Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0111-KDIB2-2.4014.226.2020.1.JS
z 30 listopada 2020 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1325, ze zm.) - Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 7 października 2020 r. (data wpływu 14 października 2020 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych przysądzenia nieruchomości w zamian za wierzytelność w postępowaniu egzekucyjnym – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 14 października 2020 r. wpłynął do Organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych przysądzenia nieruchomości w zamian za wierzytelność w postępowaniu egzekucyjnym.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

W Sp. z o.o. (Wnioskodawca) jest Spółką, w której Gmina posiada 100% udziałów. Dłużnikiem Spółki jest była pracownica, zatrudniona w Spółce w latach 1990-2013 r., która w okresie od 2004 r. do 5 marca 2013 r. dokonała kradzieży na szkodę Spółki na łączną kwotę 233.585,94 zł. Nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym wydanym przez Sąd Okręgowy z dnia 5 grudnia 2014 r. zostały zasądzone od pozwanej pracownicy na rzecz Spółki następujące należności: kwota 233.585,94 zł z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 4 marca 2013 r. do dnia zapłaty wraz z kosztami procesu w kwocie 10.137,00 zł. Nakaz zapłaty został zaopatrzony w klauzulę wykonalności w dniu 14 stycznia 2015 r. Następnie Spółka w dniu 26 stycznia 2015 r. złożyła do komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym wniosek egzekucyjny, który w dniu 16 października 2017 r. został poszerzony o egzekucję z nieruchomości. Wniosek dotyczył zabudowanej nieruchomości, której właścicielem (w 2/3 części) była dłużniczka Spółki. Po przeprowadzeniu przez komornika dwóch bezskutecznych licytacji (brak chętnych) Wnioskodawca w dniu 3 stycznia 2019 r. złożył wniosek do Sądu Rejonowego o przejęcie licytowanej nieruchomości na własność.

W dniu 14 listopada 2019 r. zostało wydane postanowienie przez Sąd Rejonowy, na podstawie którego została przysądzona własność należącej do dłużniczki Spółki nieruchomości (w 2/3 części) na rzecz składającego wniosek o przejęcie na własność wierzyciela (Wnioskodawcy) za cenę nabycia 118.666,67 zł. Wyżej opisane postanowienie o przysądzeniu własności stało się prawomocne w dniu 6 grudnia 2019 r.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy przejęcie udziału w nieruchomości należącego do dłużniczki, na podstawie postanowienia Sądu, przez wierzyciela egzekwującego – Wnioskodawcę, zgodnie z art. 984 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego na poczet długu jest objęte podatkiem od czynności cywilnoprawnych i czy należy z tego tytułu złożyć deklarację PCC-3?

Zdaniem Wnioskodawcy, na mocy orzeczenia Sądu, wydanego w postępowaniu egzekucyjnym nabycie udziału w nieruchomości na skutek jej przysądzenia w zamian za wierzytelność, która przysługiwała Wnioskodawcy wobec dłużniczki nie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, gdyż nie wywołuje ono skutków prawnych tożsamych do czynności z art. 1 ust. 1 pkt 1 wymienionej ustawy. W opisanym stanie faktycznym nie dochodzi bowiem do sprzedaży przedmiotowej nieruchomości, lecz do przysądzenia własności 2/3 części nieruchomości w związku z bezskutecznymi licytacjami, w zamian za przysługującą wierzytelność. Wskutek przysądzenia Spółka odzyskała część przysługującej jej od dłużniczki należności.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Przepis art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz.U. z 2020 r., poz. 815, ze zm.) zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy podatkowi temu podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

1. umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
2. umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,
3. (uchylona),
4. umowy darowizny – w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
5. umowy dożywocia,
6. umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności – w części dotyczącej spłat lub dopłat,
7. (uchylona),
8. ustanowienie hipoteki,
9. ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,
10. umowy depozytu nieprawidłowego,
11. umowy spółki.
    
    

Ponadto zgodnie z pkt 2 i 3 tego artykułu – podatkowi podlegają zmiany umów wymienionych w pkt 1, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych, z zastrzeżeniem ust. 3 pkt 4 a także orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne, jak czynności cywilnoprawne wymienione w pkt 1 lub 2.

