentów ubezpieczeniowych (o ile nie uzyskali go wcześniej), co jest wymogiem wynikającym z obowiązujących przepisów Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń. Dla sformalizowania współpracy Wnioskodawcy z Agentami oraz ustalenia szczegółowych zasad tej współpracy, Wnioskodawca zawrze z Agentami umowę o wspólne przedsięwzięcie („Umowa Konsorcjum”), w ramach której Wnioskodawca będzie występować w roli tzw. lidera Konsorcjum. Następnie, Wnioskodawca oraz Agenci działający w ramach Konsorcjum zawrą z ZU wielostronną umowę agencyjną („Umowa Agencyjna”) dotyczącą wykonywania przez Wnioskodawcę i Agentów (tj. wszystkich konsorcjantów), w imieniu i na rzecz ZU, czynności agencyjnych związanych z oferowanymi przez ZU produktami ubezpieczeniowymi. Należy natomiast podkreślić, że przedmiotem działalności Konsorcjum nie będą czynności w zakresie obsługi i likwidacji szkód w ramach ubezpieczeń komunikacyjnych, wykonywane przez Likwidatorów niezaangażowanych w działalność Konsorcjum.

W ocenie przyszłych uczestników Konsorcjum, powołanie Konsorcjum umożliwi kompleksowe, spójne i terminowe zaspokojenie potrzeb klienta Konsorcjum, tj. ZU, w zakresie pośrednictwa w dystrybucji ubezpieczeń, dzięki zacieśnieniu współpracy, lepszej koordynacji i współdziałania konsorcjantów w zakresie wykonywania zleconych Konsorcjum usług pośrednictwa ubezpieczeniowego oraz sprawne kojarzenie oferty ZU z potrzebami klientów prowadzące do zawarcia umów i rozpoczęcia ochrony ubezpieczeniowej. Tym samym, należy oczekiwać, że powołanie Konsorcjum przyczyni się do uzyskania planowanej skali sprzedaży produktów ubezpieczeniowych, co powinno mieć pozytywny wpływ na przychody uzyskiwane przez konsorcjantów, w tym, Wnioskodawcę. Dzięki zawiązaniu Konsorcjum oraz zaangażowaniu Wnioskodawcy w roli lidera Konsorcjum, proces dystrybucji ubezpieczeń zostanie odpowiednio uporządkowany i skoordynowany. Model Konsorcjum umożliwi także konsorcjantom elastyczne nawiązywanie współpracy z nowymi agentami ubezpieczeniowymi i zwiększanie w ten sposób sieci dystrybucji ubezpieczeń. Wreszcie, co bardzo istotne, Model Konsorcjum w prawidłowy sposób odzwierciedli charakter gospodarczy współpracy zaangażowanych podmiotów oraz ich role w procesie dystrybucji produktów ubezpieczeniowych.

Umowa Konsorcjum:

Przedmiotem Umowy Konsorcjum będzie w szczególności określenie warunków współpracy stron w ramach Konsorcjum przy realizacji Umowy Agencyjnej, wzajemnych rozliczeń konsorcjantów w związku z wykonywaniem czynności na rzecz ZU oraz zakresu odpowiedzialności stron za niewykonanie lub nienależyte wykonanie Umowy Agencyjnej.

W zgodnej intencji stron Umowy Konsorcjum, zawarta przez nie umowa nie będzie stanowić i nie powinna być interpretowana jako umowa spółki, ani też nie będzie mieć charakteru jakiejkolwiek zorganizowanej formy prawnej wynikającej z ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (tekst jednolity: Dz. U. z 2019 r. poz. 505, z późn. zm.) lub ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (tekst jednolity Dz. U. z 2019 r. poz. 1145, z późn. zm.), („Kodeks cywilny”) (w tym, strony nie powołają spółki cywilnej) lub umowy o podobnym charakterze. Celem Umowy Konsorcjum będzie wyłącznie uregulowanie zasad współpracy stron w ramach Konsorcjum w związku z zawarciem i wykonywaniem Umowy Agencyjnej, w tym, zasad udziału stron w wynagrodzeniu należnym Konsorcjum od ZU.

Cel Konsorcjum zostanie określony jako świadome połączenie potencjałów technicznych, finansowych i organizacyjnych Wnioskodawcy i Agentów w celu uzyskania możliwie najwyższej efektywności i jakości czynności agencyjnych (czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego) wykonywanych na rzecz ZU.

Przedmiotem działalności Konsorcjum będzie wykonywanie w imieniu i na rzecz ZU czynności agencyjnych (czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego), które zostaną szczegółowo określone w Umowie Agencyjnej.

Zgodnie z projektowanymi postanowieniami Umowy Konsorcjum, Wnioskodawca będzie liderem Konsorcjum i pełnomocnikiem konsorcjantów upoważnionym do samodzielnego reprezentowania konsorcjantów w stosunkach z podmiotami trzecimi. W szczególności, Wnioskodawca jako lider Konsorcjum zostanie upoważniony przez konsorcjantów do: negocjowania treści i zawarcia w imieniu konsorcjantów Umowy Agencyjnej z ZU; składania ZU oraz odbierania od ZU w imieniu poszczególnych konsorcjantów wszelkich oświadczeń związanych z Umową Agencyjną oraz zawierania w imieniu konsorcjantów wszelkich aneksów, zmian lub porozumień dotyczących Umowy Agencyjnej; negocjowania treści i zawarcia z każdym Agentem odrębnego porozumienia dotyczącego wysokości oraz zasad obliczania i wypłacania wynagrodzenia danemu Agentowi z tytułu czynności agencyjnych wykonywanych w ramach Konsorcjum oraz szczegółowych zadań i obowiązków danego konsorcjanta w ramach Konsorcjum; koordynacji działań konsorcjantów oraz ustalania z nimi bieżących czynności wykonywanych w ramach Konsorcjum; złożenia Agentowi oświadczenia o wypowiedzeniu Umowy Konsorcjum w stosunku do takiego Agenta oraz do przyjęcia od konsorcjanta oświadczenia o wypowiedzeniu umowy; zawarcia z podmiotem trzecim umowy o przystąpieniu do Konsorcjum, jak również do zawarcia wszelkich niezbędnych umów i porozumień, jakie Wnioskodawca oraz ZU uznają za konieczne lub zasadne w związku z przystąpieniem takiego podmiotu trzeciego do Konsorcjum. Wymienione wyżej czynności będą także, w odpowiednim zakresie, wykonywane przez Wnioskodawcę, jako konsorcjanta, w imieniu własnym i na własną rzecz. Powyższe zasady będą stanowiły ogólne reguły współpracy konsorcjantów na podstawie Umowy Konsorcjum. Jednakże, zasady współpracy konsorcjantów z ZU będą uregulowane przede wszystkim w Umowie Agencyjnej, której stroną będzie ZU. Może się więc zdarzyć, że w wyniku ustaleń z ZU, powyższe zasady ulegną pewnym modyfikacjom w odniesieniu do współpracy konsorcjantów z ZU (przykładowo, ZU może wymagać, aby pewne czynności dokonywane pomiędzy konsorcjantami wpływające na ich współpracę z ZU były potwierdzane uprzednio lub następczo z ZU). W związku z powyższym, Umowa Konsorcjum będzie stanowić, że w zakresie współpracy konsorcjantów z ZU decydujące znaczenie będą miały postanowienia Umowy Agencyjnej zawartej z ZU.

Wnioskodawca, jako lider Konsorcjum, zostanie także upoważniony i zobowiązany do rozliczeń z ZU na podstawie odpowiednich dokumentów rozliczeniowych (not księgowych lub faktur VAT) zawierających informacje finansowe dotyczące wynagrodzenia należnego Konsorcjum (tj. Wnioskodawcy i Agentom) z tytułu czynności agencyjnych wykonywanych na rzecz ZU. Na podstawie ww. dokumentów rozliczeniowych (not księgowych lub faktur VAT), ZU będzie wypłacać wynagrodzenie za czynności agencyjne wykonywane przez konsorcjantów. W świetle Umowy Konsorcjum, do odbierania od ZU wynagrodzenia należnego konsorcjantom upoważniony będzie Wnioskodawca jako lider Konsorcjum: zgodnie z ustaleniami z ZU oraz zgodną wolą konsorcjantów, wszelkie rozliczenia pomiędzy członkami Konsorcjum a ZU w zakresie wynagrodzenia należnego od ZU mają być dokonywane wyłącznie przez Wnioskodawcę jako lidera Konsorcjum.

Konsekwentnie, w Umowie Konsorcjum znajdą się zapisy, zgodnie z którymi wynagrodzenie za czynności agencyjne wykonywane przez członków Konsorcjum w ramach Umowy Agencyjnej, ZU będą wpłacać na rachunek bankowy Wnioskodawcy jako lidera Konsorcjum (który będzie odbierał takie wynagrodzenie w swoim imieniu oraz w imieniu Agentów na podstawie udzielonych mu pełnomocnictw). Następnie, Wnioskodawca będzie wypłacał odpowiednią część wynagrodzenia z tytułu wykonywania czynności w ramach Konsorcjum na rzecz pozostałych konsorcjantów (Agentów). Na chwilę obecną Wnioskodawca zakłada, że rozliczenia w ramach Konsorcjum będą dotyczyć jedynie pozycji przychodowych.

Wnioskodawca, tak samo jak Agenci, będzie uczestniczyć w podziale wynagrodzenia otrzymywanego od ZU z tytułu czynności wykonywanych na podstawie Umowy Agencyjnej. Wnioskodawca nie będzie otrzymywać od konsorcjantów odrębnego wynagrodzenia z tytułu pełnienia funkcji lidera Konsorcjum.

W ramach czynności agencyjnych (czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego) wykonywanych przez Wnioskodawcę i Agentów (Konsorcjum) na rzecz ZU, wszyscy konsorcjanci, w tym Wnioskodawca, zobowiążą się do wykonywania, w imieniu i na rzecz ZU uzgodnionych między stronami czynności agencyjnych w rozumieniu art. 4 ust. 3 w związku z art. 4 ust. 1 Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń.

Czynności agencyjne (czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego) opisane powyżej będą wykonywane przez Wnioskodawcę i Agentów z uwzględnieniem postanowień Umowy Agencyjnej, w tym, wskazanych w tej umowie zasad świadczenia czynności agencyjnych oraz obowiązków związanych z ich prawidłowym świadczeniem, o których mowa poniżej. Z każdym z Agentów, Wnioskodawca zawrze odrębne porozumienie dotyczące wysokości oraz zasad obliczania i wypłacania wynagrodzenia danemu Agentowi z tytułu czynności agencyjnych wykonywanych przez takiego Agenta w ramach Konsorcjum, jak również, o ile strony danego porozumienia uznają to za konieczne, jego szczegółowych zadań i obowiązków w ramach Konsorcjum.

Jednocześnie, w Umowie Konsorcjum znajdą się postanowienia, zgodnie z którymi, w związku z wykonywaniem czynności agencyjnych (czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego), do wykonywania określonych czynności uprawniony będzie wyłącznie Wnioskodawca jako lider Konsorcjum.

W Umowie Konsorcjum strony (Wnioskodawca oraz Agenci) wskażą ponadto, że w związku z wykonywaniem opisanych w tej umowie czynności agencyjnych (czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego) w imieniu i na rzecz ZU oraz mając na względzie dążenie do jak najlepszej obsługi klientów zawierających umowy ubezpieczenia z uwzględnieniem obowiązujących przepisów prawa, każdy z konsorcjantów wykonujących takie czynności – w tym, Wnioskodawca – jako agent ubezpieczeniowy w rozumieniu Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń będzie zobowiązany do przestrzegania określonych zasad i procedur wynikających z obowiązujących przepisów, a także z odpowiednich zarządzeń i procedur ZU.

Każdy z konsorcjantów, w tym Wnioskodawca, będzie zobowiązany w trakcie obowiązywania Umowy Agencyjnej posiadać ważne umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z tytułu wykonywania czynności agencyjnych, o ile będzie wykonywać czynności agencyjne na rzecz więcej niż jednego zakładu ubezpieczeń w zakresie tego samego działu ubezpieczeń. Konsorcjanci zobowiążą się do lojalnego współdziałania w celu realizacji Umowy Agencyjnej oraz terminowego wywiązywania się z zaciągniętych zobowiązań, z dochowaniem należytej staranności. W Umowie Konsorcjum znajdzie się zapewnienie, że czynności agencyjne objęte zakresem Umowy Konsorcjum będą wykonywane przez Wnioskodawcę i Agentów wyłącznie przy pomocy osób spełniających odpowiednie wymogi wynikające z Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń, tj. osoby fizyczne wykonujące czynności agencyjne („OFWCA”). W Umowie Konsorcjum zostaną także opisane szczegółowe obowiązki konsorcjantów związane z przestrzeganiem Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń oraz innych przepisów dotyczących działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej - konsorcjanci złożą w tym zakresie odpowiednie oświadczenia i zapewnienia. Konsorcjanci zobowiążą się do stałego podnoszenia własnych kwalifikacji zawodowych oraz zapewnienia podnoszenia kwalifikacji przez zatrudnione przez siebie OFWCA, przekazywania ZU (za pośrednictwem lidera Konsorcjum) wymaganych informacji dotyczących danego podmiotu, w tym, bezzwłocznego poinformowania ZU o utracie uprawnień do wykonywania Umowy Konsorcjum i Umowy Agencyjnej, odpowiedniej archiwizacji i zapewnienia bezpieczeństwa dokumentów. Konsorcjanci podejmą również określone zobowiązania w odniesieniu do wykonywania czynności przez OFWCA zgodnie z obowiązującymi zasadami i przepisami prawa. Strony zobowiążą się w Umowie Konsorcjum, że powyższe czynności będą wykonywane przy uwzględnieniu uzgodnionych zasad dotyczących podziału obowiązków pomiędzy konsorcjantów.

Konsorcjanci zobowiążą się do przestrzegania odpowiednich wymogów w zakresie przetwarzania powierzonych danych osobowych, tajemnicy ubezpieczeniowej, tajemnicy przedsiębiorstwa oraz poufności i bezpieczeństwa informacji, jak również działania w zgodzie z obowiązującymi przepisami prawa, warunkami Umowy Konsorcjum, Umowy Agencyjnej, porozumieniami, pełnomocnictwami udzielonymi danemu konsorcjantowi przez ZU oraz innymi odpowiednimi wymogami nałożonymi na członków Konsorcjum na mocy przepisów prawa lub zawartych umów.

Dopuszcza się możliwość, że w trakcie obowiązywania Umowy Konsorcjum określeni Agenci mogą wystąpić z Konsorcjum (tzn. Umowa Konsorcjum może być rozwiązana w stosunku do danego Agenta), jak też, że nowe podmioty (agenci) mogą przystąpić do Umowy Konsorcjum w charakterze strony tej umowy. W tym celu, jak już wskazano powyżej, Agenci upoważnią Wnioskodawcę m.in. do złożenia Agentowi oświadczenia o wypowiedzeniu Umowy Konsorcjum w stosunku do takiego Agenta oraz do przyjęcia od Agenta oświadczenia o wypowiedzeniu umowy, zawarcia z podmiotem trzecim umowy o przystąpieniu do Konsorcjum, jak również do zawarcia wszelkich niezbędnych umów i porozumień, jakie Wnioskodawca lub ZU uznają za konieczne lub zasadne w związku z przystąpieniem takiego podmiotu trzeciego do Konsorcjum.

Umowa Agencyjna:

Jak Wnioskodawca wskazuje powyżej, konsorcjanci, w tym, Wnioskodawca, zawrą z ZU wielostronną Umowę Agencyjną. Umowa ta zostanie podpisana z ZU przez Wnioskodawcę jako lidera Konsorcjum w imieniu wszystkich konsorcjantów. Przedmiotem Umowy Agencyjnej będzie wykonywanie przez Wnioskodawcę i Agentów, w imieniu i na rzecz ZU, czynności agencyjnych (czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego), o których mowa w art. 4 ust. 3 w związku z art. 4 ust. 1 Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń.

Na podstawie Umowy Agencyjnej, ZU zleci Wnioskodawcy i Agentom, a Wnioskodawca i Agenci zobowiążą się do wykonywania w imieniu i na rzecz ZU czynności agencyjnych (czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego), polegających na doradzaniu, proponowaniu lub wykonywaniu innych czynności przygotowawczych zmierzających do zawarcia umów ubezpieczenia, zawieraniu umów ubezpieczenia w imieniu ZU, udzielaniu pomocy w administrowaniu umowami ubezpieczenia i ich wykonywaniu, w zakresie określonym w Umowie Agencyjnej i zgodnie z udzielonymi przez ZU pełnomocnictwami.

