Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0113-KDIPT1-1.4012.824.2020.1.MSU
z 22 grudnia 2020 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2020 r., poz. 1325 z późn. zm.), Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 26 października 2020 r. (data wpływu 3 listopada 2020 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie określenia, czy uregulowanie przez Zamawiającego na rzecz Wnioskodawcy kwoty wynikającej z ugody mediacyjnej podlega opodatkowaniu podatkiem VAT - jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 3 listopada 2020 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie określenia, czy uregulowanie przez Zamawiającego na rzecz Wnioskodawcy kwoty wynikającej z ugody mediacyjnej podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

… S.A. (dalej: „Wnioskodawca”) jest podatnikiem VAT czynnym i posiada siedzibę i miejsce prowadzenia działalności w Polsce. Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą związaną z branżą budowlaną. Wnioskodawca świadczy głównie usługi budowlane na rzecz podmiotów publicznych (tj. jako Generalny Wykonawca realizuje zamówienia publiczne udzielone w wyniku postępowań o udzielenie zamówienia publicznego).

W ramach prowadzonej działalności Wnioskodawca (jako Generalny Wykonawca) w latach 2014-2018 realizował zadanie zlecone przez podmiot publiczny (dalej: „Zamawiający”), które polegało m.in. na wykonaniu budowli wałowych (przeciwpowodziowych), przebudowie wskazanych odcinków wałów, robotach ubezpieczeniowych, rozbiórce i budowie 3 mostów, robotach nawierzchniowych i drogowych, przebudowie infrastruktury, wykonaniu oznakowań pionowych.

Umowa (dalej również jako: „Kontrakt”) zawarta w 2014 r. pomiędzy Wnioskodawcą a Zamawiającym, obok powyższego zakresu prac i wynagrodzenia z tytułu ich wykonania, określała również termin zakończenia prac budowlanych.

W wyniku szeregu okoliczności, powstałych w toku wykonywania robót budowlanych, ostateczny termin zakończenia prac nastąpił z opóźnieniem wynoszącym 648 dni. W znacznej części wskazane opóźnienie powstało z przyczyn, za które Wnioskodawca nie ponosi odpowiedzialności (jako główną przyczynę należy wskazać brak dostępu do terenu budowy oraz niekorzystne warunki atmosferyczne, a także konieczność wykonania dodatkowych prac na obiekcie).

Zgodnie z postanowieniami Kontraktu - Subklauzula 2.1 [Prawo dostępu do Terenu Budowy] Warunków Kontraktu oraz Dane Kontraktowe - Zamawiający był zobowiązany do udostępnienia Wykonawcy Terenu Budowy w terminie nie późniejszym niż 45 dni od daty rozpoczęcia, tj. w terminie do dnia 12.02.2015 r. (29.12.2014 r. + 45 dni).

Klauzula 2 [Zamawiający], Subklauzula 2.1 [Prawo dostępu do Terenu Budowy] Warunków Kontraktu (...) W terminie (terminach) podanym w Danych Kontraktu, Zamawiający udzieli Wykonawcy prawa dostępu do wszystkich części Terenu Budowy i użytkowania ich. (...)

Zamawiający nie dotrzymał terminu wynikającego z umowy, przekazując Wykonawcy Teren Budowy w niepełnym zakresie, tym samym Wykonawca (tj. Wnioskodawca), w terminie przewidzianym w Kontrakcie, nie otrzymał prawa dostępu do wszystkich działek określonych w sporządzonej przez Zamawiającego i przekazanej Wykonawcy Dokumentacji Projektowej i w Pozwoleniu na budowę. Okoliczność ta miała bezpośredni wpływ na nieleżące po stronie Wykonawcy opóźnienie w Robotach, równocześnie stanowiąc podstawę Kontraktową do przedłużenia Czasu na Ukończenie.

Równocześnie zgodnie treścią art. 647 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1145, dalej: „KC”), przekazanie Terenu Budowy należy do podstawowych obowiązków Inwestora. W poglądach doktryny i orzecznictwa, dotyczących kwestii związanych z procesem budowlanym wskazuje się, iż: „wśród czynności związanych z przygotowaniem robót podstawowe znaczenie ma przekazanie wykonawcy terenu budowy”, natomiast „zaniechanie wydania wykonawcy terenu, na którym ma być realizowany obiekt budowlany, tak samo jak dostarczenie mu przez zamawiającego dokumentacji projektowej dotkniętej taką wadliwością, która nie pozwala na osiągnięcie umówionego celu umowy w ogóle lub w uzgodnionym czasie, stanowi o naruszeniu obowiązków, jakie w ramach umowy o roboty budowlane przyjmuje na siebie inwestor. Tego rodzaju naruszenia obowiązków umownych przez zamawiającego mogą być źródłem szkody po stronie wykonawcy, zwłaszcza wtedy, gdy w oparciu o dostarczoną dokumentację projektową i przewidywany czas realizacji inwestycji dokonywał on ekonomicznej kalkulacji zobowiązań, jakie może zaciągnąć" - wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29.04.2016 r., sygn. akt. I CSK 306/15.

W chwili ustania tej okoliczności, tj. w związku z opóźnieniem w przekazaniu przez Zamawiającego dostępu do Terenu Budowy w zakresie kluczowych działek, Wykonawca, działając na podstawie Subklazuli 20.1 lit. c) [Roszczenie Wykonawcy], na mocy Subklazuli 8.4 lit. b) i lit.e) [Przedłużenie Czasu na Ukończenie], w związku z Subklazulą 2.1 [Prawo dostępu do terenu Budowy], przedłożył roszczenie ostateczne. Następnie, wobec braku uznania roszczenia ostatecznego przez Inżyniera Kontraktu, Wykonawca zgodnie z procedurą wskazaną w Kontrakcie w zakresie rozstrzygania sporów, złożył wniosek do powołanej przez Strony Komisji Rozjemstwa w Sporach, wnosząc o uznanie prawa Wykonawcy do wydłużenia Czasu na Ukończenie na podstawie okoliczności niezależnej od Wykonawcy i wpływającej na realizację zobowiązań Wykonawcy, jaką jest brak pełnego dostępu do Terenu Budowy z przyczyn leżących po stronie Zamawiającego.