Jak wynika z wyżej wskazanych przepisów w zamkniętym katalogu czynności opodatkowanych podatkiem od czynności cywilnoprawnych wskazana została między innymi umowa sprzedaży rzeczy i praw majątkowych. Podatkowi temu podlegają również orzeczenia sądów, w tym polubownych lub ugody, które wywołują takie same skutki prawne między innymi jak umowa sprzedaży. Obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych w przypadku umowy sprzedaży powstaje z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej (art. 3 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy) a w przypadku postanowienia sądu w chwili jego uprawomocnienia (art. 3 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy). Podstawę opodatkowania przy umowie sprzedaży zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych stanowi wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego. Jednocześnie zgodnie z ust. 2 tego artykułu wartość rynkową przedmiotu czynności cywilnoprawnych określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich miejsca położenia, stanu i stopnia zużycia, oraz w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju, z dnia dokonania tej czynności, bez odliczania długów i ciężarów.

Ponieważ ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych nie zawiera definicji umowy sprzedaży w tym celu należy odnieść się do przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1740). Zgodnie z definicją zawartą w art. 535 § 1 Kodeksu cywilnego – przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę. Zgodnie z powyższym, zawarcie umowy sprzedaży wymaga zobowiązania się sprzedawcy względem kupującego do przeniesienia własności rzeczy i wydania mu jej oraz wzajemnego zobowiązania się kupującego względem sprzedawcy do odebrania rzeczy i zapłaty jej ceny. Istotą kreowanego przez zawarcie takiej umowy stosunku jest przejście własności w zamian za cenę wyrażoną w pieniądzu jako nośniku „uniwersalnej” wartości ekonomicznej. Dlatego też jeżeli na rzecz osoby (wierzyciela) następuje przysądzenie własności nieruchomości w postępowaniu egzekucyjnym, zakończone prawomocnym postanowieniem sądu, które potwierdza fakt tego przysądzenia, to dla oceny sytuacji podatnika w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych znaczenie ma czy postanowienie to będzie wywierało takie same skutki jak umowa sprzedaży.

Zasady związane z udzieleniem przybicia i przysądzeniem własności na rzecz licytanta (wierzyciela) zostały określone w przepisach ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1575, ze zm. – dalej K.p.c.). Zgodnie z art. 952 K.p.c. – zajęta nieruchomość ulega sprzedaży przez licytacje publiczną. Termin licytacji nie może być wyznaczony wcześniej niż po upływie dwóch tygodni po uprawomocnieniu się opisu i oszacowania ani też uprawomocnieniem się wyroku, na podstawie którego wszczęto egzekucję. Według art. 972 K.p.c. – licytacja odbywa się publicznie w obecności i pod nadzorem sędziego albo referendarza sądowego. Na podstawie art. 983 K.p.c. – jeżeli nikt nie zgłosił wniosku o przejęcie nieruchomości w myśl artykułu poprzedzającego albo przedmiot egzekucji nie jest nieruchomością rolną, komornik na wniosek wierzyciela wyznacza drugą licytację, na której cena wywołania stanowi dwie trzecie sumy oszacowania. Cena ta jest najniższą, za którą można nabyć nieruchomość. W myśl art. 984 § 1 K.p.c. – jeżeli również na drugiej licytacji nikt nie przystąpi do przetargu, przejęcie nieruchomości na własność może nastąpić w cenie nie niższej od dwóch trzecich części sumy oszacowania, przy czym prawo przejęcia przysługuje wierzycielowi egzekwującemu i hipotecznemu oraz współwłaścicielowi. Jeżeli przedmiotem egzekucji jest nieruchomość rolna, stosuje się art. 982 z wynikającą z niniejszego przepisu zmianą co do ceny przejęcia. W wypadku gdy osoby określone w art. 982 nie skorzystają z prawa przejęcia nieruchomości rolnej, prawo to przysługuje także wierzycielowi egzekwującemu i hipotecznemu. Zgodnie z art. 987 K.p.c. – po zamknięciu przetargu sąd w osobie sędziego albo referendarz sądowy, pod którego nadzorem odbywa się licytacja, wydaje na posiedzeniu jawnym postanowienie co do przybicia na rzecz licytanta, który zaofiarował najwyższą cenę, po wysłuchaniu tak jego, jak i obecnych uczestników. Zgodnie z art. 990 K.p.c. – w postanowieniu o przybiciu wymienia się imię i nazwisko nabywcy, oznaczenie nieruchomości, datę przetargu i cenę nabycia. Składowym elementem postanowienia o przybiciu jest data przetargu, gdy nabywcą jest licytant. Jeżeli przybicie następuje po uwzględnieniu wniosku o przejęcie nieruchomości, w postanowieniu zamieszcza się datę zgłoszenia wniosku o przejęcie. Według art. 998 § 1 K.p.c. – po uprawomocnieniu się przybicia i wykonaniu przez nabywcę warunków licytacyjnych lub postanowienia o ustaleniu ceny nabycia i wpłaceniu całej ceny przez Skarb Państwa sąd wydaje postanowienie o przysądzeniu własności. Jednocześnie według art. 999 § 1 K.p.c. – prawomocne postanowienie o przysądzeniu własności przenosi własność na nabywcę i jest tytułem do ujawnienia na rzecz nabywcy prawa własności w katastrze nieruchomości oraz przez wpis w księdze wieczystej lub przez złożenie dokumentu do zbioru dokumentów. Prawomocne postanowienie o przysądzeniu własności jest tytułem wykonawczym do wprowadzenia nabywcy w posiadanie nieruchomości i opróżnienia znajdujących się na tej nieruchomości pomieszczeń bez potrzeby nadania mu klauzuli wykonalności.