ZU upoważni konsorcjantów, w tym Wnioskodawcę, a Wnioskodawca oraz Agenci zobowiążą się do wykonywania w imieniu lub na rzecz ZU czynności agencyjnych. Czynności agencyjne wykonywane przez konsorcjantów (w tym Wnioskodawcę) w ramach Umowy Agencyjnej z ZU obejmą w szczególności:

informowanie klientów o możliwości zawarcia umowy ubezpieczenia z ZU,
oferowanie produktów ubezpieczeniowych ZU,
przeprowadzanie analizy potrzeb klienta oraz proponowanie umowy ubezpieczenia zgodnej z wymaganiami i potrzebami klienta w zakresie ochrony ubezpieczeniowej,
informowanie klientów o warunkach ubezpieczenia, w tym o treści OWU oraz wynikających z nich prawach i obowiązkach stron umowy ubezpieczenia,
przekazywanie klientom w zrozumiałej formie obiektywnych informacji o produkcie ubezpieczeniowym, uwzględniających złożoność produktu oraz rodzaj klienta,
oferowanie klientom zawarcia umów ubezpieczenia,
przyjmowanie od klientów w imieniu ZU wniosków o zawarcie umowy ubezpieczenia oraz innych dokumentów niezbędnych do zawarcia umowy ubezpieczenia,
wykonywaniu czynności zmierzających do zawarcia umowy ubezpieczenia,
zawieranie umów ubezpieczenia w imieniu i na rzecz ZU,
przyjmowanie składek ubezpieczeniowych oraz rozliczenie ewentualnych zwrotów składek ubezpieczeniowych,
reprezentowanie ZU w stosunkach z klientami, w szczególności w zakresie przyjmowania oświadczeń od klientów związanych z umowami ubezpieczenia zawieranymi lub zawartymi z ZU,
przekazywanie klientom odpowiedniej dokumentacji związanej z umowami ubezpieczenia zawieranymi z ZU,
dokonywanie innych czynności powierzonych przez ZU, związanych z wykonywaniem czynności agencyjnych w imieniu i na rzecz ZU.

Powyższe czynności będą wykonywane przez konsorcjantów z uwzględnieniem pozostałych postanowień Umowy Agencyjnej z ZU, w tym, opisanych w tej umowie zasad świadczenia usług agencyjnych oraz obowiązków związanych z ich prawidłowym świadczeniem. Umowa Agencyjna z ZU lub załączniki do tej umowy mogą zawierać postanowienia regulujące w bardziej szczegółowy sposób wykonywanie poszczególnych czynności agencyjnych wskazanych powyżej. W szczególności, Umowa Agencyjna z ZU może regulować sposób współdziałania konsorcjantów przy wykonywaniu powyższych czynności i role poszczególnych konsorcjantów przy ich wykonywaniu. Przykładowo, Umowa Agencyjna z ZU może przewidywać, że określone czynności związane z pobieraniem i rozliczaniem składek ubezpieczeniowych będą wykonywane wyłącznie przez Wnioskodawcę jako lidera Konsorcjum.

W Umowie Agencyjnej z ZU zostaną ponadto zapisane odpowiednie zobowiązania konsorcjantów związane z wykonywaniem powyżej wskazanych czynności agencyjnych. Zarówno Wnioskodawca, jak i każdy z konsorcjantów wykonujących takie czynności, jako agent ubezpieczeniowy w rozumieniu Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń, będzie zobowiązany w szczególności do:

stosowania się do wytycznych, warunków oraz wymogów organów nadzoru nad działalnością Agentów i ZU oraz innych właściwych organów administracji publicznej,
stosowania się do warunków, wymogów, wytycznych oraz instrukcji ZU,
przekazywania klientom oraz potencjalnym klientom odpowiednich informacji dotyczących Agentów,
przekazywania ZU odpowiednich informacji i dokumentów dotyczących czynności wykonywanych przez Agentów,
sprawowania odpowiedniego nadzoru nad osobami, przy pomocy których Agenci będą wykonywać czynności agencyjne w imieniu lub na rzecz ZU,
przekazywania na żądanie właściwych organów nadzoru odpowiednich informacji i dokumentów,
informowania ZU o wszelkich okolicznościach, które mogą mieć negatywny wpływ na wykonywanie swoich obowiązków przez Agentów,
utrzymywania odpowiednich systemów kontroli wewnętrznej oraz systemów zarządzania ryzykiem,
przekazywania ZU odpowiednich raportów dotyczących umów ubezpieczenia zawieranych za pośrednictwem Agentów,
przygotowywania odpowiedniej dokumentacji dotyczącej zawieranych umów ubezpieczenia i jej uzgadniania z ZU,
przyjmowania od klientów skarg związanych z umowami ubezpieczenia zawieranymi przez ZU oraz do podejmowania odpowiednich działań w związku z takimi skargami,
informowania ZU o wszelkich okolicznościach mogących skutkować postępowaniami sądowymi lub administracyjnymi przeciwko ZU oraz do podejmowania odpowiednich działań w związku z takimi okolicznościami,
prowadzenia odpowiednich ewidencji i rejestrów w związku z czynnościami agencyjnymi wykonywanymi na rzecz ZU oraz przekazywania informacji w tym zakresie w uzgodnionych terminach lub na żądanie ZU,
przekazywania na konto ZU w uzgodnionych terminach składek ubezpieczeniowych opłaconych przez klientów,
przestrzegania obowiązku zachowania tajemnicy,
przestrzegania odpowiednich przepisów prawa oraz zapobiegania konfliktom interesów,
wykonywania czynności agencyjnych zgodnie ze standardami jakości usług określonymi w Umowie Agencyjnej.

Dodatkowo, zgodnie z Umową Agencyjną z ZU, pewne szczególne obowiązki mogą spoczywać na Wnioskodawcy jako liderze Konsorcjum.

Ponadto, zgodnie z Umową Agencyjną, strony zobowiążą się, że w terminie 3 lat od dnia zawarcia pierwszej umowy ubezpieczenia na podstawie Umowy Agencyjnej Wnioskodawca nie będzie dystrybuował produktów innego ubezpieczyciela niż ZU, natomiast ZU nie będzie dystrybuować na polskim rynku produktów ubezpieczeniowych bez pośrednictwa Wnioskodawcy (chyba, że strony uzgodnią inaczej). Po upływie tego terminu, dopóki Umowa Agencyjna będzie pozostawała w mocy, obie strony będą miały pierwszeństwo w złożeniu drugiej stronie oferty na współpracę w zakresie innych/pomocniczych produktów oferowanych w przyszłości na rynku polskim.

Za czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego świadczone przez konsorcjantów na podstawie Umowy Agencyjnej z ZU, ZU będzie wypłacać konsorcjantom wynagrodzenie ustalone w Umowie Agencyjnej (w załączniku do tej umowy). Wynagrodzenie będzie w całości wypłacane przez ZU na rachunek Wnioskodawcy (upoważnionego w tym zakresie przez Agentów), który jako lider Konsorcjum będzie odbierał takie wynagrodzenie w swoim imieniu oraz w imieniu Agentów, na podstawie udzielonych mu pełnomocnictw. Podstawą dla wypłaty wynagrodzenia przez ZU będą odpowiednie dokumenty rozliczeniowe (noty księgowe lub faktury VAT) wystawiane przez Wnioskodawcę. Następnie, Wnioskodawca przekaże Agentom należne im kwoty wynagrodzenia zgodnie z zasadami określonymi w Umowie Konsorcjum.

Uzupełniająco warto zaznaczyć, że wynagrodzenie wypłacane konsorcjantom na podstawie Umowy Agencyjnej będzie uzależnione nie tylko od poziomu składek z tytułu umów ubezpieczenia zawieranych za pośrednictwem Agentów, ale także od dodatkowych czynników. W tym zakresie będzie miał zastosowanie mechanizm, dzięki któremu zarówno Wnioskodawca jak i Agenci, jako samodzielni przedsiębiorcy, będą ponosić ryzyko ekonomiczne związane ze współpracą z ZU w zakresie dystrybucji ubezpieczeń prowadzonej na polskim rynku; z kolei w przypadku sukcesu ekonomicznego tej współpracy, zarówno Wnioskodawca jak i Agenci będą mieli możliwość uzyskania podwyższonego wynagrodzenia. Dlatego, w mechanizmie kalkulacji wynagrodzenia Agentów, poza poziomem składek ubezpieczeniowych opłacanych przez klientów, znaczenie będzie miał także poziom szkodowości umów ubezpieczenia zawieranych przez Agentów oraz koszty reasekuracji ponoszone przez ZU w związku z takimi umowami, a także należności ZU od reasekuratorów w związku z zaistniałymi szkodami. W konsekwencji może się zdarzyć, że poza miesięcznym wynagrodzeniem wypłacanym Agentom za pośrednictwem Wnioskodawcy (jako lidera Konsorcjum) w związku z wykonywanymi przez konsorcjantów czynnościami agencyjnymi, będą także mieć miejsce dodatkowe rozliczenia pomiędzy Wnioskodawcą i ZU korygujące wypłacone wcześniej wynagrodzenia. Korekty te będą polegać w szczególności na zwrocie części wynagrodzenia przez Agentów na rzecz ZU lub odpowiednim pomniejszeniu wynagrodzenia wypłacanego Agentom za przyszłe okresy (w przypadku wyniku istotnie gorszego, niż założenia stron) lub na wypłacie Agentom dodatkowego wynagrodzenia przez ZU (w przypadku wyniku istotnie lepszego, niż założenia stron). Wszystkie takie rozliczenia będą dokonywane pomiędzy ZU oraz Wnioskodawcą, jako liderem Konsorcjum, a następnie, odpowiednio, pomiędzy Wnioskodawcą a Agentami.

Uzasadnieniem gospodarczym dla takiego mechanizmu rozliczeń są ustalenia biznesowe stron związane z oczekiwaną efektywnością Modelu Konsorcjum, zgodnie z którymi Wnioskodawca oraz Agenci mają być odpowiedzialni nie tylko za możliwie największą sprzedaż produktów ubezpieczeniowych ale także za odpowiednią jakość świadczonych usług, w tym zapewnienie, aby klienci zawierający umowy ubezpieczenia z ZU odpowiadali określonemu profilowi ryzyka. Stąd, wynagrodzenie bazujące wyłącznie na wysokości składek wpłacanych przez klientów tytułem umów ubezpieczenia zawieranych za pośrednictwem Wnioskodawcy i Agentów nie spełniałoby powyższych założeń. Wnioskodawca i Agenci zgadzają się partycypować w pewnym stopniu w ryzyku niespełnienia się założeń biznesowych stron, a z drugiej strony ZU zgadza się na dodatkowe wynagrodzenie Wnioskodawcy i Agentów w przypadku, jeżeli wyniki finansowe zakładanego przedsięwzięcia będą lepsze od pierwotnych oczekiwań.

Alternatywnie, w zależności od ustaleń pomiędzy Wnioskodawcą i Agentami, możliwe jest także, że powyższy mechanizm wynagradzania dotyczący ryzyka negatywnego wyniku oraz dodatkowego wynagrodzenia w przypadku pozytywnego wyniku będzie miał zastosowanie wyłącznie w relacji pomiędzy ZU a Wnioskodawcą. W takim przypadku na mocy Umowy Konsorcjum lub odpowiednich porozumień związanych z Umową Konsorcjum Wnioskodawca, dzieląc wynagrodzenie otrzymywane od ZU pomiędzy Agentów, będzie wypłacał Agentom (jako lider Konsorcjum) wynagrodzenie uzależnione jedynie od poziomu składek generowanych przez Agentów w związku z zawieranymi za ich pośrednictwem umowami ubezpieczenia. W takim wypadku Wnioskodawca weźmie na siebie ryzyko, że w przypadku negatywnego wyniku finansowego współpracy z ZU, Wnioskodawca będzie musiał wypłacić Agentom wynagrodzenie w „standardowej” wysokości, co sprawi, że wynagrodzenie przypadające Wnioskodawcy ulegnie odpowiedniemu zmniejszeniu.

Wnioskodawca dodatkowo wskazuje, że na gruncie przepisów Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń, konsorcjum agentów ubezpieczeniowych, rozumiane jako agenci działający łącznie, nie może wspólnie występować w roli agenta ubezpieczeniowego. Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 2) Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń, agentem ubezpieczeniowym jest przedsiębiorca, inny niż agent oferujący ubezpieczenia uzupełniające, wykonujący działalność agencyjną na podstawie umowy agencyjnej zawartej z zakładem ubezpieczeń i wpisany do rejestru agentów. W związku z powyższym, Wnioskodawca oraz każdy z Agentów będą posiadać status agentów ubezpieczeniowych. Również każdy z Agentów zostanie odrębnie zobowiązany do spełnienia odpowiednich wymogów określonych w Ustawie o dystrybucji ubezpieczeń.

Ponieważ Ustawa o dystrybucji ubezpieczeń wymaga zawarcia umowy agencyjnej pomiędzy agentem ubezpieczeniowym a zakładem ubezpieczeń, niezbędne jest, aby każdy z Agentów (konsorcjantów) był stroną Umowy Agencyjnej zawartej z ZU. Z tych względów, Umowa Agencyjna zostanie zawarta z ZU z udziałem Wnioskodawcy i wszystkich Agentów, a także wprost będzie wymieniać wszystkich konsorcjantów będących stroną tej umowy. Przy czym ze względów praktycznych Wnioskodawca (lider Konsorcjum), zawrze Umowę Agencyjną zarówno w imieniu własnym, jak też w imieniu każdego z Agentów, działając na podstawie pełnomocnictw udzielonych mu przez Agentów.

Zgodnie z wymogami Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń, wyznaczenie agenta ubezpieczeniowego należy do kompetencji zakładu ubezpieczeń, w imieniu i na rzecz którego taki agent ma działać.

ZU musi udzielić agentowi odpowiedniego pełnomocnictwa (art. 21 ust. 1 i 2 Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń) oraz złożyć wniosek o wpisanie go do rejestru agentów ubezpieczeniowych. W wykonaniu powyższych obowiązków z Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń, każdy z konsorcjantów, w tym Wnioskodawca, zostanie zgłoszony przez ZU do rejestru agentów ubezpieczeniowych i otrzyma od ZU odpowiednie pełnomocnictwa do działania w jego imieniu i na jego rzecz. Każde z pełnomocnictw będzie określać w szczególności:

zakres działalności agenta ubezpieczeniowego, ze wskazaniem działu i grup ubezpieczeń;
wysokość maksymalnej sumy ubezpieczenia lub sumy gwarancyjnej, na jaką agent ubezpieczeniowy może zawrzeć jedną umowę ubezpieczenia;
obszar działalności agenta ubezpieczeniowego.

Końcowo, Wnioskodawca wskazuje, że zgodnie z art. 21 ust. 4 Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń, „Pełnomocnictwo udzielone przez zakład ubezpieczeń nie może zawierać upoważnienia do udzielania dalszych pełnomocnictw.”. Zatem Ustawa o dystrybucji ubezpieczeń wprowadza wyraźny zakaz wykorzystywania w działalności agencyjnej substytucji. Cytowany przepis stanowi ograniczenie ogólnej zasady wynikającej z art. 106 Kodeksu cywilnego, z której wynika, że pełnomocnik może ustanowić dla mocodawcy innych pełnomocników, gdy umocowanie takie wynika z treści pełnomocnictwa, ustawy lub ze stosunku będącego podstawą pełnomocnictwa. Zatem w przypadku agenta ubezpieczeniowego nie jest dopuszczalna sytuacja, w której udzieliłby on innemu agentowi dalszego pełnomocnictwa do działania w imieniu zakładu ubezpieczeń.

Powyższe ograniczenie sprawia, że Wnioskodawca nie ma innej możliwości ułożenia relacji z Agentami występującymi w roli agentów ubezpieczeniowych, aniżeli poprzez zawarcie umowy o wspólnym przedsięwzięciu (Umowy Konsorcjum). W szczególności, nie byłoby dopuszczalne podzlecenie przez Wnioskodawcę (agenta ubezpieczeniowego) Agentom (również agentom ubezpieczeniowym) świadczenia usług pośrednictwa ubezpieczeniowego na rzecz Wnioskodawcy; usługi takie mogą być świadczone przez Agentów jedynie bezpośrednio na rzecz ZU.