Decyzją Komisji Rozjemstwa w Sporach z dnia 26 lipca 2017 r. Komisja uznała prawo Wykonawcy do wydłużenia Czasu na Ukończenie w związku z brakiem pełnego dostępu do Terenu budowy zgodnie z zapisami Kontraktu. Komisja wskazała również, iż bezspornym jest, iż zgodnie z postanowieniami Kontraktu subklauzula 2.1 [Prawo dostępu do Terenu Budowy] oraz Dane Kontraktowe - Zamawiający był zobowiązany do udostępnienia Wykonawcy Terenu Budowy w terminie nie późniejszym niż 45 dni od Daty Rozpoczęcia, oraz że termin ten nie został w całości przez Zamawiającego dochowany.

Niezależnie od powyższego, pod koniec 2019 r. z uwagi na powstałe opóźnienia:

1. Zamawiający wezwał Wnioskodawcę (jako Generalnego Wykonawcę) do zapłaty kary umownej za zwłokę w ukończeniu robót;
2. Wnioskodawca wystosował do Zamawiającego szereg roszczeń odszkodowawczych związanych z realizacją umowy (m.in. związanych ze szkodą, jaką doznał w związku realizacją Kontraktu w przedłużonym z winy Zamawiającego okresie).
   
   

Wykonawca i Zamawiający pozostawali zatem w sporze, co do przyczyn przekroczenia terminu zakończenie prac, a także w zakresie uprawnień do wzajemnych roszczeń z tym faktem związanych.

Po przeprowadzeniu rozmów, Strony zdecydowały o podjęciu postępowania mediacyjnego w trybie art. 183 § 2 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1460 ze zm.; dalej KPC). Celem podjęcia mediacji było m.in. uchylenie ryzyk procesowych, związanych z wzajemnymi roszczeniami.

Decyzję o podjęciu postępowania mediacyjnego uzasadniała również analiza dokonana na podstawie art. 54a ust. 1 i 2 ustawy o finansach publicznych (Dz.U. 2009 nr 157 poz. 1240 ze zm.). Zgodnie z przywołanym przepisem jednostka sektora finansów publicznych może zawrzeć ugodę w sprawie spornej należności cywilnoprawnej w przypadku dokonania oceny, że skutki ugody są dla tej jednostki lub odpowiednio Skarbu Państwa albo budżetu jednostki samorządu terytorialnego korzystniejsze niż prawdopodobny wynik postępowania sądowego albo arbitrażowego. W myśl ust. 2 tego przepisu, ocena skutków ugody nastąpi, w formie pisemnej, z uwzględnieniem okoliczności sprawy, w szczególności zasadności spornych żądań, możliwości ich zaspokojenia i przewidywanego czasu trwania oraz kosztów postępowania sądowego albo arbitrażowego.

Z perspektywy Wnioskodawcy, podjęcie postępowania mediacyjnego było dodatkowo uzasadnione ryzykiem zastosowania wobec niego art. 24 ust. 5 pkt 4 ustawy o prawie zamówień publicznych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1843 ze zm.; dalej, „ustawa o PZP”). W myśl tego przepisu Zamawiający może wykluczyć z postępowania wykonawcę, który: „(...) z przyczyn leżących po jego stronie, nie wykonał albo nienależycie wykonał w istotnym stopniu wcześniejszą umowę w sprawie zamówienia publicznego lub umowę koncesji, zawartą z zamawiającym, o którym mowa w art. 3 ust. 1 pkt 1-4, co doprowadziłoby do rozwiązania umowy lub zasądzenia odszkodowania (...)”.

Celem Wnioskodawcy było zatem m.in. uregulowanie kwestii spornych, które mogłoby wywierać negatywny wpływ na możliwość ubiegania się przez Wykonawcę o udzielenie zamówienia publicznego w innych postępowaniach, tak prowadzonych przez Zamawiającego, jak i inne podmioty publiczne.

Brak możliwości udziału w innych postępowaniach z zakresu zamówień publicznych (zarówno tych prowadzonych przez Zamawiającego, jak i inne podmioty), w istotny sposób wpłynąłby na sytuację finansową Wnioskodawcy. Jak już bowiem wyżej wspomniano, głównym przedmiotem działalności prowadzonej przez Wnioskodawcę jest świadczenie usług budowlanych na rzecz podmiotów publicznych (tj. jako Generalny Wykonawca realizuje zamówienia publiczne udzielone w wyniku postępowań o udzielenie zamówienia publicznego). Brak możliwości udziału w postępowaniu dotyczącym udzielania zamówienia publicznego w oczywisty sposób przekłada się na brak możliwości uzyskiwania przychodów.

Postępowanie mediacyjne zakończyło się zawarciem w dniu 3 czerwca 2020 r. ugody mediacyjnej pomiędzy Wnioskodawcą a Zamawiającym (dalej m.in. jako: „ugoda”).

Na mocy zawartej ugody strony postanowiły, że biorąc pod uwagę wystąpienie okoliczności, na które Generalny Wykonawca (tj. Wnioskodawca) nie miał wpływu, zasadnym jest uznanie, że odpowiedzialność za przedłużenie czasu na ukończenie realizacji przedmiotowej inwestycji o 475 dni leży po stronie Zamawiającego.

W zakresie roszczeń finansowych zgłoszonych przez Zamawiającego w przedmiocie kar umownych z tytułu zwłoki w wykonaniu Robót ustalono, że Wykonawca (tj. Wnioskodawca) zapłaci na rzecz Zamawiającego określoną w ugodzie kwotę kary umownej (dalej: „Wierzytelność Zamawiającego”).

