2021.02.08 - Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej

Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0114-KDIP2-1.4010.412.2020.2.KS
z 8 lutego 2021 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2020 r., poz. 1325 ze zm.), Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku z 18 listopada 2020 r. (data wpływu 19 listopada 2020 r.) uzupełnionym pismem z dnia 29 stycznia 2021 r. (data nadania 29 stycznia 2021 r., data wpływu 29 stycznia 2021 r.) na wezwanie z dnia 19 stycznia 2021 r. nr 0114-KDIP2-1.4010.412.2020.1.KS, (data nadania 20 stycznia 2021 r., data doręczenia 25 stycznia 2021 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego, dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych, w zakresie możliwości i momentu zaliczenia wartości strat w środkach obrotowych z tytułu wyłudzonych pożyczek w związku z oszustwem polegającym na „kradzieży tożsamości” do kosztów uzyskania przychodów Wnioskodawcy:

udzielanych w kanale offline – jest prawidłowe,

udzielanych w kanale online – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 19 listopada 2020 r do tutejszego organu wpłynął ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych, w zakresie możliwości i momentu zaliczenia wartości strat w środkach obrotowych z tytułu wyłudzonych pożyczek w związku z oszustwem polegającym na „kradzieży tożsamości” do kosztów uzyskania przychodów Wnioskodawcy.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny i zdarzenie przyszłe:

A sp. z o.o. (dalej jako: Wnioskodawca, Spółka) jest spółką prawa polskiego, mającą siedzibę i miejsce zarządu w Polsce. Wnioskodawca jest podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych i podlega w Polsce obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów, bez względu na miejsce ich osiągania (nieograniczony obowiązek podatkowy) w rozumieniu art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1406). Głównym przedmiotem działalności Wnioskodawcy jest udzielanie pożyczek klientom indywidualnym będącym osobami fizycznymi nie prowadzącymi działalności gospodarczej (PKD 64.92.Z).

Wnioskodawca oferuje swoim klientom (dalej jako: Pożyczkobiorcy, Klient) usługi finansowe w dwóch kanałach dystrybucji - online oraz offline. Kanał online służy do udzielania pożyczek przez Internet. Natomiast kanał offline polega na sprzedaży pożyczek poprzez zewnętrznych pośredników (agentów, brokerów), z którymi współpracuje Spółka. Spółka w ramach prowadzonej działalności gospodarczej stosuje wewnętrzne procedury mające na celu zapobieganie i przeciwdziałanie wyłudzeniom pożyczek. Rodzaj stosowanej procedury oraz wykonywanych czynności weryfikacyjnych uzależniony jest od kanału dystrybucji wykorzystywanego do oferowania Klientom pożyczek.

W przypadku pożyczek udzielanych w kanale offline, gdzie Wnioskodawca współpracuje z pośrednikami, potencjalny Klient Spółki przed zawarciem umowy podlega weryfikacji bezpośredniej polegającej na sprawdzeniu danych z przedstawionego przez Klienta dowodu osobistego. Następnie Klient weryfikowany jest poprzez odpytania różnych biur informacji gospodarczych. We wskazanych bazach dłużników weryfikowana jest nie tylko wiarygodność kredytowa Pożyczkobiorcy (tzn. to czy Klient nie ma zaległości w swoich zobowiązaniach) ale ponadto Spółka na podstawie danych wynikających z baz dłużników dokonuje także dodatkowej weryfikacji danych osobowych Klienta takich jak numer PESEL, numer dowodu osobistego, adresy zamieszkania. Jeżeli na którymś z powyższych etapów weryfikacji, Spółka poweźmie wątpliwość, co do autentyczności przedstawianych przez potencjalnego Klienta danych, wniosek pożyczkowy podlega odrzuceniu lub sprawa przekazywana jest do dalszej analizy przez analityka Spółki, który przeprowadza dalszą weryfikację polegającą m.in. na wykonywaniu telefonów na podane przez Klientów numery telefonów w celu uzyskania dodatkowych informacji. Pożyczki udzielane są jedynie Pożyczkobiorcom, którzy przejdą pozytywnie cały proces weryfikacyjny.

W przypadku pożyczek udzielanych w kanale online, weryfikacja dokonywana jest w dwóch modelach: weryfikacji w pełni automatycznej oraz dodatkowej weryfikacji manualnej jeśli weryfikacja automatyczna nie daje jednoznacznego pozytywnego wyniku weryfikacji Klienta. Wnioskodawca w modelu automatycznym weryfikuje dane przedstawione przez potencjalnego Klienta za pomocą systemów weryfikacyjnych (w tym biur informacji gospodarczej), do których dostęp Spółka nabywa od podmiotów trzecich. Jeden z systemów wykorzystywanych przez Wnioskodawcę pozwala na potwierdzenie tożsamości oraz historii transakcji dokonywanych przez Pożyczkobiorcę za pośrednictwem jego rachunku bankowego. Wnioskodawca korzysta również z systemu weryfikacji danych o urządzeniu, z którego składany jest wniosek o udzielenie finansowania. W ramach modelu dodatkowej manualnej weryfikacji, oprócz etapu weryfikacji automatycznej, pracownicy Wnioskodawcy, w przypadku wątpliwości co do autentyczności danych przedstawionych we wniosku o udzielenie finansowania, mogą w szczególności wykonywać do Pożyczkobiorców telefony, w celu potwierdzenia danych wskazanych we wniosku.

Ponadto za każdym razem w przypadku kanału online Pożyczkobiorca zobowiązany jest dokonać przelewu symbolicznej kwoty ze swojego konta bankowego przedstawianego we wniosku, co pozwala na porównanie danych z weryfikacji dokonanej za pośrednictwem pierwszego z wykorzystywanych przez Spółkę systemów, z danymi przekazanymi przez Klienta do banku prowadzącego rachunek. Jeżeli na którymś z powyższych etapów weryfikacji, Spółka zidentyfikuje nieprawidłowości w otrzymanym wniosku o udzielenie finansowania, wniosek Pożyczkobiorcy podlega automatycznemu odrzuceniu.

Pomimo funkcjonowania powyższych procedur, Wnioskodawca nie jest w stanie wyeliminować przypadków udzielenia pożyczki w wyniku celowego działania osób trzecich, nakierowanego na wyłudzenie finansowania od Spółki. W praktyce, nie jest możliwe całkowite wyeliminowanie sytuacji, w których Spółka staje się ofiarą oszustw finansowych. Katalog sytuacji, w których dochodzi do nadużyć finansowych jest szeroki. Najczęściej spotykane przez Wnioskodawcę wyłudzenia finansowe obejmują:

wyłudzenia finansowe polegające na poświadczeniu nieprawdy, przykładowo złożenie wniosku o udzielenie finansowania na podstawie fałszywej dokumentacji;

wyłudzenia polegające na wykorzystaniu danych osobowych podmiotu, który udostępnił je grupie przestępczej (tzw. „słupy”);

wyłudzenia polegające na kradzieży tożsamości, czyli posługiwaniu się skradzionym, utraconym lub przerobionym dokumentem tożsamości;

oszustwa inwestycyjne, polegających na nakłanianiu osób fizycznych przez platformy inwestycyjne (z którymi Spółka nie współpracuje) do zaciągania zobowiązań finansowych.