W tych uwarunkowaniach prawnych, model wspólnego przedsięwzięcia (Model Konsorcjum) w sposób najwłaściwszy odzwierciedla zarówno intencje konsorcjantów co do ich współdziałania i wzajemnego wsparcia w wykonywaniu Umów Agencyjnych, jak i ograniczenia regulacyjne (wynikające z art. 21 ust. 4 Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń) co do formy takiego współdziałania, wykluczające w szczególności jakiekolwiek „podzlecanie” lub „podwykonawstwo” w zakresie usług agencyjnych. Zgodnie z wiedzą Wnioskodawcy, model ten spełnia także oczekiwania ZU, z perspektywy którego zasadnym jest, aby czynności agencyjne wykonywane na rzecz ZU przez Wnioskodawcę oraz Agentów były wykonywane i rozliczane w sposób zorganizowany i kompleksowy, a nie odrębnie i niezależnie przez każdy z podmiotów na podstawie osobnej umowy agencyjnej zawartej przez takie podmioty z ZU. Z powyższych względów, modele zbliżone do Modelu Konsorcjum są powszechnie wdrażane na rynku ubezpieczeń.

B.Obsługa szkód

Należy podkreślić, że, przedstawiony powyżej Model Konsorcjum będzie miał zastosowanie tylko w odniesieniu do dystrybucji produktów ubezpieczeniowych prowadzonej przez konsorcjantów (tj. Wnioskodawcę we współpracy z Agentami).

Natomiast działania dotyczące likwidacji szkód będą prowadzone poza Modelem Konsorcjum. Wynika to przede wszystkim z nieco odmiennych regulacji prawnych mających zastosowanie do tego typu czynności.

W zakresie przedmiotowej współpracy strony zamierzają zastosować model, w którym Wnioskodawca zawrze z ZU (poza Modelem Konsorcjum) umowę dotyczącą obsługi szkód („Umowa o Obsługę Szkód”) i będzie odpowiedzialny względem ZU za wszystkie czynności w tym zakresie.

Jednocześnie, Umowa o Obsługę Szkód będzie dopuszczać, że przy spełnieniu określonych warunków Wnioskodawca może posługiwać się podwykonawcami przy wykonywaniu obowiązków wynikających z tej umowy. W związku z powyższym Wnioskodawca zawrze we własnym imieniu umowy z Likwidatorami, na mocy których Wnioskodawca powierzy Likwidatorom wykonywanie określonych czynności związanych z obsługą szkód.

Dzięki powyższemu rozwiązaniu, Wnioskodawca będzie jedyną stroną Umowy o Obsługę Szkód Zawartej w ZU, odpowiedzialną względem ZU za wykonanie wszystkich zobowiązań wynikających z tej umowy. Z drugiej strony, Wnioskodawca będzie mógł stosunkowo swobodnie kształtować swoje relacje z podwykonawcami – Likwidatorami, z którymi Wnioskodawca zawrze odpowiednie dwustronne umowy w tym zakresie.

Stronami Umowy o Obsługę Szkód będą ZU oraz Wnioskodawca. Na mocy Umowy o Obsługę Szkód ZU powierzy Wnioskodawcy czynności związane z obsługą szkód wynikających z umów ubezpieczenia zawartych przy udziale Wnioskodawcy oraz innych agentów (w modelu, o którym mowa w pkt I. powyżej). Wnioskodawca będzie świadczył na rzecz ZU odpowiednie usługi dotyczące obsługi i likwidacji powyżej wskazanych szkód.

Za czynności wykonywane przez Wnioskodawcę, Wnioskodawcy będzie przysługiwało od ZU wynagrodzenie określone w Umowie o Obsługę Szkód.

Wnioskodawca podkreśla, że przedmiotem niniejszego wniosku o wydanie indywidualnej interpretacji prawa podatkowego jest wyłącznie współpraca Wnioskodawcy z ZU i Agentami w zakresie dystrybucji produktów ubezpieczeniowych w ramach Konsorcjum (w Modelu Konsorcjum) oraz rozliczenia stron dokonywane w związku z tą współpracą.

Natomiast niniejszy wniosek w żadnej mierze nie dotyczy procesu likwidacji szkód lub dotyczących tego procesu rozliczeń dokonywanych w związku z likwidacją szkód. Zagadnienia dotyczące zaangażowania Wnioskodawcy w proces likwidacji szkód Wnioskodawca opisał jedynie pomocniczo, mając na uwadze ustawowy wymóg przedstawienia stanu faktycznego, którego dotyczy wniosek o wydanie indywidualnej interpretacji prawa podatkowego, w sposób pełny i wyczerpujący.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania:

Czy w przypadku, gdy ZU będzie posiadać w Polsce stałe miejsce prowadzenia działalności dla celów VAT, które będzie uczestniczyć w prowadzeniu przez ZU działalności ubezpieczeniowej w Polsce, to kompleksowa usługa pośrednictwa ubezpieczeniowego, jaka będzie świadczona przez Konsorcjum, w tym Wnioskodawcę działającego jako lider Konsorcjum, na rzecz ZU, na podstawie zawartej z ZU Umowy Agencyjnej, będzie korzystać ze zwolnienia od opodatkowania podatkiem VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 Ustawy o VAT, w zw. z art. 28b ust. 2 Ustawy o VAT?
Czy w przypadku, gdy ZU nie będzie posiadać w Polsce stałego miejsca prowadzenia działalności dla celów VAT lub będzie posiadać takie stałe miejsce prowadzenia działalności, które jednak nie będzie uczestniczyć w prowadzeniu przez ZU działalności ubezpieczeniowej w Polsce, to kompleksowa usługa pośrednictwa ubezpieczeniowego, jaka będzie świadczona przez Konsorcjum, w tym Wnioskodawcę działającego jako lider Konsorcjum, na rzecz ZU, na podstawie zawartej z ZU Umowy Agencyjnej, nie będzie podlegać w Polsce opodatkowaniu podatkiem VAT na podstawie art. 28b ust. 1 Ustawy o VAT?
Czy w świetle art. 106b ust. 1 i ust. 2 Ustawy o VAT, z zastrzeżeniem ust. 3 tego artykułu, w sytuacji opisanej w Pytaniu nr 1 – Wnioskodawca, jako lider Konsorcjum będzie postępować prawidłowo wystawiając na rzecz ZU (Oddziału ZU) dokumenty rozliczeniowe (noty księgowe/faktury), na podstawie których ZU (Oddział ZU) będzie obciążany przez Wnioskodawcę łączną kwotą wynagrodzenia należnego Konsorcjum z tytułu czynności wykonywanych przez Konsorcjum na rzecz ZU jako klienta (usługobiorcy) Konsorcjum?
Czy w świetle art. 106b ust. 1 i ust. 2 Ustawy o VAT, z zastrzeżeniem ust. 3 tego artykułu, w sytuacji opisanej w Pytaniu nr 2 – Wnioskodawca, jako lider Konsorcjum będzie postępować prawidłowo wystawiając na rzecz ZU dokumenty rozliczeniowe (noty księgowe/faktury), na podstawie których ZU będzie obciążany przez Wnioskodawcę łączną kwotą wynagrodzenia należnego Konsorcjum z tytułu czynności wykonywanych przez Konsorcjum na rzecz ZU jako klienta (usługobiorcy) Konsorcjum?

Stanowisko Wnioskodawcy:

W zakresie Pytania nr 1:

W opinii Wnioskodawcy, w przypadku, gdy ZU będzie posiadać w Polsce stałe miejsce prowadzenia działalności dla celów VAT, które będzie uczestniczyć w prowadzeniu przez ZU działalności ubezpieczeniowej w Polsce, miejscem świadczenia usługi przez Konsorcjum, w tym Wnioskodawcę działającego jako uczestnik i lider Konsorcjum, na rzecz ZU będzie to stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej, co wynika z art. 28b ust. 2 Ustawy o VAT. Przy czym kompleksowa usługa pośrednictwa ubezpieczeniowego, jaka będzie świadczona przez Konsorcjum, w tym Wnioskodawcę działającego jako uczestnik i lider Konsorcjum, na rzecz ZU, na podstawie zawartej z ZU Umowy Agencyjnej, będzie podlegać zwolnieniu z podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 Ustawy o VAT.

W zakresie Pytania nr 2:

W opinii Wnioskodawcy, w przypadku, gdy ZU nie będzie posiadać w Polsce stałego miejsca prowadzenia działalności dla celów VAT lub będzie posiadać takie stałe miejsce prowadzenia działalności, które jednak nie będzie uczestniczyć w prowadzeniu przez ZU działalności ubezpieczeniowej w Polsce - kompleksowa usługa pośrednictwa ubezpieczeniowego, jaka będzie świadczona przez Konsorcjum, w tym Wnioskodawcę działającego jako uczestnik i lider Konsorcjum, na rzecz ZU, na podstawie zawartej z ZU Umowy Agencyjnej, nie będzie podlegać w Polsce opodatkowaniu podatkiem VAT z uwagi na brzmienie art. 28b ust. 1 Ustawy o VAT. Zgodnie z tym przepisem, z zastrzeżeniem wskazanych w nim wyjątków, miejscem świadczenia usług w przypadku świadczenia usług na rzecz podatnika jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej.

W zakresie Pytania nr 3:

W świetle art. 106b ust. 2 Ustawy o VAT zasadą jest, że usługi zwolnione od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 Ustawy o VAT nie muszą być dokumentowane fakturami VAT. Zatem Wnioskodawca, jako lider Konsorcjum, będzie uprawniony do dokumentowania usługi świadczonej przez Konsorcjum na rzecz ZU (dla Oddziału ZU) dokumentami księgowymi innymi niż faktury VAT. Jeśli jednak ZU (Oddział ZU) zgłosi żądanie otrzymania faktury dokumentującej usługi realizowane przez Konsorcjum, o którym mowa w art. 106b ust. 3 Ustawy o VAT, to prawidłowe będzie wystawienie przez Wnioskodawcę faktury VAT obejmującej całą kwotę wynagrodzenia należnego od ZU z tytułu czynności wykonywanych przez Konsorcjum. Powyższa kwota zostanie w następnej kolejności rozliczona przez Wnioskodawcę, jako lidera, między uczestników Konsorcjum na podstawie odpowiednich not księgowych.

W zakresie Pytania nr 4:

W świetle art. 106b ust. 2 Ustawy o VAT zasadą jest, że usługi zwolnione od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 Ustawy o VAT nie muszą być dokumentowane fakturami VAT. Zatem Wnioskodawca, jako lider Konsorcjum, będzie uprawniony do dokumentowania usługi świadczonej przez Konsorcjum na rzecz ZU dokumentami księgowymi innymi niż faktury VAT. Jeśli jednak ZU zgłosi żądanie otrzymania faktury dokumentującej usługi realizowane przez Konsorcjum, o którym mowa w art. 106b ust. 3 Ustawy o VAT, to prawidłowe będzie wystawienie przez Wnioskodawcę faktury VAT obejmującej całą kwotę wynagrodzenia należnego od ZU z tytułu czynności wykonywanych przez Konsorcjum. Powyższa kwota zostanie w następnej kolejności rozliczona przez Wnioskodawcę, jako lidera, między uczestników Konsorcjum na podstawie odpowiednich not księgowych.

Szczegółowe uzasadnienie swojego stanowiska Wnioskodawca prezentuje poniżej.

Uzasadnienie Wnioskodawcy

1.Miejsce świadczenia usług na rzecz podatnika w świetle art. 28b Ustawy o VAT

Jak wyjaśniono w opisie zdarzenia przyszłego, Wnioskodawca musi uwzględnić dwie możliwości dotyczące statusu podatkowego ZU (i Oddziału ZU) w Polsce:

pierwsza możliwość jest taka, że ZU nie będzie posiadać w Polsce stałego miejsca prowadzenia działalności dla celów VAT, a zatem Konsorcjum będzie współpracować bezpośrednio z ZU z siedzibą w Liechtensteinie;
druga możliwość jest taka, że ZU będzie posiadać w Polsce stałe miejsce prowadzenia działalności dla celów VAT, które będzie uczestniczyć w prowadzeniu przez ZU działalności ubezpieczeniowej w Polsce i będzie bezpośrednim odbiorcą usług świadczonych przez Konsorcjum.

Zgodnie z art. 28b ust. 1 Ustawy o VAT, miejscem świadczenia usług w przypadku świadczenia usług na rzecz podatnika jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej, z zastrzeżeniem ust. 2-4 oraz art. 28e, art. 28f ust. 1 i 1a, art. 28g ust. 1, art. 28i, art. 28j ust. 1 i 2 oraz art. 28n.

W świetle ust. 2, w przypadku, gdy usługi są świadczone dla stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej podatnika, które znajduje się w innym miejscu niż jego siedziba działalności gospodarczej, miejscem świadczenia tych usług jest to stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej.

2.Charakter prawny umowy konsorcjum; kwalifikacja konsorcjum w świetle przepisów o VAT

Umowa konsorcjum nie występuje ani w prawie cywilnym, ani w prawie podatkowym. Wyjątkiem jest Prawo bankowe, które wymienia konsorcjum bankowe. Zawieranie porozumień o charakterze konsorcjum jest jednak dopuszczalne w ramach swobody umów, przewidzianej w art. 353(1) Kodeksu cywilnego. Powołany przepis przewiduje, że „Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego”.

Umowa konsorcjum jest umową gospodarczą co najmniej dwóch przedsiębiorców, zawartą w celu realizacji wspólnego przedsięwzięcia. Celem zawiązania konsorcjum jest najczęściej wspólne działanie przy realizacji określonego przedsięwzięcia gospodarczego, które ze względu na potencjał finansowy lub też zakres przedmiotowy przekracza możliwości jednego tylko podmiotu. Konsorcjum nie jest jednak podmiotem gospodarczym, nie posiada osobowości prawnej ani podmiotowości prawnej, nie musi być rejestrowane, ani mieć odrębnej nazwy, czy też siedziby. Podmioty tworzące konsorcjum zachowują niezależność w swoich dotychczasowych działaniach (czyli w działaniach niezwiązanych z konsorcjum), a w działaniach związanych z konsorcjum realizują wspólne przedsięwzięcie objęte porozumieniem. Zawierając umowę konsorcjum partnerzy mogą określić, kto będzie reprezentował konsorcjum na zewnątrz (lider), przy czym może to być jeden z konsorcjantów, kilku konsorcjantów lub osoba trzecia. Konsorcjum nie posiada wspólnego majątku, chociaż zazwyczaj ma wspólny rachunek rozliczeniowy, a płatności z tytułu zobowiązań i należności konsorcjum regulowane są w praktyce za pośrednictwem lidera reprezentującego konsorcjum.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 Ustawy o VAT, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Zgodnie z ust. 2, działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

W świetle powyższych przepisów, Konsorcjum nie będzie podatnikiem podatku VAT, gdyż nie spełni ustawowej definicji podatnika. W szczególności, Konsorcjum nie będzie posiadać osobowości prawnej, nie będzie także stanowić odrębnej jednostki organizacyjnej. Podatnikami będą wyłącznie partnerzy Konsorcjum, którzy jako równorzędne podmioty zobowiążą się do realizowania wspólnego przedsięwzięcia w formule uzgodnionej w Umowie Konsorcjum, które w tym przypadku będzie polegać na świadczeniu czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego na rzecz ZU.

3.Usługi świadczone przez Konsorcjum na rzecz ZU jako świadczenie o charakterze kompleksowym

Zważywszy na charakter gospodarczy projektowanego Konsorcjum oraz relację między Konsorcjum jako usługodawcą a ZU jako usługobiorcą w ramach Umowy Agencyjnej, należy podkreślić, że ZU nie będzie zainteresowany nabywaniem i nie będzie nabywać „ułamkowych” czynności wykonywanych przez poszczególnych partnerów Konsorcjum, ale nabędzie kompleksową usługę pośrednictwa ubezpieczeniowego świadczoną przez Konsorcjum (wszystkich konsorcjantów łącznie). Z perspektywy ZU, tylko wspólne wykonanie przez Konsorcjum wszystkich czynności wschodzących w skład tej usługi ma wartość funkcjonalną. Nabycie takiej kompleksowej usługi, w której świadczenie zaangażowani będą wszyscy partnerzy Konsorcjum, działający łącznie i w ramach wzajemnej współpracy, gwarantuje ZU pozyskanie świadczenia o odpowiednim standardzie; oczekiwana przez ZU wysoka jakość tego świadczenia będzie bowiem bezpośrednio związana z takim doborem partnerów, który zapewni efekt synergii dzięki uzupełnianiu się ich możliwości i kompetencji.