Jednocześnie strony uzgodniły, że zasadne jest roszczenie Wnioskodawcy o zapłatę przez Zamawiającego określonej w ugodzie kwoty (dalej: „Wierzytelność Wykonawcy”) tytułem:

1. odszkodowania za szkodę, jaką doznał on (tj. Wnioskodawca) w związku z przedłużonym czasem na ukończenie,
2. odszkodowania za szkodę, jaką Wykonawca poniósł w związku z koniecznością usunięcia odpadów komunalnych na obiekcie 44.8,
3. odszkodowania za szkodę, jaką Wykonawca poniósł w związku ze wzrostem kosztów wykonania robót, w części, w jakiej ten wzrost stanowi, stosownie do treści 13.8 Warunków Kontraktu, ryzyko Zamawiającego, przy uwzględnieniu zmienionego Czasu na Ukończenie,
4. odszkodowania za szkodę w postaci utraconego zysku, jaką Wykonawca poniósł w związku z brakiem wykonania części nasypów, z uwzględnieniem mechanizmu określenia tej szkody uzgodnionego pomiędzy Stronami w Subklauzuli 12.3,
5. Warunków Kontraktu.
   
   

Strony w ugodzie określiły sposób rozliczenia wzajemnych wierzytelności. Ugoda wchodzi w życie z dniem, w którym postanowienie wydane przez właściwy sąd, a dotyczące zatwierdzenia przedmiotowej ugody, stanie się prawomocne. Na dzień złożenia przedmiotowego wniosku ugoda jest prawomocna. Przedmiot umowy o wykonanie robót budowlanych, jaką Wykonawca (tj. Wnioskodawca) zawarł z Zamawiającym został przez Wykonawcę zrealizowany w ramach pierwotnie zawartej Umowy, która nie była przedmiotem aneksów, zarówno zmieniających zakres wykonywanych prac, ich termin, jak również wynagrodzenia za realizację przedmiotu umowy.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy uregulowanie przez Zamawiającego na rzecz Wnioskodawcy kwoty opisanej powyżej w ugodzie zawartej w dniu 3 czerwca 2020 r. stanowi czynność, która nie podlega opodatkowaniu na gruncie ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 106 ze zm.; dalej: „ustawa o VAT”)?

Zdaniem Wnioskodawcy, uregulowanie przez Zamawiającego na jego rzecz kwoty opisanej powyżej w ugodzie zawartej w dniu 3 czerwca 2020 r. stanowi czynność, która nie podlega opodatkowaniu na gruncie ustawy o VAT, gdyż ma charakter rekompensaty za uszczerbek powstały w jego majątku z winy Zamawiającego.

W szczególności przedmiotowa płatność nie stanowi zapłaty za jakiekolwiek świadczenie ze strony Wnioskodawcy na rzecz Zamawiającego w wykonaniu umowy o roboty budowlane z 2014 r.

1. Ogólne uwagi dotyczące kwalifikacji danej czynności, jako podlegającej opodatkowaniu na gruncie ustawy o VAT.
   
   

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, do czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług zalicza się odpłatną dostawę towarów oraz odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Stosownie natomiast do art. 8 ust. 1 ustawy VAT, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy VAT, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7.

Usługami są zatem wszelkie odpłatne świadczenia niebędące dostawą towarów. Stąd definicja „świadczenia usług” ma charakter dopełniający definicję „dostawy towarów”. Jest ona wyrazem realizacji zasady powszechności opodatkowania podatkiem od towarów i usług transakcji wykonywanych przez podatników w ramach prowadzonej przez nich działalności gospodarczej.

Dana czynność podlega opodatkowaniu VAT jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Pojęcie „odpłatności” było przedmiotem analizy dokonywanej przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej i polskie sądy administracyjne.

Przykładowo w wyroku z 8 marca 1988 r. w sprawie Apple and Pear Development Council, Trybunał stanął na stanowisku, że daną czynność można uznać za wykonaną odpłatnie, jeśli istnieje bezpośrednio i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi i jeśli odpłatność za otrzymane świadczenie pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miałaby być opodatkowana VAT. Świadczenie może podlegać opodatkowaniu VAT jedynie w wypadku, gdy podstawę opodatkowania stanowi świadczenie wzajemne otrzymane przez świadczącego usługę.

W ślad za Trybunałem krajowe sądy administracyjne potwierdziły, że wynagrodzenie należne za wykonanie usługi musi mieć formę przysporzenia (zwiększenia aktywów po stronie beneficjenta usługi) z tytułu konkretnego świadczenia. W sytuacjii kar, czy odszkodowań lub innego rodzaju rekompensat, brak jest zachowania symetrii pomiędzy świadczeniem a wynagrodzeniem (tak m.in. WSA w Warszawie w wyroku z 1 kwietnia 2008 r„ sygn. III SA/Wa 2166/07).

Z przytoczonego orzecznictwa wynika, że ilekroć nie da się zidentyfikować konkretnego świadczenia, z którym można bezpośrednio związać otrzymaną płatność, to taka płatność nie podlega opodatkowaniu VAT.

Aby zatem uznać dane świadczenie za odpłatne świadczenie, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a beneficjentem i w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Zatem pod pojęciem odpłatności dostawy towarów lub odpłatności świadczenia usług rozumieć należy prawo podmiotu dokonującego dostawy towarów lub świadczącego usługę do żądania od nabywcy towaru, odbiorcy usługi lub osoby trzeciej zapłaty ceny lub ekwiwalentu (np. w postaci świadczenia wzajemnego).

W konsekwencji, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług będzie podlegało tylko to świadczenie (usługa), w przypadku którego istnieje konsument, tj. odbiorca świadczenia odnoszący z niego choćby potencjalną korzyść. Dopóki nie istnieje podmiot, który odnosiłby lub powinien odnosić konkretne korzyści o charakterze majątkowym związanym z danym świadczeniem, dopóty świadczenie to nie będzie usługą podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W związku z powyższym czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług, a otrzymanym wynagrodzeniem istnieje wówczas, gdy jest możliwe zidentyfikowanie bezpośredniej i jasno zindywidualizowanej korzyści na rzecz dostawcy towaru lub świadczącego usługę oraz gdy świadczenie wzajemne pozostaje w bezpośrednim związku ze świadczeniem dokonanej czynności.

