2020.11.18 - Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej

Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0114-KDIP4.4012.764.2019.9.AK
z 18 listopada 2020 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2020 r., poz. 1325 ze zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej po ponownym rozpatrzeniu sprawy w związku z wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 1 lipca 2020 r., sygn. akt I SA/Po 225/20 (data wpływu prawomocnego orzeczenia 14 września 2020 r., data wpływu prawomocnego orzeczenia i zwrot akt 17 września 2020 r.) stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 24 października 2019 r. (data wpływu 30 października 2019 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie:

uznania usług opiekuńczych, specjalistycznych usług opiekuńczych oraz umieszczania osób potrzebujących w Domach Pomocy Społecznej za usługi niepodlegające opodatkowaniu – jest prawidłowe.
braku opodatkowania podatkiem VAT dochodów z tytułu wpływów:
- od dłużników alimentacyjnych zaległości z tytułu funduszu alimentacyjnego, zaległości z tytułu zaliczek alimentacyjnych,
- za wydanie duplikatu Karty Dużej Rodziny,
- nienależnie pobranych świadczeń wychowawczych (Rodzina 500+),
- nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych i z funduszu alimentacyjnego

– jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 30 października 2019 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie uznania usług opiekuńczych, specjalistycznych usług opiekuńczych oraz umieszczania osób potrzebujących w Domach Pomocy Społecznej za usługi niepodlegające opodatkowaniu oraz w zakresie braku opodatkowania podatkiem VAT dochodów z tytułu wpływów: od dłużników alimentacyjnych zaległości z tytułu funduszu alimentacyjnego, zaległości z tytułu zaliczek alimentacyjnych; za wydanie duplikatu Karty Dużej Rodziny, nienależnie pobranych świadczeń wychowawczych (Rodzina 500+), nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych i z funduszu alimentacyjnego.

Dotychczasowy przebieg postępowania:

W dniu 29 stycznia 2020 r. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej wydał dla Wnioskodawcy indywidualną interpretację znak: 0114-KDIP4.4012.764.2019.1.AK, w której stanowisko Wnioskodawcy stwierdzające, że usługi opiekuńcze, specjalistyczne usługi opiekuńcze oraz umieszczanie osób potrzebujących w Domach Pomocy Społecznej są usługami niepodlegającymi opodatkowaniu, uznał za nieprawidłowe. W pozostałym zakresie, tj. w zakresie braku opodatkowania podatkiem VAT dochodów z tytułu wpływów: od dłużników alimentacyjnych zaległości z tytułu funduszu alimentacyjnego, zaległości z tytułu zaliczek alimentacyjnych; za wydanie duplikatu Karty Dużej Rodziny; nienależnie pobranych świadczeń wychowawczych (Rodzina 500+); nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych i z funduszu alimentacyjnego, stanowisko Wnioskodawcy zostało uznane za prawidłowe.

Wnioskodawca na interpretację przepisów prawa podatkowego z 29 stycznia 2020 r. znak: 0114-KDIP4.4012.764.2019.1.AK wniósł w dniu 27 lutego 2020 r. skargę (data wpływu 2 marca 2020 r.).

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu wyrokiem z dnia 1 lipca 2020 r. sygn. akt I SA/Po 225/20 uchylił zaskarżoną interpretację indywidualną z dnia 29 stycznia 2020 r. znak: 0114-KDIP4.4012.764.2019.1.AK.

Odpis prawomocnego wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 1 lipca 2020 r., sygn. akt I SA/Po 225/20 wpłynął do tut. Organu w dniu 14 września 2020 r., natomiast odpis ww. prawomocnego wyroku wraz z aktami sprawy wpłynął do tut. Organu w dniu 17 września 2020 r.

W myśl art. 153 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2019 r. poz. 2325, z późn. zm.) ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie organy, których działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania było przedmiotem zaskarżenia, a także sądy, chyba że przepisy prawa uległy zmianie.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny:

Gmina (…) jest zarejestrowanym i czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług. Do zakresu działania Gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów. Gmina realizuje zadania własne określone w ustawie z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym (tj. Dz. U. z 2019 r., poz. 506 ze zm.). Do zadań własnych Gminy należy zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty w tym m.in. pomoc społeczna oraz sprawy dotyczące ośrodków i zakładów opiekuńczych (art. 7 ust. 1 pkt 6 wyżej wymienionej ustawy). Ponadto zgodnie z art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej (t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 1507 ze zm.), to na jednostkach samorządu terytorialnego oraz na organach administracji rządowej spoczywa obowiązek zapewnienia realizacji zadań pomocy społecznej.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, w celu wykonywania zadań, Gmina może tworzyć jednostki organizacyjne.

W celu wykonywania zadań z zakresu pomocy społecznej w Gminie (…) został utworzony Ośrodek Pomocy Społecznej. Ośrodek Pomocy Społecznej jest samorządową jednostką budżetową finansowaną z budżetu Gminy. Realizuje zadania z zakresu pomocy społecznej należące do zadań własnych Gminy oraz do zadań zleconych z zakresu administracji rządowej realizowanych przez Gminę.

Ośrodek pomocy społecznej w ramach swojej działalności uzyskuje następujące dochody:

Wpływy za świadczenie usług opiekuńczych u podopiecznych.

Organizowanie i świadczenie usług opiekuńczych, w tym specjalistycznych, w miejscu zamieszkania, z wyłączeniem specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 11 ustawy z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej (t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 1507 ze zm.) należy do zadań własnych Gminy o charakterze obowiązkowym. Zadanie to realizuje Ośrodek Pomocy Społecznej.

Przyznanie świadczenia usług opiekuńczych następuje w związku z art. 50 ust. 1 wymienionej wyżej ustawy, w formie decyzji administracyjnej (art. 106 ust. 1 przywołanej ustawy).

Szczegółowe warunki przyznawania i odpłatności za nie, warunki zwolnienia od opłat oraz tryb ich pobierania określa Rada Miejska (art. 50 ust. 6 ustawy o pomocy społecznej). W (…) jest to uchwała (…)/2018 Rady Miejskiej w (…) z dnia 20 listopada 2018 roku w sprawie szczegółowych warunków przyznawania i odpłatności za usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze z wyłączeniem specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi oraz szczegółowych warunków częściowego lub całkowitego zwolnienia z opłat jak również trybu ich pobierania. Wysokość odpłatności ustalana jest procentowo w zależności od dochodu podopiecznego.

Opłata za świadczenie usług opiekuńczych jest wnoszona przez osobę uzyskującą pomoc w formie usług na rachunek bankowy Ośrodka Pomocy Społecznej.

Wpływy z częściowej odpłatności rodzin za pobyt mieszkańców Gminy w domu pomocy społecznej.

Kierowanie do domu pomocy społecznej i ponoszenie odpłatności za pobyt mieszkańca Gminy w tym domu należy zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 16 ustawy o pomocy społecznej do zadań własnych Gminy o charakterze obowiązkowym. Zadanie to realizuje Ośrodek Pomocy Społecznej.

Przyznanie świadczenia w sprawie umieszczenia w domu pomocy społecznej realizowane jest w formie decyzji administracyjnej zgodnie z art. 59 ustawy o pomocy społecznej. Decyzję o skierowaniu do domu pomocy społecznej i decyzję ustalającą opłatę mieszkańca domu za jego pobyt w domu pomocy społecznej wydaje organ Gminy właściwej dla tej osoby w dniu jej kierowania do domu pomocy społecznej (decyzja wydawana jest dla osoby kierowanej do placówki lub w przypadku osoby ubezwłasnowolnionej dla opiekuna prawnego).

Art. 61 wyżej wymienionej ustawy określa, kto ponosi odpłatność za pobyt mieszkańca w placówce. Obowiązani do wnoszenia opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej są w kolejności:

mieszkaniec domu, a w przypadku osób małoletnich przedstawiciel ustawowy z dochodów dziecka (70% swojego dochodu),
małżonek, zstępni przed wstępnymi - zgodnie z umową zawartą w trybie art. 103 ust. 2,
gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej.

Decyzja ustalająca opłatę mieszkańca domu za jego pobyt w Domu Pomocy Społecznej (DPS) określa:

kwotę całkowitą pobytu w placówce,
kwotę jaką ponosi bezpośrednio osoba przebywająca w DPS, która ponosi koszty w wysokości nie większej niż 70% swego dochodu (zazwyczaj emerytury lub renty),
kwotę jaką Gmina będzie opłacała miesięcznie za pobyt danego mieszkańca w placówce.

Decyzja zawiera również informację o umowie zawartej z rodziną, na podstawie art. 103 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej, ze wskazaniem wysokości odpłatności, która będzie przekazywana na rachunek bankowy Ośrodka Pomocy Społecznej.

Opłaty na rzecz DPS realizowane są na podstawie not księgowych, którymi Dom Pomocy Społecznej obciąża Ośrodek Pomocy Społecznej każdego miesiąca. Odpłatność rodziny zgodnie z zawartą umową jest wpłacana na rachunek bankowy Ośrodka Pomocy Społecznej. Umowa zawierana jest pomiędzy rodziną osoby kierowanej do placówki a Ośrodkiem, po przeprowadzeniu wywiadu środowiskowego, który sprawdza sytuację materialną rodziny.

Umowa zawarta z rodziną nie ma charakteru cywilnoprawnego, gdyż strony zawierając ją nie dysponują swobodą kształtowania jej treści, ograniczone są m.in. przepisami ustawy o pomocy społecznej, która wskazuje strony, jakie mogą zawrzeć przedmiotową umowę, a także wysokość opłat z tytułu wykonywania świadczeń. Strona może jedynie zaakceptować warunki umowy, które określa organ administracji, bądź też nie. W przypadku odmowy zawarcia umowy, o której mowa w art. 103 ust. 2 przywołanej wyżej ustawy, wysokość opłaty za pobyt mieszkańca domu w domu pomocy społecznej Gmina ustala w drodze decyzji (art. 61 ust. 2d ustawy o pomocy społecznej). Ponadto, w przypadku niewywiązywania się strony umowy z odpłatności za pobyt mieszkańca domu w domu pomocy społecznej, Gmina ma prawo dochodzenia wspomnianych należności w drodze egzekucji administracyjnej.

Zasada kolejności podmiotów zobowiązanych do uiszczania opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej wyrażona w art. 61 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej oznacza, że w sytuacji, gdy osoba umieszczona w domu pomocy społecznej nie jest w stanie ponosić kosztów pobytu w placówce, obowiązek wnoszenia opłat spoczywa na małżonku, w następnej kolejności na zstępnych, w dalszej kolejności na wstępnych, a jeszcze w dalszej - na Gminie, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej. Wnoszenie opłat nie obciąża równocześnie wszystkich zobowiązanych, wymienionych w art. 61 ust. 1 przywołanej ustawy, ale obowiązek ten przechodzi na nich w kolejności ustalonej w powołanym przepisie. Zastępczy charakter wnoszenia opłat przez Gminę wynika z art. 61 ust. 3 ustawy o pomocy społecznej, w myśl którego Gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej, wnosi opłaty zastępczo, jeżeli nie wywiązują się z tego osoby zobowiązane w pierwszej kolejności. Gminie przysługuje prawo dochodzenia zwrotu poniesionych w tym celu kwot.

Skierowanie do domu pomocy społecznej jak wspomniano wyżej następuje w drodze decyzji administracyjnej. Decyzją również właściwy organ ustala opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej (art. 59 ust. 1 przywołanej wyżej ustawy). Decyzja o ustaleniu opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej indywidualizuje więc przewidziany w przepisach art. 60 ust. 1 oraz art. 61 ust. 1 i 2 ustawy o pomocy społecznej obowiązek ponoszenia opłat za pobyt mieszkańca w domu pomocy społecznej przez wymienione w tych przepisach osoby (podmioty). Adresatami decyzji ustalającej opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej może być osoba skierowana do domu pomocy społecznej, a także osoba (bądź osoby) z kręgu podmiotów wymienionych w art. 61 ust. 1 pkt 2 i 3 wyżej wymienionej ustawy, tj. małżonek, zstępni przed wstępnymi oraz Gmina. To w decyzji, o której mowa w art. 59 ust. 1, doznają konkretyzacji powołane przepisy ustawy poprzez określenie kwoty opłaty za pobyt mieszkańca w domu pomocy społecznej, wskazanie osoby (osób) zobowiązanych do jej ponoszenia z kręgu podmiotów wymienionych w wyżej wymienionych przepisach, ustalenie przypadających na nich kwot opłaty.