W tych okolicznościach, w ocenie Wnioskodawcy, wszystkie czynności wykonywane przez Konsorcjum na podstawie przyszłej Umowy Agencyjnej muszą być traktowane dla potrzeb podatku VAT jako jedna kompleksowa usługa pośrednictwa ubezpieczeniowego, opisana w Umowie Agencyjnej.

Pojęcie świadczeń kompleksowych nie znalazło jak dotąd bezpośredniego uregulowania w przepisach dotyczących podatku VAT. Problematyka świadczeń kompleksowych była natomiast wielokrotnie i wielowątkowe analizowana zarówno przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej („TSUE”, wcześniej „ETS”) jak i przez polskie sądy administracyjne.

Opodatkowaniem świadczeń kompleksowych zajął się TSUE m.in. w wyroku z dnia 27 października 2005 r. (wyrok C-41/04 w sprawie Levob Verzekeringen BV i OV Bank NV), w którym stwierdził m.in.: „W kwestii tej TSUE orzekł, że mamy do czynienia z jednolitym świadczeniem, zwłaszcza w przypadku, gdy kilka elementów powinno zostać uznane za konstytutywne dla świadczenia głównego, podczas gdy, odwrotnie, jedno lub więcej świadczeń powinno być postrzegane jako jedno lub więcej świadczeń pomocniczych dzielących los prawny świadczenia głównego [...] Podobnie jest, jeśli dwa lub więcej niż dwa świadczenia (lub czynności) dokonane przez podatnika na rzecz konsumenta, rozumianego jako przeciętny konsument, są tak ściśle związane, że stanowią one obiektywnie jedno tylko nierozerwalne świadczenie gospodarcze, którego rozdzielenie miałoby charakter sztuczny”.

Podobne tezy pojawiały się w orzeczeniu z dnia 25 lutego 1999 r. w sprawie C-349/96 Card Protection Plan Ltd. (CPP), w którym TSUE stwierdził: „Z artykułu 2(1) VI Dyrektywy wynika, iż każde świadczenie usług musi być zasadniczo uznawane za odrębne i niezależne i, po drugie, świadczenie obejmujące jedną usługę z ekonomicznego punktu widzenia nie powinno być sztucznie dzielone, by nie zakłócić funkcjonowania systemu VAT; należy określić zasadnicze cechy transakcji w celu ustalenia, czy podatnik świadczy na rzecz klienta, który jest typowym klientem, kilka odrębnych usług zasadniczych czy też jedną usługę.” (podobnie: wyrok z dnia 11 lutego 2010 r. w sprawie C-88/09 Graphic Procede przeciwko Ministere du Budget, des Comptes publics et de la Fonction publique z dnia 2 grudnia 2010 r. w sprawie C-276/09 Everything Everywhere Ltd przeciwko Commissioners form Majesty’s Revenue and Customs).

W powołanych orzeczeniach TSUE zwrócił uwagę na fakt, że dla potrzeb oceny określonego działania jako świadczenia jednolitego i kompleksowego najistotniejsze jest jego zbadanie (i) z ekonomicznego (gospodarczego) punktu widzenia oraz (ii) z perspektywy nabywcy świadczenia.

W stosunku do pierwszej kwestii powszechnie wskazuje się, że podatek VAT jest podatkiem o charakterze ekonomicznym, a treść stosunku prawnego ma przy nim znaczenie drugorzędne. W konsekwencji, okoliczność, że w danej transakcji np. dochodzi do zawarcia dwóch umów lub też da się wyodrębnić dwa stosunki prawne, albo też w ramach transakcji podmiot świadczący zobligowany jest do wykonania szeregu różnych aktywności, nie ma znaczenia decydującego. Istotne jest natomiast, czy z perspektywy ekonomicznej określone świadczenie jest jednolite, czy też można je w sposób naturalny podzielić, a podział nie doprowadzi przy tym do uszczerbku dla wyodrębnionych elementów.

Powyższe prowadzi do kwestii drugiej tj. kwalifikacji świadczenia z punktu widzenia klienta/konsumenta – w tym wypadku kluczowa jest analiza gospodarczego celu dokonania transakcji po stronie nabywcy. Jeżeli z punktu widzenia odbiorcy określonego świadczenia istnieje jeden przedmiot świadczenia, wówczas mamy do czynienia ze świadczeniem złożonym, którego podział prowadziłby do sztuczności oraz wypaczałby ekonomiczny i faktyczny cel dokonywania transakcji.

Obie powyższe przesłanki zostaną spełnione w przypadku świadczenia realizowanego przez Konsorcjum: z punktu widzenia klienta Konsorcjum, tj. ZU, czynności wykonywane przez partnerów będą mieć ekonomiczny sens jedynie jako całość, ponieważ tylko świadczone razem odpowiedzą na potrzeby ZU jako odbiorcy usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych. Jak wskazano powyżej, ZU nie jest zainteresowany nabywaniem poszczególnych czynności wykonywanych przez partnerów Konsorcjum w sposób indywidualny: w interesie ZU jest wyłącznie nabycie usługi Konsorcjum jako kompleksowego świadczenia, w które zaangażowane są kompetencje i działania wszystkich partnerów łącznie, w stopniu zapewniającym prawidłową realizację Umowy Agencyjnej.

Tym samym, zgodnie z przytoczonymi tezami orzeczeń TSUE, z punktu widzenia nabywcy (ZU), w przedmiotowej sprawie wystąpi jeden przedmiot świadczenia (kompleksowa usługa pośrednictwa ubezpieczeniowego świadczona przez Konsorcjum).

Wnioskodawca dodatkowo wskazuje, że kompleksowy charakter usługi, która ma być świadczona przez Konsorcjum wynika także z samej natury konsorcjum, jako formuły współpracy mającej na celu skoordynowane i wspólne działanie partnerów tworzące w aspekcie gospodarczym jedną całość, którego końcowym efektem jest dostarczenie określonego rezultatu gospodarczego (w postaci dostawy lub świadczenia), w standardzie oczekiwanym przez klienta. Charakter prawny

Na powyższy sens konsorcjum wskazują powszechnie i jednolicie sądy administracyjne, przykładowo w następujących wyrokach:

Wyrok NSA z dnia 8 czerwca 2017 r., sygn. akt I FSK 1839/15 – „Na wstępie rozważań warto jest wskazać, że w zakresie omawianej problematyki dotyczącej rozliczeń w ramach konsorcjum istnieje ugruntowane już orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego, uznające, że przy ustalaniu na gruncie art. 8 ust. 1 ustawy o VAT jako przedmiotu opodatkowania – świadczenia usług o złożonym charakterze, jakie stanowią umowy o współpracy (kooperacyjne lub konsorcjalne), należy uwzględniać podstawowy cel wynikający z takich porozumień gospodarczych, a nie dokonywać wyodrębniania na potrzeby podatkowe w sposób oderwany od ich sensu gospodarczego poszczególnych czynności służących realizacji tego celu (por. wyrok NSA z dnia 12 sierpnia 2015 r. sygn. akt I FSK 1373/14 i powoływane tam orzecznictwo sądów administracyjnych). [...] Sąd pierwszej instancji słusznie wskazał, że organ podatkowy nie odczytał stanu faktycznego sprawy w sposób prawidłowy albowiem z treści wniosku wynikało, że umowa Konsorcjum przewidywała, że każdy członek Konsorcjum pozostaje właścicielem swojej części przedmiotu umowy do chwili odbioru go przez końcowego użytkownika w Azerbejdżanie – Zamawiającego. Faktura zbiorcza i specyfikacja, stanowiąca załącznik do faktury, określa wartość współwłasności przedmiotu umowy, przypadającą na każdego z konsorcjantów. [...] Warto wskazać w tym względzie na wyrok TSUE z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie Empresa de Desenvolvimento Mineiro SGPS SA (EDM), C-77/01, [...]”.
wyrok WSA w Warszawie z dnia 9 czerwca 2017 r., sygn. akt III SA/Wa 1911/16 – „Rozliczenie kompleksowe całej inwestycji w zakresie podatku od towarów i usług odbywa się bowiem na pomiędzy konsorcjum (reprezentowanym przez L.), a Zamawiającym, w związku z czym tylko w tym stosunku prawnym dochodzi do świadczenia usług i dostaw towarów objętych podatkiem VAT. [...] W nawiązaniu do stanowiska Naczelnego Sądu Administracyjnego w sprawie o sygn. akt I FSK 1128/12 stwierdzić zatem należy, że przy ustalaniu na gruncie art. 8 ust. 1 ustawy VAT, jako przedmiotu opodatkowania, świadczenia usług o złożonym charakterze, jakie stanowią umowy o współpracy (kooperacyjne), należy przede wszystkim uwzględniać cel takich porozumień gospodarczych, a nie dokonywać wyodrębniania, na potrzeby podatkowe poszczególnych czynności służących realizacji tego celu (tak NSA w wyroku z dnia 23 kwietnia 2008 r., sygn. akt I FSK 1788/07, wyroku z dnia 9 października 2008 r., sygn. akt I FSK 291/08 czy wyroku z dnia 29 lutego 2012 r., w sygn. akt I FSK 562/11). W powołanych orzeczeniach zaprezentowany został pogląd, że celem kooperacji (współpracy, współdziałania) jest uzyskanie przez skoordynowane i wspólne działania partnerów rezultatu o korzystnym dla nich wymiarze ekonomicznym. Działań takich nie można, do celów podatku od towarów i usług, wydzielać i oceniać jednostkowo, lecz z uwzględnieniem ich charakteru działania złożonego i wspólnego, tworzącego w aspekcie gospodarczym jedną całość, którego końcowym efektem, jest zrealizowanie wspólnego przedsięwzięcia.”
wyrok NSA z dnia 25 czerwca 2014 r., sygn. akt I FSK 1108/13, wyrok NSA z dnia 4 czerwca 2014 r., sygn. akt I FSK 1012/13: „Naczelny Sąd Administracyjny orzekający w tej sprawie podziela także utrwalone już w orzecznictwie sądów administracyjnych stanowisko, że przy ustalaniu na gruncie art. 8 ust. 1 u.p.t.u., jako przedmiotu opodatkowania, świadczenia usług o złożonym charakterze, jakie stanowią umowy o współpracy (kooperacyjne), należy przede wszystkim uwzględniać cel takich porozumień gospodarczych, a nie dokonywać wyodrębniania na potrzeby podatkowe poszczególnych czynności służących realizacji tego celu [...] celem kooperacji (współpracy, współdziałania) jest uzyskanie przez skoordynowane i wspólne działania partnerów rezultatu o korzystnym dla nich wymiarze ekonomicznym. Działań takich nie można, do celów podatku od towarów i usług, wydzielać i oceniać jednostkowo, lecz z uwzględnieniem ich charakteru działania złożonego i wspólnego, tworzącego w aspekcie gospodarczym jedną całość, którego końcowym efektem, jest zrealizowanie wspólnego przedsięwzięcia”.
wyrok WSA w Warszawie z dnia 6 marca 2013 r., sygn. akt III SA/Wa 2472/12: „W tym miejscu należy wskazać na utrwalone już orzecznictwo sądowoadministracyjne, opierające się na stanowisku, że przy ustalaniu na gruncie art. 8 ust. 1 ustawy VAT - jako przedmiotu opodatkowania - świadczenia usług o złożonym charakterze, jakie stanowią umowy o współpracy (kooperacyjne lub konsorcjalne), należy uwzględniać podstawowy cel wynikający z takich porozumień gospodarczych, a nie dokonywać wyodrębniania na potrzeby podatkowe w sposób oderwany od ich sensu gospodarczego poszczególnych czynności służących realizacji tego celu [...] celem kooperacji (współpracy, współdziałania) jest uzyskanie przez skoordynowane i wspólne działania partnerów rezultatu o korzystnym dla nich wymiarze ekonomicznym. Działań takich nie można do celów podatku od towarów i usług oceniać jednostkowo, lecz z uwzględnieniem ich charakteru jako działania złożonego i wspólnego, tworzącego w aspekcie gospodarczym jedną całość, którego końcowym efektem, jak w niniejszej sprawie jest, projekt rozwojowy o nazwie wskazanej we wniosku”.

4.Zwolnienie usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego świadczonej przez Konsorcjum (partnerów Konsorcjum) od podatku VAT

Zakres zwolnienia w świetle przepisów o VAT:

Zgodnie z m.in. 5 ust. 1 pkt 1 Ustawy o VAT, opodatkowaniu tym podatkiem podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl m.in. 7 ust. 1 Ustawy o VAT, przez dostawę towarów, o której mowa w m.in. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel [...]. Zgodnie zaś z brzmieniem m.in. 8 ust. 1 Ustawy o VAT, świadczeniem usług, o którym mowa w m.in. 5 ust. 1 pkt 1, jest każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu m.in. 7.

Z regulacji m.in. 41 ust. 1 Ustawy o VAT wynika, że stawka podatku od towarów i usług wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, m.in. 83, m.in. 119 ust. 7, m.in. 120 ust. 2 i 3, m.in. 122 i m.in. 129 ust. 1. Zgodnie natomiast z m.in. 146a pkt 1 Ustawy o VAT, w okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2018 r., z zastrzeżeniem m.in. 146f, stawka podatku, o której mowa w m.in. 41 ust. 1 i 13, m.in. 109 ust. 2 i m.in. 110 wynosi 23%.

Ustawa o VAT przewiduje opodatkowanie niektórych czynności stawkami obniżonymi lub ich zwolnienie z opodatkowania. W świetle przedstawionego w niniejszym wniosku zdarzenia przyszłego, zasadnicze znaczenie ma regulacja m.in. 43 ust. 1 pkt 37 Ustawy o VAT, zwalniająca od podatku: „usługi ubezpieczeniowe, usługi reasekuracyjne i usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych, a także usługi świadczone przez ubezpieczającego w zakresie zawieranych przez niego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek, z wyłączeniem zbywania praw nabytych w związku z wykonywaniem umów ubezpieczenia i umów reasekuracji”. Zwolnienie od podatku VAT określone w m.in. 43 ust. 1 pkt 37 Ustawy o VAT jest konsekwencją przepisu m.in. 135 ust. 1 pkt a) Dyrektywy 2006/112/WE, zgodnie z którym zwolnione z opodatkowania są „transakcje ubezpieczeniowe i reasekuracyjne, wraz z usługami pokrewnymi świadczonymi przez brokerów ubezpieczeniowych i agentów ubezpieczeniowych”.

Ani Dyrektywa 2006/112/WE ani Ustawa o VAT nie zawierają definicji pojęć kluczowych dla wykładni przedmiotowego zwolnienia z podatku VAT, takich jak „usługi pokrewne świadczone przez agenta ubezpieczeniowego” oraz „usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych”. W tej sytuacji wskazane jest sięgnięcie do dorobku orzeczniczego TSUE, jak również do polskiej praktyki podatkowej.

Zgodnie z wypracowanym przez TSUE stanowiskiem, czynności agenta ubezpieczeniowego polegają na pozyskiwaniu klientów oraz zawieraniu w imieniu i na rzecz ubezpieczyciela umów ubezpieczeń, a także uczestniczeniu w administrowaniu i wykonywaniu umów ubezpieczenia w imieniu i na rzecz zakładu ubezpieczeń. Natomiast w odniesieniu do usług pokrewnych do usług ubezpieczeniowych wskazuje się (tak: opinia Rzecznika Generalnego M. Poiaresa Madura przedstawiona w dniu 12 stycznia 2005 r. w sprawie C-472/03 Staatssecretaris van Financien przeciwko Arthur Andersen & Co. Accountants c.s.), że należy przez nie rozumieć wszystkie usługi, które są powiązane z usługami ubezpieczeniowymi, a zatem mogą być uznane za usługi pokrewne tym czynnościom. W ww. sprawie podkreślono, że dla kwalifikacji czynności jako usług pośrednictwa ubezpieczeniowego kluczowy jest status usługodawcy jako brokera lub agenta ubezpieczeniowego: „Pojęcie „usług pokrewnych” jest wystarczająco szerokie, aby mogło ono teoretycznie obejmować swym zakresem wszystkie usługi, które są powiązane z usługami ubezpieczeniowymi, a zatem które mogą być uznane za usługi pokrewne tym czynnościom. Jednakże prawodawca wspólnotowy wyraźnie ograniczył zakres zwolnienia wyłącznie do tej części usług, które są świadczone przez brokerów lub pośredników ubezpieczeniowych. Zakwalifikowanie osoby, która domaga się zwolnienia, jako brokera lub pośrednika ubezpieczeniowego jest zatem elementem kluczowym, pozwalającym na ustalenie istnienia działalności pokrewnej czynnościom ubezpieczeniowym, która na mocy m.in. 13 część B lit. A) podlega zwolnieniu z opodatkowania”.