Mając na uwadze powyższe rozważania Wnioskodawca pragnie w tym miejscu podkreślić, że płatność ze strony Zamawiającego z tytułu szkody, jaką Wnioskodawca doznał w związku z koniecznością poniesienia kosztów w przedłużonym czasie na ukończenie prac, nie jest transakcją ekwiwalentną (tj. świadczeniem w zamian za wynagrodzenie).

Jak bowiem zaznaczono w opisie zdarzenia przyszłego, przedmiot umowy o wykonanie robót budowlanych, jaką Wykonawca (tj. Wnioskodawca) zawarł z Zamawiającym został przez Wykonawcę zrealizowany w ramach pierwotnie zawartej Umowy, która nie była przedmiotem aneksów, zarówno zmieniających zakres wykonywanych prac, ich termin, jak również wynagrodzenia za realizację przedmiotu umowy.

Wnioskodawca pragnie zauważyć, że w umowie zawartej w 2014 r. strony określiły wynagrodzenie z tytułu wykonania zamówienia, które zgodnie z warunkami zawartej Umowy w związku z realizacją przedmiotu Umowy zostało rozliczone w całości przez Wykonawcę (tj. Wnioskodawcę) i Zamawiającego (uregulowane przez Zamawiającego) i opodatkowane VAT.

Ze strony Wnioskodawcy zawarcie ugody nie stanowiło zgody na poniesienie przez nią dodatkowych kosztów powstałych w przedłużonym czasie na ukończenie.

Nie występuje zatem bezpośredni związek pomiędzy otrzymaną kwotą a zachowaniem Wnioskodawcy. Istotnym jest, że Wnioskodawca otrzymał wynagrodzenie za roboty budowlane w kwocie ustalonej wcześniej z Zamawiającym wynikające z zawartej z nim umowy i świadczenie to było opodatkowane VAT.

Kwota otrzymana na podstawie ugody nie jest wynagrodzeniem za usługi budowlane wykonywane przez Wnioskodawcę, ale odszkodowaniem, które Spółka uzyskała w drodze ugody mediacyjnej.

Jak wskazano w ugodzie, kwota, jaką ma otrzymać Wnioskodawca od Zamawiającego, zostanie zapłacona tytułem odszkodowania za szkodę w majątku, jaką Wykonawca doznał w związku działaniem/zaniechaniem Zamawiającego (brak przekazania terenu), co spowodowało uszczuplenie majątku Wykonawcy.

Podkreślenia wymaga, że ostateczny termin zakończenia prac nastąpił z opóźnieniem wynoszącym 648 dni. W znacznej części wskazane opóźnienie powstało z przyczyn, za które Wnioskodawca nie ponosi odpowiedzialność (jako główną przyczynę należy wskazać brak dostępu do terenu budowy oraz niekorzystne warunki atmosferyczne, a także konieczność wykonania dodatkowych prac na obiekcie). Podkreślenia wymaga, że zgodnie z zawartą ugodą Strony postanowiły, że biorąc pod uwagę wystąpienie okoliczności, na które Generalny Wykonawca (tj. Wnioskodawca) nie miał wpływu, zasadnym jest przedłużenie czasu na ukończenie realizacji przedmiotowej inwestycji.

2. Ustalenie statusu płatności dokonanej przez Zamawiającego na rzecz Wnioskodawcy jako czynności o charakterze odszkodowawczym, która nie podlega opodatkowaniu na gruncie ustawy o VAT.
   
   

W ocenie Wnioskodawcy, jeżeli płatności o charakterze odszkodowawczym nie mają bezpośredniego związku z żadną czynnością mającą charakter świadczenia ze strony podmiotu zobowiązanego, wówczas kwota otrzymanych odszkodowań nie będzie mieściła się w katalogu czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT i jako taka nie będzie podlegała opodatkowaniu tym podatkiem.

Należy zauważyć, że przepisy podatkowe nie definiują pojęcia odszkodowania, dlatego w tym zakresie należy zatem posiłkować się przepisami prawa cywilnego.

Przepis art. 471 KC stanowi, że dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Natomiast w myśl art. 361 § 1 i § 2 KC, zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła.

W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Istotą odszkodowań jest rekompensata za szkodę, a nie płatność za świadczenie. Zapłata ta nie jest też związana z zobowiązaniem otrzymującego tę kwotę do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub tolerowania czynności lub sytuacji. W przypadku, gdy odszkodowanie wynika z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, jego istota sprowadza się do naprawienia wyrządzonej w związku z tym szkody.

Oczywiście konieczną przesłanką odpowiedzialności odszkodowawczej przewidzianej w art. 471 KC jest także, obok niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, szkoda na majątku w rozumieniu art. 361 § 2 KC.

Tak więc, zdaniem Wnioskodawcy, Zamawiający, co do zasady, ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą, jeżeli łącznie spełnione są trzy przesłanki:

1. miało miejsce niewykonanie lub nienależyte wykonanie przez niego zobowiązania w związku z okolicznościami, za które odpowiedzialność on ponosi,
2. doszło do powstania szkody w majątku kontrahenta,
3. istnieje związek przyczynowy między niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem zobowiązania a powstałą szkodą.
   
   

Bazując na opisie zdarzenia przyszłego, w ocenie Wnioskodawcy, należy uznać, że wszystkie przesłanki odpowiedzialności kontraktowej odszkodowawczej zostały spełnione ponieważ:

1. Zamawiający, pomimo ciążącego na nim zobowiązania do przekazania terenu pod plac budowy, nie wykonał ich w terminie umownym - co spełnia przesłankę nr 1 wskazaną powyżej,
2. na skutek czego majątek Wykonawcy został uszczuplony - co spełnia przesłankę nr 2 wskazaną powyżej,
3. istnieje bezpośredni związek przyczynowy między niewykonaniem zobowiązania przez Zamawiającego a uszczupleniem majątku Wykonawcy, co znajduje potwierdzenie w treści zawartej Ugody.
   