Oznacza to, że obowiązek wnoszenia opłaty przez konkretną osobę, czy osoby spośród kręgu podmiotów zobowiązanych na mocy art. 61 ust. 1 i ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy o pomocy społecznej kreuje nie umowa, o jakiej mowa w art. 103 ust. 2 przywołanej ustawy, ale decyzja administracyjna o ustaleniu opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej przewidziana w art. 59 ust. 1 wyżej wymienionej ustawy. Umowa zawierana pomiędzy kierownikiem ośrodka pomocy społecznej a małżonkiem albo zstępnymi bądź wstępnymi mieszkańca domu pomocy społecznej nie jest wyłącznym źródłem obowiązku ponoszenia opłat przez te osoby za pobyt w domu pomocy społecznej. Z samego brzmienia art. 103 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej wynika, że celem takiej umowy nie jest nawiązanie cywilnoprawnego stosunku zobowiązującego do ponoszenia opłat za pobyt w domu pomocy społecznej, ale ustalenie wysokości opłaty wnoszonej przez zobowiązane osoby, a więc opłaty, której obowiązek ponoszenia został już ustalony decyzją (wyrok NSA z 19 czerwca 2015 roku sygn. akt I OSK 62/14).

W związku z powyższym zawarta umowa nie ma charakteru umowy cywilnoprawnej.

Dochody z tytułu wpływów od dłużników alimentacyjnych zaległości z tytułu funduszu alimentacyjnego.

Wypłata środków z tytułu funduszu alimentacyjnego osobom uprawnionym do tego świadczenia następuje na podstawie ustawy z dnia 7 września 2007 roku o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (t.j. Dz.U. z 2019 r., poz. 670 ze zm.). Zgodnie z art. 31 ust. 1 wskazanej ustawy przyznawanie i wypłata świadczeń z funduszu alimentacyjnego oraz podejmowanie działań wobec dłużników alimentacyjnych jest zadaniem zleconym Gminie z zakresu administracji rządowej finansowanym w formie dotacji celowej z budżetu państwa. Postępowanie w sprawie świadczeń z funduszu alimentacyjnego prowadzi organ właściwy wierzyciela, tj. wójt, burmistrz lub prezydent miasta właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby uprawnionej (art. 12 ust. 1 wyżej wymienionej ustawy). Zadanie to oraz wydawanie w tych sprawach decyzji na mocy art. 12 ust. 2 przywołanej ustawy zostało scedowane na Ośrodek Pomocy Społecznej. Zgodnie z art. 27 ust. 1 i 4 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, dłużnik alimentacyjny jest obowiązany do zwrotu organom właściwemu wierzyciela należności w wysokości świadczeń wypłaconych z funduszu alimentacyjnego osobie uprawnionej. 40% kwot należności stanowi dochód własny Gminy organu właściwego wierzyciela, a pozostałe 60% tej kwoty oraz odsetki stanowią dochód budżetu państwa. Zgodnie z art. 27 ust. 6 ustawy, o której mowa powyżej uzyskane przez Gminę dochody przeznacza się w szczególności na pokrycie kosztów podejmowania działań wobec dłużników alimentacyjnych.

Dochody z tytułu wpływów od dłużników alimentacyjnych zaległości z tytułu zaliczek alimentacyjnych.

Wypłata zaliczek alimentacyjnych następowała na podstawie ustawy z dnia 22 kwietnia 2005 roku o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych i zaliczce alimentacyjnej (Dz.U. z 2005 r., Nr 86, poz. 732 ze zm.). Zgodnie z art. 17 ust. 1 i 2 wskazanej ustawy przyznawanie i wypłata zaliczek jest zadaniem administracji rządowej zleconym Gminie oraz finansowanym w formie dotacji celowej z budżetu państwa.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 wymienionej ustawy prawo do zaliczki ustala organ właściwy wierzyciela, natomiast na podstawie art. 10 ust. 5 organ ten wydaje decyzję administracyjną o przyznaniu zaliczki. Organem właściwym wierzyciela jest wójt, burmistrz lub prezydent miasta właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby uprawnionej. Postępowanie w sprawach zaliczek oraz wydawanie w tych sprawach decyzji administracyjnych na mocy art. 9a przywołanej ustawy zostało scedowane na Ośrodek Pomocy Społecznej.

Zgodnie z art. 12 ustawy o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych i zaliczce alimentacyjnej dłużnik alimentacyjny jest zobowiązany do zwrotu organowi właściwemu wierzyciela należności w wysokości zaliczek wypłaconych osobie uprawnionej, powiększonej o 5%. 50% kwoty, o której mowa, stanowi dochód własny Gminy, pozostałe 50% tej kwoty stanowi dochód budżetu państwa.

Organ właściwy wierzyciela przekazuje komornikowi sądowemu decyzję przyznającą zaliczkę. Decyzja stanowi podstawę do przekazywania przez komornika sądowego organowi właściwemu wierzyciela kwot wyegzekwowanych od dłużnika pozostałych po zaspokojeniu świadczeń alimentacyjnych.

Dochody dotyczące wpływów z tytułu 5% dochodów z tytułu realizacji zadania zleconego z zakresu administracji rządowej - specjalistyczne usługi opiekuńcze.

Przyznanie świadczenia usług opiekuńczych następuje w formie decyzji administracyjnej (art. 50 ust. 2 i 4 oraz 106 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej). Szczegółowe warunki odpłatności za nie, warunki zwolnienia od opłat oraz tryb ich pobierania zgodnie art. 50 ust. 7 ustawy o pomocy społecznej (t.j. Dz.U. z 2019 r., poz. 1507 ze zm.) określone zostały w § 2 pkt 1 § 4 i § 5 Rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 22 września 2005 roku w sprawie specjalistycznych usług opiekuńczych (Dz.U. z 2005 r., Nr 189, poz. 1598 ze zm.). Zgodnie z rozporządzeniem Ośrodek Pomocy Społecznej wydaje decyzję o liczbie godzin przyznanych miesięcznie specjalistycznych usług oraz wysokości odpłatności.

Zgodnie z ustawą z dnia 13 listopada 2003 roku o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (tj. Dz. U. z 2018 r., poz. 1530 ze zm.) źródła dochodów własnych Gminy to 5 % dochodów uzyskiwanych na rzecz budżetu państwa w związku z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych ustawami, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej.

Dochody dotyczące wpływu z tytułu 5% dochodów z realizacji zadania zleconego z zakresu administracji rządowej - wydanie duplikatu Karty Dużej Rodziny.

Karta Dużej Rodziny wydawana jest bezpłatnie jednak wydanie duplikatu podlega opłacie - art. 13 ust. 2 ustawy z dnia 5 grudnia 2014 r. o Karcie Dużej Rodziny (tj. Dz. U. z 2019 r„ poz. 1390). Obwieszczenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 lutego 2019 r. w sprawie wysokości opłaty za wydanie duplikatu Karty Dużej Rodziny oraz wysokości kosztów Gminy związanych z przyznaniem tej Karty oraz wydaniem jej duplikatu (Dz. U. z 2019 r., poz. 213) ustaliło wysokość opłaty za wydanie duplikatu w kwocie 9,56 zł.

Dochody z tytułu nienależnie pobranych świadczeń wychowawczych (Rodzina 500+).

Wypłata świadczenia wychowawczego następuje na podstawie ustawy z dnia 11 lutego 2016 roku o pomocy państwa w wychowaniu dzieci (t.j. Dz.U. z 2018 r., poz. 2134 ze zm.). Zgodnie z art. 10 wymienionej ustawy postępowanie w sprawie świadczenia wychowawczego prowadzi organ właściwy, tj. wójt, burmistrz lub prezydent miasta właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby ubiegającej się o świadczenie wychowawcze lub otrzymującej świadczenie wychowawcze, a w przypadku gdy o świadczenie wychowawcze ubiega się dyrektor domu pomocy społecznej - właściwego ze względu na miejsce położenia tego domu pomocy społecznej. Zadanie realizowane jest przez Ośrodek Pomocy Społecznej. Jest to zadanie zlecone z zakresu administracji rządowej.

Zgodnie z art. 25 ustawy o pomocy państwa w wychowaniu dzieci osoba, która pobrała nienależnie świadczenie wychowawcze, jest obowiązana do jego zwrotu. Ustalenie nienależnych świadczeń i ich zwrotu następuje w formie decyzji administracyjnej. Dochody z tego tytułu przekazywane są do budżetu państwa jako zwrot dotacji wykorzystanej niezgodnie z przeznaczeniem.

Dochody z tytułu nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych i funduszu alimentacyjnego.

Wypłata świadczeń rodzinnych następuje na podstawie ustawy z dnia 28 listopada 2003 roku o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 2220 ze zm.). Natomiast wypłata środków z tytułu funduszu alimentacyjnego następuje na podstawie ustawy z dnia 7 września 2007 roku o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (t.j. Dz.U. z 2019 r., poz. 670 ze zm ). Oba zadania należą do zadań z zakresu administracji rządowej zleconych organowi właściwemu tj. wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby uprawnionej. Zadania w Gminie (…) realizowane są przez Ośrodek Pomocy Społecznej.

Zgodnie z art. 30 ustawy z dnia 28 listopada 2003 roku o świadczeniach rodzinnych (tj. Dz. U. z 2018 r., poz. 2220 ze zm.) oraz z art. 23 ustaw z dnia 7 września 2007 roku o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (t.j. Dz.U. z 2019 r., poz. 870 ze zm.) osoba, która pobrała nienależnie świadczenia, jest obowiązana do ich zwrotu. Ustalenie nienależnych świadczeń i ich zwrotu następuje w formie decyzji administracyjnej. Dochody z tego tytułu przekazywane są do budżetu państwa jako zwrot dotacji wykorzystanej niezgodnie z przeznaczeniem.

Zdaniem Gminy zadania wykonywane przez Ośrodek Pomocy Społecznej i uzyskiwane z tego tytułu dochody mieszczą się w zakresie wyłączenia z opodatkowania, o którym mowa w art. 15 ust. 6 ustawy o podatku od towarów i usług (VAT).

Dochody wymienione w punktach od 3 do 8 nie są związane z odpłatnością za wykonanie usług. Dochody wykazane w punkcie od 3 do 6 są dochodami mającymi na celu refundację kosztów związanych z realizacją zadań zleconych przez administrację rządową, natomiast dochody wymienione w punktach 7 i 8 są dochodami uzyskanymi ze zwrotu nienależnie pobranych świadczeń i przekazywane są do budżetu państwa jako zwrot dotacji wykorzystanej niezgodnie z przeznaczeniem, w związku z tym nie podlegają ustawie o podatku od towarów i usług.

Zdaniem Gminy również w stosunku do świadczeń wymienionych w punkcie 1 i 2 oraz opłat pobieranych z tego tytułu nie stosuje się przepisów ustawy o podatku od towarów i usług. Wyłączone są z opodatkowania na podstawie art. 15 ust. 6 ustawy o VAT, który wskazuje, że nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

Gmina, będąca jednostką samorządu terytorialnego, niewątpliwie jest organem władzy publicznej z mocy art. 16 ust. 2 i art. 163 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Z treści powyższych przepisów wynika, bowiem, że samorząd terytorialny uczestniczy w sprawowaniu władzy publicznej.

Gmina realizuje zadania własne określone w ustawie z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym (tj. Dz. U. z 2019 r., poz. 506 ze zm.). Do zadań własnych Gminy należy zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty w tym m.in. pomoc społeczna oraz sprawy dotyczące ośrodków i zakładów opiekuńczych (art. 7 ust. 1 pkt 6 wyżej wymienionej ustawy). Ponadto zgodnie z art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej (t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 1507 ze zm.) to na jednostkach samorządu terytorialnego oraz na organach administracji rządowej spoczywa obowiązek zapewnienia realizacji zadań pomocy społecznej.

