2021.03.04 - Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej

Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0114-KDIP1-1.4012.806.2020.1.RR
z 4 marca 2021 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2020 r., poz. 1325 z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 18 grudnia 2020 r. (data wpływu 29 grudnia 2020 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania odszkodowania, które zostanie wypłacone w związku z koniecznością rozbiórki części Budynku znajdującego się na działce pozostającej w użytkowaniu wieczystym Spółki – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 29 grudnia 2020 r. wpłynął do Organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania odszkodowania, które zostanie wypłacone w związku z koniecznością rozbiórki części Budynku znajdującego się na działce pozostającej w użytkowaniu wieczystym Spółki.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca jest spółką akcyjną, opodatkowaną na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej podatkiem dochodowym od osób prawnych od całości osiąganych dochodów. Rok podatkowy Spółki jest tożsamy z rokiem kalendarzowym. Spółka jest zarejestrowanym polskim podatnikiem VAT czynnym. Jedynym akcjonariuszem Spółki jest Skarb Państwa (100% udział w kapitale zakładowym).

Zgodnie ze statutem Wnioskodawcy przedmiot działalności Spółki obejmuje m.in.:

wynajem i zarządzanie nieruchomościami własnymi lub dzierżawionymi (PKD 68.20.Z),
kupno i sprzedaż nieruchomości na własny rachunek (PKD 68.10.Z),
zarządzanie nieruchomościami wykonywane na zalecenie (PKD 68.32.Z),
pośrednictwo w obrocie nieruchomościami (PKD 68.31.Z).

Spółka powstała w 2001 r. w ramach restrukturyzacji przedsiębiorstwa (…) - mocą ustawy z dnia (…) 2000 r. (…) (Dz. U. z (…) z późn. zm.). Na podstawie ww. ustawy, ze struktur Spółki wyodrębnione zostały spółki tworzące Grupę (…), z których każda prowadzi ściśle określoną działalność.

Spółka odgrywa dominującą rolę w Grupie (…) poprzez nadzorowanie i koordynowanie działań pozostałych spółek, tj. prowadzi działalność m.in. w zakresie zarządzania posiadanym majątkiem. Spółka zarządza i administruje kilkudziesięcioma tysiącami nieruchomości mieszkalnych i niemieszkalnych oraz jest właścicielem ogromnej bazy nieruchomości na terenie kraju (tj. m.in. dworców oraz terenów wokół nich).

W ramach prowadzonej działalności Spółka:

prowadzi działania sprzedażowe mające na celu zbycie nieruchomości niewykorzystywanych komercyjnie lub nieprzynoszących wymiernych korzyści finansowych,
kontynuuje proces uwłaszczania na gruntach przeznaczonych do zbycia oraz
prowadzi działania polegające na przygotowaniu części nieruchomości do wniesienia aportem do spółek zależnych.

W związku z decyzją wydaną Prezydenta Miasta (…) udzielającą zezwolenia na realizację inwestycji drogowej (dalej jako: „Decyzja”), jedna z działek będących w użytkowaniu wieczystym Spółka (działka 1) wraz ze znajdującą się na niej zabudową przeszła - za odszkodowaniem - na własność Gminy Miasta (…). Jednym z elementów ww. zabudowy jest budynek posadowiony:

w części (54,3%) na działce objętej Decyzją, a

w pozostałej części (45,7%) na działce sąsiedniej pozostającej w użytkowaniu wieczystym SPÓŁKA (i nie objętej ww. decyzją) - działka 2,
dalej jako: „Budynek”.

W związku z realizacją planowanej inwestycji część Budynku znajdująca się na objętej Decyzją ulegnie całkowitemu zniszczeniu. Jednocześnie jednak na skutek tych działań, pozostała część tego Budynku (znajdująca się na działce pozostającej we władaniu Spółki) nie będzie w stanie samodzielnie funkcjonować. Co za tym idzie, konieczne będzie dokonanie całkowitej rozbiórki tego Budynku.

Zgodnie z Decyzją nałożono na Wnioskodawcę (Prezydent Miasta (…) reprezentowany przez Dyrektora Zarządu Dróg (…)) obowiązek rozbiórki istniejących obiektów budowlanych nieprzewidzianych do dalszego użytkowania (pkt X.8 Określenie obowiązku rozbiórki istniejących obiektów budowlanych nieprzewidzianych do dalszego użytkowania).