   

Zgodnie z art. 647 KC, przez umowę o roboty budowlane wykonawca zobowiązuje się do oddania przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i z zasadami wiedzy technicznej, a inwestor zobowiązuje się do dokonania wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót, w szczególności do przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu oraz do odebrania obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia.

Przekazanie Terenu Budowy należy zatem do podstawowych obowiązków Inwestora (Zamawiającego). W poglądach doktryny i orzecznictwa, dotyczących kwestii związanych z procesem budowlanym wskazuje się, iż: „wśród czynności związanych z przygotowaniem robót podstawowe znaczenie ma przekazanie wykonawcy terenu budowy”, natomiast „zaniechanie wydania wykonawcy terenu, na którym ma być realizowany obiekt budowlany, tak samo jak dostarczenie mu przez zamawiającego dokumentacji projektowej dotkniętej taką wadliwością, która nie pozwala na osiągnięcie umówionego celu umowy w ogóle lub w uzgodnionym czasie, stanowi o naruszeniu obowiązków, jakie w ramach umowy o roboty budowlane przyjmuje na siebie inwestor. Tego rodzaju naruszenia obowiązków umownych przez zamawiającego mogą być źródłem szkody po stronie wykonawcy, zwłaszcza wtedy, gdy w oparciu o dostarczoną dokumentację projektową i przewidywany czas realizacji inwestycji dokonywał on ekonomicznej kalkulacji zobowiązań, jakie może zaciągnąć” - wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29.04.2016 r., sygn. akt: I CSK 306/15.

Zdaniem Wnioskodawcy, Płatność otrzymana ze strony Zamawiającego jest świadczeniem mającym naprawić szkodę spowodowaną niewłaściwym działaniem bądź zaniechaniem (tj. brak przekazania terenu). Jest to zatem roszczenie o innym charakterze niż roszczenie o wykonanie umowy. Ma ono bowiem na celu wyrównanie uszczerbku wywołanego nieprawidłowym i zawinionym zachowaniem kontrahenta.

W świetle powyższego, otrzymana przez Wnioskodawcę kwota tytułem odszkodowania za szkodę, jaką Wykonawca doznał w związku z koniecznością poniesienia kosztów w przedłużonym czasie na ukończenie, nie może zostać uznana za wynagrodzenie należne w związku ze świadczeniem usług budowlanych lub jakichkolwiek innych usług.

Celem podpisania ugody było m.in.:

1. uzyskanie rekompensaty/odszkodowania za poniesioną szkodę z przyczyn leżących po stronie Zamawiającego
2. unikniecie ryzyka dalszych szkód w majątku Wykonawcy (tj. Wnioskodawcy),
3. polubowne rozwiązanie sporu bez ryzyka narażania Wykonawcy (tj. Wnioskodawcy) na wykluczenie z możliwości startowania w przetargach publicznych.
   
   

Należy ponownie wyraźnie podkreślić, że ze strony Wnioskodawcy zawarcie ugody nie stanowiło zgody na poniesienie przez nią dodatkowych kosztów powstałych w przedłużonym czasie na ukończenie. Wnioskodawca pragnie zauważyć, że w umowie zawartej w 2014 r. strony określiły wynagrodzenie z tytułu wykonania zamówienia, które zgodnie z warunkami zawartej Umowy w związku z realizacją przedmiotu Umowy zostało rozliczone w całości przez Wykonawcę (tj. Wnioskodawcę) i Zamawiającego (uregulowane przez Zamawiającego) i opodatkowane VAT.

3. Podsumowanie
   
   

W ocenie Wnioskodawcy, kwota otrzymana od Zamawiającego tytułem odszkodowania za uszczuplenie majątku Wykonawcy doznaną z przyczyn leżących po stronie Zamawiającego nie spełnia warunków czynności opodatkowanej VAT.

Jak już wcześniej zostało wyjaśnione, nie istnieje bezpośrednio i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie Wnioskodawcy, gdyż otrzymana kwota stanowi odszkodowanie, tj. formę rekompensaty, zadośćuczynienia za poniesienie dodatkowych kosztów/poniesione straty związanych z przedłużeniem inwestycji, które to przedłużenie spowodowane zostało nienależytym wykonaniem zobowiązań umownych przez Zamawiającego.

Nie istnieje również żadne przysporzenie po stronie Zamawiającego związane z uregulowaniem przedmiotowej płatności. W zamian za uregulowanie tej kwoty Zamawiający nie otrzymuje od Wnioskodawcy żadnej bezpośrednio i jasno zindywidualizowanej korzyści. Nie ma u niego przysporzenia, wręcz przeciwnie - ponosi stratę związaną z tym, że doszło do opóźnienia w wykonaniu przedmiotu umowy, za co Wnioskodawca domaga się rekompensaty i którą to rekompensatę otrzymał.

Należy również wskazać, że nie występuje bezpośredni związek pomiędzy otrzymaną kwotą a zachowaniem Wnioskodawcy. Istotnym jest, że Wnioskodawca otrzymał wynagrodzenie za roboty budowlane w kwocie ustalonej wcześniej z Zamawiającym, wynikające z zawartej z nim umowy i świadczenie to było opodatkowane VAT. Kwota otrzymana na podstawie ugody nie jest wynagrodzeniem za usługi budowlane wykonywane przez Wnioskodawcę, ale odszkodowaniem, które Spółka uzyskała w drodze ugody mediacyjnej.