Skoro zatem postanowienie o przybiciu, tak jak i postanowienie o przysądzeniu własności nieruchomości, zawiera przedmiot i cenę nabycia – podobnie jak w przypadku elementów przedmiotowo istotnych umowy sprzedaży a to ostatnie dodatkowo przenosi własność nieruchomości na rzecz wierzyciela, to postanowienie o przysądzeniu własności nieruchomości wywołuje tożsamy skutek jak umowa sprzedaży. Powoduje ono bowiem, że wierzyciel nabywa na własność konkretną nieruchomość za określoną cenę. Pomimo, iż czynność ta nie jest zawarciem umowy sprzedaży to de facto wywiera skutki tożsame ze skutkami umowy sprzedaży. Również w literaturze podmiotu, jako przykład orzeczeń, które wywołują takie same skutki prawne jak podlegające podatkowi czynności cywilnoprawne, wskazuje się m.in. przysądzenie przez sąd własności rzeczy (K. Chustecka, Podatek od czynności cywilnoprawnych w 2009 r., Warszawa 2009, s. 95).

Należy zatem uznać, że sądowe postanowienie o przysądzeniu własności jest orzeczeniem, o którym mowa w art. 1 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

W świetle powyżej powołanych przepisów, należy stwierdzić, że nabycie nieruchomości w postępowaniu egzekucyjnym, na gruncie ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych kwalifikowane jest tak jak sprzedaż i z tej przyczyny podlega temu podatkowi na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) w związku z art. 1 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Momentem powstania obowiązku podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych w związku z wydaniem postanowienia sądu o przysądzeniu własności nieruchomości, jest dzień uprawomocnienia się tego postanowienia. Z tym bowiem dniem następuje przeniesienie własności na rzecz nabywcy. Zatem z tytułu ww. czynności, stosownie do regulacji art. 3 ust. 1 pkt 3 i art. 4 pkt 1 ww. ustawy, obowiązek podatkowy powstanie z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia sądu i ciąży na kupującym. Podstawę opodatkowania w przypadku przysądzenia własności nieruchomości postanowieniem sądu, podobnie jak przy umowie sprzedaży zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych stanowi wartość rynkowa nabytej (tu przysądzonej) nieruchomości. Należy przy tym pamiętać, że taką wartość, zgodnie z art. 6 ust. 2 ww. ustawy określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich miejsca położenia, stanu i stopnia zużycia, oraz w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju, z dnia dokonania tej czynności, bez odliczania długów i ciężarów. Przeciętne ceny, o jakich mowa, zgodnie z rozważaną regulacją prawną – to ceny stosowane w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku. Okoliczność, że w stosunku do danej nieruchomości prowadzone było postępowanie egzekucyjne nie określa tej rzeczy jako rzeczy określonego rodzaju lub rzeczy określanego gatunku. Zarówno w języku potocznym jak i wypowiedziach stanowionego prawa pojęcie rodzaju albo gatunku rzeczy nie jest konstytuowane incydentalnym i przejściowym np. obciążeniem rzeczy hipoteką lub objęciem postępowaniem egzekucyjnym. Przeprowadzenie postępowania egzekucyjnego nie ma wpływu na stan rzeczy, zasadnie rozumiany jako właściwości rzeczy tworzące przedmiotową użyteczność i przeznaczenie rzeczy. Ustalenie podstawy opodatkowania ma nastąpić bowiem w oparciu o wartość rynkową rzeczy lub prawa majątkowego, a więc w oparciu o wartość, po której dana rzecz lub prawo majątkowe może być aktualnie