W związku z tym, iż działalność Gminy oparta jest na ustawie o pomocy społecznej, nie ma ona charakteru działalności jako podatnika podatku VAT. Jest wykonywana przez podmiot prawa publicznego, tj. jednostkę samorządu terytorialnego i w celu sprawowania władzy publicznej, stanowi realizację nałożonych przepisami o pomocy społecznej zadań z zakresu pomocy społecznej, która nie ma charakteru działalności gospodarczej, gdyż nie jest nastawiona na osiąganie zysku i nie prowadzi do zakłócenia konkurencji w zakresie usług świadczonych przez Ośrodek Pomocy Społecznej. Potwierdza to wyrok NSA z dnia 23 marca 2017 roku sygn. akt I FSK 1147/15.

Zadania w zakresie pomocy społecznej służą realizacji polityki społecznej państwa, a więc pozostają w sferze imperium, co oznacza, że Gmina działa jako podmiot prawa publicznego oraz w celu sprawowania władzy publicznej. Pobierane opłaty mają charakter daniny publicznej, zaś dochód uzyskiwany z ich poboru służy celom publicznym. Opłaty nie mają charakteru rynkowego, gdyż są one kształtowane przez przepisy prawa, a więc należy je uznać za opłaty o charakterze administracyjnoprawnym. Strony danego stosunku prawnego nie mają pełnej swobody, co do ustalania jego treści, swoboda ta jest ograniczona przez przepisy prawa, które wskazują strony stosunku prawnego, wysokość opłat z tytułu wykonywania świadczeń jak również formę przyznawania świadczeń. Świadczenia pomocy społecznej opisane w punkcie 1 i 2 wniosku, przyznawane są na podstawie wydawanej decyzji administracyjnej, oznacza to, że w oparciu o akt o charakterze władczym określa się komu i jakiego rodzaju świadczenia mają przysługiwać, zaś warunki odpłatności nie mogą być ukształtowane dowolnie, ponieważ wynikają one wprost z treści ustawy. W takim przypadku nie można mówić o charakterystycznej dla stosunków prywatnoprawnych swobodzie kształtowania sytuacji prawnej stron. W orzecznictwie przyjmuje się, że w przypadku działania Gminy w sferze władztwa publicznego, stosunki prawne powstają w dominującym stopniu w oparciu o administracyjnoprawną metodę regulacji, która na plan dalszy spycha cywilnoprawny charakter zawieranych umów. Strony tego stosunku nie mają bowiem pełnej swobody co do ustalania jego treści, albowiem ograniczają je przepisy powszechnie obowiązującego prawa administracyjnego (wyrok NSA z dnia 6 listopada 2014 r. sygn. akt I FSK 1644/13). Pobierane opłaty za przedmiotowe świadczenia z zakresu pomocy społecznej nie są uzależnione od jakości i standardu usług, a od sytuacji materialnej osoby z niej korzystającej. Opłaty te z pewnością nie odzwierciedlają zatem wydatków ustalonych na podstawie rachunku ekonomicznego, co miałoby miejsce w sytuacji profesjonalnego prowadzenia działalności gospodarczej w tym zakresie. Zdaniem Gminy (…) również umowa zawierana na podstawie art. 103 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej w zakresie odpłatności za pobyt mieszkańca Gminy w domu pomocy społecznej, nie ma charakteru cywilnoprawnego, gdyż strony zawierając ją nie dysponują swobodą kształtowania jej treści. Uzasadnienie stanowiska dotyczącego przedmiotowej umowy uwzględniono w punkcie 2 "Wpływy z częściowej odpłatności rodzin za pobyt mieszkańców Gminy w domu pomocy społecznej”.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy dochody wymienione w punktach od 1 do 8 uzyskiwane przez Ośrodek Pomocy Społecznej podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, a jeśli tak to według jakiej stawki?

Stanowisko Wnioskodawcy:

Dochody wymienione w punktach od 3 do 8 nie są związane z odpłatnością za wykonanie usług. Dochody wykazane w punkcie od 3 do 6 są dochodami mającymi na celu refundację kosztów związanych z realizacją zadań zleconych przez administrację rządową, natomiast dochody wymienione w punktach 7 i 8 są dochodami uzyskanymi ze zwrotu nienależnie pobranych świadczeń i przekazywane są do budżetu państwa jako zwrot dotacji wykorzystanej niezgodnie z przeznaczeniem, tak więc nie podlegają ustawie o podatku od towarów i usług.

Zdaniem Gminy, również w stosunku do świadczeń wymienionych w punkcie 1 i 2 oraz opłat pobieranych z tego tytułu nie stosuje się przepisów ustawy o podatku od towarów i usług. Wyłączone są z opodatkowania na podstawie art. 15 ust. 6 ustawy o VAT, który wskazuje, że nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych. Przepis ten stanowi efekt implementacji do polskiego porządku prawnego rozwiązania zawartego w art. 13 ust.1 Dyrektywy 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. U. UE L 347/1, dalej: Dyrektywa). Zgodnie z art. 13 ust.1 zdanie pierwsze wyżej wymienionej Dyrektywy - krajowe, regionalne i lokalne organy władzy oraz inne podmioty prawa publicznego nie są uważane za podatników w związku z działalnością, którą podejmują lub transakcjami, których dokonują jako organy władzy publicznej, nawet jeśli pobierają należności, opłaty, składki lub płatności w związku z takimi działaniami lub transakcjami. Jak wynika z treści zdania drugiego omawianego artykułu, podmioty prawa publicznego są mimo to uważane za podatników w odniesieniu do tych działań lub transakcji wówczas, gdy wykluczenie ich z kategorii podatników prowadziłoby do znaczących zakłóceń konkurencji.

Z powyższego wynika, że - co do zasady - podmioty prawa publicznego nie są uważane za podatników w odniesieniu do tych transakcji, w których występują w charakterze organów władzy publicznej, innymi słowy ich działalność w tej sferze nie należy do zakresu przedmiotowego przepisów dotyczących VAT (wyrok WSA w Gliwicach z dnia 10 lipca 2019 roku, sygn. akt I SA/GI 438/19).

Gmina realizuje zadania własne określone w ustawie z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym (t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 506 ze zm.). Do zadań własnych Gminy należy zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty w tym m.in. pomoc społeczna oraz sprawy dotyczące ośrodków i zakładów opiekuńczych (art. 7 ust. 1 pkt 6 wyżej wymienionej ustawy). Ponadto zgodnie z art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej (t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 1507 ze zm.) to na jednostkach samorządu terytorialnego oraz na organach administracji rządowej spoczywa obowiązek zapewnienia realizacji zadań pomocy społecznej.

Zadania w zakresie pomocy społecznej służą realizacji polityki społecznej państwa, a więc pozostają w sferze imperium co oznacza, że Gmina działa jako podmiot prawa publicznego oraz w celu sprawowania władzy publicznej, a nie jako podmiot gospodarczy.

Potwierdza to również wyrok WSA w Poznaniu z dnia 8 marca 2018 roku, sygn. akt I SA/Po 1229/17, w którym wskazano, że z art. 13 ust. 1 Dyrektywy 112 wynika, iż czynności wykonywane przez organ władzy publicznej i w roli tego organu, stanowią przesłankę wyłączenia tych podmiotów z zakresu podatnika VAT. Warunkiem wyłączenia zawartego w tym przepisie jest to, by czynność była wykonywana przez organ władzy publicznej i by czynność ta mieściła się w zakresie ich działań jako organu władzy publicznej. W wyroku potwierdzono, że Gmina bezspornie jest organem władzy a sprawy z zakresu pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych należą do zadań własnych zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 6 ustawy o samorządzie gminnym, tak więc warunek wyłączenia organów władzy publicznej z zakresu podatnika VAT jest spełniony. Gmina jest organem władzy publicznej, realizuje jedynie swoje ustawowe obowiązki, zakres działania, tj. pomoc społeczna mieści się w zakresie działania Gminy jako organu władzy publicznej.

Gmina wypełniając obowiązki wynikające z nałożonych na nią przepisów prawa, w tym również pobierając opłaty za świadczenie usług opieki społecznej, działa jako organ władzy publicznej realizujący zadania ustawowe, a nie jako podatnik podatku od towarów i usług. Zadania nałożone na Gminę wynikają bowiem z przepisów prawa, które określają sposób i zakres ich wykonywania. Gmina nie ma możliwości odstąpienia od ich realizacji. Podstawą do przyznania świadczeń z zakresu pomocy społecznej jest decyzja administracyjna, a ustawa określa warunki przyznawania i odpłatności za te świadczenia. Pobierane opłaty za przedmiotowe świadczenia z zakresu pomocy społecznej nie są uzależnione od jakości i standardu usług, a od sytuacji materialnej osoby z niej korzystającej. Opłaty te z pewnością nie odzwierciedlają zatem wydatków ustalonych na podstawie rachunku ekonomicznego, co miałoby miejsce w sytuacji profesjonalnego prowadzenia działalności gospodarczej w tym zakresie. Należy też zwrócić uwagę, że z punktu widzenia treści Dyrektywy, sam fakt pobierania należności w związku z działaniami lub transakcjami organów władzy publicznej podejmowanymi w takim charakterze, nie przesądza o uznaniu tych organów za podatników podatku VAT, decydujący jest bowiem charakter tych działań lub transakcji (tj. działanie jako organy władzy publicznej).

Jak wspomniano wyżej świadczenia pomocy społecznej przyznawane są na podstawie wydawanej decyzji administracyjnej. Oznacza to, że w oparciu o akt o charakterze władczym określa się komu i jakiego rodzaju świadczenia mają przysługiwać, zaś warunki odpłatności nie mogą być ukształtowane dowolnie, ponieważ wynikają one wprost z treści ustawy. W takim przypadku nie można mówić o charakterystycznej dla stosunków prywatnoprawnych swobodzie kształtowania sytuacji prawnej stron. W orzecznictwie przyjmuje się, że w przypadku działania Gminy w sferze władztwa publicznego, stosunki prawne powstają w dominującym stopniu w oparciu o administracyjnoprawną metodę regulacji, która na plan dalszy spycha cywilnoprawny charakter zawieranych umów. Strony tego stosunku nie mają bowiem pełnej swobody co do ustalania jego treści, albowiem ograniczają je przepisy powszechnie obowiązującego prawa administracyjnego.

Beneficjenci świadczeń pomocy społecznej lub inne osoby zobowiązane, których katalog został określony ustawowo, uiszczają opłaty, których sposób wyliczenia oparty jest na uregulowanych w ustawie kryteriach. W dodatku kryteria te, oparte są w dużej mierze na przesłankach materialnych, nie odnoszą się do jakości świadczonych usług. Otrzymywane środki mają więc charakter opłat o charakterze publicznoprawnym. Posiadają cechy opłaty stanowiącej daninę publiczną. Brak jest bowiem ekwiwalentności opłat wobec rzeczywistej wartości usługi oraz uznaniowy charakter w jej poborze (co do zasady i wysokości). Wymaganą formą ustalenia opłat jest bowiem decyzja administracyjna. Skoro cechą konieczną działalności gospodarczej jest jej zarobkowy charakter, a czynności wykonywane za pośrednictwem Ośrodka Pomocy Społecznej, odbywają się bez uzyskania zysku przez Gminę, to trudno mówić o ich zarobkowym charakterze. Wysokość opłaty nie jest uzależniona od standardu i wartości usługi, lecz od sytuacji materialnej i zdrowotnej osoby, która z niej korzysta. Powyższe potwierdza wyrok WSA w Gliwicach z dnia 10 lipca 2019 roku, sygn. akt I SA/GI 438/19 oraz wyrok WSA w Poznaniu z dnia 20 grudnia 2018 roku, sygn. akt I SA/Po 784/18.

O tym, że świadczenia z zakresu pomocy społecznej nie mają rynkowego charakteru, a działalność Gminy w tym zakresie nie ma charakteru działalności podatnika podatku VAT wypowiedział się również Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu oraz Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach stwierdził, że ze względu na formę organizacyjno-prawną wykorzystywaną dla prowadzenia przez Gminę działalności w sferze pomocy społecznej, a także z uwagi na zasady kształtowania wysokości wynagrodzenia za tego rodzaju usługi, nie można mówić, że działalność Gminy w tej sferze jest działalnością gospodarczą (wyrok z dnia 4 lipca 2017 roku, sygn. akt III SA/GI 498/17). Również Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie wypowiedział się w tym zakresie. Stwierdził, że trudno mówić o zarobkowym charakterze odpłatności za usługi świadczone w ramach opieki społecznej, bowiem podmiot je świadczący nie jest nastawiony na osiąganie zysku oraz nie prowadzi do zakłócania konkurencji w zakresie tych usług (wyrok z dnia 18 maja 2017 roku, sygn. akt I SA/Sz 279/17). Podobnie Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w swoim wyroku zaznaczył, że "Miasto w odniesieniu do realizacji zadań własnych w zakresie pomocy społecznej nie działa jako podmiot profesjonalny biorący udział w obrocie gospodarczym.