W świetle powyższego należy zatem uznać, że uregulowanie przez Zamawiającego na rzecz Wnioskodawcy kwoty określonej w ugodzie zawartej w dniu 3 czerwca 2020 r. stanowi czynność, która nie podlega opodatkowaniu na gruncie ustawy o VAT, gdyż ma charakter rekompensaty za uszczerbek powstały w jego majątku z winy Zamawiającego. W szczególności przedmiotowa płatność nie stanowi zapłaty za jakiekolwiek świadczenie ze strony Wnioskodawcy na rzecz Zamawiającego w wykonaniu umowy o roboty budowlane z 2014 r.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z treścią art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2020 r. poz. 106, z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą”, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 7 ust. 1 cyt. ustawy przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Stosownie natomiast do art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
   
   

Przez świadczenie należy zatem rozumieć każde zachowanie niebędące dostawą towarów i świadczone na rzecz innego podmiotu. Powołane przepisy wskazują, że pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres, gdyż nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji. Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Należy jednak zaznaczyć, że nie każde powstrzymanie się od działania czy tolerowanie czynności lub sytuacji może zostać uznane za usługę w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od towarów i usług.

Z kolei z treści powołanego art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług co do zasady podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie. Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Przy czym przepisy ustawy nie określają postaci wynagrodzenia. Dana usługa podlega opodatkowaniu VAT wówczas, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą, a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych.

Warto w tym miejscu wskazać, że kwestia odpłatności była wielokrotnie przedmiotem rozstrzygnięć Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. I tak, przykładowo w wyroku z dnia 8 marca 1988 r. w sprawie C-102/86 Apple and Pear Development Council przeciwko Commissioners of Customs and Excise, TSUE uznał, że określoną czynność można uznać za wykonaną odpłatnie, jeśli istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi, a ponadto gdy odpłatność za otrzymane świadczenie pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miała być opodatkowana VAT.

Na uwagę zasługuje także orzeczenie z dnia 3 marca 1994 r. w sprawie C-16/93 R. J. Tolsma przeciwko Inspecteur der Omzetbelasting Leeuwarden, gdzie podkreślono, że usługi świadczone są za wynagrodzeniem, wyłącznie jeżeli istnieje stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a jej odbiorcą, na mocy którego występuje świadczenie wzajemne, przy czym wynagrodzenie otrzymane przez świadczącego usługę stanowi wartość przekazywaną w istocie w zamian za usługę wyświadczoną jej odbiorcy.

W konsekwencji należy stwierdzić, że aby uznać dane świadczenie za świadczenie odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a beneficjentem, i w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Tym samym, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług będzie podlegało tylko to świadczenie (usługa), w przypadku którego istnieje konsument, tj. odbiorca świadczenia odnoszący z niego choćby potencjalną korzyść.

Z opisu sprawy wynika, iż Wnioskodawca jest podatnikiem VAT czynnym i posiada siedzibę i miejsce prowadzenia działalności w Polsce. Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą związaną z branżą budowlaną. Wnioskodawca świadczy głównie usługi budowlane na rzecz podmiotów publicznych. W ramach prowadzonej działalności Wnioskodawca w latach 2014-2018 realizował zadanie zlecone przez podmiot publiczny, które polegało m.in. na wykonaniu budowli wałowych (przeciwpowodziowych), przebudowie wskazanych odcinków wałów, robotach ubezpieczeniowych, rozbiórce i budowie 3 mostów, robotach nawierzchniowych i drogowych, przebudowie infrastruktury, wykonaniu oznakowań pionowych. Umowa zawarta w 2014 r. pomiędzy Wnioskodawcą a Zamawiającym obok powyższego zakresu prac i wynagrodzenia z tytułu ich wykonania, określała również termin zakończenia prac budowlanych. Ostateczny termin zakończenia prac nastąpił z opóźnieniem wynoszącym 648 dni. Zamawiający nie dotrzymał terminu wynikającego z umowy, przekazując Wykonawcy Teren Budowy w niepełnym zakresie, tym samym Wykonawca, tj. Wnioskodawca, w terminie przewidzianym w Kontrakcie nie otrzymał prawa dostępu do wszystkich działek określonych w sporządzonej przez Zamawiającego i przekazanej Wykonawcy Dokumentacji Projektowej i w Pozwoleniu na budowę. Okoliczność ta miała bezpośredni wpływ na nie leżące po stronie Wykonawcy opóźnienie w Robotach, równocześnie stanowiąc podstawę Kontraktową do przedłużenia Czasu na Ukończenie. Wykonawca i Zamawiający pozostawali zatem w sporze, co do przyczyn przekroczenia terminu zakończenie prac, a także w zakresie uprawnień do wzajemnych roszczeń z tym faktem związanych. Decyzją Komisji Rozjemstwa w Sporach z dnia 26 lipca 2017 r. Komisja uznała prawo Wykonawcy do wydłużenia Czasu na Ukończenie w związku z brakiem pełnego dostępu do Terenu budowy zgodnie z zapisami Kontraktu. Po przeprowadzeniu rozmów, Strony zdecydowały o podjęciu postępowania mediacyjnego. Celem podjęcia mediacji było m.in. uchylenie ryzyk procesowych, związanych z wzajemnymi roszczeniami. Celem Wnioskodawcy było zatem m.in. uregulowanie kwestii spornych, które mogłoby wywierać negatywny wpływ na możliwość ubiegania się przez Wykonawcę o udzielenie zamówienia publicznego w innych postępowaniach, tak prowadzonych przez Zamawiającego jak i inne podmioty publiczne. Postępowanie mediacyjne zakończyło się zawarciem w dniu 3 czerwca 2020 r. ugody mediacyjnej pomiędzy Wnioskodawcą a Zamawiającym.

W związku z powyższym opisem sprawy Wnioskodawca powziął wątpliwość, czy uregulowanie przez Zamawiającego na rzecz Wnioskodawcy kwoty wynikającej z ugody podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W odniesieniu do powyższych wątpliwości należy wskazać, że przy określeniu, czy miała miejsce czynność podlegająca opodatkowaniu istotne jest określenie, czy wykonywano świadczenie i czy wynagrodzenie z tytułu wykonywania tego świadczenia miało być wypłacone.

Niemniej muszą być przy tym spełnione następujące warunki:

• w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona (nabywca) jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,
  

• świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).
  
  
  

Należy przy tym podkreślić, że oba ww. warunki powinny być spełnione łącznie, aby świadczenie podlegało – jako usługa – opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Kwestie odszkodowań, jak i kar umownych z tytułu niewywiązania się z warunków umowy regulują przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2020 r. poz. 1740). Odszkodowanie jest zapłatą za wyrządzone szkody, poniesione przez kogoś straty.