Zgodnie z art. 12 ust. 4 ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1474 z pózn. zm.; dalej jako: „Ustawa Drogowa”), nieruchomości lub ich części, o których mowa w art. 11f ust. 1 pkt 6, stają się z mocy prawa:

własnością Skarbu Państwa w odniesieniu do dróg krajowych,
własnością odpowiednich jednostek samorządu terytorialnego w odniesieniu do dróg wojewódzkich, powiatowych i gminnych

- z dniem, w którym decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej stała się ostateczna.

Stosownie do art. 12 ust. 4f ww. ustawy odszkodowanie za nieruchomości, o których mowa w ust. 4, przysługuje dotychczasowym właścicielom nieruchomości, użytkownikom wieczystym nieruchomości oraz osobom, którym przysługuje do nieruchomości ograniczone prawo rzeczowe.

Z tytułu utraty prawa użytkowania wieczystego działki objętej Decyzją oraz znajdującej się na niej zabudowy (w tym: Budynku w części 54,3%, drugiego budynku oraz utwardzonego placu) na rzecz Spółki wypłacone zostanie odszkodowanie ustalone w wydanej odrębnie decyzji odszkodowawczej. Art. 12 ust. 4a Ustawy Drogowej stanowi, że decyzję ustalającą wysokość odszkodowania za nieruchomości wydaje organ, który wydał decyzję o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej w terminie 30 dni od dnia, w którym decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej stała się ostateczna (art. 12 ust. 4b).

W zakresie Budynku w części 45,7% znajdującej się na działce pozostającej w użytkowaniu wieczystym Spółka również zamierza wystąpić o wypłatę odszkodowania. Odszkodowanie to zostanie wypłacone na podstawie podpisanego przez strony (Spółki i Gmina Miasta (…)) protokołu z rokowań, a jego wysokość zostanie ustalona na podstawie oszacowania dokonanego przez rzeczoznawcę majątkowego w operacie szacunkowym. Zgodnie z art. 13 ust. 3 Ustawy Drogowej, w przypadku, o którym mowa w art. 12 ust. 4, jeżeli przejęta jest część nieruchomości, a pozostała część nie nadaje się do prawidłowego wykorzystania na dotychczasowe cele, właściwy zarządca drogi jest obowiązany do nabycia, na wniosek właściciela lub użytkownika wieczystego nieruchomości, w imieniu i na rzecz Skarbu Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego tej części nieruchomości.

Wnioskodawca zamierza wystąpić o wypłatę odszkodowania za część Budynku znajdującą się na działce będącego w jego użytkowaniu wieczystym - która na skutek zniszczenia części Budynku znajdującej się na działce objętej Decyzją nie będzie mogła funkcjonować samodzielnie – na podstawie ww. art. 13 ust. 3 ustawy drogowej.

Wątpliwości Spółki budzi natomiast kwestia sposobu opodatkowania odszkodowania dotyczącego Budynku w części znajdującej się na działce pozostającej w użytkowaniu wieczystym Spółki.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy w przedstawionym powyżej stanie faktycznym, odszkodowanie, które zostanie wypłacone na rzecz Spółki w związku z koniecznością rozbiórki części Budynku znajdującego się na działce pozostającej w użytkowaniu wieczystym Spółki podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług?

Zdaniem Wnioskodawcy, odszkodowanie, które w przedstawionym stanie faktycznym zostanie wypłacone na rzecz Spółki, należy uznać za wyłączone spod zakresu opodatkowania podatkiem od towarów i usług.

Uzasadnienie

Spółka jest podatnikiem podatku od towarów i usług w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, zgodnie, z którym podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Stosownie do art. 15 ust. 2 ww. ustawy działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług (zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy o VAT) podlegają:

odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;
eksport towarów;
import towarów na terytorium kraju;
wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;
wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również m.in. przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie (art. 7 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy).

Natomiast przez towary - zgodnie z art. 2 pkt 6 ww. ustawy - rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Podstawę opodatkowania, zgodnie z art. 29a ustawy o VAT, stanowi, z zastrzeżeniem ust. 2, 3 i 5, art. 30a- 30c, art. 32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5, jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika.