Zadania nałożone na Miasto wynikają z przepisów prawa, które określają sposób i zakres ich wykonywania. Miasto nie ma również możliwości odstąpienia od ich realizacji. Opłaty pobierane w związku z realizacją zadań własnych mają charakter opłat publicznoprawnych" (wyrok z dnia 25 czerwca 2015 roku, sygn. akt I SA/Po 589/15).

Zdaniem Gminy (…) również umowa zawierana na podstawie art. 103 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej w zakresie odpłatności za pobyt mieszkańca Gminy w domu pomocy społecznej, nie ma charakteru cywilnoprawnego, gdyż strony zawierając ją nie dysponują swobodą kształtowania jej treści.

Ograniczone są m.in. przepisami ustawy o pomocy społecznej, która wskazuje strony, jakie mogą zawrzeć przedmiotową umowę, a także wysokość opłat z tytułu wykonywania świadczeń. Strona może jedynie zaakceptować warunki umowy, które określa organ administracji, bądź też nie. W przypadku odmowy zawarcia umowy, o której mowa w art. 103 ust. 2 przywołanej wyżej ustawy, wysokość opłaty za pobyt mieszkańca domu w domu pomocy społecznej Gmina ustala w drodze decyzji (art. 61 ust. 2d ustawy o pomocy społecznej). Ponadto w przypadku niewywiązywania się strony umowy z odpłatności za pobyt mieszkańca domu w domu pomocy społecznej Gmina ma prawo dochodzenia wspomnianych należności w drodze egzekucji administracyjnej.

Należy zwrócić uwagę, że obowiązek wnoszenia opłaty przez konkretną osobę, czy osoby spośród kręgu podmiotów zobowiązanych na mocy art. 61 ust. 1 i ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy o pomocy społecznej kreuje nie umowa o jakiej mowa jest w art. 103 ust. 2 wyżej wymienionej ustawy, ale decyzja administracyjna o ustaleniu opłat za pobyt w domu pomocy społecznej przewidziana w art. 59 ust. 1 wymienionej ustawy.

Umowa zawierana pomiędzy kierownikiem ośrodka pomocy społecznej a małżonkiem albo zstępnymi bądź wstępnymi mieszkańca domu pomocy społecznej nie jest wyłącznym źródłem obowiązku ponoszenia opłat przez te osoby za pobyt w domu pomocy społecznej. Z samego brzmienia art. 103 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej wynika, że celem takiej umowy nie jest nawiązanie cywilnoprawnego stosunku zobowiązującego do ponoszenia opłat za pobyt w domu pomocy społecznej, ale ustalenie wysokości opłaty wnoszonej przez zobowiązane osoby, a więc opłaty, której obowiązek ponoszenia został już ustalony decyzją (wyrok NSA z 19 czerwca 2015 roku, sygn. akt I OSK 62/14). W związku z powyższym zawarta umowa nie ma charakteru umowy cywilnoprawnej.

Tak więc Gmina w zakresie realizowania opisanych we wniosku czynności działa jako podmiot prawa publicznego - jednostka samorządu terytorialnego, w celu sprawowania władzy publicznej, to jest realizując nałożone przepisami prawa zadania z zakresu pomocy społecznej, które to działania nie mają charakteru działalności gospodarczej i nie prowadzą do zakłócenia zasad konkurencji. W rezultacie, wykonywane przez Ośrodek Pomocy Społecznej zadania ustawowe w zakresie świadczenia pomocy społecznej, są formą sprawowania przez Gminę władztwa publicznego, a nie działaniem w zakresie czynności cywilnoprawnych, co wyłącza tę działalność ze sfery objętej podatkiem od towarów i usług.

W wyniku ponownej analizy przedstawionego we wniosku opisu sprawy, w związku z art. 153 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, stanowiącym, że ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie ten sąd oraz organ, którego działanie lub bezczynność było przedmiotem zaskarżenia – biorąc pod uwagę rozstrzygnięcie zawarte w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 1 lipca 2020 r., sygn. akt I SA/Po 225/20 – stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego – jest prawidłowe.

Należy zaznaczyć, że niniejszą interpretację wydano na podstawie przepisów prawa podatkowego obowiązujących w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym we wniosku stanie faktycznym bowiem niniejsza interpretacja stanowi ponowne rozstrzygnięcie tej samej sprawy w wyniku orzeczenia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 1 lipca 2020 r. sygn. akt I SA/Po 225/20.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2018 r., poz. 2174 ze zm.), opodatkowaniu ww. podatkiem podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Na mocy art. 7 ust. 1 cyt. ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...).

Natomiast w świetle art. 8 ust. 1 ww. ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ustawy, w tym również:

przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie, które nie jest dostawą w myśl art. 7 ustawy. Zauważyć jednak należy, że usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym. W związku z powyższym czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Zatem aby uznać dane świadczenie za odpłatne świadczenie, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem.

W znaczeniu potocznym wynagrodzenie to zapłata za pracę, należność, a także odszkodowanie, nagroda. Natomiast odpłatny to taki, który wymaga zapłacenia, zwrotu kosztów, płatny.

Powyższa analiza prowadzi do wniosku, że istotną cechą wynagrodzenia jest istnienie bezpośredniego związku pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług i otrzymaną zapłatą. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę.

Pod pojęciem odpłatności dostawy towarów lub odpłatności świadczenia usług należy zatem rozumieć prawo podmiotu dokonującego dostawy towarów lub świadczącego usługę do żądania od nabywcy towaru, odbiorcy usługi lub osoby trzeciej zapłaty ceny lub ekwiwalentu (np. w postaci świadczenia wzajemnego). W konsekwencji powyższego należy stwierdzić, że opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług będzie podlegało tylko to świadczenie (usługa), w przypadku którego istnieje konsument, tj. odbiorca świadczenia odnoszący z niego choćby potencjalną korzyść. Dopóki nie istnieje podmiot, który odnosiłby lub powinien odnosić konkretne korzyści o charakterze majątkowym związanym z danym świadczeniem, dopóty świadczenie to nie będzie usługą podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Zauważyć należy, że nie każda czynność stanowiąca dostawę w rozumieniu art. 7 ww. ustawy lub świadczenie usług w rozumieniu art. 8 tej ustawy podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, bowiem aby dana czynność była opodatkowana tym podatkiem, musi być wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem jest podatnikiem podatku od towarów i usług.

W myśl art. 15 ust. 1 ww. ustawy, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Według art. 15 ust. 2 cyt. ustawy, działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Natomiast z art. 15 ust. 6 ww. ustawy o podatku od towarów i usług, wynika, że nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

Powyższy zapis jest odzwierciedleniem art. 13 obowiązującej od dnia 1 stycznia 2007 r. Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L z dnia 11 grudnia 2006 r., Nr 347 str. 1, z późn. zm.), zgodnie z którym krajowe, regionalne i lokalne organy władzy oraz inne podmioty prawa publicznego nie są uważane za podatników w związku z działalnością, którą podejmują lub transakcjami, których dokonują jako organy władzy publicznej, nawet jeśli pobierają należności, opłaty, składki lub płatności w związku z takimi działaniami lub transakcjami.

Jednakże w przypadku, gdy podejmują one takie działania lub dokonują takich transakcji, są uważane za podatników w odniesieniu do tych działań lub transakcji, gdyby wykluczenie ich z kategorii podatników prowadziło do znaczących zakłóceń konkurencji.

Oznacza to, że organ będzie uznany za podatnika podatku od towarów i usług w dwóch przypadkach, tj. gdy wykonuje czynności inne niż te, które mieszczą się w ramach jego zadań oraz, gdy wykonuje czynności mieszczące się w ramach jego zadań, ale czyni to na podstawie umów cywilnoprawnych.

Należy zaznaczyć, że takie pojęcia jak „organ władzy publicznej” czy „urzędy obsługujące te organy” nie zostały zdefiniowane w ustawie o podatku od towarów i usług. Choć w wielu aktach normatywnych ustawodawca posługuje się pojęciem „władza publiczna” czy „organy władzy publicznej”, to jednocześnie nigdzie nie definiuje tych pojęć.

Kwestię tę rozważał Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 25 maja 2010 r., sygn. akt I FSK 852/09, w którym stwierdził, że „choć Konstytucja nie zawiera wprost definicji organu władzy publicznej, to jednak z jej treści da się wywieść, że jednostki samorządu terytorialnego takie władztwo sprawują. W art. 16 ust. 2 Konstytucji ustrojodawca wskazał bowiem, że „Samorząd terytorialny uczestniczy w sprawowaniu władzy publicznej. Przysługującą mu w ramach ustaw istotną część zadań publicznych samorząd wykonuje w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność”. Z kolei w art. 163 Konstytucji wskazano, że samorząd terytorialny wykonuje zadania publiczne niezastrzeżone przez Konstytucję lub ustawy dla organów innych władz publicznych. Powyższe wprost dowodzi, że ustrojodawca powierzył samorządowi terytorialnemu wykonywanie zadań administracji publicznej niezastrzeżonych do kompetencji innych organów władzy państwowej. W działaniach tych organy samorządu mogą korzystać ze środków prawnych o charakterze władczym, właściwych władzy państwowej.”

Zatem w świetle sformułowań zawartych w Konstytucji RP, w szczególności, w art. 16 ust. 2 i art. 163, samorząd terytorialny należy traktować jako organ władzy publicznej. Ponadto w uchwale NSA w składzie pięciu sędziów NSA z dnia 9 października 2000 r., sygn. akt OPK 14/00, Sąd stwierdził, że pozycja jednostek samorządu terytorialnego jest wyznaczona przez dwie kategorie prawne, a mianowicie przez kompetencję i osobowość prawną. Na podstawie określonych prawem kompetencji gmina realizuje władztwo administracyjne i działa jako organ administracji publicznej, a w postępowaniu administracyjnym zajmuje pozycję organu prowadzącego postępowanie.

Dokonując wykładni art. 15 ust. 6 ustawy o podatku od towarów i usług należy więc zauważyć, że celem tej regulacji jest wyłączenie wszelkich organów władzy publicznej oraz innych organów podlegających prawu publicznemu z kategorii podatników podatku od towarów i usług w odniesieniu do czynności wykonywanych przez te podmioty w charakterze władz publicznych. Podatnikiem podatku od towarów i usług jest więc również organ władzy publicznej oraz urząd obsługujący ten organ, jeżeli w stosunku do określonej czynności lub transakcji zachowuje się jak podmiot gospodarczy. Z tego właśnie względu, ustawodawca uznał w art. 15 ust. 6 ustawy, że organy (urzędy) nie są podatnikami w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie umów cywilnoprawnych. Będą to zatem wszystkie realizowane przez te jednostki (urzędy) czynności w sferze ich aktywności cywilnoprawnej, np. czynności sprzedaży, zamiany (nieruchomości i ruchomości), wynajmu, dzierżawy, umów prawa cywilnego (nazwanych i nienazwanych).

Jak wynika z powyższych przepisów, wyłączenie organów władzy publicznej z kategorii podatnika ma charakter podmiotowo-przedmiotowy.

Aby to wyłączenie miało miejsce, muszą zostać spełnione dwa warunki:

dotyczy wyłącznie organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy,

odnosi się tylko do tych czynności, które związane są z realizacją zadań nałożonych na te podmioty przepisami prawa i do realizacji których zostały one powołane.