W wyroku C-235/00 z dnia 13 grudnia 2001 r. w sprawie CBS Financial Services wskazano, że działalność pośrednictwa „dotyczy działalności wykonywanej przez pośrednika, który nie zajmuje miejsca jakiejkolwiek strony umowy dotyczącej produktu finansowego [...]. [Powinna to być] usługa wykonana na rzecz strony umowy oraz opłacona przez nią jako odrębna działalność pośrednictwa.”

Także w wyrokach z dnia 25 lutego 1999 r. (sprawa C-349/96, Card Protection Plan), z dnia 8 marca 2001 r. (sprawa C-240/99, Skandia) oraz z dnia 20 listopada 2003 r. (sprawa C-8/01, Assurander- Societetet działający na rzecz Taksatorringen przeciwko Skatteministeriet), TSUE potwierdził, że pojęcie usług pokrewnych, świadczonych przez pośredników ubezpieczeniowych w rozumieniu Dyrektywy 2006/112/WE dotyczy wyłącznie świadczeń dokonanych przez profesjonalistów. Broker/agent ubezpieczeniowy powinien być wyłącznie pośrednikiem – pojęcie to kładzie nacisk na działanie zewnętrzne pośrednika ubezpieczeniowego, czyli pozycję pośrednika między ubezpieczającym a zakładem ubezpieczeniowym.

Jednocześnie, w wyroku z 3 kwietnia 2008 r. (w sprawie C-124/07, J.C.M. Beheer BV przeciwko Staatssecretaris van Financien) TSUE potwierdził możliwość realizacji usług zwolnionych w różnych modelach organizacyjnych wskazując m.in., co następuje: „brzmienie m.in. 13 część B lit. a) szóstej dyrektywy nie wyklucza co do zasady, by działalność brokerów i pośredników ubezpieczeniowych dzieliła się na odrębne usługi mogące, jako takie, należeć do „usług pokrewnych [transakcjom ubezpieczeniowym / reasekuracyjnym] świadczonych przez brokerów / pośredników ubezpieczeniowych” [...]. W tej sytuacji z zasady neutralności podatkowej wynika, że podmioty gospodarcze powinny mieć możliwość wyboru modelu organizacyjnego, który z czysto gospodarczego punktu widzenia byłby dla nich najbardziej odpowiedni, nie narażając się na to, że dokonywane przez nie czynności nie będą objęte zwolnieniem z opodatkowania przewidzianym w m.in. 13 część B lit. a) szóstej dyrektywy [zob. podobnie, w odniesieniu do m.in. 13 część B lit. d) pkt 6 szóstej dyrektywy, ww. wyrok w sprawie Abbey National, pkt 68, a w odniesieniu do m.in. 13 część B lit. d) pkt 1 tej dyrektywy - ww. wyrok w sprawie Ludwig, pkt 35]. [...] m.in. 13 część B lit. a) szóstej dyrektywy należy interpretować w ten sposób, że okoliczność, iż broker lub pośrednik ubezpieczeniowy nie pozostaje w bezpośrednim stosunku ze stronami umowy ubezpieczenia lub reasekuracji do zawarcia której się przyczynia, lecz pozostaje z nimi jedynie w pośrednim stosunku, za pośrednictwem innego podatnika, który sam pozostaje w bezpośrednim stosunku z jedną ze stron tej umowy, i z którym ów broker lub pośrednik ubezpieczeniowy jest związany umownie, nie wyklucza, by świadczone przez niego usługi były zwolnione od podatku VAT na mocy tego przepisu.” Podobne tezy zawiera powołany wyrok TSUE z dnia 4 maja 2006 r. w sprawie C-169/04 Abbey National pic, Inscape Investment Fund przeciwko Commissioners of Customs & Excise („z zasady neutralności podatkowej wynika, że podmioty gospodarcze powinny mieć możliwość wyboru modelu organizacyjnego, który z czysto gospodarczego punktu widzenia byłby dla nich najbardziej odpowiedni, nie narażając się na to, że przeprowadzane przez nie transakcje nie będą objęte zwolnieniem z opodatkowania przewidzianym w m.in. 13 część B lit. d) pkt 6 szóstej dyrektywy.”).

Wskazane tezy i uzasadnienia orzeczeń TSUE potwierdzają, że przedmiotowe zwolnienie od podatku VAT dotyczy usług: (i) mających charakter usług pokrewnych usługom ubezpieczeniowym i reasekuracyjnym, (ii) świadczonych przez brokerów lub agentów ubezpieczeniowych, (iii) świadczonych na rzecz zakładów ubezpieczeń lub podmiotów poszukujących ochrony ubezpieczeniowej („klientów”). Jednocześnie, TSUE powołuje się na zasadę neutralności VAT i wskazuje, że podmioty gospodarcze powinny mieć możliwość wyboru takiego modelu organizacyjnego, który jest dla nich najbardziej odpowiedni ze względów gospodarczych, nie narażając się przez to, że dokonywane przez nie czynności nie będą objęte zwolnieniem z opodatkowania.

Świadczenie usług pośrednictwa ubezpieczeniowego w polskim systemie prawa reguluje Ustawa o dystrybucji ubezpieczeń. Zgodnie z m.in. 3 ust. 1 Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń, pośrednictwo ubezpieczeniowe oznacza wykonywanie dystrybucji ubezpieczeń lub dystrybucji reasekuracji przez pośredników ubezpieczeniowych. Pośrednikiem ubezpieczeniowym jest m.in. agent ubezpieczeniowy, który wykonuje dystrybucję ubezpieczeń za wynagrodzeniem. Agentem ubezpieczeniowym jest przedsiębiorca, inny niż agent oferujący ubezpieczenia uzupełniające, wykonujący działalność agencyjną na podstawie umowy agencyjnej zawartej z zakładem ubezpieczeń i wpisany do rejestru agentów. Z kolei wynagrodzenie oznacza prowizję, honorarium, opłatę lub inną płatność, w tym korzyść ekonomiczną jakiegokolwiek rodzaju lub inną korzyść lub zachętę finansową lub niefinansową, oferowane lub przekazywane w związku z działalnością w zakresie dystrybucji ubezpieczeń.

W świetle m.in. 4 Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń, dystrybucja ubezpieczeń oznacza działalność wykonywaną wyłącznie przez dystrybutora ubezpieczeń polegającą na: (1) doradzaniu, proponowaniu lub wykonywaniu innych czynności przygotowawczych zmierzających do zawarcia umów ubezpieczenia lub umów gwarancji ubezpieczeniowych; (2) zawieraniu umów ubezpieczenia lub umów gwarancji ubezpieczeniowych w imieniu zakładu ubezpieczeń, w imieniu lub na rzecz klienta albo bezpośrednio przez zakład ubezpieczeń; (3) udzielaniu pomocy przez pośrednika ubezpieczeniowego w administrowaniu umowami ubezpieczenia lub umowami gwarancji ubezpieczeniowych i ich wykonywaniu, także w sprawach o odszkodowanie lub świadczenie. Dystrybucja ubezpieczeń polega również na udzielaniu informacji dotyczących jednej lub większej liczby umów ubezpieczenia lub umów gwarancji ubezpieczeniowych na podstawie kryteriów wybranych przez klienta za pośrednictwem stron internetowych lub innych mediów oraz opracowywaniu rankingu produktów ubezpieczeniowych obejmującego porównanie cen i produktów lub składek z tytułu umowy ubezpieczenia lub umowy gwarancji ubezpieczeniowej, w przypadku gdy klient jest w stanie pośrednio lub bezpośrednio zawrzeć umowę ubezpieczenia lub umowę gwarancji ubezpieczeniowej za pośrednictwem stron internetowych lub innych mediów. Dystrybucja ubezpieczeń polega również na organizowaniu i nadzorowaniu czynności agencyjnych u agenta ubezpieczeniowego. Dystrybutorem ubezpieczeń jest w szczególności agent ubezpieczeniowy. Agent ubezpieczeniowy wykonuje czynności w zakresie dystrybucji ubezpieczeń w imieniu lub na rzecz zakładu ubezpieczeń, zwane w ustawie „czynnościami agencyjnymi”.

W świetle Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń, czynności agencyjne mogą być wykonywane wyłącznie przez podmioty spełniające określone tą ustawą warunki.

Ustawa o VAT nie zawiera odrębnej definicji usług pośrednictwa ubezpieczeniowego. Natomiast z praktyki interpretacyjnej i orzeczniczej, która w znacznej mierze opiera się o przywołane wcześniej wyroki TSUE wynika, że:

Działalność pośrednictwa ubezpieczeniowego dotyczy działalności wykonywanej przez pośrednika, który nie zajmuje miejsca jakiejkolwiek strony umowy dotyczącej produktu finansowego,
Pośrednictwo ma na celu dokonanie wszelkich niezbędnych czynności faktycznych lub czynności prawnych związanych z zawieraniem lub wykonywaniem umów ubezpieczenia, przy czym pośrednik nie realizuje w stosunku do treści umowy żadnego własnego interesu,
Powinna to być usługa wykonana na rzecz strony umowy oraz opłacona przez nią jako odrębna działalność pośrednictwa.

Ponadto, pod rządami ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym z dnia 22 maja 2003 r., organy podatkowe i sądy administracyjne wielokrotnie odwoływały się do zapisów Ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym i prezentowały tezę o konieczności dokonywania wykładni pojęcia „pośrednictwa ubezpieczeniowego” oraz zakresu „czynności agencyjnych” zgodnie z brzmieniem przepisów tej ustawy. Takie stanowisko zajął m.in. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z dnia 19 sierpnia 2011 r. (sygn.. IPPP1/443-834/11-2/AW) czy Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w indywidualnej interpretacji z dnia 8 sierpnia 2011 r. (ILPP1/443-738/11-4/MS). Podobnie uznał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 12 marca 2012 r. (sygn. akt III SA/Wa 942/12) oraz Naczelny Sąd Administracyjny w wyrokach z 4 marca 2013 r. (sygn. akt I FSK 577/12) i z 2 lipca 2013 r. (sygn. akt I FSK 740/13). Wskazywano także, że należy zweryfikować, czy usługodawca jest uprawniony do wykonywania czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego - jeżeli tak, to spełnia on warunki podmiotowe wynikające z obowiązujących przepisów, a czynności przez niego wykonywane są uznawane za pośrednictwo ubezpieczeniowe (czynności związane z wykonywaniem umów ubezpieczenia).

Zastosowanie do sytuacji Wnioskodawcy:

Wnioskodawca podkreśla, że kompleksowa usługa pośrednictwa ubezpieczeniowego, która będzie świadczona przez Konsorcjum, w tym Wnioskodawcę jako partnera i lidera Konsorcjum, na rzecz ZU na podstawie Umowy Agencyjnej spełni wszystkie przesłanki kwalifikujące ją jako usługę pośrednictwa ubezpieczeniowego, o której mowa w przepisie art. 43 ust. 1 pkt 37 Ustawy o VAT, jak również przesłanki, na które wskazuje praktyka TSUE i polskich sądów administracyjnych i organów podatkowych. W szczególności:

Będzie to usługa realizowana na rzecz ZU wspólnie przez Wnioskodawcę oraz pozostałych partnerów Konsorcjum działających jako Agenci ubezpieczeniowi, wpisani do rejestru agentów ubezpieczeniowych prowadzonego przez Komisję Nadzoru Finansowego (KNF),
Zakres przedmiotowych usług będzie zgodny z zakresem wskazanym w art. 4 Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń, tj. obejmie on zespół czynności wykonywanych przez Wnioskodawcę oraz każdego Agenta jako dystrybutora ubezpieczeń (pośrednika ubezpieczeniowego), w imieniu lub na rzecz ZU, polegających w szczególności na doradzaniu, proponowaniu lub wykonywaniu innych czynności przygotowawczych zmierzających do zawarcia umów ubezpieczenia, zawieraniu umów ubezpieczenia w imieniu zakładu ubezpieczeń, udzielaniu pomocy przez pośrednika ubezpieczeniowego w administrowaniu umowami ubezpieczenia i ich wykonywaniu, udzielaniu informacji dotyczących jednej lub większej liczby umów ubezpieczenia na podstawie kryteriów wybranych przez klienta za pośrednictwem mediów, organizowaniu i nadzorowaniu czynności agencyjnych u agenta ubezpieczeniowego,
Usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego będą świadczone na rzecz strony umowy (ZU), przy czym ani Wnioskodawca ani Agenci nie będą realizować w stosunku do treści umowy ubezpieczenia żadnego własnego interesu - będą jedynie reprezentować interesy ZU,
Usługi będą świadczone przez Konsorcjum, w tym, Wnioskodawcę za wynagrodzeniem w postaci prowizji (będzie mieć charakter odpłatny),
Istotnym wymogiem warunkującym świadczenie usługi na podstawie Umowy Agencyjnej będzie działanie Wnioskodawcy oraz Agentów w zgodzie z wymogami Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń dotyczącymi prowadzenia działalności pośrednictwa ubezpieczeniowego przez agentów ubezpieczeniowych. Zatem z punktu widzenia prawidłowej realizacji Umowy Agencyjnej, kluczowe znaczenie będzie mieć status Wnioskodawcy oraz Agentów jako agentów ubezpieczeniowych działających na podstawie wpisu do rejestru agentów ubezpieczeniowych prowadzonego przez KNF.

Tym samym należy uznać, że Konsorcjum, w tym, Wnioskodawca będzie świadczyć na rzecz ZU kompleksową usługę pośrednictwa ubezpieczeniowego, która będzie korzystać ze zwolnienia z podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 Ustawy o VAT.

5.Podsumowanie z zakresie Pytania nr 1 i Pytania nr 2

Mając na uwadze przytoczone przepisy Ustawy o VAT, w tym, art. 28b ust. 1 i ust. 2 oraz art. 43 ust. 1 pkt 37 Ustawy o VAT oraz okoliczności faktyczne planowanej współpracy stron, zdaniem Wnioskodawcy:

W przypadku, gdy ZU będzie posiadać w Polsce stałe miejsce prowadzenia działalności dla celów VAT, które będzie uczestniczyć w prowadzeniu przez ZU działalności ubezpieczeniowej w Polsce (Oddział ZU), miejscem świadczenia usługi przez Wnioskodawcę na rzecz ZU będzie to stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej. Przy czym, jak Wnioskodawca uzasadnił powyżej, kompleksowa usługa pośrednictwa ubezpieczeniowego, jaka będzie świadczona przez Konsorcjum, w tym Wnioskodawcę działającego jako uczestnik i lider Konsorcjum, na rzecz ZU (Oddziału ZU), na podstawie zawartej z ZU Umowy Agencyjnej, będzie podlegać zwolnieniu z podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 Ustawy o VAT.

Zatem prawidłowe jest stanowisko Wnioskodawcy w zakresie Pytania nr 1.

W przypadku, gdy ZU nie będzie posiadać w Polsce stałego miejsca prowadzenia działalności dla celów VAT (lub będzie posiadać takie stałe miejsce prowadzenia działalności, które jednak nie będzie uczestniczyć w prowadzeniu przez ZU działalności ubezpieczeniowej w Polsce) – kompleksowa usługa pośrednictwa ubezpieczeniowego, jaka będzie świadczona przez Konsorcjum, w tym Wnioskodawcę działającego jako uczestnik i lider Konsorcjum, na rzecz ZU, na podstawie zawartej z ZU Umowy Agencyjnej, nie będzie podlegać w Polsce opodatkowaniu podatkiem VAT. Miejscem świadczenia tej usługi na rzecz ZU będzie miejsce, w którym ZU posiada siedzibę działalności gospodarczej.

Zatem prawidłowe jest stanowisko Wnioskodawcy w zakresie Pytania nr 2.

6.Dokumentowanie rozliczeń pomiędzy Konsorcjum z ZU

Jak wskazano w opisie zdarzenia przyszłego, partnerzy Konsorcjum wybiorą lidera Konsorcjum – będzie nim Wnioskodawca, który będzie koordynować działalność Konsorcjum i zapewni sprawną realizację całości zlecenia wynikającego z Umowy Agencyjnej.