Stawki podatku VAT zostały określone w art. 41 ustawy o VAT - z uwzględnieniem ich czasowej zmiany określonej w art. 146aa ww. ustawy. Ustawa o VAT dopuszcza przypadki, w których dokonywane przez podatników czynności są zwolnione od podatku. Tego rodzaju zwolnienia określone zostały m.in. w art. 43 ust. 1 pkt 10 i 10a ustawy o VAT, tj. zwalnia się od podatku:

(pkt 10) dostawę budynków, budowli lub ich części, z wyjątkiem gdy:
1. dostawa jest dokonywana w ramach pierwszego zasiedlenia lub przed nim,
2. pomiędzy pierwszym zasiedleniem a dostawą budynku, budowli lub ich części upłynął okres krótszy niż 2 lata
(pkt 10a) dostawę budynków, budowli lub ich części nieobjętą zwolnieniem, o którym mowa w pkt 10, pod warunkiem że:
1. w stosunku do tych obiektów nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego,
2. dokonujący ich dostawy nie ponosił wydatków na ich ulepszenie, w stosunku do których miał prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, a jeżeli ponosił takie wydatki, to były one niższe niż 30% wartości początkowej tych obiektów.

Mając jednak na uwadze treść art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT oraz art. 13 ust. 3 ustawy drogowej, należy zauważyć, iż nabycia, o którym mowa w art. 13 ust. 3 ustawy drogowej nie należy utożsamiać z okolicznościami wymienionymi w art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT. W okolicznościach przedmiotowej sprawy wypłata odszkodowania (z tytułu części Budynku znajdującego się na działce pozostającej we władaniu Spółki) nie nastąpi bezpośrednio na skutek:

przeniesienia prawa własności towaru z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu ani też
przeniesienia prawa własności towaru z mocy samego prawa.

Spółka nabyła bowiem prawo do ubiegania się o wypłatę ww. odszkodowania w związku z zaistnieniem okoliczności wskazanych w ww. art. 13 ust. 3 ustawy drogowej, tj. na skutek likwidacji przejętej części Budynku (znajdującej się na wywłaszczanej działce), jego pozostała część (umiejscowiona na działce pozostającej we władaniu Spółki) „nie będzie nadawała się do prawidłowego wykorzystania na dotychczasowe cele”. Jednocześnie jednak prawo własności części Budynku nieobjętej wywłaszczeniem nie zostanie przeniesione z nakazu organu władzy publicznej czy z mocy samego prawa. Będzie to jedynie - realizowany na wniosek (kierującej się własnym interesem) Spółki - zwrot utraconego przez nią (na skutek zaistnienia powyższych okoliczności) majątku. Wysokość odszkodowania zostanie określona w oparciu o wartość Budynku ustaloną przez rzeczoznawcę majątkowego w operacie szacunkowym proporcjonalnie do części znajdującej się na działce nieobjętej Decyzją (45,7%). Protokół z rokowań, który zostanie podpisany pomiędzy Spółki a Gminą Miasta (…), będzie stanowił natomiast jedynie dokument potwierdzający uznanie prawa do odszkodowania oraz jego dokładną wysokość.

Powyższe wskazuje więc na cywilnoprawny charakter przedmiotowego odszkodowania, i co za tym idzie niepodlegający regulacjom ustawy o VAT. Może to potwierdzać wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 11 października 2018 r. sygn. Akt IV SA/Po 38/17, zgodnie z którym: ,,(...) wniosek złożony na podstawie art. 13 ust. 3 specustawy nie jest rozpatrywany w trybie postępowania administracyjnego, gdyż nie jest to sprawa administracyjna w rozumieniu k.p.a. Nabywanie na żądanie właściciela tzw. "resztówek", tj. części nieruchomości pozostałej po wywłaszczeniu (tu odpowiednio: po odjęciu praw do nieruchomości z mocy prawa, w związku z wydaniem zezwolenia na realizację inwestycji drogowej), która wskutek wywłaszczenia (tu: ww. odjęcia) nie nadaje się na dotychczasowe cele, nie jest prostą kontynuacją postępowania wywłaszczeniowego (szerzej: postępowania, które doprowadziło do ingerencji o charakterze wywłaszczeniowym), czy też nowym postępowaniem administracyjnym w tym przedmiocie. Jest to pomimo, że nabywcą omawianej części nieruchomości na rzecz BP lub j.s.t. jest organ administracji publicznej - roszczenie cywilnoprawne, którego w razie sporu strona może dochodzić przed sądem powszechnym (por. wyrok NSA z 8 listopada 2011 r., 1 OSK 1932/10, CBOSA) (...)”.