Konieczność spełnienia wskazanych dwóch warunków wyłączających organy publiczne z opodatkowania VAT (wykonywanie czynności przez organ podlegający prawu publicznemu oraz wykonywanie danej czynności przez podmiot działający w charakterze organu publicznego w odniesieniu do tej czynności) była wielokrotnie podkreślana przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Jak stwierdził TSUE w orzeczeniu w sprawie C-4/89 – Comune di Carpaneto Piascentino i inni a Ufficio provinciale imposta sul valore aggiunto di Piacenza – art. 4(5) VI Dyrektywy należy interpretować w taki sposób, aby czynności wykonywane przez organy publiczne w rozumieniu tego przepisu stanowiły czynności wykonywane przez organy prawa publicznego podlegające szczególnym zasadom prawnym mającym do nich zastosowanie. Drugi akapit tej regulacji należy natomiast interpretować w taki sposób, aby Państwa Członkowskie zobowiązane były zapewnić, by organy prawa publicznego traktowane były jak podatnicy w związku z czynnościami wykonywanymi w charakterze organów publicznych w przypadku, gdy czynności te mogą być również podejmowane w ramach działalności konkurencyjnych przez przedsiębiorców prywatnych, jeśli traktowanie tych organów jako podmiotów nieposiadających statusu podatnika mogłoby prowadzić do istotnego naruszenia zasad konkurencji.

Wyłączenie organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy stanowi odstępstwo od zasady powszechności opodatkowania i jako takie musi być ściśle interpretowane.

Innymi słowy, organ (urząd obsługujący ten organ) będzie uznany za podatnika podatku od towarów i usług w dwóch przypadkach – gdy wykonuje czynności inne niż te, które mieszczą się w ramach jego zadań (co wynika z pierwszej części art. 15 ust. 6 ustawy o podatku od towarów i usług) oraz gdy wykonuje czynności mieszczące się w ramach jego zadań, ale czyni to na podstawie umów cywilnoprawnych. Stąd też, aby uznać, że organ działa w zakresie swoich funkcji ustawowych i jednocześnie nie korzysta z formy cywilistycznej musi zaistnieć sytuacja tego rodzaju, że przy realizacji danego zadania – określonej prawem czynności wykonywanej w interesie publicznym – organ ten wyposażony jest we władztwo publiczne, tj. występuje w pozycji nadrzędnej w stosunku do innych podmiotów uczestniczących w danej czynności.

Zatem, wyłączenie z grona podatników podatku od towarów i usług organów władzy publicznej jest możliwe tylko wtedy, gdy wykonują one czynności w ramach przypisanych im specyficznych zadań i funkcji państwowych, np. w zakresie administracji, sądownictwa, obrony narodowej. Wówczas wyłączenie z opodatkowania nie prowadzi do naruszenia zasady konkurencji.

Z okoliczności przedstawionych przez Wnioskodawcę wynika, że Gmina jest zarejestrowanym i czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług. Gmina realizuje zadania własne określone w ustawie o samorządzie gminnym. Do zadań własnych Gminy należy zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty w tym m.in. pomoc społeczna oraz sprawy dotyczące ośrodków i zakładów opiekuńczych (art. 7 ust. 1 pkt 6 wyżej wymienionej ustawy). Ponadto zgodnie z art. 16 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej, to na jednostkach samorządu terytorialnego oraz na organach administracji rządowej spoczywa obowiązek zapewnienia realizacji zadań pomocy społecznej.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, w celu wykonywania zadań, Gmina może tworzyć jednostki organizacyjne.

Ośrodek Pomocy Społecznej w ramach swojej działalności uzyskuje następujące dochody:

Wpływy za świadczenie usług opiekuńczych u podopiecznych.
Wpływy z częściowej odpłatności rodzin za pobyt mieszkańców Gminy w domu pomocy społecznej.
Dochody z tytułu wpływów od dłużników alimentacyjnych zaległości z tytułu funduszu alimentacyjnego.
Dochody z tytułu wpływów od dłużników alimentacyjnych zaległości z tytułu zaliczek alimentacyjnych.
Dochody dotyczące wpływów z tytułu 5% dochodów z tytułu realizacji zadania zleconego z zakresu administracji rządowej - specjalistyczne usługi opiekuńcze.
Dochody dotyczące wpływu z tytułu 5% dochodów z realizacji zadania zleconego z zakresu administracji rządowej - wydanie duplikatu Karty Dużej Rodziny.
Dochody z tytułu nienależnie pobranych świadczeń wychowawczych (Rodzina 500+).
Dochody z tytułu nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych i funduszu alimentacyjnego.

Wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą kwestii uznania powyższych dochodów osiąganych przez Ośrodek Pomocy Społecznej za niepodlegające opodatkowaniu.

Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2019 r. poz. 506 ze zm.) gmina wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Jak stanowi art. 6 ust. 1 ww. ustawy, do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów.

Należy wskazać, że w myśl art. 7 ust. 1 pkt 6 ww. ustawy o samorządzie gminnym, zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy. W szczególności zadania własne obejmują sprawy pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych.

W myśl art. 9 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym – w celu wykonywania zadań, gmina może tworzyć jednostki organizacyjne, a także zawierać umowy z innymi podmiotami, w tym z organizacjami pozarządowymi.

Rozpatrując kwestię będącą przedmiotem zapytania, należy odwołać się do przepisów ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2019 r., poz. 1507, z późn. zm.).

Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej, pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości.

W myśl art. 2 ust. 2 ww. ustawy o pomocy społecznej, pomoc społeczną organizują organy administracji rządowej i samorządowej, współpracując w tym zakresie, na zasadzie partnerstwa, z organizacjami społecznymi i pozarządowymi, Kościołem Katolickim, innymi kościołami, związkami wyznaniowymi oraz osobami fizycznymi i prawnymi.

Jak wynika z art. 3 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej, pomoc społeczna wspiera osoby i rodziny w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwia im życie w warunkach odpowiadających godności człowieka.

Stosownie do zapisu zawartego w art. 6 pkt 5 ustawy o pomocy społecznej, przez jednostkę organizacyjną pomocy społecznej rozumie się regionalny ośrodek polityki społecznej, powiatowe centrum pomocy rodzinie, ośrodek pomocy społecznej, dom pomocy społecznej, placówkę specjalistycznego poradnictwa, w tym rodzinnego, ośrodek wsparcia i ośrodek interwencji kryzysowej.

Na podstawie art. 15 ustawy o pomocy społecznej, pomoc społeczna polega w szczególności na:

przyznawaniu i wypłacaniu przewidzianych ustawą świadczeń;
pracy socjalnej;
prowadzeniu i rozwoju niezbędnej infrastruktury socjalnej;
analizie i ocenie zjawisk rodzących zapotrzebowanie na świadczenia z pomocy społecznej;
realizacji zadań wynikających z rozeznanych potrzeb społecznych;
rozwijaniu nowych form pomocy społecznej i samopomocy w ramach zidentyfikowanych potrzeb.

Jak wynika z art. 16 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej, obowiązek zapewnienia realizacji zadań pomocy społecznej spoczywa na jednostkach samorządu terytorialnego oraz na organach administracji rządowej w zakresie ustalonym ustawą.

Zgodnie z art. 16 ust. 2 ww. ustawy o pomocy społecznej, gmina i powiat, obowiązane zgodnie z przepisami ustawy do wykonywania zadań pomocy społecznej, nie mogą odmówić pomocy osobie potrzebującej, mimo istniejącego obowiązku osób fizycznych lub osób prawnych do zaspokajania jej niezbędnych potrzeb życiowych.

Stosownie do art. 17 ust. 1 pkt 3, 11 i 16 ustawy o pomocy społeczne, do zadań własnych gminy o charakterze obowiązkowym należy udzielanie schronienia, zapewnienie posiłku oraz niezbędnego ubrania osobom tego pozbawionym; organizowanie i świadczenie usług opiekuńczych, w tym specjalistycznych, w miejscu zamieszkania, z wyłączeniem specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi; kierowanie do domu pomocy społecznej i ponoszenie odpłatności za pobyt mieszkańca gminy w tym domu.

Jak wynika z art. 17 ust. 2 pkt 3 ustawy o pomocy społecznej, do zadań własnych gminy należy prowadzenie i zapewnienie miejsc w domach pomocy społecznej i ośrodkach wsparcia o zasięgu gminnym oraz kierowanie do nich osób wymagających opieki.

Zgodnie z art. 50 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej, osobie samotnej, która z powodu wieku, choroby lub innych przyczyn wymaga pomocy innych osób, a jest jej pozbawiona, przysługuje pomoc w formie usług opiekuńczych lub specjalistycznych usług opiekuńczych.

Jak stanowi art. 50 ust. 4 ustawy o pomocy społecznej, specjalistyczne usługi opiekuńcze są to usługi dostosowane do szczególnych potrzeb wynikających z rodzaju schorzenia lub niepełnosprawności, świadczone przez osoby ze specjalistycznym przygotowaniem zawodowym.

W myśl art. 50 ust. 5 i ust. 6 ustawy o pomocy społecznej, ośrodek pomocy społecznej, przyznając usługi opiekuńcze, ustala ich zakres, okres i miejsce świadczenia. Rada gminy określa, w drodze uchwały, szczegółowe warunki przyznawania i odpłatności za usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze, z wyłączeniem specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi, oraz szczegółowe warunki częściowego lub całkowitego zwolnienia od opłat, jak również tryb ich pobierania.

Zgodnie z art. 50 ust. 7 ustawy o pomocy społecznej, minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia, rodzaje specjalistycznych usług opiekuńczych i kwalifikacje osób świadczących te usługi oraz warunki i tryb ustalania i pobierania opłat za specjalistyczne usługi opiekuńcze świadczone osobom z zaburzeniami psychicznymi, jak również warunki częściowego lub całkowitego zwolnienia z tych opłat, ze względu na szczególne potrzeby osób korzystających z usług, uwzględniając sytuację materialną tych osób.

Na mocy art. 51 ust. 1-5 ustawy o pomocy społecznej, osobom, które ze względu na wiek, chorobę lub niepełnosprawność wymagają częściowej opieki i pomocy w zaspokajaniu niezbędnych potrzeb życiowych, mogą być przyznane usługi opiekuńcze, specjalistyczne usługi opiekuńcze lub posiłek, świadczone w ośrodku wsparcia. Ośrodek wsparcia jest jednostką organizacyjną pomocy społecznej dziennego pobytu. W ośrodku wsparcia mogą być prowadzone miejsca całodobowe okresowego pobytu. Ośrodkiem wsparcia, o którym mowa w ust. 1-3, może być ośrodek wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi, dzienny dom pomocy, dom dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży, schronisko dla osób bezdomnych z usługami opiekuńczymi oraz klub samopomocy. Za ośrodek wsparcia uznaje się również schronisko dla osób bezdomnych pomimo nieświadczenia w nim usług opiekuńczych oraz specjalistycznych usług opiekuńczych.

W myśl art. 54 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej, osobie wymagającej całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności, niemogącej samodzielnie funkcjonować w codziennym życiu, której nie można zapewnić niezbędnej pomocy w formie usług opiekuńczych, przysługuje prawo do umieszczenia w domu pomocy społecznej.

Ponadto zgodnie z art. 55 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej, dom pomocy społecznej świadczy usługi bytowe, opiekuńcze, wspomagające i edukacyjne na poziomie obowiązującego standardu, w zakresie i formach wynikających z indywidualnych potrzeb osób w nim przebywających, zwanych dalej „mieszkańcami domu”.

Jak stanowi art. 55 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej, organizacja domu pomocy społecznej, zakres i poziom usług świadczonych przez dom uwzględnia w szczególności wolność, intymność, godność i poczucie bezpieczeństwa mieszkańców domu oraz stopień ich fizycznej i psychicznej sprawności.

Stosownie do art. 55 ust. 3 ustawy o pomocy społecznej, dom pomocy społecznej może również świadczyć usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze dla osób w nim niezamieszkujących.

Na mocy art. 57 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej, domy pomocy społecznej mogą prowadzić, po uzyskaniu zezwolenia wojewody:

jednostki samorządu terytorialnego;
Kościół Katolicki, inne kościoły, związki wyznaniowe oraz organizacje społeczne, fundacje i stowarzyszenia;
inne osoby prawne;
osoby fizyczne.

Jak wynika z art. 57 ust. 2 ww. ustawy o pomocy społecznej, zezwolenie na prowadzenie domu pomocy społecznej wydaje wojewoda właściwy ze względu na położenie domu.

Treść art. 59 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej wskazuje, że decyzję o skierowaniu do domu pomocy społecznej i decyzję ustalającą opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej wydaje organ gminy właściwej dla tej osoby w dniu jej kierowania do domu pomocy społecznej.

W myśl art. 60 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej, pobyt w domu pomocy społecznej jest odpłatny do wysokości średniego miesięcznego kosztu utrzymania mieszkańca, z zastrzeżeniem ust. 3.