Rolą Wnioskodawcy jako lidera będzie w szczególności prowadzenie rozliczeń pomiędzy Konsorcjum a ZU. Od strony dokumentacyjnej znajdzie to odzwierciedlenie m.in. w postanowieniach Umowy Konsorcjum, zgodnie z którymi lider będzie uprawniony i zobowiązany do wystawiania na rzecz ZU dokumentów rozliczeniowych za wszystkie prace wykonane przez Konsorcjum oraz do odbierania od ZU wynagrodzenia należnego Konsorcjum (partnerom Konsorcjum). Następnie Wnioskodawca, jako lider w ramach rozliczeń wewnątrz Konsorcjum dokona podziału wynagrodzenia otrzymanego od ZU między siebie i Agentów, zgodnie z zasadami przewidzianymi w Umowie Konsorcjum.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 Ustawy o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Zgodnie z art. 7 ust. 1 Ustawy o VAT przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Z kolei stosownie do przepisu art. 8 ust. 1 Ustawy o VAT przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7. Powyższe oznacza, że nie każde przesunięcie czy rozliczenie określonych wartości ekonomicznych między dwoma różnymi podmiotami podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, ale jedynie takie operacje, które stanowią dostawę towarów lub świadczenie usług. Z tego względu, rozliczenia pieniężne między uczestnikami wspólnego przedsięwzięcia (konsorcjum), nie mogą być same przez się potraktowane jako czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, jeśli równocześnie nie towarzyszy im świadczenie usługi (lub dostawa towarów).

Okolicznością, która w świetle art. 5 ust. 1 pkt 1 Ustawy o VAT decyduje o opodatkowaniu jest odpłatność za świadczoną usługę, którą należy rozumieć jako wynagrodzenie należne za dane świadczenie. Jest ono najczęściej określane umową między stronami transakcji i stanowi skutek określonego przysporzenia. Nie można takiej cechy przypisywać operacji księgowej dokonywanej przez lidera (Wnioskodawcę) na rzecz pozostałych partnerów Konsorcjum (Agentów) - brak jest tu bowiem takiego stosunku prawnego, z którego wynikałaby wzajemność świadczenia lidera przybierającego postać rozdziału przychodów całego przedsięwzięcia. Nie jest to zatem świadczenie wzajemne lidera Konsorcjum, a jedynie umownie określony obowiązek „rozdziału” przychodów całego przedsięwzięcia. Lider Konsorcjum nie pozostaje dłużnikiem Agentów z tytułu świadczenia na ich rzecz usługi rozdziału przychodów. Rozdział ten w odpowiednich proporcjach wynika z mocy samej Umowy Konsorcjum, a nie z jakiegokolwiek świadczenia wzajemnego, do którego zobligowany został lider.

Powyższa wykładnia zakresu opodatkowania podatkiem VAT znajduje potwierdzenie w szeregu orzeczeń TSUE (m.in. wyrok z dnia 5 lutego 1980 r. w sprawie C-154/80, wyrok z dnia 1 kwietnia 1982 r. w sprawie C-89/81, wyrok z dnia 3 marca 1994 r. w sprawie C-16/93, wyroki z dnia 12 września 2000 r. w sprawie C-276/97, C-358/97 i C-408/97, wyrok z dnia 17 września 2002 r. w sprawie C-498/99), w których Trybunał wyraził pogląd, że za świadczenie usług za wynagrodzeniem, a więc czynność podlegającą opodatkowaniu VAT uważane mogą być takie sytuacje, w których:

istnieje związek prawny między usługodawcą i usługobiorcą, w ramach którego następuje świadczenie wzajemne,
wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy,
istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi,
odpłatność za otrzymane świadczenie (towar lub usługę) pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miałaby być opodatkowana tym podatkiem,
istnieje możliwość wyrażenia w pieniądzu wartości tego świadczenia wzajemnego.

Wskazanych elementów nie można dostrzec w ramach wewnętrznych rozliczeń między partnerami Konsorcjum: celem przyszłego Konsorcjum będzie świadome połączenie potencjałów technicznych, finansowych i organizacyjnych partnerów Konsorcjum w celu zwiększenia efektywności i poprawy jakości czynności agencyjnych (czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego) wykonywanych na rzecz ZU. Tym samym, w ramach Konsorcjum, jego partnerzy będą świadczyć czynności wyłącznie na rzecz ZU i w żadnym razie nie będą świadczyć takich czynności na rzecz pozostałych partnerów - co zresztą byłoby niedopuszczalne w świetle zakazu zawartego w art. 21 ust. 4 Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń.

Podsumowując, brak będzie w omawianych okolicznościach podstaw dla uznania, że lider wykonując wobec pozostałych partnerów (Agentów) swoje obowiązki wynikające z Umowy Konsorcjum będzie świadczyć na ich rzecz odpłatną i ekwiwalentną usługę dystrybucji przychodów Konsorcjum. Podobnie, przewidziany w Umowie Konsorcjum i dokonywany przez lidera podział przychodów uzyskanych przez Konsorcjum nie może zostać uznany za sprzedaż usług przez Agenta na rzecz lidera, gdyż lider w ogóle nie korzysta z tak wykonywanych usług, nie jest ich usługobiorcą, a wręcz przeciwnie – sam występuje w charakterze usługodawcy. Podobne stwierdzenie dotyczy relacji między Agentami.

Skoro w opisanych okolicznościach nie dojdzie do wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT, to w konsekwencji rozliczenie przychodów uzyskanych „przez Konsorcjum” między Agentów, dokonywane przez Wnioskodawcę jako lidera, nie będzie dokumentowane fakturami VAT, ale innymi dokumentami księgowymi. Powyższy fakt zostanie odzwierciedlony w treści Umowy Konsorcjum jak również w praktyce rozliczeniowej partnerów Konsorcjum. Prawidłowość takiego sposobu rozliczeń znajduje jednoznaczne potwierdzenie w orzeczeniach polskich sądów administracyjnych (przykładowo w wyrokach NSA z dnia 10 października 2014 r. sygn. akt I FSK 1418/13, z dnia 25 czerwca 2014 r., sygn. akt I FSK 1108/13, z dnia 4 czerwca 2014 r., sygn. I FSK 1012/13).

Dokumentowanie rozliczeń z ZU:

Świadczenie realizowane przez Konsorcjum na rzecz ZU będzie usługą, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 Ustawy o VAT.

Dokonywanie czynności opodatkowanych wskazanych w art. 5 ust. 1 Ustawy o VAT podlega dokumentowaniu w sposób przewidziany w przepisach tej ustawy. Zgodnie z przepisem art. 106b ust. pkt 1 Ustawy o VAT, podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą w szczególności sprzedaż, a także dostawę towarów i świadczenie usług, o których mowa w art. 106a pkt 2, dokonywane przez niego na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem. W świetle art. 2 pkt 22 Ustawy o VAT, przez sprzedaż rozumie się odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.

Jednakże, zgodnie z art. 106b ust. 2, podatnik nie jest obowiązany do wystawienia faktury w odniesieniu do sprzedaży zwolnionej od podatku na podstawie art. 43 ust. 1, art. 113 ust. 1 i 9 lub przepisów wydanych na podstawie art. 82 ust. 3. Wyjątkiem jest sytuacja określona w ust. 3 pkt 2, który stanowi, że na żądanie nabywcy towaru lub usługi podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą sprzedaż zwolnioną, o której mowa w ust. 2, z zastrzeżeniem art. 117 pkt 1 i art. 118, jeżeli żądanie jej wystawienia zostało zgłoszone w terminie 3 miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym dostarczono towar lub wykonano usługę bądź otrzymano całość lub część zapłaty.

W opisanym tu zdarzeniu przyszłym, Konsorcjum (partnerzy Konsorcjum) będzie świadczyć na rzecz ZU usługę pośrednictwa ubezpieczeniowego korzystającą ze zwolnienia z podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 Ustawy o VAT. Zatem w świetle art. 106b ust. 2 Ustawy o VAT zasadniczo nie wystąpi obowiązek dokumentowania świadczonej usługi fakturami VAT.

W tym miejscu należy zauważyć, że przepisy Ustawy o VAT nie regulują sposobu dokumentowania transakcji, w przypadku których nie jest wymagane wystawianie faktur VAT. Należy zatem uznać, że dopuszczalne jest dokumentowanie takich transakcji innym dokumentem księgowym, np. notą księgową. Nota księgowa nie jest dokumentem przewidzianym przez przepisy o podatku VAT i jako taka nie jest objęta regulacją tych przepisów.

Jednocześnie jednak trzeba mieć na względzie brzmienie art. 106b ust. 3 pkt 2 Ustawy o VAT, w świetle którego podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą sprzedaż zwolnioną, o której mowa w ust. 2, o ile żądanie w tym zakresie zostanie zgłoszone w odpowiednik terminie przez nabywcę towaru lub usługi (z zastrzeżeniem art. 117 pkt 1 i art. 118).

Jak wskazano w opisie zdarzenia przyszłego, partnerzy Konsorcjum nie będą działać w relacjach z ZU samodzielnie – wykonywane przez nich czynności będą mieć charakter wspólnych działań mających na celu realizację jednego wspólnego przedsięwzięcia, którego nie mogliby zrealizować bez współpracy pozostałych partnerów Konsorcjum. W rezultacie, ZU będzie nabywać od Konsorcjum jedną kompleksową usługę a nie poszczególne jej elementy. Analiza przedstawionego zdarzenia przyszłego prowadzi więc do stwierdzenia, że skoro zgodnie z Umową Agencyjną (oraz Umową Konsorcjum) ZU będzie zobowiązany do zapłaty, na rachunek Wnioskodawcy jako lidera, wynagrodzenia z tytułu całości usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego świadczonej przez Konsorcjum, to w przypadku zgłoszenia przez ZU żądania wystawienia faktury VAT za świadczoną usługę, faktura taka powinna zostać wystawiona na rzecz ZU przez lidera. Faktura taka obejmie całą kwotę wynagrodzenia należnego z tytułu czynności wykonywanych przez partnerów Konsorcjum.

Podsumowanie w zakresie Pytania nr 3 i Pytania nr 4

Mając na uwadze powyższą analizę, w tym, przepisy art. 106b Ustawy o VAT:

W przypadku, gdy ZU będzie posiadać w Polsce stałe miejsce prowadzenia działalności dla celów VAT, które będzie uczestniczyć w prowadzeniu przez ZU działalności ubezpieczeniowej w Polsce (Oddział ZU) - Wnioskodawca, jako lider Konsorcjum, będzie postępować prawidłowo wystawiając na rzecz ZU (Oddziału ZU) dokumenty księgowe inne niż faktury VAT, na podstawie których ZU będzie obciążany przez Wnioskodawcę łączną kwotą wynagrodzenia należnego Konsorcjum z tytułu czynności wykonywanych na rzecz ZU jako klienta (usługobiorcy) Konsorcjum. W przypadku zgłoszenia przez ZU (Oddział ZU) żądania otrzymania faktury VAT dokumentującej usługi realizowane przez Konsorcjum, faktura zostanie wystawiona przez Wnioskodawcę (lidera Konsorcjum) i będzie obejmować całą kwotę wynagrodzenia należnego Konsorcjum od ZU.

Zatem prawidłowe jest stanowisko Wnioskodawcy w zakresie Pytania nr 3

W przypadku, gdy ZU nie będzie posiadać w Polsce stałego miejsca prowadzenia działalności dla celów VAT (lub będzie posiadać takie stałe miejsce prowadzenia działalności, które jednak nie będzie uczestniczyć w prowadzeniu przez ZU działalności ubezpieczeniowej w Polsce) - Wnioskodawca, jako lider Konsorcjum, będzie postępować prawidłowo wystawiając na rzecz ZU dokumenty księgowe inne niż faktury VAT, na podstawie których ZU będzie obciążany przez Wnioskodawcę łączną kwotą wynagrodzenia należnego Konsorcjum z tytułu czynności wykonywanych przez partnerów Konsorcjum na rzecz ZU jako klienta (usługobiorcy) Konsorcjum. W przypadku zgłoszenia przez ZU żądania otrzymania faktury VAT dokumentującej usługi realizowane przez Konsorcjum, faktura zostanie wystawiona przez Wnioskodawcę (lidera) i będzie obejmować całą kwotę wynagrodzenia należnego Konsorcjum od ZU.

Zatem prawidłowe jest stanowisko Wnioskodawcy w zakresie Pytania nr 4

Do zagadnienia dokumentowania rozliczeń pomiędzy konsorcjum a klientem konsorcjum odniósł się w interpretacji z dnia 28 lutego 2018 r., sygn. 0115-KDIT1-1.4012.858.2017.2.MM Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdzając, m.in.: „[...] w przypadku umów konsorcjum dopuszczalne jest zawarcie ustaleń, że rozliczenia gospodarcze i księgowe, w tym dotyczące podpisywania umów i wystawiania faktur za prace wykonane przez uczestników konsorcjum na rzecz podmiotów zamawiających te prace na podstawie zawartego z nimi kontraktu, będzie dokonywał wytypowany przez uczestników konsorcjum podmiot wiodący. [...] W kontekście wątpliwości Spółki w pierwszej kolejności należy stwierdzić, zważywszy na charakter gospodarczy Konsorcjum oraz relację pomiędzy Konsorcjum, jako usługodawcą, a Ubezpieczycielem, jako usługobiorcą, w ramach Umowy Dystrybucyjnej, że okoliczności sprawy wskazują, że Ubezpieczyciel nie jest zainteresowany nabywaniem i nie nabywa „ułamkowych” czynności wykonywanych przez poszczególnych Partnerów Konsorcjum, ale kompleksową usługę pośrednictwa ubezpieczeniowego, dotyczącą sprzedaży jednego, ściśle określonego w umowie produktu oferowanego przez Ubezpieczyciela, świadczoną przez Konsorcjum jako całość.

Z perspektywy Ubezpieczyciela, tylko wspólne wykonanie przez Konsorcjum wszystkich czynności wchodzących w skład tej usługi ma wartość funkcjonalną. Co istotne, intencja Ubezpieczyciela, jest bezpośrednio odzwierciedlona w treści Umowy Dystrybucyjnej oraz Umowy Konsorcjum - umowy te wprost wskazują bowiem, że czynności wykonywane łącznie przez Partnerów Konsorcjum tworzą kompleksową usługę pośrednictwa ubezpieczeniowego.

W ocenie tut. organu, czynności wykonywane przez Konsorcjum na podstawie Umowy Dystrybucyjnej powinny być traktowane dla potrzeb podatku od towarów i usług jako jedna kompleksowa usługa pośrednictwa ubezpieczeniowego, opisana w zawartej Umowie. [...]

Tym samym, zgodnie z przytoczonymi tezami orzeczeń TSUE, z punktu widzenia nabywcy (Ubezpieczyciela), w przedmiotowej sprawie występuje jeden przedmiot świadczenia (kompleksowa usługa pośrednictwa ubezpieczeniowego).

Przy uwzględnieniu powyższych uwag oraz treści przywołanych przepisów prawa należy stwierdzić, że skoro w przedmiotowej sprawie rozliczenie wykonanych usług z Ubezpieczycielem i ich fakturowanie na Ubezpieczyciela dokonywane jest przez Spółkę, jako lidera, który jednocześnie reprezentuje Konsorcjum przed Ubezpieczycielem, to – wbrew stanowisku zawartemu we wniosku – Spółka powinna wystawiać na Ubezpieczyciela dokument za całość usług wykonanych przez Konsorcjantów w ramach realizacji zawartej umowy. Jednocześnie, na podstawie art. 29a ust. 1 ustawy, Spółka powinna uznać całe wynagrodzenie należne od Ubezpieczyciela, za podstawę opodatkowania w podatku od towarów i usług z tytułu usług świadczonych na rzecz Ubezpieczyciela.”

Stanowisko Wnioskodawcy w zakresie sposobu dokumentowania usług realizowanych przez Konsorcjum znajduje potwierdzenie także w innych interpretacjach prawa podatkowego. W szczególności, w interpretacji z dnia 12 lutego 2018 r., sygn. 0114-KDIP4.4012.654.2017.1.BS, wydanej przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, organ interpretacyjny potwierdził prawidłowość następującego stanowiska podatnika: „[...] w zdarzeniu przyszłym przedstawionym w wniosku, usługa świadczona przez Konsorcjum, w tym, Wnioskodawcę jako jednego z Partnerów Konsorcjum, na rzecz ZU na podstawie danej Umowy Agencyjnej będzie miała charakter usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych podlegającej zwolnieniu z podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 Ustawy o VAT. W świetle art. 106b ust. 2 Ustawy o VAT zasadą jest, że usługi zwolnione nie muszą być dokumentowane fakturami VAT - zatem Bank, jako lider Konsorcjum, będzie uprawniony do dokumentowania usługi świadczonej przez Konsorcjum innymi dokumentami księgowymi, w tym, notami księgowymi. Natomiast w przypadku, gdyby ZU zgłosił żądanie otrzymania faktury dokumentującej usługi realizowane przez Partnerów Konsorcjum, o którym mowa w art. 106b ust. 3 Ustawy o VAT, to prawidłowe będzie wystawienie przez Bank faktury VAT obejmującej całą kwotę wynagrodzenia należnego od ZU z tytułu czynności dokonywanych przez Partnerów Konsorcjum. Powyższa kwota zostanie w następnej kolejności rozliczona przez Bank, jako lidera, między uczestników Konsorcjum na podstawie odpowiednich not księgowych.”