Powyżej wskazane sytuacje są jedynie przykładowymi formami wyłudzeń finansowych, z którymi Wnioskodawca spotkał się w przeszłości. Jednakże sposoby działania grup przestępczych podlegają ciągłym modyfikacjom, tym samym Spółka nie ma możliwości przewidzenia, jakie inne metody są wykorzystywane przez sprawców. Opisane powyżej procesy weryfikacji tożsamości i zdolności kredytowej Pożyczkobiorców pozwalają Spółce na ograniczenie sytuacji, w których finansowanie jest wyłudzane, lecz co istotne, nawet stosując ww. procesy nie jest możliwe całkowite wyeliminowanie takich sytuacji w praktyce. Wnioskodawca pragnie podkreślić, że brak możliwości wyeliminowania ryzyka wyłudzeń nie wynika jedynie ze specyfiki działalności prowadzonej przez Wnioskodawcę. Ryzyko to jest nieodłączną częścią prowadzenia działalności w sektorze finansowym przez wszystkie działające w nim podmioty (w tym także przez banki).

Przedmiotem niniejszego wniosku są wyłudzenia polegające na tzw. kradzieży tożsamości. W takich przypadkach, po otrzymaniu przez Spółkę informacji o tym, że osoba fizyczna, której tożsamość została wykorzystana do uzyskania finansowana, w rzeczywistości nie wnioskowała o pożyczkę, Wnioskodawca prosi poszkodowanego o przekazanie potwierdzenia dokonania zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa do organów ścigania (Policji lub prokuratury). Dzięki temu Wnioskodawca uzyskuje potwierdzenie, że osoba zgłaszająca się do Spółki rzeczywiście jest poszkodowanym. Po otrzymaniu od poszkodowanego potwierdzenia zawiadomienia organów ścigania, Spółka wstrzymuje działania windykacyjne oraz raportowanie do biur informacji gospodarczej.

Postępowania prowadzone przez organy ścigania nie zawsze prowadzą do ustalenia tożsamości sprawcy oraz do naprawienia szkody powstałej po stronie Spółki. W takich przypadkach Spółka nie ma możliwości odzyskania kwoty udzielonej pożyczki oraz należnych jej odsetek, opłat oraz prowizji. Oznacza to, że pomimo zachowania przez Spółkę należytej staranności, polegającej na czynnościach weryfikacyjnych opisanych powyżej, dochodzi do definitywnej utraty przez Spółkę kwoty udzielonej pożyczki. W takich przypadkach, Spółka dokonuje spisania wierzytelności z ksiąg rachunkowych, ponosząc stratę w środkach obrotowych, w postaci naliczonych (należnych) i niezapłaconych odsetek, kapitału pożyczki oraz innych naliczonych opłat (w tym należnych Spółce prowizji). Wnioskodawca dokonuje spisania wierzytelności w momencie otrzymania postanowienia o umorzeniu postępowania prowadzonego przez organy ścigania.

Pismem z dnia 29 stycznia 2021 r. Wnioskodawca uzupełnił opis stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego o następujące informacje:

Prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie udzielania pożyczek klientom indywidualnym będącym osobami fizycznymi nie prowadzącymi działalności gospodarczej nie podlega nadzorowi (w tym publicznemu), niemniej jednak nie oznacza to, że nie podlega ona określonym rygorom prawnym. Prowadzenie działalności w formie instytucji pożyczkowej, o której mowa w ustawie z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1083, z 2020 r. poz. 2320, dalej: „ustawa o kredycie konsumenckim”) wymaga od Wnioskodawcy wpisu do rejestru instytucji pożyczkowych, prowadzonego przez Komisję Nadzoru Finansowego. Wpis do rejestru instytucji pożyczkowych stanowi potwierdzenie wypełnienia przez dany podmiot, na dzień dokonania wpisu, niezbędnych wymogów ustawowych.

Działalność prowadzona przez Wnioskodawcę jako instytucję pożyczkową stanowi również przedmiot wsparcia udzielanego osobom fizycznym przez Rzecznika Finansowego, o którym mowa w przepisach ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego i o Rzeczniku Finansowym (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 2279 z późn. zm.). Powyższe oznacza, ze działalność Wnioskodawcy może być przedmiotem interwencji ze strony Biura Rzecznika Finansowego.

Poza procedurami wskazanymi we Wniosku o wydanie interpretacji, Wnioskodawca korzysta obecnie z informacji udostępnianych mu przez cztery wiodące bazy informacji kredytowych i gospodarczych. Dane podlegają analizie zarówno pod kątem oceny zdolności kredytowej potencjalnych pożyczkobiorców, jak również w celu wykrywania wyłudzeń, przykładowo poprzez identyfikowanie nietypowych zdarzeń lub zależności pomiędzy wyłudzeniami, a zmianami aktywności kredytowej wnioskującego (w tym np. liczbą składanych przez niego wniosków o udzielenie pożyczki w określonym czasie).

Ponadto Wnioskodawca korzysta z różnych „platform antyfraudowych” (np. Platforma Antyfraudowa BIK), które mają zabezpieczyć działalność prowadzoną przez Spółkę. Działanie platformy polega na przekazywaniu do Wnioskodawcy stosownych ostrzeżeń, dotyczących tego czy w stosunku do określonego potencjalnego pożyczkobiorcy wystąpiły już zdarzenia ocenione jako potencjalne wykroczenie lub przestępstwo kredytowe, do których wykorzystano przynajmniej część danych, które występują we wniosku. W ten sposób platformy w sposób istotny przyczyniają się do ograniczenia skuteczność wyłudzeń dokonywanych za pomocą skradzionych danych osobowych. Z danych udostępnionych przez BIK wynika, że ich platforma tylko w ciągu 2 pierwszych lat działalności zapobiegła wyłudzeniom na kwotę ponad 147 milionów złotych (...).

Wnioskodawca współpracuje również z podmiotami dostarczającymi rozwiązania technologiczne (podmioty te nie są biurami kredytowymi ani platformami antyfraudowymi), które dostarczają Wnioskodawcy informacje o użytkowniku oraz urządzeniu, z którego korzysta. Weryfikacja przy zastosowaniu takich technologii odbywa się przy wykorzystaniu sztucznej inteligencji, która w bardzo krótkim odstępie czasu jest w stanie przeprowadzić analizę tysięcy informacji określając potencjalne ryzyko wyłudzenia.

W celu dokonania weryfikacji danych osobowych Spółka korzysta z RDO (Rejestr Dowodów Osobistych), który pozwala na potwierdzenie, że dowód osobisty, którym posługuje się pożyczkobiorca faktycznie został wydany, dane na dowodzie są poprawne (nie zostały zmodyfikowane), a dokument nie utracił ważności.

Wnioskodawca pragnie również uzupełnić wniosek w zakresie procedur polegających na wykonywaniu połączeń telefonicznych do klientów przed podjęciem ostatecznej decyzji kredytowej przez Spółkę. Istotnym elementem tego procesu jest fakt, że przebieg rozmowy jest dopasowany indywidualnie do każdej sytuacji. Pracownicy Wnioskodawcy potwierdzają bowiem nie tylko dane zawarte we wniosku. Do weryfikacji wykorzystują także dane pozyskane z biur informacji kredytowych i gospodarczych, których klient nie zamieszcza we wniosku, jednak powinien je znać. Tak przeprowadzona weryfikacja pozwala zidentyfikować próby wyłudzenia, gdzie dane zostały przygotowane tylko na potrzeby wypełnienia wniosku kredytowego.

Wnioskodawca nie prowadzi okresowych szkoleń w zakresie procedur weryfikacji dla pracowników Spółki. Z doświadczenia Wnioskodawcy wynika bowiem, że formuła szkoleń okresowych jest stosunkowo nieefektywna. Modelem przyjętym przez Wnioskodawcę jest bieżące analizowanie schematów wyłudzeń stosowanych przez przestępców i bieżące dostosowywanie procedur należytej staranności funkcjonujących u Wnioskodawcy. W tym celu w strukturze organizacyjnej Wnioskodawcy wyodrębniony został dedykowany zespół specjalistów odpowiedzialnych za analizę wniosków pożyczkowych (po przeprowadzonej analizie zdolności kredytowej), którym zarządza pracownik odpowiedzialny za aktualizację procesów weryfikacyjnych (Fraud Prevention Manager).