Zgodnie z art. 61 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej, obowiązani do wnoszenia opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej są w kolejności:

mieszkaniec domu, a w przypadku osób małoletnich przedstawiciel ustawowy z dochodów dziecka,
małżonek, zstępni przed wstępnymi,
gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej

– przy czym osoby i gmina określone w pkt 2 i 3 nie mają obowiązku wnoszenia opłat, jeżeli mieszkaniec domu ponosi pełną odpłatność.

Stosownie do art. 61 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej, opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej wnoszą:

mieszkaniec domu, nie więcej jednak niż 70% swojego dochodu, a w przypadku osób małoletnich przedstawiciel ustawowy z dochodów dziecka, nie więcej niż 70% tego dochodu;
małżonek, zstępni przed wstępnymi – zgodnie z umową zawartą w trybie art. 103 ust. 2:
1. w przypadku osoby samotnie gospodarującej, jeżeli dochód jest wyższy niż 300% kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej, jednak kwota dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty nie może być niższa niż 300% tego kryterium,
2. w przypadku osoby w rodzinie, jeżeli posiadany dochód na osobę jest wyższy niż 300% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie, z tym że kwota dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty nie może być niższa niż 300% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie;
gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej – w wysokości różnicy między średnim kosztem utrzymania w domu pomocy społecznej a opłatami wnoszonymi przez osoby, o których mowa w pkt 1 i 2.

Jak wynika z art. 61 ust. 2a ustawy o pomocy społecznej, opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej mogą wnosić osoby niewymienione w ust. 2.

Zgodnie z art. 61 ust. 3 ustawy o pomocy społecznej, w przypadku niewywiązywania się osób, o których mowa w ust. 2 pkt 1 i 2 oraz ust. 2a, z obowiązku opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej opłaty te zastępczo wnosi gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej. Gminie przysługuje prawo dochodzenia zwrotu poniesionych na ten cel wydatków.

Na mocy art. 64 ustawy o pomocy społecznej, osoby wnoszące opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej można zwolnić, na ich wniosek, częściowo lub całkowicie z tej opłaty (…).

Art. 96 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej stanowi, że obowiązek zwrotu wydatków poniesionych na świadczenia z pomocy społecznej spoczywa na:

osobie i rodzinie korzystającej ze świadczeń z pomocy społecznej;
spadkobiercy osoby, która korzystała ze świadczeń z pomocy społecznej – z masy spadkowej;
małżonku, zstępnych przed wstępnymi osoby korzystającej ze świadczeń z pomocy społecznej – jedynie w przypadku gdy nie dokonano zwrotu wydatków zgodnie z pkt 1 i 2, w wysokości przewidzianej w decyzji dla osoby lub rodziny korzystającej ze świadczeń z pomocy społecznej.

Zgodnie z art. 98 ww. ustawy o pomocy społecznej, świadczenia nienależnie pobrane podlegają zwrotowi od osoby lub rodziny korzystającej ze świadczeń z pomocy społecznej, niezależnie od dochodu rodziny. Art. 104 ust. 4 stosuje się odpowiednio.

Z treści art. 102 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej, świadczenia z pomocy społecznej są udzielane na wniosek osoby zainteresowanej, jej przedstawiciela ustawowego albo innej osoby, za zgodą osoby zainteresowanej lub jej przedstawiciela ustawowego.

Zgodnie z art. 106 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej, przyznanie świadczeń z pomocy społecznej następuje w formie decyzji administracyjnej.

W myśl art. 110 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej, zadania pomocy społecznej, w gminach wykonują jednostki organizacyjne – ośrodki pomocy społecznej.

Jak wynika z art. 110 ust. 3 cyt. ustawy o pomocy społecznej, ośrodek pomocy społecznej, wykonując zadania własne gminy w zakresie pomocy społecznej, kieruje się ustaleniami wójta (burmistrza, prezydenta miasta).

Stosownie do art. 110 ust. 7 ustawy o pomocy społecznej, wójt (burmistrz, prezydent miasta) udziela kierownikowi ośrodka pomocy społecznej upoważnienia do wydawania decyzji administracyjnych w indywidualnych sprawach z zakresu pomocy społecznej należących do właściwości gminy.

Zauważyć również należy, że w myśl art. 18 ust. 1 pkt 3 ustawy o pomocy społecznej, do zadań zleconych z zakresu administracji rządowej realizowanych przez gminę należy organizowanie i świadczenie specjalistycznych usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania dla osób z zaburzeniami psychicznymi.

Zgodnie z art. 4 ust. 1pkt 7 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. z 2018 r., poz. 1530 ze zm) źródłami dochodów własnych gminy jest 5,0% dochodów uzyskiwanych na rzecz budżetu państwa w związku z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych ustawami, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej.

Gmina wyraziła wątpliwości czy podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług m.in. wpływy uzyskiwane w związku:

ze świadczeniem usług opiekuńczych u podopiecznych,
ze świadczeniem specjalistycznych usług opiekuńczych oraz
z pobytem mieszkańca Gminy w domu pomocy społecznej

Z okoliczności przedstawionych przez Gminę wynika, że zadanie w zakresie organizowania i świadczenia usług opiekuńczych, w tym specjalistycznych, w miejscu zamieszkania, z wyłączeniem specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi, zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 11 ustawy o pomocy społecznej, należy do zadań własnych Gminy o charakterze obowiązkowym i jest realizowane przez Ośrodek Pomocy Społecznej. Przyznanie świadczenia usług opiekuńczych następuje w formie decyzji administracyjnej.

Szczegółowe warunki przyznawania i odpłatności za nie, warunki zwolnienia od opłat oraz tryb ich pobierania określa uchwała (…)/2018 Rady Miejskiej w (…) z dnia 20 listopada 2018 roku w sprawie szczegółowych warunków przyznawania i odpłatności za usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze z wyłączeniem specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi oraz szczegółowych warunków częściowego lub całkowitego zwolnienia z opłat jak również trybu ich pobierania. Wysokość odpłatności ustalana jest procentowo w zależności od dochodu podopiecznego.

Opłata za świadczenie usług opiekuńczych jest wnoszona przez osobę uzyskującą pomoc w formie usług na rachunek bankowy Ośrodka Pomocy Społecznej.

Natomiast szczegółowe warunki odpłatności za specjalistyczne usługi opiekuńcze, warunki zwolnienia od opłat oraz tryb ich pobierania, zgodnie art. 50 ust. 7 ustawy o pomocy społecznej określone zostały w Rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej w sprawie specjalistycznych usług opiekuńczych. Zgodnie z tym rozporządzeniem Ośrodek Pomocy Społecznej wydaje decyzję o liczbie godzin przyznanych miesięcznie specjalistycznych usług oraz wysokości odpłatności.

Strona wskazała, że zgodnie z ustawą z dnia 13 listopada 2003 roku o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, źródła dochodów własnych Gminy to 5% dochodów uzyskiwanych na rzecz budżetu państwa w związku z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych ustawami, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej.

Podobnie, kierowanie do domu pomocy społecznej i ponoszenie odpłatności za pobyt mieszkańca Gminy w tym domu należy, zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 16 ustawy o pomocy społecznej do zadań własnych Gminy o charakterze obowiązkowym i jest również realizowane przez Ośrodek Pomocy Społecznej.

Przyznanie świadczenia w sprawie umieszczenia w domu pomocy społecznej realizowane jest w formie decyzji administracyjnej. Decyzję o skierowaniu do domu pomocy społecznej i decyzję ustalającą opłatę mieszkańca domu za jego pobyt w domu pomocy społecznej wydaje organ Gminy właściwej dla tej osoby w dniu jej kierowania do domu pomocy społecznej.

Decyzja ustalająca opłatę mieszkańca domu za jego pobyt w Domu Pomocy Społecznej (DPS) określa:

kwotę całkowitą pobytu w placówce,
kwotę jaką ponosi bezpośrednio osoba przebywająca w DPS, która ponosi koszty w wysokości nie większej niż 70% swego dochodu (zazwyczaj emerytury lub renty),
kwotę jaką Gmina będzie opłacała miesięcznie za pobyt danego mieszkańca w placówce.

Strony zawierając umowę nie dysponują swobodą kształtowania jej treści, ograniczone są m.in. przepisami ustawy o pomocy społecznej, która wskazuje strony, jakie mogą zawrzeć przedmiotową umowę, a także wysokość opłat z tytułu wykonywania świadczeń.

Skierowanie do domu pomocy społecznej jak wspomniano wyżej następuje w drodze decyzji administracyjnej. Decyzją również właściwy organ ustala opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej.

W wyroku z dnia 1 lipca 2020 r. WSA w Poznaniu wskazał, że bezsporne jest, że Gmina jest organem władzy i zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 6 u.s.g. wykonuje określone zadania własne w zakresie pomocy społecznej. Nałożone na Gminę zadania wynikają z przepisów prawa, które określają sposób i zakres ich wykonywania, a Gmina nie ma możliwości odstąpienia od ich realizacji. Podstawą do przyznania świadczeń z zakresu pomocy społecznej jest decyzja administracyjna, a ustawa (lub odpowiednio uchwała) określa warunki przyznawania i odpłatności za te świadczenia. Skoro zatem omawiane świadczenia pomocy społecznej przyznawane są na podstawie wydawanej decyzji administracyjnej, to oznacza to, że w oparciu o akt o charakterze władczym określa się, komu i jakiego rodzaju świadczenia mają przysługiwać, zaś warunki odpłatności nie mogą być ukształtowane dowolnie, ponieważ wynikają one wprost z treści ustawy lub uchwały. W ocenie Sądu, w takim przypadku nie można mówić o charakterystycznej dla stosunków prywatnoprawnych swobodzie kształtowania sytuacji prawnej stron. Ponadto, pobierane opłaty - uzależnione od dochodów osoby objętej taką pomocą - mają, zdaniem Sądu, charakter daniny publicznej. Jak wynika z treści art. 60 i 61 u.p.s, pobierane opłaty za sporne świadczenia z zakresu pomocy społecznej nie są uzależnione od jakości i standardu usług, a od sytuacji materialnej osoby z tych usług korzystającej. Nie można zatem mówić o ekwiwalentności pobieranych przez Gminę świadczeń. Pobierane opłaty rekompensują jedynie niewielki procent kosztów funkcjonowania tych placówek.

Opłaty te z pewnością nie odzwierciedlają wydatków ustalonych na podstawie rachunku ekonomicznego, co miałoby miejsce w sytuacji profesjonalnego prowadzenia działalności gospodarczej w tym zakresie. Gmina nie działa więc na warunkach identycznych lub podobnych jak podmioty prywatne.

Ponadto, zdaniem Sądu, nie sposób aktywności Gminy w zakresie pomocy społecznej klasyfikować jako konkurencyjnej wobec działań w tej samej sferze, podejmowanych przez przedsiębiorców. Niewątpliwie, co do części „usług” realizowanych przez skarżącą istnieje sfera przedsiębiorczości, w której pomoc jest świadczona na zasadach działalności gospodarczej. Do kategorii tej z pewnością zaliczyć można przedsięwzięcia, w których przedsiębiorcy, w celu uzyskania dochodu, angażują się w świadczenie odpłatnych usług z zakresu pomocy seniorom, czy osobom niepełnosprawnym. W tym wypadku trudno jednak mówić o zaburzeniu konkurencji w wyniku świadczenia usług pomocy społecznej, dokonywanych przez jednostki samorządu terytorialnego. Inna jest bowiem grupa „adresatów” tych form wsparcia, a poza tym specyficzne i z założenia niedochodowe są zasady ich finansowania. Nie ulega wątpliwości, że ze wsparcia dla potrzebujących, udzielanego w ramach działalności gospodarczej i finansowanego ze środków prywatnych, korzystają ci, których dochody pozwalają na pokrywanie kosztów takiej pomocy. Osoby w gorszej sytuacji materialnej zdane są natomiast na pomoc świadczoną przez gminy, czy przez powiaty, realizujące w ten sposób zadania, do których są powołane i władczo rozstrzygające o tym, kto z takiego wsparcia skorzysta. W tej sytuacji, nie sposób mówić o jakiejkolwiek konkurencyjności.