Podobnie, w interpretacji z dnia 24 czerwca 2015 r., sygn. IPPP1/4512-374/15-2/AS, Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie potwierdził prawidłowość następującego stanowiska wnioskodawcy, wyrażonego stanie faktycznym bardzo zbliżonym do zdarzenia przyszłego opisanego w niniejszym wniosku: „Jak wskazano w opisie stanu faktycznego, Partnerzy Konsorcjum nie będą działać w relacjach z ZU samodzielnie - wykonywane przez nich czynności będą mieć charakter wspólnych działań mających na celu realizację jednego wspólnego przedsięwzięcia, którego nie mogliby zrealizować bez współpracy pozostałych Partnerów. W konsekwencji, ZU nabędzie od Konsorcjum jedną kompleksową usługę a nie poszczególne jej elementy. Analiza przedstawionego stanu faktycznego prowadzi zatem do stwierdzenia, że skoro zgodnie z Nową Umową Agencyjną (oraz Umową Konsorcjum) ZU jest zobowiązany do zapłaty wynagrodzenia z tytułu usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego świadczonej przez Konsorcjum na rzecz Banku jako lidera, to w przypadku zgłoszenia przez ZU żądania wystawienia faktury za świadczoną usługę, faktura taka powinna zostać wystawiona na rzecz ZU przez lidera. Faktura taka obejmie całą kwotę wynagrodzenia należnego z tytułu czynności wykonywanych przez Partnerów Konsorcjum.”

Analogiczne stanowiska znajdujemy m.in. w interpretacjach:

z dnia 28 lutego 2018 r., sygn. 0115-KDIT1-1.4012.858.2017.2.MM, wydanej przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
z dnia 22 września 2017 r., sygn. 0112-KDIL1-1.4012.225.2017.1.MW, wydanej przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej,
z dnia 15 września 2015 r., sygn. IPPP1/4512-847/15-2/AW, wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie,
z dnia 29 listopada 2013 r., sygn. ILPP2/443-885/11/13-S/EN, wydana przez Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu,
interpretacja z dnia 23 września 2010 r., sygn. IPPP1-443-699/10-3/PR, wydana przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie.

Podobne stanowisko prezentowały także sądy administracyjne, przykładowo w wyrokach: NSA z dnia 10 października 2014 r., sygn. akt I FSK 1493/13, NSA z dnia 12 czerwca 2013 r., sygn. akt I FSK 1128/12, wyrok WSA w Poznaniu z dnia 8 lutego 2013 r., sygn. akt I SA/Po 148/13, wyrok WSA w Poznaniu z dnia 23 kwietnia 2012 r., sygn. akt I SA/Po 880/11, wyroku WSA w Rzeszowie z dnia 2 listopada 2010 r., sygn. akt I SA/Rz 760/10.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionych zdarzeń przyszłych w zakresie:

zastosowania zwolnienia od opodatkowania podatkiem VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o VAT, w zw. z art. 28b ust. 2 ustawy o VAT do kompleksowej usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego, jaka będzie świadczona przez Konsorcjum, w tym Wnioskodawcę działającego jako lider Konsorcjum, na rzecz ZU, na podstawie zawartej z ZU Umowy Agencyjnej, w przypadku gdy ZU będzie posiadać w Polsce stałe miejsce prowadzenia działalności dla celów VAT, które będzie uczestniczyć w prowadzeniu przez ZU działalności ubezpieczeniowej w Polsce (pytanie nr 1) – jest prawidłowe,
braku opodatkowania podatkiem VAT na terytorium kraju kompleksowej usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego, jaka będzie świadczona przez Konsorcjum, w tym Wnioskodawcę działającego jako lider Konsorcjum, na rzecz ZU, na podstawie zawartej z ZU Umowy Agencyjnej, w przypadku gdy ZU nie będzie posiadać w Polsce stałego miejsca prowadzenia działalności dla celów VAT lub będzie posiadać takie stałe miejsce prowadzenia działalności, które jednak nie będzie uczestniczyć w prowadzeniu przez ZU działalności ubezpieczeniowej w Polsce (pytanie nr 2) – jest prawidłowe,
dokumentowania kompleksowej usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego w sytuacji opisanej w pytaniu nr 1 (pytanie nr 3) – jest prawidłowe,
dokumentowania kompleksowej usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego w sytuacji opisanej w pytaniu nr 2 (pytanie nr 4) – jest nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2020 r. poz. 106, z późn. zm.) – zwanej dalej ustawą lub ustawą o VAT – opodatkowaniu ww. podatkiem podlegają:

odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;
eksport towarów;
import towarów na terytorium kraju;
wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;
wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

Z powyższego przepisu wynika tzw. zasada terytorialności, zgodnie z którą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega m.in. odpłatne świadczenie usług, ale tylko w sytuacji, gdy miejscem ich świadczenia (określanym na podstawie przepisów ustawy) jest terytorium kraju, przez które - w myśl definicji zawartej w art. 2 pkt 1 ustawy - rozumie się terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Na podstawie art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

W myśl art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 (…).

Zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w art. 28b ust. 1 ustawy, miejscem świadczenia usług w przypadku świadczenia usług na rzecz podatnika jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej, z zastrzeżeniem ust. 2-4 oraz art. 28e, art. 28f ust. 1 i 1a, art. 28g ust. 1, art. 28i, art. 28j ust. 1 i 2 oraz art. 28n.

Jak stanowi ust. 2 art. 28b ustawy w przypadku, gdy usługi są świadczone dla stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej podatnika, które znajduje się w innym miejscu niż jego siedziba działalności gospodarczej, miejscem świadczenia tych usług jest to stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej.

Z niniejszych przepisów ustawy wynika zatem, że co do zasady, usługa świadczona na rzecz podatnika inna niż wskazana w art. 28e, art. 28f ust. 1 i 1a, art. 28g ust. 1, art. 28i, art. 28j ust. 1 i 2 oraz art. 28n ustawy podlega opodatkowaniu w miejscu siedziby działalności gospodarczej usługobiorcy, chyba że jest świadczona dla stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej usługobiorcy, które znajduje się w innym miejscu niż jego siedziba działalności gospodarczej, wówczas miejscem świadczenia tej usługi jest stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej, dla którego ta usługa jest świadczona.

Z opisu sprawy wynika, że Wnioskodawca jest spółką z siedzibą w Polsce, nie jest zarejestrowany jako czynny podatnik VAT. Wnioskodawca planuje wykonywać działalność polegającą na dystrybucji ubezpieczeń zgodnie z ustawą z dnia 15 grudnia 2017 r. o dystrybucji ubezpieczeń. W powyższym zakresie Wnioskodawca zamierza wykonywać działalność jako agent ubezpieczeniowy. W celu wykonywania wskazanej powyżej działalności, Wnioskodawca planuje nawiązać współpracę z zakładem ubezpieczeń z siedzibą w Księstwie Liechtensteinu – (…) zarejestrowanym pod numerem (…) („ZU”), który zamierza utworzyć oddział w Polsce („Oddział”). ZU prowadzi działalność w zakresie ubezpieczeń majątkowych, w tym komunikacyjnych. Zgodnie z informacjami uzyskanymi przez Wnioskodawcę od ZU, obecnie planowane jest, że działalność ta będzie prowadzona przez ZU bezpośrednio z siedziby ZU w Księstwie Liechtensteinu. W takim wypadku polski Oddział ZU nie będzie uczestniczyć w prowadzeniu przez ZU w Polsce działalności ubezpieczeniowej, ani działalności gospodarczej o innym charakterze. Decyzja o utworzeniu Oddziału została podjęta przez ZU z uwagi na uwarunkowania prawne związane z funkcjonowaniem na rynku ubezpieczeń w Polsce, jak również znaną ZU praktyką w tym zakresie. Zgodnie z obecnymi założeniami Wnioskodawcy i ZU, Oddział będzie wykonywać bardzo ograniczone funkcje i w praktyce nie będzie uczestniczyć w prowadzeniu przez ZU działalności ubezpieczeniowej czy jakiejkolwiek innej działalności zarobkowej w Polsce. Funkcje Oddziału zostaną ograniczone do zapewnienia podstawowej przestrzeni biurowej oraz wykonywania podstawowych czynności pomocniczych, wspierających, o charakterze administracyjnym.

W niniejszej sprawie wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą w pierwszej kolejności kwestii, czy świadczenie kompleksowej usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego na rzecz ZU, które będzie posiadać w Polsce stałe miejsce prowadzenia działalności dla celów VAT będzie korzystać ze zwolnienia od opodatkowania podatkiem VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 Ustawy o VAT.

Biorąc pod uwagę przedstawiony opis sprawy oraz przywołane wyżej przepisy należy stwierdzić, że kompleksowa usługa pośrednictwa ubezpieczeniowego, jaka będzie świadczona na rzecz ZU, który będzie posiadać w Polsce stałe miejsce prowadzenia działalności dla celów VAT, spełnia przesłanki uznania tej czynności za podlegającą opodatkowaniu na terytorium kraju na podstawie art. 28b ust. 2 ustawy o VAT.

Na mocy art. 41 ust. 1 ustawy, stawka podatku od towarów i usług wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1.

Zgodnie zaś z art. 146aa ust. 1 pkt 1 tej ustawy, w okresie od dnia 1 stycznia 2019 r. do końca roku następującego po roku, dla którego wartość relacji, o której mowa w art. 38a pkt 4 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, jest nie większa niż 43% oraz wartość, o której mowa w art. 112aa ust. 5 tej ustawy, jest nie mniejsza niż - 6%, stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i 13, art. 109 ust. 2 i art. 110, wynosi 23%.

Jednakże zarówno w treści ustawy, jak i w przepisach wykonawczych do niej, ustawodawca przewidział opodatkowanie niektórych czynności stawkami obniżonymi, bądź zwolnienie od podatku.

Zakres i zasady zwolnienia od podatku od towarów i usług dostawy towarów lub świadczenia usług zostały określone m.in. w art. 43 ustawy.

Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy - zwalnia się od podatku usługi ubezpieczeniowe, usługi reasekuracyjne i usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych, a także usługi świadczone przez ubezpieczającego w zakresie zawieranych przez niego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek, z wyłączeniem zbywania praw nabytych w związku z wykonywaniem umów ubezpieczenia i umów reasekuracji.

Zwolnienia zawarte w art. 43 ustawy o VAT uregulowane zostały w ustawie o podatku od towarów i usług wskutek implementacji odpowiednich przepisów Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L Nr 347, poz. 1, z późn. zm.; dalej Dyrektywa).

W myśl art. 135 ust. 1 lit. a Dyrektywy, państwa członkowskie zwalniają transakcje ubezpieczeniowe i reasekuracyjne, wraz z usługami pokrewnymi świadczonymi przez brokerów ubezpieczeniowych i agentów ubezpieczeniowych.

Należy podkreślić, że pojęcia używane do oznaczenia zwolnień, o których mowa w art. 43 ustawy o VAT, należy interpretować ściśle, zważywszy, że zwolnienia te stanowią odstępstwa od ogólnej zasady, zgodnie z którą podatek VAT pobierany jest od każdej usługi świadczonej odpłatnie przez podatnika. Zatem w pierwszej kolejności należy określić, jakie czynności miał na myśli prawodawca formułując w art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o VAT zwolnienie dla świadczonych usług ubezpieczeniowych, usług reasekuracyjnych oraz usług pośrednictwa w świadczeniu tych usług. Użyte w powyższym przepisie pojęcie „usługi ubezpieczeniowej” nie zostało zdefiniowane w Dyrektywie 112, zatem należy w tym względzie odwołać się do orzeczeń TSUE.

Trybunał orzekł, że istotą transakcji ubezpieczeniowej jest w ogólnym rozumieniu, iż ubezpieczyciel zobowiązuje się w przypadku gdy zaistnieje ryzyko objęte ubezpieczeniem, świadczyć ubezpieczonemu usługę uzgodnioną podczas zawierania umowy w zamian za uprzednią wpłatę składki (wyroki TS w sprawie Card Protection Plan C-349/96, EU:C:1999:93, pkt 17; Skandia C-240/99, EU:C:2001:140, pkt 37; Taksatororringen C-8/01, EU:C:2003:621, pkt 39). Trybunał wyraził stanowisko, że transakcja ubezpieczeniowa nieodzownie pociąga za sobą istnienie umowy między dostawcą usługi ubezpieczenia i osobą, która jest ubezpieczona na wypadek ryzyka, czyli ubezpieczonym.

Biorąc pod uwagę opis sprawy stwierdzić należy, że Wnioskodawca nie wykonuje czynności ubezpieczeniowych. Spółka nie występuje w roli ubezpieczyciela, który w przypadku wystąpienia ryzyka objętego umową ubezpieczenia będzie zobowiązany do świadczenia na rzecz ubezpieczonego klienta. W rozpatrywanym przypadku między Spółką a klientami nie istnieje żaden stosunek prawny ubezpieczenia. Wnioskodawca nie świadczy również usług reasekuracyjnych, polegających na wykonywaniu czynności związanych z przyjmowaniem ryzyka cedowanego przez zakład ubezpieczeń lub przez zakład reasekuracji oraz dalsze cedowanie przyjętego ryzyka.

Z kolei, w celu rozstrzygnięcia, co w świetle ww. przepisów prawa podatkowego należy rozumieć pod pojęciem „pośrednictwa” warto odnieść się do wyroku w sprawie C-124/07 pomiędzy J.C.M. Beheer B.V. a Staatssecretaris yan Financien. W wyroku tym TSUE zwrócił uwagę, że przepisy wspólnotowe nie zawierają żadnych wskazówek odnoszących się do stosunku pomiędzy brokerem lub pośrednikiem ubezpieczeniowym a stronami umowy ubezpieczeniowej, do której się przyczynił. Stwierdzenie posiadania statusu brokera lub pośrednika ubezpieczeniowego zależy zatem od cech badanej działalności. Działalność pośrednictwa ubezpieczeniowego dotyczy działalności wykonywanej przez pośrednika, który nie zajmuje miejsca jakiejkolwiek ze stron umowy, dotyczącej produktu ubezpieczeniowego. Powinna to być usługa wykonana na rzecz strony umowy oraz opłacona przez nią jako odrębna działalność pośrednictwa. Pośrednictwo ma na celu dokonanie wszelkich niezbędnych czynności faktycznych lub czynności prawnych związanych z zawieraniem lub wykonywaniem umów ubezpieczenia.

Ponadto w wyroku z dnia 21 czerwca 2007 r. w sprawie C-453/05 Volker Ludwig przeciwko Finanzamt Luckenwalde, TSUE stwierdził, że „pośrednictwo stanowi działalność polegającą na pośredniczeniu, która może obejmować między innymi wskazywanie stronie danej umowy okazji do zawarcia takiej umowy, kontaktowanie się z drugą stroną i negocjowanie w imieniu i na rzecz klienta warunków świadczeń wzajemnych, przy czym celem takiej działalności jest uczynienie wszystkiego, co niezbędne, aby dwie strony zawarły umowę, a sam pośrednik nie ma żadnego interesu w zakresie treści umowy. Zatem pojęcie pośrednictwa nie wymaga koniecznie, aby pośrednik działający jako subagent agenta głównego kontaktował się bezpośrednio z dwiema stronami umowy, aby negocjować wszystkie klauzule, jednakże pod warunkiem, że jego działalność nie ogranicza się do zobowiązania do wykonania części czynności faktycznych związanych z umową.