W przypadku pośredników, z których usług korzysta Wnioskodawca, na etapie zawierania umowy z danym pośrednikiem udostępniana jest mu procedura weryfikacyjna pożyczkobiorców, którą stosować mają pośrednicy przy udzielaniu pożyczek. Procedura została przygotowana w taki sposób, aby po jej zastosowaniu nie było możliwe wyłudzenie pożyczki przy wykorzystaniu skradzionych danych osobowych. Każdorazowo, w przypadku wykrycia przez Wnioskodawcę, że pośrednik nie stosuje procedury weryfikacyjnej, Spółka podejmuje decyzję o zakończeniu współpracy z takim pośrednikiem.

W Spółce funkcjonują systemy audytu i kontroli przestrzegania wdrożonych procedur weryfikacji klientów. Na podstawie analizy przeprowadzonej podczas wewnętrznego audytu procesu manualnej weryfikacji wniosków o udzielenie pożyczki audytor zarekomendował Spółce wprowadzenie okresowej weryfikacji przestrzegania procedur. Po otrzymaniu rekomendacji kierownik zespołu odpowiedzialnego za manualną weryfikację wniosków pożyczkowych na podstawie wybranej próbki danych, przeprowadza weryfikacją mającą na celu ustalenie czy czynności podejmowane przez zespół były kompletne i zgodne z ustalonym w Spółce procesem weryfikacji.
Z uwagi na ciągle zmieniające się warunki rynkowe oraz coraz nowsze metody wyłudzania pożyczek przez przestępców, Wnioskodawca w ramach prowadzonej działalności musi na bieżąco aktualizować stosowane przez niego procedury weryfikacji przed udzieleniem pożyczki. Spółka poszukuje nowych rozwiązań technologicznych i nowych źródeł danych na potrzeby przeprowadzanej weryfikacji. Wewnętrzne narzędzia wykorzystywane przez Spółkę podlegają udoskonaleniu i są rozwijane w ramach zmieniających się warunków rynkowych.

Ponadto Wnioskodawca analizuje skuteczność dotychczas wykorzystywanych przez niego narzędzi i źródeł danych – w oparciu o wyniki analizy podejmowana jest decyzja o ich dalszym wykorzystaniu lub zmianie. Proces weryfikacji klienta aktualizowany jest w oparciu o dane pozyskane zarówno wewnętrznie jak i zewnętrznie (z rynku) o nowych sposobach dokonywania wyłudzeń. Jeśli podejmowane są decyzje o wprowadzeniu zmian w procesie weryfikacji (spowodowanych innymi przyczynami niż ochrona przed wyłudzeniami, np. poprawa ścieżki klienta), przed ich wdrożeniem każdorazowo weryfikowany jest potencjalny wpływ nowego rozwiązania na przeciwdziałanie wyłudzeniom.

Podczas weryfikacji potencjalnego pożyczkobiorcy Wnioskodawca korzysta z Rejestru Dowodów Osobistych, który pozwala na przeprowadzenie weryfikacji:
1. czy dowód osobisty, którym posługuje się pożyczkobiorca został faktycznie wydany,
2. czy dane przedstawione na dowodzie osobistym, którym posługuje się potencjalny
  pożyczkobiorca są poprawne oraz czy nie uległy one modyfikacji,
3. czy dowód osobisty, którym posługuje się potencjalny pożyczkobiorca jest ważny.

Przeprowadzenie weryfikacji zastrzeżenia kredytowego przez Wnioskodawcę przeprowadzane jest na podstawie danych pozyskiwanych od biur kredytowych i gospodarczych, z których usług korzysta Wnioskodawca. Obecnie na rynku nie funkcjonuje centralny rejestr zastrzeżeń kredytowych na numerach PESEL. W ramach raportów uzyskiwanych na potrzeby przeprowadzenia analizy danych kredytowych klienta, część dostawców, z którymi współpracuje Wnioskodawca zawiera informacje o zastrzeżeniach kredytowych – informacje te są następnie brane pod uwagę w procesie podejmowania decyzji o udzieleniu finansowania.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Mając powyższe na uwadze, Wnioskodawca wnosi o potwierdzenie, czy prawidłowym jest zaliczanie wartości strat w środkach obrotowych Wnioskodawcy poniesionych z tytuły wyłudzonych poprzez tzw. kradzież tożsamości pożyczek, do kosztów uzyskania przychodów Wnioskodawcy, w momencie ich odpisania z jego ksiąg rachunkowych?

Zdaniem Wnioskodawcy, w świetle przedstawionego stanu faktycznego prawidłowym jest zaliczanie wartości strat w środkach obrotowych poniesionych z tytułu wyłudzonych pożyczek poprzez tzw. kradzież tożsamości, do kosztów uzyskania przychodów Spółki, w momencie ich odpisania z ksiąg rachunkowych.

W myśl art. 15 ust. 1 ustawy o CIT, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów ze źródła przychodów lub w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1. Kosztami uzyskania przychodów są zatem, po wyłączeniu kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1, wszelkie racjonalne i gospodarczo uzasadnione koszty związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, których celem jest osiągnięcie, zabezpieczenie lub zachowanie źródła przychodów.

W przypadku prowadzenia działalności gospodarczej, kosztem uzyskania przychodów będzie taki koszt, który łącznie spełnia następujące przesłanki:

został poniesiony przez podatnika, tj. w ostatecznym rozrachunku wydatek musi być pokryty z zasobów majątkowych podatnika;
jest definitywny (rzeczywisty), tj. wartość poniesionego wydatku nie została podatnikowi w jakikolwiek sposób zwrócona;
pozostaje w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą;
został poniesiony w celu uzyskania przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów;
został właściwie udokumentowany oraz
nie został wymieniony w katalogu wydatków, których nie uważa się za koszty uzyskania przychodów.

Przepisy ustawy o CIT nie definiują pojęcia „straty w środkach obrotowych”. W celu zdefiniowania tego pojęcia należy odnieść się do jego wykładni językowej.

Strata w języku potocznym oznacza ubytek, poniesioną szkodę, utracenie, to co przestało się posiadać.

Analizując wskazane powyżej przesłanki do uznania kosztu jako kosztu uzyskania przychodu, należy stwierdzić, że straty w środkach obrotowych powstałe po stronie Wnioskodawcy z tytułu wyłudzeń pożyczek poprzez kradzież tożsamości, spełniają wszystkie powyżej wskazane warunki.

Po pierwsze, w przedstawionym przez Wnioskodawcę stanie faktycznym, stratą w jego środkach obrotowych jest wartość niespłaconej przez dłużnika pożyczki wraz z należnymi odsetkami i dodatkowymi opłatami (takimi jak prowizje itd.). Nie powinno budzić wątpliwości, że koszt ten został poniesiony przez Wnioskodawcę jako pożyczkodawcę w wyłudzonej umowie pożyczki. Kwota finansowania jest bowiem przekazywana z rachunku Wnioskodawcy i to on ponosi ciężar majątkowy udzielenia pożyczki.

Po drugie, należy stwierdzić, że w przypadkach, w których postępowanie prowadzone przez organy ścigania, zostanie umorzone z uwagi na niemożliwość zidentyfikowania sprawcy, Wnioskodawca nie ma możliwości odzyskania środków jakie wypłacił podszywającej się pod Pożyczkobiorcę osobie z tytułu umowy pożyczki. Wydatek ten ma zatem dla Spółki charakter definitywny, niemożliwy do odzyskania.