Powyższe argumenty przemawiają za uznaniem, że Gmina, dokonując świadczeń z pomocy społecznej w postaci spornych usług, działa w charakterze organu władzy publicznej, a nie w charakterze podatnika VAT.

Jak już wskazano, zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 6 ustawy o samorządzie gminnym, zadania własne gminy obejmują m.in. sprawy pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych.

W odniesieniu do zadań w zakresie pomocy społecznej wykonywanych przez jednostki samorządu terytorialnego, warunki ich realizacji określają ustawy szczególne dotyczące pomocy społecznej. Z przepisów tych ustaw wynika m.in. krąg osób, do których kierowane są określone świadczenia, warunki przyznania prawa do korzystania z nich, sposób kształtowania odpłatności za te świadczenia (co do zasady, wysokość odpłatności powiązana jest z sytuacją majątkową beneficjenta) i ewentualnych zwolnień od opłat, warunki, jakie musi spełniać podmiot realizujący te świadczenia. Istotne jest, że odpłatność za świadczenia w ramach realizacji ww. zadań, jeśli występuje, nie jest, co do zasady, ustalana według kryteriów rynkowych – ich wysokość określana jest na podstawie przepisów prawa i nie ma zwykle związku z rzeczywistymi kosztami, które ponosi jednostka samorządu terytorialnego. Zasadniczo również warunki realizacji przedmiotowych zadań odbiegają od warunków, w jakich realizowane byłyby te czynności przez inne podmioty gospodarcze.

Zatem w odniesieniu do określonych czynności związanych z realizacją zadań w zakresie pomocy społecznej, jednostki samorządu terytorialnego nie występują w roli podatników podatku od towarów i usług i tym samym ich wykonywanie nie podlega opodatkowaniu tym podatkiem, o ile spełnione są określone przesłanki, w szczególności, gdy wykonywanie tych czynności jest podporządkowane ścisłemu reżimowi publiczno-prawnemu, a pobierane opłaty nie mogą być uznane za rzeczywistą równowartość świadczenia. Dotyczy to również sytuacji, gdy jednostki te współpracują w wykonywaniu tych zadań.

Biorąc więc pod uwagę obowiązujące przepisy prawa, orzeczenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 1 lipca 2020 r., sygn. akt I SA/Po 225/20, jak również całokształt przedstawionych okoliczności sprawy należy stwierdzić, że Wnioskodawca świadcząc za odpłatnością na podstawie decyzji administracyjnych usługi opiekuńcze, specjalistyczne usługi opiekuńcze oraz zapewnienia pobytu mieszkańcom Gminy w domu pomocy społecznej objęte zakresem wniosku, nie jest podatnikiem w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług i w zakresie, w jakim realizuje ww. zadania jest objęty regulacją przepisu art. 15 ust. 6 tej ustawy. Zatem świadczenia te nie podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy w zakresie braku opodatkowania podatkiem od towarów i usług opłat otrzymywanych w związku ze świadczeniem usług opiekuńczych, specjalistycznych usług opiekuńczych oraz w związku z zapewnieniem pobytu mieszkańcom Gminy w domu pomocy społecznej należało uznać za prawidłowe.

Zasady funkcjonowania funduszu alimentacyjnego regulują przepisy ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. 2019 r., poz. 670, z późn. zm.), które określają m.in. zasady pomocy państwa osobom uprawnionym do alimentów na podstawie tytułu wykonawczego, w przypadku bezskuteczności egzekucji.

Zgodnie z art. 27 ust. 1 ww. ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, dłużnik alimentacyjny jest zobowiązany do zwrotu organowi właściwemu wierzyciela należności w wysokości świadczeń wypłaconych z funduszu alimentacyjnego osobie uprawnionej, łącznie z ustawowymi odsetkami.

Jak wynika z art. 27 ust. la ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, odsetki są naliczane od pierwszego dnia następującego po dniu wypłaty świadczeń z funduszu alimentacyjnego, do dnia spłaty.

Stosownie do art. 27 ust. 3 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, należności przypadające od dłużnika alimentacyjnego z tytułu świadczeń wypłaconych z funduszu alimentacyjnego podlegają ściągnięciu wraz z odsetkami w drodze egzekucji sądowej na podstawie przepisów o egzekucji świadczeń alimentacyjnych, z uwzględnieniem przepisów niniejszej ustawy.

Natomiast zgodnie z art. 27 ust. 4 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, 40% kwot należności stanowi dochód własny gminy organu właściwego wierzyciela, o którym mowa w ust. 3a, a pozostałe 60% tej kwoty oraz odsetki stanowią dochód budżetu państwa.

W myśl art. 27 ust. 6 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, uzyskane przez gminę organu właściwego wierzyciela, o którym mowa w ust. 3a, dochody, o których mowa w ust. 4, przeznacza się w szczególności na pokrycie kosztów podejmowania działań wobec dłużników alimentacyjnych.

Zgodnie z art. 27 ust. 7 pkt 3 lit. b) ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, informację o wysokości zobowiązań dłużnika alimentacyjnego wobec Skarbu Państwa z tytułu wypłaconych osobie uprawnionej na podstawie ustawy z dnia 22 kwietnia 2005 r. o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej (Dz. U. poz. 732 i 1366) zaliczek alimentacyjnych.

Jak wynika z art. 28 ust. 1 ww. ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, w okresie, w którym osoba uprawniona otrzymuje świadczenia z funduszu alimentacyjnego, z kwoty uzyskanej z egzekucji od dłużnika alimentacyjnego organ prowadzący postępowanie egzekucyjne zaspokaja w następującej kolejności:

należności z tytułu świadczeń z funduszu alimentacyjnego wypłaconych osobie uprawnionej na podstawie ustawy - do ich całkowitego zaspokojenia,
należności powstałe z tytułu zaliczek alimentacyjnych wypłaconych osobie uprawnionej na podstawie ustawy z dnia 22 kwietnia 2005 r. o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej - do ich całkowitego zaspokojenia,
należności wierzyciela alimentacyjnego - do ich całkowitego zaspokojenia,
należności likwidatora funduszu alimentacyjnego powstałe z tytułu świadczeń alimentacyjnych wypłaconych na podstawie ustawy z dnia 18 lipca 1974 r. o funduszu alimentacyjnym (Utraciła moc na podstawie art. 71 pkt 1 ustawy z dnia 28.11.2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. poz. 2255), która weszła w życie z dniem 1.05.2004 r.) – do ich całkowitego zaspokojenia

- po należnościach określonych w art. 1025 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego, a przed należnościami określonymi w art. 1025 § 1 pkt 2-10 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego.

Ponadto zgodnie z art. 31 ust. 1 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, przyznawanie i wypłata świadczeń z funduszu alimentacyjnego oraz podejmowanie działań wobec dłużników alimentacyjnych jest zadaniem zleconym gminie z zakresu administracji rządowej finansowanym w formie dotacji celowej z budżetu państwa.

W myśl art. 31 ust. 2 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, podejmowane działania wobec dłużników alimentacyjnych i koszty obsługi świadczeń z funduszu alimentacyjnego są finansowane w formie dotacji celowej z budżetu państwa na świadczenia rodzinne oraz z dochodów własnych gminy, o których mowa w art. 27 ust. 4.

Stosownie do treści art. 47 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, traci moc ustawa z dnia 22 kwietnia 2005 r. o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej (Dz. U. poz. 732 i 1366, z 2008 r. poz. 770 oraz z 2009 r. poz. 1261), z wyjątkiem art. 17 ust. 5, który traci moc z dniem 1 grudnia 2008 r.

Zauważyć należy, że z art. 12 ust. 1 ww. uchylonej ustawy o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej wynikało, że dłużnik alimentacyjny jest zobowiązany do zwrotu organowi właściwemu wierzyciela należności w wysokości zaliczek wypłaconych osobie uprawnionej, powiększonej o 5%.

Jak wynika z okoliczności sprawy, Wnioskodawca osiąga dochody z tytułu wpływów od dłużników alimentacyjnych zaległości z tytułu funduszu alimentacyjnego oraz zaległości z tytułu zaliczek alimentacyjnych.

Wypłata środków z tytułu funduszu alimentacyjnego osobom uprawnionym do tego świadczenia następuje na podstawie ww. ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów. Zgodnie z art. 31 ust. 1 wskazanej ustawy przyznawanie i wypłata świadczeń z funduszu alimentacyjnego oraz podejmowanie działań wobec dłużników alimentacyjnych jest zadaniem zleconym Gminie z zakresu administracji rządowej finansowanym w formie dotacji celowej z budżetu państwa. Zadanie w zakresie postępowania w sprawie świadczeń z funduszu alimentacyjnego oraz wydawanie w tych sprawach decyzji na mocy art. 12 ust. 2 ww. ustawy zostało scedowane na Ośrodek Pomocy Społecznej. Dłużnik alimentacyjny jest obowiązany do zwrotu należności w wysokości świadczeń wypłaconych z funduszu alimentacyjnego osobie uprawnionej.

Wypłata zaliczek alimentacyjnych następowała na podstawie ustawy z dnia 22 kwietnia 2005 roku o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych i zaliczce alimentacyjnej. Postępowanie w sprawach zaliczek oraz wydawanie w tych sprawach decyzji administracyjnych na mocy art. 9a przywołanej ustawy zostało scedowane na Ośrodek Pomocy Społecznej.

Wątpliwości Wnioskodawcy budzi kwestia braku opodatkowania podatkiem od towarów i usług wpłat zaległości z tytułu funduszu alimentacyjnego oraz zaległości z tytułu zaliczek alimentacyjnych, otrzymywanych od dłużników alimentacyjnych.

Dochody otrzymywane od dłużników alimentacyjnych w związku z zapłatą zaległości z tytułu funduszu alimentacyjnego oraz z tytułu zaliczek alimentacyjnych, nie stanowią wynagrodzenia za czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, bowiem Wnioskodawca poprzez Ośrodek Pomocy Społecznej nie będzie świadczył jakiekolwiek usługi w stosunku do dłużników alimentacyjnych, z tytułu której otrzymane kwoty stanowiłyby wynagrodzenie. Wnioskodawca poprzez Ośrodek Pomocy Społecznej dokonując czynności celem wyegzekwowania od dłużnika zaległości z tytułu funduszu alimentacyjnego oraz z tytułu zaliczek alimentacyjnych, wykonuje je w ramach zadania z zakresu administracji rządowej zleconego przez organ władzy publicznej. Tym samym dokonując tych czynności działa jako organ władzy publicznej, o którym mowa w art. 15 ust. 6 ustawy o podatku od towarów i usług.

Należy zatem uznać, że uzyskiwane przez Wnioskodawcę wpływy środków pieniężnych, które związane są z funkcjonowaniem funduszu alimentacyjnego, nie będą stanowić wynagrodzenia za świadczenie usług podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, a w konsekwencji nie będą one podlegać opodatkowaniu tym podatkiem.

Zatem stanowisko Wnioskodawcy w zakresie braku opodatkowania podatkiem od towarów i usług otrzymywanych przez Gminę od dłużników alimentacyjnych środków stanowiących zaległości z tytułu funduszu alimentacyjnego oraz z tytułu zaliczek alimentacyjnych, należało uznać za prawidłowe.

Pytanie Gminy zawarte w złożonym wniosku dotyczy również kwestii podlegania opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług dochodów z tytułu wydawania duplikatów Karty Dużej Rodziny.

Z zakresu przedmiotowego ustawy z dnia 5 grudnia 2014 r. (Dz. U. z 2019 r., poz. 1390 ze zm.) o Karcie Dużej Rodziny, wynika, że ustawa określa zasady przyznawania członkom rodziny wielodzietnej Karty Dużej Rodziny, zwanej dalej „Kartą”, sposób przyznawania im uprawnień oraz sposób realizacji i finansowania zadań wynikających z ustawy (art. 1 ust. 1 tej ustawy).

Jak stanowi art. 1 ust. 2 ustawy o Karcie Dużej Rodziny, uprawnienia przysługujące osobom posiadającym ważną Kartę polegają na przyznaniu korzystniejszego od ogólnie obowiązującego dostępu do towarów, usług lub innych form działalności.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o Karcie Dużej Rodziny, kartę przyznaje wójt właściwy ze względu na miejsce zamieszkania członka rodziny wielodzietnej.

Stosownie do treści art. 10 ust. 1 ustawy o Karcie Dużej Rodziny, karta oraz jej duplikat są przyznawane i wydawane na wniosek członka rodziny wielodzietnej.