Zgodnie z art. 361 § 1 i 2 Kodeksu cywilnego, zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy, lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Na gruncie prawa cywilnego odszkodowanie za doznaną szkodę majątkową lub niemajątkową uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody. Ponadto między zdarzeniem a zaistniałą w jego wyniku szkodą musi istnieć związek przyczynowy.

Zgodnie z art. 471 Kodeksu cywilnego, dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

W świetle wyżej przytoczonych przepisów, na gruncie stosunków cywilnoprawnych szkoda polega na nienależytym wykonaniu bądź niewykonaniu zobowiązania przez dłużnika, istnienia adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy działaniem lub zaniechaniem a szkodą. Brak tych przesłanek powoduje, że nie mamy do czynienia ze szkodą, za powstanie której dłużnik zobowiązany jest do wypłaty odszkodowania. Istotą odszkodowań nie jest zatem płatność za świadczenie, lecz rekompensata za szkodę. W takim przypadku nie mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną – świadczenie w zamian za wynagrodzenie – co oznacza, że otrzymane odszkodowanie nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony podatnika. Zapłata taka nie jest też związana z zobowiązaniem się otrzymującego daną kwotę do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub tolerowania czynności lub sytuacji.

Ustalanie statusu wypłacanej rekompensaty, jako podlegającej bądź niepodlegającej opodatkowaniu VAT, należy więc oceniać w kontekście związku z konkretnym świadczeniem.

TSUE w sprawie o sygnaturze C-277/05 Societe Thermale D`Eugenie - Les - Bains stwierdził, że: „Artykuły 2 ust. 1 i 6 ust. 1 Szóstej Dyrektywy Rady 77/388/EWG z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych - wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku, powinny być interpretowane w ten sposób, że kwoty zapłacone tytułem zadatku w ramach umów dotyczących świadczenia usług hotelarskich podlegających podatkowi VAT, w przypadku, gdy klient skorzysta z uprawnienia do odwołania rezerwacji, a kwoty te są zatrzymywane przez przedsiębiorstwo hotelarskie, należy uznać za odszkodowanie ryczałtowe płacone w celu naprawienia szkody poniesionej w następstwie niewykonania umowy przez klienta, bez bezpośredniego związku z jakąkolwiek odpłatnie świadczoną usługą, które jako takie nie podlega opodatkowaniu”.

Zagadnienie dotyczące kar umownych regulują przepisy Działu II „Skutki niewykonania zobowiązań” ustawy Kodeks cywilny.

I tak, zgodnie z art. 483 § 1 Kodeksu cywilnego, można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna).

Przepis art. 483 Kodeksu cywilnego jest bezwzględnie obowiązującym przepisem prawa, tzn. kary umowne mogą być wyłącznie sankcją za niewykonanie lub niewłaściwe wykonanie zobowiązań niepieniężnych. Odstąpienie od umowy stanowi realizację uprawnień związanych z określonymi wypadkami niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązań z umów wzajemnych i skuteczne odstąpienie od umowy stanowi w pewnym sensie potwierdzenie, że istotnie miał miejsce przypadek niewykonania lub nienależytego wykonania umowy przez drugą stronę.

Z cyt. wyżej art. 483 § 1 Kodeksu cywilnego wynika, że kara umowna jest dodatkowym zastrzeżeniem umownym, wprowadzanym do umowy w ramach swobody kontraktowania, mającym na celu wzmocnienie skuteczności więzi powstałej między stronami w wyniku zawartej przez nie umowy i służy realnemu wykonaniu zobowiązań. Przewidziany umową obowiązek zapłaty kary umownej ma w stosunku do zasadniczego obowiązku dłużnika wynikającego z tej umowy charakter uboczny (akcesoryjny).

Mając na uwadze powyższe regulacje prawne należy wskazać, że kary umowne mogą być wyłącznie sankcją za niewykonanie lub niewłaściwe wykonanie zobowiązań. Zastrzeżenie kary umownej można zatem traktować jako formę uproszczenia redakcji warunków umowy, która pozwala na przyjęcie przez strony, że wypadki niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, stanowią jednocześnie podstawę do domagania się zapłaty kary umownej.

Trzeba zaznaczyć, że bez znaczenia pozostaje nazwa danej płatności. Istotnym jest natomiast, czy stanowi ona zapłatę za konkretne świadczenie czy też jest odszkodowaniem w znaczeniu wyżej opisanym.

Jeżeli płatności o charakterze odszkodowawczym nie będą miały bezpośredniego związku z żadną czynnością, mającą charakter świadczenia ze strony podmiotu zobowiązanego, wówczas kwota otrzymanych odszkodowań nie będzie mieściła się w katalogu czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy i jako taka nie będzie podlegała opodatkowaniu tym podatkiem.

Odwołując się zatem do art. 361 i art. 471 Kodeksu cywilnego należy stwierdzić, że istotą odszkodowań nie jest płatność za świadczenie, lecz rekompensata za szkodę. W takim przypadku nie występuje świadczenie w zamian za wynagrodzenie, a zatem otrzymane odszkodowanie nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony podatnika. Zapłata ta nie jest też związana z zobowiązaniem się otrzymującego daną kwotę do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub tolerowania czynności lub sytuacji.

Także w przypadku, gdy odszkodowanie wynika z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, jego istota sprowadza się do naprawienia wyrządzonej w związku z tym szkody. Innymi słowy, przesłanką odszkodowania przewidzianego w art. 471 Kodeksu cywilnego jest nie samo niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania, a spowodowanie tym szkody w rozumieniu art. 361 § 2 Kodeksu cywilnego.