Po trzecie, wartość niespłaconej pożyczki, należne Spółce odsetki i dodatkowe opłaty, jako wydatki poniesione przez Spółkę są bezpośrednio związane z prowadzoną przez Spółkę działalnością gospodarczą w zakresie udzielania pożyczek klientom indywidualnym. Jednocześnie Wnioskodawca pragnie podkreślić, że wydatki ponoszone przez niego w związku z wypłatą pożyczek ponoszone są w celu osiągnięcia w przyszłości przychodów w postaci należnych Spółce odsetek i dodatkowych opłat oraz prowizji.

Po czwarte, Wnioskodawca podkreśla, że wszelka dokumentacja związana ze sprawami związanymi z wyłudzeniami, o których mowa w niniejszym wniosku jest przez Spółkę gromadzona i przechowywana. Wnioskodawca archiwizuje zarówno korespondencję z organami ścigania, jak i potwierdzenia złożenia przez poszkodowanych zawiadomień o popełnieniu przestępstwa oraz wszelką dokumentację związaną z umorzeniem postępowania lub prowadzonym postępowaniem sądowym.

Po piąte, szkody ponoszone przez Wnioskodawcę z tytułu wyłudzeń pożyczek nie zostały wymienione w katalogu wydatków nieuznawanych za koszty uzyskania przychodów, w art. 16 ust. 1 ustawy o CIT. Brak wyłączenia strat w środkach obrotowych z kosztów podatkowych oznacza, że co do zasady, straty te jako związane z prowadzoną przez Wnioskodawcę działalnością gospodarczą, mogą być uznane za koszty uzyskania przychodów.

Wnioskodawca pragnie jednak podkreślić, że jest świadomy, iż katalog wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów, zawarty w art. 16 ust. 1 ustawy o CIT nie daje podstaw do uznania, że wszelkie pozostałe koszty powinny być ex lege uznane za koszty uzyskania przychodów. Zaliczenie strat w środkach obrotowych do kosztów uzyskania przychodów powinno być każdorazowo oceniane przez pryzmat:

całokształtu prowadzonej przez podatnika działalności;
okoliczności, które spowodowały powstanie straty;
udokumentowania straty;
podjętych przez podatnika działań zabezpieczających.

W interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 20 stycznia 2011 r., sygn. nr ILPB3/423-832/10-5/EK, zawarty jest pogląd, wielokrotnie potwierdzany przez organy podatkowe, zgodnie z którym ”[...] strata powinna być zdarzeniem losowym, niezależnym od woli podatnika powstałym zarówno w wyniku działań sił przyrody, jak i działań innego człowieka, powodującym ubytek i szkodę, pod warunkiem że podatnik nie przyczynił się w jakikolwiek sposób do jej powstania lub nie ułatwił jej powstania. Dla celów podatkowych uznaje się, że tylko stratę powstałą wskutek zdarzeń nieprzewidywalnych, nie do uniknięcia przez racjonalnie działający podmiot można uznać za zdarzenie, które uzasadnia zaliczenie jej w ciężar kosztów uzyskania przychodów. Jedynie straty w środkach obrotowych powstałe w trakcie normalnego, racjonalnego działania podatnika, ze szczególnym uwzględnieniem dochowania należytej staranności w trakcie prowadzenia działalności gospodarczej, mogą być uznane za koszt uzyskania przychodu. Każdy taki przypadek, należy rozpatrywać indywidualnie, z uwzględnieniem okoliczności faktycznych towarzyszących sprawie i oceniać pod kątem całokształtu prowadzonej działalności”.

Przytoczone powyżej stanowisko prezentowane było przykładowo w interpretacjach indywidualnych:

Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 16 stycznia 2020 r. sygn. nr 0114-KDIP2-2.4010.462.2019.l.JG;

Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 6 maja 2019 r. sygn. nr 0111-KDIB1-1.4010.92.2019.l.SG.

Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 22 września 2020 r., sygn. nr 0111-KDIB2-1.4010.243.2020.1.MK.

Odnosząc powyżej przedstawione argumenty do przedstawionego stanu faktycznego, Wnioskodawca stoi na stanowisku, że prawidłowe jest jego podejście, zgodnie z którym jest on uprawniony do zaliczania do kosztów uzyskania przychodów strat w środkach obrotowych powstających wskutek wyłudzeń pożyczek poprzez kradzież tożsamości i posługiwanie się danymi osobowymi innych osób przez oszustów. Spółka pragnie podkreślić, że straty te nie zostały w jakikolwiek sposób zawinione przez nią i powstają w wyniku prowadzonej przez Spółkę działalności gospodarczej, pomimo zachowania należytej staranności, w postaci przeprowadzania szczegółowego procesu weryfikacji tożsamości Pożyczkobiorców przed udzieleniem finansowania.

W ramach prowadzonej działalności gospodarczej Spółka narażona jest na ponoszenie strat wynikających ze zwykłego ryzyka biznesowego, którym w przypadku instytucji pożyczkowych jest ryzyko bycia przedmiotem oszustw mających na celu wyłudzenie finansowania. Metody zapobiegania wyłudzeniom stosowane przez Spółkę pozwalają jej na ograniczenie ilości takich przypadków, lecz Spółka nie jest w stanie przewidzieć każdego modelu działania wykorzystywanego przez sprawców przestępstw i całkowicie wyeliminować takie przypadki. Wnioskodawca stoi na stanowisku, że poprzez stosowanie rozbudowanego systemu weryfikacji tożsamości Pożyczkobiorców dochowuje należytej staranności wymaganej w prowadzonej przez niego działalności gospodarczej.

W działalności finansowej Spółki pieniądz stanowi przedmiot transakcji, tak jak w innych branżach przedmiotem transakcji może być towar, czy usługa. Środki pieniężne służą instytucjom finansowym do generowania przychodu podatkowego. Ich strata jest dla Wnioskodawcy taką samą stratą jak dla przedsiębiorców działających w innych branżach utrata przykładowo towaru lub ubytki powstające w trakcie procesu produkcji. Podobny pogląd został wyrażony w interpretacji Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 6 maja 2019 r. sygn. 0111-KDIB1- 1.4010.92.2019.l.SG. Odmienne traktowanie podatników, w zależności od branży w jakiej prowadzą działalność gospodarczą, byłoby w ocenie Spółki przejawem nierównego traktowania.

Mając powyższe na uwadze, Wnioskodawca twierdzi że ponoszone przez niego straty w środkach obrotowych powstają w trakcie normalnego, racjonalnego działania Wnioskodawcy jako podatnika, przy dochowaniu przez niego należytej staranności w trakcie prowadzenia działalności gospodarczej. Tym samym, zdaniem Spółki powinna ona być uprawniona do zaliczania strat powstałych w wyniku wyłudzeń w drodze kradzieży tożsamości do kosztów uzyskania przychodów.

Zdaniem Spółki momentem, w którym powstaje po jej stronie takie uprawnienie, będzie moment odpisania straty z ksiąg rachunkowych Spółki, na podstawie postanowienia o umorzeniu postępowania prowadzonego przez organy ścigania.

W myśl bowiem art. 15 ust. 4e ustawy o CIT, za dzień poniesienia kosztu uzyskania przychodów uważa się dzień, na który ujęto koszt w księgach rachunkowych (zaksięgowano) na podstawie otrzymanej faktury (rachunku), albo dzień, na który ujęto koszt na podstawie innego dowodu w przypadku braku faktury (rachunku), z wyjątkiem sytuacji gdy dotyczyłoby to ujętych jako koszty rezerw albo biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów. W ocenie Spółki, właściwym momentem zaliczenia strat w środkach obrotowych poniesionych z tytułu wyłudzonych pożyczek do kosztów uzyskania przychodów, jest moment w którym koszt ten nabiera charakteru definitywnego. Moment ten odzwierciedla odpisanie wierzytelności z ksiąg rachunkowych Spółki, w związku z zakończeniem postępowania prowadzonego przez organy ścigania.