W myśl art. 13 ust. 1 i 2 ustawy o Karcie Dużej Rodziny, karta jest przyznawana bezpłatnie. Wydanie duplikatu Karty podlega opłacie w wysokości 9,21 zł.

Zauważyć należy, że aktualną kwotę opłaty ogłasza, w drodze obwieszczenia w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” minister właściwy do spraw rodziny, na podstawie art. 30 ust. 3 ustawy o Karcie Dużej Rodziny.

Z okoliczności wskazanych przez Stronę wynika, że Gmina jest zobowiązana do wydawania duplikatów Karty Dużej Rodziny. Czynność ta podlega opłacie określonej w Obwieszczeniu Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 lutego 2019 r. w sprawie wysokości opłaty za wydanie duplikatu Karty Dużej Rodziny oraz wysokości kosztów Gminy związanych z przyznaniem tej Karty oraz wydaniem jej duplikatu (Dz. U. z 2019 r., poz. 213) - wysokość opłaty za wydanie duplikatu wynosi 9,56 zł.

Jak wynika z powyższych okoliczności sprawy oraz przepisów ustawy o Karcie Dużej Rodziny, Gmina na mocy ww. przepisów ustawy zobowiązana jest wykonać określone czynności, w tym wydać duplikat Karty. Za wydanie duplikatu pobiera opłatę określoną w ww. ustawie. Opłata ta ma charakter publicznoprawny. W tym zakresie Gmina działa jako organ władzy publicznej.

W świetle powyższych przepisów, słuszne jest w tym zakresie stanowisko Gminy, że pobierane opłaty za wydanie duplikatów Karty Dużej Rodziny są wyłączone z opodatkowania podatkiem od towarów i usług, na podstawie art. 15 ust. 6 ustawy o podatku od towarów i usług.

Tym samym, stanowisko Gminy w zakresie braku opodatkowania podatkiem od towarów i usług otrzymywanych przez Gminę wpłat z tytułu wydania duplikatu Karty Dużej Rodziny należało uznać za prawidłowe.

Gmina wyraziła również wątpliwości odnośnie braku opodatkowania podatkiem od towarów i usług dochodów otrzymywanych przez Wnioskodawcę z tytułu nienależnie pobranych świadczeń wychowawczych (Rodzina 500+) oraz nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych i z funduszu alimentacyjnego.

Warunki nabywania prawa do świadczenia wychowawczego oraz zasady przyznawania i wypłacania tego świadczenia określają przepisy ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowaniu dzieci (Dz. U. z 2019 r., poz. 2407 ze zm.).

Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy o pomocy państwa w wychowaniu dzieci, celem świadczenia wychowawczego jest częściowe pokrycie wydatków związanych z wychowywaniem dziecka, w tym z opieką nad nim i zaspokojeniem jego potrzeb życiowych.

Jak wynika z art. 4 ust. 3 ww. ustawy o pomocy państwa w wychowaniu dzieci, świadczenie wychowawcze przysługuje osobom, o których mowa w ust. 2, do dnia ukończenia przez dziecko 18. roku życia.

Stosownie do art. 5 ust. 1 ustawy o pomocy państwa w wychowaniu dzieci, świadczenie wychowawcze przysługuje osobom, o których mowa w art. 4 ust. 2, w wysokości 500,00 zł miesięcznie na dziecko.

Zgodnie z art. 13 ust. 1 ustawy o pomocy państwa w wychowaniu dzieci, ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego oraz jego wypłata następują odpowiednio na wniosek matki, ojca, opiekuna faktycznego dziecka, opiekuna prawnego dziecka albo dyrektora domu pomocy społecznej.

Z treści art. 13a ust. 1 ustawy o pomocy państwa w wychowaniu dzieci wynika, że przyznanie przez organ właściwy lub wojewodę świadczenia wychowawczego nie wymaga wydania decyzji. Odmowa przyznania świadczenia wychowawczego, uchylenie lub zmiana prawa do świadczenia wychowawczego oraz rozstrzygnięcie w sprawie nienależnie pobranego świadczenia wychowawczego wymagają wydania decyzji.

W myśl art. 25 ust. 1 ustawy o pomocy państwa w wychowaniu dzieci osoba, która pobrała nienależnie świadczenie wychowawcze, jest obowiązana do jego zwrotu.

Zgodnie z art. 25 ust. 2 ustawy o pomocy państwa w wychowaniu dzieci, za nienależnie pobrane świadczenie wychowawcze uważa się:

(uchylony)
1a) (uchylony)
świadczenie wychowawcze przyznane lub wypłacone na podstawie fałszywych zeznań lub dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd przez osobę pobierającą to świadczenie;
świadczenie wychowawcze wypłacone w przypadku, o którym mowa w art. 16 ust. 6, za okres od dnia, w którym osoba stała się uprawniona do świadczeń na rodzinę w innym państwie w związku ze stosowaniem przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, do dnia wydania decyzji o uchyleniu decyzji przyznającej świadczenie wychowawcze;
(uchylony)
świadczenie wychowawcze wypłacone osobie innej niż osoba, której świadczenie zostało przyznane, z przyczyn niezależnych od organu, który przyznał świadczenie;
świadczenie wychowawcze wypłacone mimo braku prawa do tego świadczenia.

Jak stanowi art. 25 ust. 3 ustawy o pomocy państwa w wychowaniu dzieci, od kwot nienależnie pobranego świadczenia wychowawczego, o którym mowa w ust. 2 pkt 2, 3, 5 i 6, naliczane są odsetki ustawowe za opóźnienie, chyba że przyznanie świadczenia wychowawczego było następstwem błędu podmiotu realizującego zadania w zakresie świadczenia wychowawczego.

Natomiast kwestie związane z warunkami nabywania prawa do świadczeń rodzinnych oraz zasady ustalania, przyznawania i wypłacania tych świadczeń regulują przepisy ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2018 r., poz. 2220 ze zm.)

Jak stanowi art. 2 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych, świadczeniami rodzinnymi są:

zasiłek rodzinny oraz dodatki do zasiłku rodzinnego;
świadczenia opiekuńcze: zasiłek pielęgnacyjny, specjalny zasiłek opiekuńczy oraz świadczenie pielęgnacyjne;
zapomoga wypłacana przez gminy, na podstawie art. 22a;

3a) świadczenia wypłacane przez gminy na podstawie art. 22b;
jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia się dziecka;
świadczenie rodzicielskie.

Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych, zasiłek rodzinny ma na celu częściowe pokrycie wydatków na utrzymanie dziecka.

Treść art. 5 i art. 6 ustawy o świadczeniach rodzinnych wskazuje komu i w jakiej wysokości przysługuje zasiłek rodzinny.

Jak wynika z art. 30 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych, osoba, która pobrała nienależnie świadczenia rodzinne, jest obowiązana do ich zwrotu.

Stosownie do art. 30 ust. 2 ustawy o świadczeniach rodzinnych, za nienależnie pobrane świadczenia rodzinne uważa się:

świadczenia rodzinne wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie, zawieszenie prawa do świadczeń rodzinnych lub zmniejszenie wysokości przysługujących świadczeń rodzinnych albo wstrzymanie wypłaty świadczeń rodzinnych w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca te świadczenia była pouczona o braku prawa do ich pobierania;

1a) świadczenia rodzinne wypłacone w związku z zastosowaniem przepisów o utracie i uzyskaniu dochodu – po ustaleniu, że wystąpiły okoliczności, o których mowa w art. 5 ust. 4c;
świadczenia rodzinne przyznane lub wypłacone na podstawie fałszywych zeznań lub dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd przez osobę pobierającą te świadczenia;
świadczenia rodzinne wypłacone w przypadku, o którym mowa w art. 23a ust. 5, za okres od dnia, w którym osoba stała się uprawniona do świadczeń rodzinnych w innym państwie w związku ze stosowaniem przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, do dnia wydania decyzji o uchyleniu decyzji przyznającej świadczenia rodzinne;
świadczenia rodzinne przyznane na podstawie decyzji, której następnie stwierdzono nieważność z powodu jej wydania bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa albo świadczenie rodzinne przyznane na podstawie decyzji, która została następnie uchylona w wyniku wznowienia postępowania i osobie odmówiono prawa do świadczenia rodzinnego;
świadczenia rodzinne wypłacone osobie innej niż osoba, która została wskazana w decyzji przyznającej świadczenia rodzinne, z przyczyn niezależnych od organu, który wydał tę decyzję.

Zgodnie z art. 30 ust. 2a ustawy o świadczeniach rodzinnych, od kwot nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych, o których mowa w ust. 2 pkt 1–3 i 5, naliczane są odsetki ustawowe za opóźnienie.

Natomiast jak wynika z art. 23 ust. 1 cyt. ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów osoba, która pobrała nienależnie świadczenia, jest obowiązana do ich zwrotu.

Stosownie do treści art. 23 ust. 1a ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, od kwot nienależnie pobranego świadczenia, o którym mowa w art. 2 pkt 7 lit. a, b, d, f i g, naliczane są odsetki ustawowe za opóźnienie.

Gmina wskazała, że otrzymuje dochody z tytułu nienależnie pobranych świadczeń wychowawczych (500+). Wypłata świadczenia wychowawczego następuje na podstawie ustawy o pomocy państwa w wychowaniu dzieci. Zgodnie z art. 10 wymienionej ustawy postępowanie w sprawie świadczenia wychowawczego prowadzi organ właściwy, tj. wójt, burmistrz lub prezydent miasta właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby ubiegającej się o świadczenie wychowawcze lub otrzymującej świadczenie wychowawcze, a w przypadku gdy o świadczenie wychowawcze ubiega się dyrektor domu pomocy społecznej - właściwego ze względu na miejsce położenia tego domu pomocy społecznej. Zadanie realizowane jest przez Ośrodek Pomocy Społecznej. Jest to zadanie zlecone z zakresu administracji rządowej. Osoba, która pobrała nienależnie świadczenie wychowawcze, jest obowiązana do jego zwrotu.

Ponadto Wnioskodawca uzyskuje dochody z tytułu nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych i z funduszu alimentacyjnego.

Zadania z zakresu wypłaty świadczeń rodzinnych oraz wypłaty środków z tytułu funduszu alimentacyjnego osobom uprawnionym do alimentów należą do zadań z zakresu administracji rządowej i są realizowane przez Ośrodek Pomocy Społecznej.

Osoba, która pobrała nienależnie świadczenia, jest obowiązana do ich zwrotu. Ustalenie nienależnych świadczeń i ich zwrotu następuje w formie decyzji administracyjnej. Dochody z tego tytułu przekazywane są do budżetu państwa jako zwrot dotacji wykorzystanej niezgodnie z przeznaczeniem.

Mając na uwadze obowiązujące przepisy oraz opis sprawy należy stwierdzić, że wskazane przez Wnioskodawcę środki pieniężne stanowiące nienależnie pobrane świadczenia wychowawcze, świadczenia rodzinne i świadczenia z funduszu alimentacyjnego, nie stanowią wynagrodzenia za świadczenie usług podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, gdyż nie mieszczą się zakresie czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy w zakresie braku opodatkowania podatkiem od towarów i usług dochodów otrzymywanych przez Gminę w związku ze zwrotem nienależnie pobranych świadczeń wychowawczych, rodzinnych oraz świadczeń z funduszu alimentacyjnego, należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia bowiem niniejsza interpretacja stanowi ponowne rozstrzygnięcie tej samej sprawy w wyniku orzeczenia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 1 lipca 2020 r., sygn. akt I SA/Po 225/20.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego zdarzenia przyszłego, wydana interpretacja traci swą aktualność.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

z zastosowaniem art. 119a;
w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2193 ze zm.), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, ul. Ratajczaka 10/12, 61-815 Poznań, za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2019 r., poz. 2325 z późn. zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Skargę wnosi się w dwóch egzemplarzach (art. 47 § 1 ww. ustawy) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała lub drogą elektroniczną na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP. W przypadku pism i załączników wnoszonych w formie dokumentu elektronicznego odpisów nie dołącza się (art. 47 § 3 ww. ustawy). W przypadku wnoszenia skargi w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii jako najwłaściwszy proponuje się kontakt z wykorzystaniem systemu teleinformatycznego ePUAP.

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

Reklama

O nas

Regulamin