zbyte. Dlatego też podstawy opodatkowania nie można pomniejszyć o długi i ciężary, na co wprost wskazuje ustawodawca w brzmieniu przepisu. Pojęcie „długów i ciężarów” ogólnie rzecz mówiąc obejmuje wszelkie pieniężne roszczenia związane z faktem nabycia i samym przedmiotem nabycia, łącznie z roszczeniami z tytułu poczynionych przez nabywcę nakładów na nabytą nieruchomość oraz obciążenia nabytej rzeczy lub prawa, które w chwili nabycia zmniejsza wartość rynkową tej rzeczy lub prawa. Na sposób ustalenia wartości rynkowej i jej wysokość nie mają wpływu ciążące na właścicielu nieruchomości a związane z nią zobowiązania publicznoprawne (np. podatkowe, celne) czy prywatnoprawne (np. z tytułu składek ubezpieczeniowych, niespłaconych pożyczek, kredytów czy ceny kupna, zwrotu nakładów itp.). Poniesienie wydatków związanych z nabyciem nieruchomości w drodze licytacji komorniczej tj. opłacenie kosztów egzekucyjnych na rzecz komornika sądowego nie może zatem wpływać na ustalenie wartości rynkowej nieruchomości a w konsekwencji na ustalenie podstawy opodatkowania.

W przedmiotowym wniosku Wnioskodawca wskazał, iż po przeprowadzeniu przez komornika sądowego dwóch bezskutecznych licytacji nieruchomości złożył wniosek o przyjęcie na własność nieruchomości. W dniu 14 listopada 2019 r. zostało wydane postanowienie Sądu Rejonowego, na podstawie którego została przysądzona własność należącej do dłużniczki Spółki nieruchomości (w 2/3 części) na rzecz składającego wniosek o przejęcie na własność wierzyciela (Wnioskodawcy) za cenę nabycia 118.666,67 zł. Wyżej opisane postanowienie o przysądzeniu własności stało się prawomocne w dniu 6 grudnia 2019 r.

W związku z powyższym ww. postanowienie przeniosło prawo własności nieruchomości na Wnioskodawcę i ma takie same skutki jak umowa sprzedaży co powoduje, iż na Wnioskodawcy ciążył obowiązek w podatku od czynności cywilnoprawnych. Na Wnioskodawcy ciążył również obowiązek złożenia deklaracji PCC-3. Zgodnie bowiem z art. 10 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych – podatnicy są obowiązani, bez wezwania organu podatkowego, złożyć deklarację w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych, według ustalonego wzoru, oraz obliczyć i wpłacić podatek w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego, z wyłączeniem przypadków, gdy podatek jest pobierany przez płatnika, oraz przypadków, o których mowa w ust. 1a.

W świetle powyższego stanowisko Wnioskodawcy uznać należało za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;
2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3. z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
   
   

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz.U., poz. 2193), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2019 r. poz. 2325, z późn. zm.).

Skargę wnosi się w dwóch egzemplarzach (art. 47 § 1 ww. ustawy) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała lub drogą elektroniczną na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP:

/KIS/SkrytkaESP (art. 54 § 1a ww. ustawy), w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy). W przypadku pism i załączników wnoszonych w formie dokumentu elektronicznego odpisów nie dołącza się (art. 47 § 3 ww. ustawy). W przypadku wnoszenia skargi w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii jako najwłaściwszy proponuje się kontakt z wykorzystaniem systemu teleinformatycznego ePUAP.

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.