Podsumowując, Wnioskodawca stoi na stanowisku, że uprawniony jest do zaliczania do kosztów uzyskania przychodów, w myśli art. 15 ust. 1 ustawy o CIT, wartości - wyłudzonych w drodze przestępstwa polegającego na kradzieży tożsamości - udzielonych pożyczek, w odniesieniu do których nie doszło do naprawienia szkody względem Spółki. Wnioskodawca uważa, że momentem w którym powinien zaliczać powyższe straty do kosztów uzyskania przychodów, jest moment odpisania ich z ksiąg rachunkowych Spółki.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego w zakresie możliwości i momentu zaliczenia wartości strat w środkach obrotowych z tytułu wyłudzonych pożyczek w związku z oszustwem polegającym na „kradzieży tożsamości” do kosztów uzyskania przychodów Wnioskodawcy:

udzielanych w kanale offline – jest prawidłowe,

udzielanych w kanale online – jest nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2020 r., poz. 1406 ze zm., dalej: „updop”), kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów ze źródła przychodów lub w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1.

Definicja sformułowana przez ustawodawcę ma charakter ogólny. Z tego względu każdorazowy wydatek poniesiony przez podatnika powinien podlegać indywidualnej analizie w celu dokonania jego kwalifikacji prawnej.

Wyjątkiem jest jedynie sytuacja, gdy ustawa wyraźnie wskazuje jego przynależność do kategorii kosztów uzyskania przychodów lub wyłącza możliwość zaliczenia go do tego rodzaju kosztów. W pozostałych przypadkach należy natomiast zbadać istnienie związku przyczynowego pomiędzy poniesieniem kosztu a powstaniem przychodu ze źródła przychodu lub realną szansą powstania przychodu podatkowego, bądź też zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła jego uzyskiwania.

W świetle powyższego, aby wydatek poniesiony przez podatnika stanowił dla niego koszt uzyskania przychodu, muszą być spełnione następujące warunki:

został poniesiony przez podatnika, tj. w ostatecznym rozrachunku musi on zostać pokryty z zasobów majątkowych podatnika (nie stanowią kosztu uzyskania przychodu podatnika wydatki, które zostały poniesione na działalność podatnika przez osoby inne niż podatnik),

jest definitywny (rzeczywisty), tj. wartość poniesionego wydatku nie została podatnikowi w jakikolwiek sposób zwrócona,

pozostaje w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą,

poniesiony został w celu uzyskania, zachowania lub zabezpieczenia przychodów lub może mieć wpływ na wielkość osiągniętych przychodów,

został właściwie udokumentowany,

nie może znajdować się w grupie wydatków, których zgodnie z art. 16 ust. 1 ww. ustawy nie uważa się za koszty uzyskania przychodów.

Generalnie należy przyjąć, że kosztami uzyskania przychodów są wszelkie racjonalnie i gospodarczo uzasadnione wydatki związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, których celem jest osiągnięcie przychodów, bądź też zabezpieczenie lub zachowanie tego źródła przychodów, o ile w myśl przepisów ww. ustawy nie podlegają wyłączeniu z tych kosztów. Przy czym, związek przyczynowy pomiędzy poniesieniem wydatku a osiągnięciem przychodu, bądź zachowaniem lub zabezpieczeniem jego źródła należy oceniać indywidualnie w stosunku do każdego wydatku. Z oceny tego związku powinno wynikać, że poniesiony wydatek obiektywnie może przyczynić się do osiągnięcia przychodu bądź służyć zachowaniu lub zabezpieczeniu źródła przychodów. Zauważyć przy tym należy, że konieczność poniesienia danego wydatku nie może wynikać z zaniedbań lub sprzecznych z prawem działań podatnika.

Koszty związane z zachowaniem źródła przychodu to koszty, które poniesione zostały, aby przychody z danego źródła przychodów w dalszym ciągu uzyskiwano oraz aby takie źródło w ogóle dalej istniało. Natomiast za koszty służące zabezpieczeniu źródła przychodów należy uznać koszty poniesione na ochronę istniejącego źródła przychodów, w sposób gwarantujący bezpieczne funkcjonowanie tego źródła. Istotą tego rodzaju kosztów jest więc ich obligatoryjne poniesienie w celu niedopuszczenia do utraty źródła przychodu w przyszłości.

Powyższe oznacza, że wydatki związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, po wyłączeniu zastrzeżonych w ustawie, są kosztami uzyskania przychodów, o ile pozostają w związku przyczynowo-skutkowym z osiąganymi przychodami lub służą zachowaniu bądź zabezpieczeniu źródła przychodów.

Katalog wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów, pomimo ich związku z przychodami i prowadzoną działalnością gospodarczą zawarty został w art. 16 ust. 1 updop. Należy jednak pamiętać, że samo wyliczenie kosztów, których nie uważa się za koszty uzyskania przychodów, nie stwarza domniemania, że wszelkie pozostałe koszty, które nie są zamieszczone w art. 16 ust. 1 updop, zostaną ex lege uznane za koszty uzyskania przychodów. Wśród kosztów wymienionych w tzw. negatywnym katalogu kosztów, ujętym w art. 16 ust. 1 updop, brak jest strat w środkach obrotowych. Oznacza to, że co do zasady straty te, jako związane z prowadzoną działalnością, mogą zostać uznane za koszty uzyskania przychodów.

Zaliczenie strat w środkach obrotowych do kosztów uzyskania przychodów powinno być jednak każdorazowo oceniane w aspekcie: całokształtu prowadzonej przez podatnika działalności, okoliczności, które spowodowały powstanie straty, udokumentowania straty, podjętych przez podatnika działań zabezpieczających.

W związku z brakiem w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych definicji zarówno „straty”, jak również „środków obrotowych” należy znaczenie to postrzegać w świetle wykładni językowej. Strata w języku potocznym oznacza ubytek, poniesioną szkodę, to co się przestało posiadać. Na ogół stratą jest zniszczenie, uszkodzenie, utracenie towarów lub maszyn i urządzeń w wyniku pożaru, powodzi lub kradzieży, czyli jest ona następstwem zdarzeń losowych i nie wynika z celowego działania podatnika. Przyjmuje się, że dla celów podatkowych tylko stratę powstałą na skutek zdarzeń nieprzewidywalnych, niemożliwych do uniknięcia przez racjonalnie działający podmiot można uznać za zdarzenie, które uzasadnia zaliczenie powstałej straty w ciężar kosztów uzyskania przychodów. Należy podkreślić, że jedynie straty w środkach obrotowych powstałe w trakcie normalnego, racjonalnego działania podatnika, ze szczególnym uwzględnieniem dochowania należytej staranności w trakcie prowadzenia działalności gospodarczej, mogą być uznane za koszt uzyskania przychodu. Każdy przypadek straty w środkach obrotowych, należy rozpatrywać indywidualnie, z uwzględnieniem okoliczności faktycznych towarzyszących sprawie i oceniać pod kątem całokształtu działalności prowadzonej przez podatnika. Jednakże musi być to strata rzeczywista i prawidłowo udokumentowana. Ponadto istotnym warunkiem jest aby strata nie powstała z winy podatnika, jako wynik jego niedbalstwa lub naruszenia przepisów albo braku nadzoru nad pracownikami.

Z opisu stanu faktycznego oraz zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku wynika, że Wnioskodawca prowadzi działalność w zakresie udzielania pożyczek klientom indywidualnym będącym osobami fizycznymi nieprowadzącymi działalności gospodarczej.