Uwzględniając powyższe przepisy w kontekście okoliczności sprawy przedstawionych we wniosku stwierdzić należy, że w przedmiotowej sprawie przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące szkody czy kar umownych nie mają zastosowania, gdyż przepisy art. 361 Kodeksu cywilnego dotyczą szkody wyrządzonej na majątku, a art. 471 Kodeksu cywilnego dotyczy szkody z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy – a z takimi przypadkami nie mamy do czynienia w opisanej sytuacji.

Z opisu sprawy wynika bowiem, że Wnioskodawca wraz z Zamawiającym w dniu 3 czerwca 2020 r. zawarli ugodę mediacyjną, na mocy której strony postanowiły, że biorąc pod uwagę wystąpienie okoliczności, na które Wnioskodawca nie miał wpływu, zasadnym jest uznanie, że odpowiedzialność za przedłużenie czasu na ukończenie realizacji przedmiotowej inwestycji o 475 dni leży po stronie Zamawiającego. Ponadto strony uzgodniły, że zasadne jest roszczenie Wnioskodawcy o zapłatę przez Zamawiającego określonej w ugodzie kwoty tytułem:

1. odszkodowania za szkodę, jaką doznał Wnioskodawca w związku z przedłużonym czasem na ukończenie,
2. odszkodowania za szkodę, jaką Wykonawca poniósł w związku z koniecznością usunięcia odpadów komunalnych na obiekcie 44.8,
3. odszkodowania za szkodę, jaką Wykonawca poniósł w związku ze wzrostem kosztów wykonania robót, w części, w jakiej ten wzrost stanowi, stosownie do treści 13.8 Warunków Kontraktu, ryzyko Zamawiającego, przy uwzględnieniu zmienionego Czasu na Ukończenie,
4. odszkodowania za szkodę w postaci utraconego zysku, jaką Wykonawca poniósł w związku z brakiem wykonania części nasypów, z uwzględnieniem mechanizmu określenia tej szkody uzgodnionego pomiędzy Stronami w Subklauzuli 12.3,
5. Warunków Kontraktu.
   
   

Wnioskodawca zawarł tym samym z Zamawiającym odrębną umowę (Ugodę) w zakresie kompensowania wszystkich dodatkowych kosztów (nieprzewidzianych umową zawartą wcześniej pomiędzy Zamawiającym a Wnioskodawcą) poniesionych przez Wnioskodawcę w toku realizacji robót. W związku z tym należy przyjąć, że Wnioskodawca oraz Zamawiający, wyszczególniając okoliczności powodujące powstanie dodatkowych kosztów po stronie Wnioskodawcy, przewidzieli dodatkowe świadczenie pieniężne na rzecz Wnioskodawcy z tego tytułu, które nie było objęte wynagrodzeniem określonym w umowie podstawowej.

Z przedstawionych we wniosku okoliczności wynika, iż w rozpatrywanym przypadku mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną – świadczenie w zamian za wynagrodzenie określone w odrębnej umowie - ugodzie. Jak stwierdzono wyżej, świadczeniem jest każde zachowanie polegające na działaniu, zaniechaniu działania lub znoszeniu (tolerowaniu) określonej sytuacji lub stanu rzeczy.

Jak wynika z okoliczności sprawy, otrzymane płatności stanowią należność wynikającą wprost z łączącego Wnioskodawcę i Zamawiającego stosunku zobowiązaniowego, w tym zwrot określonych kosztów. Tym samym, wynagrodzenie wypłacone Wnioskodawcy nie nastąpiło na skutek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania. Natomiast samo określenie przez Strony należnych należności jako odszkodowanie nie zmienia faktycznego ich charakteru. Zatem, wypłatę określonej w umowie kwoty pieniężnej przez Zamawiającego należy traktować jako świadczenie wykonywane na rzecz drugiej strony, co wypełnia wskazaną przesłankę uznania za usługę w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy. Należy zwrócić uwagę, że w przypadku opisanym we wniosku możemy wskazać konkretnego beneficjenta tej usługi – Zamawiającego, który w związku z zaistnieniem określonych okoliczności jest zobowiązany do wypłaty ustalonego w umowie wynagrodzenia.

W konsekwencji należy stwierdzić, że przedmiotowe wynagrodzenie wypłacone Wnioskodawcy stanowi wynagrodzenie za odpłatne świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, wynikające wprost z zawartej między Stronami ugody.

Podsumowując, w analizowanej sprawie uregulowanie przez Zamawiającego na rzecz Wnioskodawcy kwoty opisanej powyżej w ugodzie zawartej w dniu 3 czerwca 2020 r. nie spełnia funkcji odszkodowawczej i mieści się w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu wymienionych w art. 5 ust. 1 ustawy jako odpłatne świadczenie usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy i w konsekwencji podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

Tym samym, stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Tut. Organ informuje, iż wydana interpretacja dotyczy tylko sprawy będącej przedmiotem wniosku (zapytania). Inne kwestie przedstawione we wniosku, które nie zostały objęte pytaniem nie mogą być – zgodnie z art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej – rozpatrzone.

Zaznacza się także, że zgodnie z art. 14b § 3 ustawy Ordynacja podatkowa, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, wydana interpretacja traci swą aktualność.

Jednocześnie należy podkreślić, że niniejsza interpretacja została wydana na podstawie przedstawionego we wniosku opisu sprawy, co oznacza, że w przypadku, gdy w toku postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej zostanie określony odmienny stan sprawy, interpretacja nie wywoła w tym zakresie skutków prawnych.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;
2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3. z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
   
   

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2193, z późn. zm.), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w ….., za pośrednictwem Organu, który ją wydał (art. 54 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2019 r., poz. 2325, z późn. zm.). Skargę wnosi się w dwóch egzemplarzach (art. 47 § 1 ww. ustawy) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała lub drogą elektroniczną na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 54 § 1a ww. ustawy), w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy). W przypadku pism i załączników wnoszonych w formie dokumentu elektronicznego odpisów nie dołącza się (art. 47 § 3 ww. ustawy).

W przypadku wnoszenia skargi w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii jako najwłaściwszy proponuje się kontakt z wykorzystaniem systemu teleinformatycznego ePUAP.

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.