Z kolei w uzasadnieniu wyroku w sprawie CSC Financial Services Ltd. (wyrok TSUE z dnia 13 grudnia 2001 r., C-235/00), która to spółka świadczyła usługi typu call center na rzecz instytucji finansowych, Trybunał podjął się próby konstruowania definicji samego pośrednictwa. Pośrednikiem jest więc podmiot niebędący żadną ze stron umowy, ale świadczący usługę na rzecz strony w zamian za wynagrodzenie. W skład usługi wchodzić może zwłaszcza prowadzenie negocjacji. Celem pośrednictwa jest natomiast uczynienie wszystkiego co niezbędne, by dwie strony zawarły umowę. Z kolei nie może być mowy o pośrednictwie wówczas, gdy jedna ze stron umowy zleca tylko podwykonawcy część czynności faktycznych.

W kwestii znaczenia słowa „negocjacje”, w kontekście art. 13 część B lit. d pkt 5 Dyrektywy TSUE w ww. wyroku wskazał, że odnosi się ono do działalności pośrednika, który nie przyjmuje roli którejkolwiek ze stron umowy dotyczącej produktu finansowego oraz którego działalność polega na czymś innym, niż świadczenie usług wchodzących w zakres umowy, typowo wykonywanych przez strony takich umów. Negocjacje stanowią usługę świadczoną na rzecz strony umowy oraz są wynagradzane przez nią, polegającą na jednoznacznie określonym akcie mediacji. Mogą one polegać m.in. na wskazywaniu odpowiednich możliwości zawarcia takiej umowy, nawiązywanie kontaktu z drugą stroną lub negocjowanie, w imieniu i na rzecz klienta, warunków płatności, jakich ma dokonać jedna ze stron. Celem negocjacji jest zatem wykonanie wszystkich czynności niezbędnych w celu zawarcia przez dwie strony umowy, przy jednoczesnym braku jakiegokolwiek własnego zaangażowania negocjatora określonego w warunkach umowy. Z drugiej strony, nie stanowi negocjacji sytuacja, w której jedna ze stron powierza podwykonawcy część formalności administracyjnych związanych z umową, takich jak udzielanie informacji drugiej stronie oraz przyjmowanie i przetwarzanie wniosków, zapisów na papiery wartościowe, będące przedmiotem umowy. W takim przypadku, podwykonawca zajmuje tę samą pozycję, jak strona sprzedająca produkt finansowy i nie jest zatem pośrednictwem”.

Powyższe tezy znalazły potwierdzenie w wyroku w sprawie C-40/15, gdzie Trybunał wskazał (w kontekście uznania danej działalności za usługi „świadczone przez brokerów ubezpieczeniowych i agentów ubezpieczeniowych” w rozumieniu art. 135 ust. 1 lit. a Dyrektywy VAT), że w pierwszej kolejności usługodawca powinien pozostawać w stosunku z ubezpieczycielem i ubezpieczonym. Stosunek ten może być wyłącznie pośredni, jeżeli usługodawca jest podwykonawcą brokera lub agenta. W drugiej kolejności jego działalność powinna obejmować istotne aspekty pośrednictwa ubezpieczeniowego, takie jak wyszukiwanie klientów ubezpieczeniowych i kontaktowanie ich z ubezpieczycielem.

Jak wynika z powołanych przepisów krajowych, wskazanego przepisu Dyrektywy oraz orzecznictwa TSUE, zwolnieniu od podatku podlegają usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego, w tym wykonywane przez brokerów i agentów ubezpieczeniowych. W orzecznictwie TSUE dotyczącym tej tematyki wyraźnie jednak zostało podkreślone, że pośrednictwo ubezpieczeniowe, to czynności których celem jest uczynienie wszystkiego co niezbędne, by dwie strony zawarły umowę ubezpieczenia. Zgodnie z tym orzecznictwem, istotnymi aspektami pośrednictwa ubezpieczeniowego jest wyszukiwanie klientów ubezpieczeniowych i kontaktowanie ich z ubezpieczycielem w celu zawarcia umowy.

Z uwagi na to, że usługi te mieszczą się w zakresie czynności, o których mowa w cyt. art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy jako wymienione wprost w tym przepisie – świadczenie kompleksowe usług pośrednictwa ubezpieczeniowego przez Wnioskodawcę, polegających na dystrybucji ubezpieczeń jako agent ubezpieczeniowy na rzecz ZU, który będzie posiadać w Polsce stałe miejsce prowadzenia działalności dla celów VAT, korzystać będzie ze zwolnienia z podatku od towarów i usług na podstawie ww. przepisu.

Zatem stanowisko Wnioskodawcy w zakresie pytania nr 1 należało uznać za prawidłowe.

Wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą również kwestii, czy świadczenie kompleksowej usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego na rzecz ZU, który nie będzie posiadać w Polsce stałego miejsca prowadzenia działalności dla celów VAT lub będzie posiadać takie stałe miejsce prowadzenia działalności, które jednak nie będzie uczestniczyć w prowadzeniu przez ZU działalności ubezpieczeniowej w Polsce, nie będzie podlegać w Polsce opodatkowaniu podatkiem VAT na podstawie art. 28b ust. 1 ustawy o VAT.

Kluczowe dla rozstrzygnięcia powyższych wątpliwości jest okoliczność czy podmiot na rzecz, którego będą świadczone kompleksowe usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego przez Wnioskodawcę, będzie posiadać w Polsce stałe miejsce prowadzenia działalności dla celów VAT a w sytuacji gdy będzie posiadać takie stałe miejsce prowadzenia działalności, to czy jednak nie będzie ono uczestniczyć w prowadzeniu przez ten podmiot działalności ubezpieczeniowej w Polsce.

Biorąc pod uwagę opis sprawy oraz powołane wyżej przepisy należy stwierdzić, że kompleksowe usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego świadczone na rzecz usługobiorcy (ZU) nie posiadającego w Polsce stałego miejsca prowadzenia działalności dla celów VAT lub będzie posiadać takie stałe miejsce prowadzenia działalności, które jednak nie będzie uczestniczyć w prowadzeniu przez ZU działalności ubezpieczeniowej w Polsce – nie będą podlegać opodatkowaniu w Polsce zgodnie z art. 28b ust. 1 Ustawy o VAT. Zgodnie z tym przepisem, z zastrzeżeniem wskazanych w nim wyjątków, miejscem świadczenia usług w przypadku świadczenia usług na rzecz podatnika jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej.

W powyższych okolicznościach należy uznać świadczenie kompleksowej usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego przez Wnioskodawcę na rzecz ZU, który nie będzie posiadać w Polsce stałego miejsca prowadzenia działalności dla celów VAT lub będzie posiadać takie stałe miejsce prowadzenia działalności, które jednak nie będzie uczestniczyć w prowadzeniu przez ZU działalności ubezpieczeniowej w Polsce, za niepodlegające opodatkowaniu w Polsce na podstawie art. 28b ust. 1 ustawy o VAT. Świadczenie ww. usługi, zgodnie z art. 28b ust. 1 ustawy, będzie podlegać opodatkowaniu w miejscu, w którym usługobiorca posiada siedzibę działalności gospodarczej.

Zatem stanowisko Wnioskodawcy w zakresie pytania nr 2 należało uznać za prawidłowe.

Wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą również kwestii, czy w świetle art. 106b ust. 1 i ust. 2 ustawy o VAT, z zastrzeżeniem ust. 3 tego artykułu, w sytuacji opisanej w Pytaniu nr 1, zatem w przypadku, gdy ZU będzie posiadać w Polsce stałe miejsce prowadzenia działalności dla celów VAT, które będzie uczestniczyć w prowadzeniu przez ZU działalności ubezpieczeniowej w Polsce – Wnioskodawca, jako lider Konsorcjum, będzie postępować prawidłowo wystawiając na rzecz ZU (Oddziału ZU) dokumenty rozliczeniowe (noty księgowe/faktury), na podstawie których ZU (Oddział ZU) będzie obciążany przez Wnioskodawcę łączną kwotą wynagrodzenia należnego Konsorcjum z tytułu czynności wykonywanych przez Konsorcjum na rzecz ZU jako klienta (usługobiorcy) Konsorcjum.

Nie ulega wątpliwości, że świadczenie realizowane przez Konsorcjum na rzecz ZU jest usługą, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT.

Dokonywanie czynności opodatkowanych wskazanych w art. 5 ust. 1 ustawy o VAT podlega dokumentowaniu w sposób przewidziany w przepisach tej ustawy. Zgodnie z przepisem art. 106b ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą w szczególności sprzedaż, a także dostawę towarów i świadczenie usług, o których mowa w art. 106a pkt 2, dokonywane przez niego na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem.

W świetle art. 2 pkt 22 ustawy o VAT, przez sprzedaż rozumie się odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.

W opisanym zdarzeniu przyszłym, Wnioskodawca będzie świadczyć na rzecz ZU, który będzie posiadać w Polsce stałe miejsce prowadzenia działalności dla celów VAT, które będzie uczestniczyć w prowadzeniu przez ZU działalności ubezpieczeniowej w Polsce, usługę pośrednictwa ubezpieczeniowego korzystającą ze zwolnienia z podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o VAT. Zatem, w świetle art. 106b ust. 2 tej ustawy zasadniczo nie wystąpi obowiązek dokumentowania świadczonej usługi fakturami VAT.

W tym miejscu należy wskazać, że przepisy ustawy o VAT nie regulują sposobu dokumentowania transakcji, w przypadku których nie jest wymagane wystawianie faktur VAT. Należy zatem uznać, że dopuszczalne jest dokumentowanie takich transakcji innym dokumentem księgowym, np. notą księgową. Dopuszczalne jest więc w szczególności dokumentowanie przedmiotowych transakcji notami księgowymi przewidzianymi w Umowie Konsorcjum oraz w danej Umowie Agencyjnej. Należy przy tym zauważyć, że nota księgowa nie jest dokumentem przewidzianym przez przepisy o podatku VAT, i jako taka nie jest objęta regulacją tych przepisów.

Jednocześnie jednak trzeba mieć na względzie brzmienie art. 106b ust. 3 pkt 2 ustawy o VAT, w świetle którego podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą sprzedaż zwolnioną, o której mowa w ust. 2, o ile żądanie w tym zakresie zostanie zgłoszone w odpowiednim terminie przez nabywcę towaru lub usługi (z zastrzeżeniem art. 117 pkt 1 i art. 118).

Zatem stanowisko Wnioskodawcy w zakresie pytania nr 3 należało uznać za prawidłowe.

Wyrażone w pytaniu nr 4 wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą kwestii, czy w świetle art. 106b ust. 1 i ust. 2 ustawy o VAT, z zastrzeżeniem ust. 3 tego artykułu, w sytuacji opisanej w Pytaniu nr 2 tj. w przypadku, gdy ZU nie będzie posiadać w Polsce stałego miejsca prowadzenia działalności dla celów VAT lub będzie posiadać takie stałe miejsce prowadzenia działalności, które jednak nie będzie uczestniczyć w prowadzeniu przez ZU działalności ubezpieczeniowej w Polsce – Wnioskodawca, jako lider Konsorcjum będzie postępować prawidłowo wystawiając na rzecz ZU dokumenty rozliczeniowe (noty księgowe/faktury), na podstawie których ZU będzie obciążany przez Wnioskodawcę łączną kwotą wynagrodzenia należnego Konsorcjum z tytułu czynności wykonywanych przez Konsorcjum na rzecz ZU jako klienta (usługobiorcy) Konsorcjum.

Odnosząc się do powyższej kwestii należy zauważyć, że jak stanowi przepis art. 106a ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT, przepisy niniejszego rozdziału stosuje się do dostawy towarów i świadczenia usług dokonywanych przez podatnika posiadającego na terytorium kraju siedzibę działalności gospodarczej lub stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej, z którego dokonywane są te czynności, a w przypadku braku na terytorium kraju siedziby działalności gospodarczej oraz stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej - posiadającego na terytorium kraju stałe miejsce zamieszkania albo zwykłe miejsce pobytu, z którego dokonywane są te czynności, w przypadku gdy miejscem świadczenia jest terytorium:

państwa członkowskiego inne niż terytorium kraju, a osobą zobowiązaną do zapłaty podatku od wartości dodanej jest nabywca towaru lub usługobiorca i faktura dokumentująca te czynności nie jest wystawiana przez tego nabywcę lub usługobiorcę w imieniu i na rzecz podatnika,
państwa trzeciego.

W myśl natomiast art. 106b ust. 1 pkt 1 ustawy, podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą sprzedaż, a także dostawę towarów i świadczenie usług, o których mowa w art. 106a pkt 2, dokonywane przez niego na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem.

Z kolei, jak wynika z art. 106b ust. 2 tej ustawy, podatnik nie jest obowiązany do wystawienia faktury w odniesieniu do sprzedaży zwolnionej od podatku na podstawie art. 43 ust. 1, art. 113 ust. 1 i 9 lub przepisów wydanych na podstawie art. 82 ust. 3.

W przedmiotowej sprawie, jak wynika z okoliczności sprawy, kompleksowa usługa pośrednictwa ubezpieczeniowego, będzie świadczona przez Konsorcjum, w tym Wnioskodawcę działającego jako lider Konsorcjum, na rzecz ZU, na podstawie zawartej z ZU Umowy Agencyjnej, przy czym ZU nie będzie posiadać w Polsce stałego miejsca prowadzenia działalności dla celów VAT lub będzie posiadać takie stałe miejsce prowadzenia działalności, które jednak nie będzie uczestniczyć w prowadzeniu przez ZU działalności ubezpieczeniowej w Polsce.

W takiej sytuacji, jak wynika z wcześniejszych rozważań, świadczenie tej kompleksowej usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego przez Wnioskodawcę na rzecz ZU, który nie będzie posiadać w Polsce stałego miejsca prowadzenia działalności dla celów VAT lub będzie posiadać takie stałe miejsce prowadzenia działalności, które jednak nie będzie uczestniczyć w prowadzeniu przez ZU działalności ubezpieczeniowej w Polsce, nie będzie podlegać opodatkowaniu w Polsce.

W konsekwencji powyższego nie może znaleźć w sprawie zastosowania ww. przepis art. 106b ust. 2 ustawy o VAT, jak bowiem wynika to z jego treści ma on zastosowanie w wyłącznie w odniesieniu do sprzedaży zwolnionej od podatku na podstawie art. 43 ust. 1, art. 113 ust. 1 i 9 lub przepisów wydanych na podstawie art. 82 ust. 3.

W tej sytuacji przy dokumentowaniu świadczenia ww. kompleksowej usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego przez Wnioskodawcę na rzecz ZU, który nie będzie posiadać w Polsce stałego miejsca prowadzenia działalności dla celów VAT lub będzie posiadać takie stałe miejsce prowadzenia działalności, które jednak nie będzie uczestniczyć w prowadzeniu przez ZU działalności ubezpieczeniowej w Polsce, Wnioskodawca winien kierować się dyspozycją wskazanego wyżej przepisu art. 106b ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, w zw. z art. 106a pkt 2 tej ustawy.

Zatem stanowisko Wnioskodawcy w zakresie pytania nr 4 należało uznać za nieprawidłowe.

Tut. Organ informuje, że wydana interpretacja dotyczy tylko sprawy będącej przedmiotem zapytań Wnioskodawcy, gdyż to pytanie wyznacza zakres interpretacji. Tym samym niniejsza interpretacja nie dotyczy innych kwestii poruszonych we wniosku, w szczególności kwestii oceny kompleksowości świadczenia, gdyż nie sformułowano pytania w tym zakresie. Interpretacja została zatem wydana w oparciu o przedstawiony we wniosku opis sprawy, w którym wskazano, że przedmiotem świadczenia jest kompleksowa usługa pośrednictwa ubezpieczeniowego.

Przedstawiona interpretacja nie rozstrzyga też w zakresie nieobjętej pytaniami Wnioskodawcy kwestii dotyczącej sposobu rozliczenia pomiędzy uczestników Konsorcjum otrzymanego od ZU wynagrodzenia, gdyż w tym zakresie również nie sformułowano pytania.

Zaznacza się, że zgodnie z art. 14b § 3 ustawy Ordynacja podatkowa, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, wydana interpretacja traci swą aktualność.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

z zastosowaniem art. 119a;
w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2193 z późn. zm.), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2019 r., poz. 2325 z późn. zm.).

Skargę wnosi się w dwóch egzemplarzach (art. 47 § 1 ww. ustawy) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała lub drogą elektroniczną na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 54 § 1a ww. ustawy), w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy). W przypadku pism i załączników wnoszonych w formie dokumentu elektronicznego odpisów nie dołącza się (art. 47 § 3 ww. ustawy). W przypadku wnoszenia skargi w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii jako najwłaściwszy proponuje się kontakt z wykorzystaniem systemu teleinformatycznego ePUAP.

Zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

Reklama

O nas

Regulamin