Wnioskodawca oferuje usługi finansowe w dwóch kanałach dystrybucji - online oraz offline.

Kanał online służy do udzielania pożyczek przez Internet. W tym przypadku weryfikacja dokonywana jest w dwóch modelach: weryfikacji w pełni automatycznej oraz dodatkowej weryfikacji manualnej jeśli weryfikacja automatyczna nie daje jednoznacznego pozytywnego wyniku weryfikacji Klienta. Wnioskodawca w modelu automatycznym weryfikuje dane przedstawione przez potencjalnego Klienta za pomocą systemów weryfikacyjnych (w tym biur informacji gospodarczej), do których dostęp Spółka nabywa od podmiotów trzecich. Jeden z systemów wykorzystywanych przez Wnioskodawcę pozwala na potwierdzenie tożsamości oraz historii transakcji dokonywanych przez Pożyczkobiorcę za pośrednictwem jego rachunku bankowego. Wnioskodawca korzysta również z systemu weryfikacji danych o urządzeniu, z którego składany jest wniosek o udzielenie finansowania. W ramach modelu dodatkowej manualnej weryfikacji, oprócz etapu weryfikacji automatycznej, pracownicy Wnioskodawcy, w przypadku wątpliwości co do autentyczności danych przedstawionych we wniosku o udzielenie finansowania, mogą w szczególności wykonywać do Pożyczkobiorców telefony, w celu potwierdzenia danych wskazanych we wniosku.

Natomiast kanał offline polega na sprzedaży pożyczek poprzez zewnętrznych pośredników (agentów, brokerów), z którymi współpracuje Spółka. Spółka w ramach prowadzonej działalności gospodarczej stosuje wewnętrzne procedury mające na celu zapobieganie i przeciwdziałanie wyłudzeniom pożyczek. Rodzaj stosowanej procedury oraz wykonywanych czynności weryfikacyjnych uzależniony jest od kanału dystrybucji wykorzystywanego do oferowania Klientom pożyczek. W przypadku pożyczek udzielanych w kanale offline, gdzie Wnioskodawca współpracuje z pośrednikami, potencjalny Klient Spółki przed zawarciem umowy podlega weryfikacji bezpośredniej polegającej na sprawdzeniu danych z przedstawionego przez Klienta dowodu osobistego. Następnie Klient weryfikowany jest poprzez odpytania różnych biur informacji gospodarczych. We wskazanych bazach dłużników weryfikowana jest nie tylko wiarygodność kredytowa Pożyczkobiorcy (tzn. to czy Klient nie ma zaległości w swoich zobowiązaniach) ale ponadto Spółka na podstawie danych wynikających z baz dłużników dokonuje także dodatkowej weryfikacji danych osobowych Klienta takich jak numer PESEL, numer dowodu osobistego, adresy zamieszkania. Jeżeli na którymś z powyższych etapów weryfikacji, Spółka poweźmie wątpliwość, co do autentyczności przedstawianych przez potencjalnego Klienta danych, wniosek pożyczkowy podlega odrzuceniu lub sprawa przekazywana jest do dalszej analizy przez analityka Spółki, który przeprowadza dalszą weryfikację polegającą m.in. na wykonywaniu telefonów na podane przez Klientów numery telefonów w celu uzyskania dodatkowych informacji. Pożyczki udzielane są jedynie Pożyczkobiorcom, którzy przejdą pozytywnie cały proces weryfikacyjny.

Prowadzenie działalności w formie instytucji pożyczkowej, o której mowa w ustawie z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie wymaga od Wnioskodawcy wpisu do rejestru instytucji pożyczkowych, prowadzonego przez Komisję Nadzoru Finansowego. Wpis do rejestru instytucji pożyczkowych stanowi potwierdzenie wypełnienia przez dany podmiot, na dzień dokonania wpisu, niezbędnych wymogów ustawowych.

Działalność prowadzona przez Wnioskodawcę jako instytucję pożyczkową stanowi również przedmiot wsparcia udzielanego osobom fizycznym przez Rzecznika Finansowego, o którym mowa w przepisach ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego i o Rzeczniku Finansowym. Powyższe oznacza, ze działalność Wnioskodawcy może być przedmiotem interwencji ze strony Biura Rzecznika Finansowego.

Wnioskodawca korzysta z czterech udostępnianych baz informacji kredytowych i gospodarczych. Dane podlegają analizie zarówno pod kątem oceny zdolności kredytowej potencjalnych pożyczkobiorców, jak również w celu wykrywania wyłudzeń, przykładowo poprzez identyfikowanie nietypowych zdarzeń lub zależności pomiędzy wyłudzeniami, a zmianami aktywności kredytowej wnioskującego (w tym np. liczbą składanych przez niego wniosków o udzielenie pożyczki w określonym czasie).

Wnioskodawca korzysta także z różnych „platform antyfraudowych” (np. Platforma Antyfraudowa BIK), które mają zabezpieczyć działalność prowadzoną przez Spółkę. Działanie platformy polega na przekazywaniu do Wnioskodawcy stosownych ostrzeżeń, dotyczących tego czy w stosunku do określonego potencjalnego pożyczkobiorcy wystąpiły już zdarzenia ocenione jako potencjalne wykroczenie lub przestępstwo kredytowe, do których wykorzystano przynajmniej część danych, które występują we wniosku. W ten sposób platformy w sposób istotny przyczyniają się do ograniczenia skuteczność wyłudzeń dokonywanych za pomocą skradzionych danych osobowych.

Odnośnie procedur polegających na wykonywaniu połączeń telefonicznych do klientów przed podjęciem ostatecznej decyzji kredytowej przez Spółkę Wnioskodawca wskazuje, że przebieg rozmowy jest dopasowany indywidualnie do każdej sytuacji. Pracownicy Wnioskodawcy potwierdzają bowiem nie tylko dane zawarte we wniosku. Do weryfikacji wykorzystują także dane pozyskane z biur informacji kredytowych i gospodarczych, których klient nie zamieszcza we wniosku, jednak powinien je znać. Tak przeprowadzona weryfikacja pozwala zidentyfikować próby wyłudzenia, gdzie dane zostały przygotowane tylko na potrzeby wypełnienia wniosku kredytowego.

Wnioskodawca nie prowadzi okresowych szkoleń w zakresie procedur weryfikacji dla pracowników Spółki, bo zdaniem Wnioskodawcy, formuła szkoleń okresowych jest stosunkowo nieefektywna. Modelem przyjętym przez Wnioskodawcę jest bieżące analizowanie schematów wyłudzeń stosowanych przez przestępców i bieżące dostosowywanie procedur należytej staranności funkcjonujących u Wnioskodawcy. W tym celu w strukturze organizacyjnej Wnioskodawcy wyodrębniony został dedykowany zespół specjalistów odpowiedzialnych za analizę wniosków pożyczkowych (po przeprowadzonej analizie zdolności kredytowej), którym zarządza pracownik odpowiedzialny za aktualizację procesów weryfikacyjnych (Fraud Prevention Manager).

Ponadto, w Spółce funkcjonują systemy audytu i kontroli przestrzegania wdrożonych procedur weryfikacji klientów. Na podstawie analizy przeprowadzonej podczas wewnętrznego audytu procesu manualnej weryfikacji wniosków o udzielenie pożyczki audytor zarekomendował Spółce wprowadzenie okresowej weryfikacji przestrzegania procedur. Po otrzymaniu rekomendacji kierownik zespołu odpowiedzialnego za manualną weryfikację wniosków pożyczkowych na podstawie wybranej próbki danych, przeprowadza weryfikacją mającą na celu ustalenie czy czynności podejmowane przez zespół były kompletne i zgodne z ustalonym w Spółce procesem weryfikacji.

Z uwagi na ciągle zmieniające się warunki rynkowe oraz coraz nowsze metody wyłudzania pożyczek przez przestępców, Wnioskodawca w ramach prowadzonej działalności na bieżąco aktualizuje stosowane przez niego procedury weryfikacji przed udzieleniem pożyczki. Spółka poszukuje nowych rozwiązań technologicznych i nowych źródeł danych na potrzeby przeprowadzanej weryfikacji. Wewnętrzne narzędzia wykorzystywane przez Spółkę podlegają udoskonaleniu i są rozwijane w ramach zmieniających się warunków rynkowych.

Ponadto Wnioskodawca analizuje skuteczność dotychczas wykorzystywanych przez niego narzędzi i źródeł danych – w oparciu o wyniki analizy podejmowana jest decyzja o ich dalszym wykorzystaniu lub zmianie. Proces weryfikacji klienta aktualizowany jest w oparciu o dane pozyskane zarówno wewnętrznie jak i zewnętrznie (z rynku) o nowych sposobach dokonywania wyłudzeń. Jeśli podejmowane są decyzje o wprowadzeniu zmian w procesie weryfikacji (spowodowanych innymi przyczynami niż ochrona przed wyłudzeniami, a np. poprawa ścieżki klienta), przed ich wdrożeniem każdorazowo weryfikowany jest potencjalny wpływ nowego rozwiązania na przeciwdziałanie wyłudzeniom.

Podczas weryfikacji potencjalnego pożyczkobiorcy Wnioskodawca korzysta z Rejestru Dowodów Osobistych, który pozwala na przeprowadzenie weryfikacji:

czy dowód osobisty, którym posługuje się pożyczkobiorca został faktycznie wydany,
czy dane przedstawione na dowodzie osobistym, którym posługuje się potencjalny
pożyczkobiorca są poprawne oraz czy nie uległy one modyfikacji,
czy dowód osobisty, którym posługuje się potencjalny pożyczkobiorca jest ważny.

Przeprowadzenie weryfikacji zastrzeżenia kredytowego przez Wnioskodawcę przeprowadzane jest na podstawie danych pozyskiwanych od biur kredytowych i gospodarczy, z których usług korzysta Wnioskodawca. Jak podaje Wnioskodawca, obecnie na rynku nie funkcjonuje centralny rejestr zastrzeżeń kredytowych na numerach PESEL. W ramach raportów uzyskiwanych na potrzeby przeprowadzenia analizy danych kredytowych klienta, część dostawców, z którymi współpracuje Wnioskodawca zawiera informacje o zastrzeżeniach kredytowych – informacje te są następnie brane pod uwagę w procesie podejmowania decyzji o udzieleniu finansowania.

Jak podaje Wnioskodawca, pomimo funkcjonowania powyższych procedur, Spółka nie jest w stanie wyeliminować przypadków udzielenia pożyczki w wyniku celowego działania osób trzecich, nakierowanego na wyłudzenie finansowania od Spółki.

Przedmiotem złożonego wniosku są wyłudzenia polegające na tzw. kradzieży tożsamości. W takich przypadkach, po otrzymaniu przez Spółkę informacji o tym, że osoba fizyczna, której tożsamość została wykorzystana do uzyskania finansowana, w rzeczywistości nie wnioskowała o pożyczkę, Wnioskodawca prosi poszkodowanego o przekazanie potwierdzenia dokonania zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa do organów ścigania (Policji lub prokuratury). Dzięki temu Wnioskodawca uzyskuje potwierdzenie, że osoba zgłaszająca się do Spółki rzeczywiście jest poszkodowanym. Po otrzymaniu od poszkodowanego potwierdzenia zawiadomienia organów ścigania, Spółka wstrzymuje działania windykacyjne oraz raportowanie do biur informacji gospodarczej.

Opisane powyżej procesy weryfikacji tożsamości i zdolności kredytowej Pożyczkobiorców pozwalają Spółce na ograniczenie sytuacji, w których finansowanie jest wyłudzane, lecz co istotne, nawet stosując ww. procesy nie jest możliwe całkowite wyeliminowanie takich sytuacji w praktyce. Wnioskodawca pragnie podkreślić, że brak możliwości wyeliminowania ryzyka wyłudzeń nie wynika jedynie ze specyfiki działalności prowadzonej przez Wnioskodawcę. Ryzyko to jest nieodłączną częścią prowadzenia działalności w sektorze finansowym przez wszystkie działające w nim podmioty (w tym także przez banki).

Odnosząc się do sprzedawanych przez Wnioskodawcę produktów poprzez sprzedaż offline, czyli sieć współpracujących z Wnioskodawcą placówek sprzedaży, gdy umowa pożyczki zawierana jest w miejscu prowadzenia działalności przez pośredników - stwierdzić należy, że w ocenie Organu weryfikacja danych osobowych pożyczkobiorcy dokonana jest z należytą starannością. Działania Spółki, polegające na wdrożeniu wewnętrznych procedur, które mają na celu skuteczniejszą weryfikację potencjalnych beneficjentów należy uznać w ww. przypadkach za czynności dokonane właściwie. Wskazać bowiem należy, że w przypadku bezpośredniego kontaktu z klientem, Wnioskodawca ma istotnie większą możliwość weryfikacji tożsamości pożyczkobiorcy, co z pewnością zmniejsza ryzyko wyłudzenia pożyczek.

Należy także zaznaczyć, że działalność gospodarcza podlega określonym regułom ekonomicznym i musi opierać się o zasadę racjonalności działań w dążeniu do realizacji postawionego celu. Zauważyć należy, że podatnik nie może kwalifikować do kosztów uzyskania przychodów wydatków, będących następstwem jego niewłaściwego lub nieracjonalnego działania. Ryzyko prowadzonej działalności gospodarczej ponosi podatnik i nie ma możliwości przenoszenia tego ryzyka na budżet państwa. Wyjątkiem mogą być jedynie nieprzewidywalne sytuacje, których uniknięcie było niemożliwe, pomimo podjęcia przez podatnika wszelkich koniecznych działań w celu zapobieżenia im. W tym zakresie konieczne byłoby udowodnienie tego, że każda decyzja o udzieleniu finansowania potencjalnemu klientowi odbyła się przy zachowaniu należytej staranności, a przy podjęciu decyzji zachowane zostały wszelkie procedury bezpieczeństwa transakcji i weryfikacji klienta, przy czym należy podkreślić, że nie jest tutaj wystarczającym argumentem fakt zgłoszenia wyłudzenia do organów ścigania, ale działania podjęte w celu uniknięcia wyłudzenia. Ustalenie powyższego nie jest możliwe w drodze wydania interpretacji indywidualnej, gdyż organ upoważniony do jej wydania nie może prowadzić postępowania dowodowego i dokonywać oceny zgromadzonych dowodów. Organ podatkowy jest ograniczony w tym zakresie opisem stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego i może opierać się jedynie na informacjach podanych przez podatnika.

Zatem, uznając stanowisko Wnioskodawcy za prawidłowe w zakresie pożyczek udzielanych offline przez współpracujące z Wnioskodawcą placówki sprzedaży, należy wskazać, że informacje – na temat zachowania należytej staranności przez podatnika i braku jego winy w zaistniałych stratach związanych z wyłudzeniami kredytów/pożyczek – organ czerpie z treści wniosku złożonego przez Wnioskodawcę.

Przechodząc natomiast do kwestii sprzedaży produktów pożyczkowych online należy wskazać, że opisany przez Spółkę w przedmiotowym wniosku tryb udzielania pożyczek i używane procedury bezpieczeństwa nie zapewniają właściwego zabezpieczenia, aby minimalizować ryzyko wyłudzeń przez osoby trzecie. Działalność prowadzona przez Spółkę nie spełnia wymogów, aby uznać ją za prowadzoną z należytą starannością. W opinii organu podatkowego, sposób świadczenia usług finansowych i używane procedury bezpieczeństwa nie zapewniają właściwych standardów w zakresie zabezpieczenia możliwości odzyskania własnych środków pieniężnych powierzanych osobom trzecim online.

Z opisu sprawy wynika, że Spółka udzielając pożyczek online nie ma bezpośredniego kontaktu z osobą, której powierza pieniądze, gdyż zawarcie umowy następuje za pomocą środków przekazywania informacji na odległość. Z informacji zawartych we wniosku wynika, że osoby dokonujące wyłudzeń uwierzytelniają swoją tożsamość poprzez posłużenie się skradzionymi danymi osobowymi. Podkreślić należy, że wśród stosowanych procedur bezpieczeństwa udzielania pożyczek online Spółka nie stosuje jednego z najprostszych i najbardziej skutecznych sposobów weryfikacji tożsamości klienta tj. kontaktu osobistego w celu weryfikacji jego tożsamości. W takiej sytuacji, w ocenie organu, nie ma możliwości weryfikacji danych osobowych podanych za pomocą środków komunikacji na odległość. Skoro żaden pracownik udzielający pożyczki nie ma wglądu do oryginałów dokumentów, które potwierdzają tożsamość osoby ubiegającej się o pożyczkę, to nie można mówić, że zachowane zostały procedury bezpieczeństwa zapobiegające dokonaniu wyłudzenia. Bez kontaktu osobistego z klientem nie ma możliwości wyeliminowania osób posługujących się dokumentami skradzionymi lub sfałszowanymi. Takie zachowanie jest wielce ryzykowne i tak naprawdę w każdym przypadku udzielenia pożyczki online nie ma pewności, czy nie doszło do wyłudzenia, gdyż w ocenie organu, nie można mówić o należytym zabezpieczeniu interesów Spółki bez dokonania elementarnej weryfikacji oryginałów dokumentów potwierdzających tożsamość osoby ubiegającej się o pożyczkę.

Jak wskazał Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 20 marca 2019 r., sygn. II FSK 649/17: „(…) uproszczona procedura udzielania pożyczek, na którą zdecydowała się Spółka wymusza niejako rezygnację z powszechnie stosowanych przy zawieraniu tego umów zabezpieczeń, na co zasadnie zwrócił uwagę organ interpretacyjny. Słuszny jest również wniosek organu, że to sama Spółka zdecydowała się na podjęcie działalności obarczonej dużym ryzykiem poniesienia strat w środkach obrotowych. Zaaprobowanie natomiast stanowiska Skarżącej oznaczałoby de facto przerzucenie na Skarb Państwa konsekwencji związanych z ryzykiem gospodarczym podejmowanym przez podmiot gospodarczy uczestniczący w profesjonalnym biznesie. Z wynikających z treści wniosku o wydanie indywidualnej interpretacji realiów faktycznych wynika bowiem, że w dokonany przez Spółkę wybór formy aktywności gospodarczej, niejako „wkalkulowane” jest ryzyko poniesienia strat. Z kolei przyjęte formy zabezpieczeń transakcji mogą jedynie prowadzić do ich minimalizacji, natomiast strat tych nie da ich się zupełnie wykluczyć (są one nieuchronne)”.

W przedmiotowym wniosku Spółka wprawdzie wskazała, że stosuje działania zabezpieczające przed ryzykiem wyłudzeń, jednak według Organu – w przypadku udzielania pożyczek przez internet – Spółka nie ma możliwości pełnej weryfikacji danych osobowych. W każdym takim przypadku udzielenia pożyczki nie ma pewności, czy nie doszło do wyłudzenia.

Z analizy wniosku wynika również, że uzasadnienie dla staranności swego postępowania Spółka upatruje także zobowiązaniu Pożyczkobiorcy do dokonania przelewu symbolicznej kwoty z konta bankowego wskazanego we wniosku o udzielenie pożyczki.

Do tożsamej kwestii stanowisko zajął NSA w cytowanym wyżej wyroku sygn. II FSK 649/17:

„Sąd zwrócił uwagę, że Skarżąca przyjęła system weryfikacji pożyczkobiorców, który z założenia jest ułomny, gdyż nie daje możliwości sprawdzenia prawdziwości danych podawanych przez pożyczkobiorców. Co do zasady, jak podała Skarżąca, klient dokonując rejestracji w serwisie internetowym wypełnia formularz, w którym podaje dane oraz jest zobowiązany dokonać przelewu z rachunku bankowego w wysokości 10 gr. Ten sposób weryfikacji danych trzeba zderzyć z informacją podaną przez Skarżącą, iż niedobory w środkach obrotowych wiążą się z oszustwami polegającymi na wyłudzeniu pożyczki, najczęściej przy użyciu skradzionych danych osobowych lub skradzionych dokumentów tożsamości. Sąd pierwszej instancji wskazał, że gwarancją prawdziwości danych podanych w banku nie może być posiadanie rachunku bankowego. Nie może więc omówiony sposób weryfikacji pożyczkobiorcy być uznany za poczyniony z dochowaniem należytej staranności, podobnie jak i inne metody stosowane przez Spółkę. Ponadto Skarżąca dysponując jedynie skanami dokumentów nie może ocenić ich autentyczności. Sąd pierwszej instancji podzielił stanowisko Ministra Finansów, iż działania Skarżącej takie jak: zablokowanie konta osoby zaciągającej pożyczkę lub konta pośrednika, zgłoszenie organom ścigania, współpraca z policją i prokuraturą w zakresie przekazywania wszelkich posiadanych informacji nie mogą być kwalifikowane jako działania podejmowane w celu uniknięcia straty.”

Zdaniem Organu, aby uznać, że Spółka działa racjonalnie i staranie w celu niedopuszczenia do wyłudzenia środków pieniężnych niezbędne jest wykazanie, że już na etapie udzielania pożyczki uczyniła wszystko, aby do wyłudzenia nie doszło. Organ zdaje sobie sprawę, że uproszczona procedura udzielania pożyczek, na którą zdecydowała się Spółka „wymusza” niejako rezygnację z powszechnie stosowanych przy zawieraniu tego typu umów zabezpieczeń. Jednakże należy wyraźnie podkreślić, że to sama Spółka zdecydowała się na podjęcie działalności obarczonej dużym ryzykiem poniesienia strat w środkach obrotowych w sytuacjach opisanych we wniosku. Takie ryzyko wydaje się być wkalkulowane w działalność poprzez zapewnienie odpowiednio wysokich zysków chociażby z tytułu oprocentowania pożyczek.

Podsumowując, stanowisko Wnioskodawcy w zakresie możliwości i momentu zaliczenia wartości strat w środkach obrotowych z tytułu wyłudzonych kredytów/pożyczek w związku z oszustwem polegającym na „kradzieży tożsamości” do kosztów uzyskania przychodów Wnioskodawcy:

udzielanych w kanale offline jest prawidłowe,

udzielanych w kanale online jest nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia oraz zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Zgodnie z art. 14na § 1 i 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k–14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

z zastosowaniem art. 119a;
w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2018 r., poz. 2193), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2019 r., poz. 2325, ze zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Skargę wnosi się w dwóch egzemplarzach na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała lub drogą elektroniczną na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 54 § 1a ww. ustawy). W przypadku pism i załączników wnoszonych w formie dokumentu elektronicznego odpisów nie dołącza się (art. 47 § 3 ww. ustawy).

W przypadku wnoszenia skargi w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii jako najwłaściwszy proponuje się kontakt z wykorzystaniem systemu teleinformatycznego ePUAP.

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

Reklama

O nas

Regulamin