Podobne wnioski należy wywieść z dokonywanej przez doktrynę analizy instytucji odszkodowania (Kowalski Radosław; Odszkodowanie a podatek od towarów i usług, Komentarz praktyczny): „Przepis art. 7 ust. 1 u.p.t.u. definiuje odpłatną dostawę towarów jako przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. IV art. 2 pkt 6 u.p. t. u. ustawodawca podatkowy wskazał, że na gruncie VAT za towary uznaje się „rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii. ” Biorąc pod uwagę powyższe stwierdzić należy, że sama wypłata odszkodowania, podobnie jak i jego otrzymanie, co do zasady, nie może być uznana za czynność opodatkowana (podkreślenie Spółki) ze względu na to, że pieniądze nie są towarem, a zatem przekazanie prawa do rozporządzania nimi nie stanowi dostawy. W jednym tylko przypadku wartość wypłaconego odszkodowania winna być uwzględniona w rachunku podatkowym podatnika: gdy uzyskane jest w zamian za towar, prawo do rozporządzania którym przeniesione zostało z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu albo z mocy prawa. Odpłatnym świadczeniem usług jest każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów, w tymi również:

przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji.

Z uwagi na to, że odszkodowanie wypłacane jest jako zadośćuczynienie za szkodę, która została wyrządzona podmiotowi, lub za utracone przez niego korzyści, czynność tego rodzaju nie może być uznana za usługę."

W związku z powyższym, w ocenie Wnioskodawcy, w przedmiotowym przypadku odszkodowanie wypłacane w związku z koniecznością rozbiórki części Budynku nienadającego się do samodzielnego funkcjonowania należy traktować właśnie jako odszkodowanie za szkodę w majątku Spółki, i co za tym idzie nie podlega regulacjom ustawy o VAT.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2020 r., poz. 106 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Przez towary – stosownie do art. 2 pkt 6 ustawy – rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Jak wynika z art. 2 pkt 22 ustawy – przez sprzedaż rozumie się odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.

Według art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Stosownie do art. 8 ust. 1 ww. ustawy przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Powołane przepisy wskazują, że pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres. Przez świadczenie należy rozumieć każde zachowanie niebędące dostawą towarów i świadczone na rzecz innego podmiotu. Przy czym, świadczenie usług nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub tolerowania czynności lub sytuacji. Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy bowiem rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Należy przy tym zaznaczyć, że nie każde powstrzymanie się od działania czy tolerowanie czynności lub sytuacji może zostać uznane za usługę w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od towarów i usług.

Z treści powołanego art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług co do zasady podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie. Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Pod pojęciem odpłatności dostawy towarów lub odpłatności świadczenia usług rozumieć należy prawo podmiotu dokonującego dostawy towarów lub świadczącego usługę do żądania od nabywcy towaru, odbiorcy usługi lub osoby trzeciej zapłaty ceny lub ekwiwalentu (np. w postaci świadczenia wzajemnego). W konsekwencji, usługa podlega opodatkowaniu podatkiem VAT wówczas, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą, a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych.

Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do katalogu usług każde świadczenie, które nie jest dostawą w myśl art. 7 tej ustawy o VAT.

Zauważyć jednak należy, że usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym. W związku z powyższym czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne świadczenie, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie.

Zatem, za czynność podlegającą opodatkowaniu VAT uważane mogą być takie sytuacje, w których:

istnieje związek prawny między usługodawcą i usługobiorcą, w ramach którego następuje świadczenie wzajemne,
wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy,
istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi,
odpłatność za otrzymane świadczenie (towar lub usługę) pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miałaby być opodatkowana tym podatkiem,
istnieje możliwość wyrażenia w pieniądzu wartości tego świadczenia wzajemnego.

Warto w tym miejscu wskazać, że kwestia odpłatności była wielokrotnie przedmiotem rozstrzygnięć Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. I tak, przykładowo w wyroku z dnia 8 marca 1988 r. w sprawie C-102/86 Apple and Pear Development Council przeciwko Commissioners of Customs and Excise TSUE uznał, że określoną czynność można uznać za wykonaną odpłatnie, jeśli istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi, a ponadto gdy odpłatność za otrzymane świadczenie pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miała być opodatkowana VAT.

Na uwagę zasługuje także orzeczenie z dnia 3 marca 1994 r. w sprawie C-16/93 R. J. Tolsma przeciwko Inspecteur der Omzetbelasting Leeuwarden, gdzie podkreślono, że usługi świadczone są za wynagrodzeniem, wyłącznie jeżeli istnieje stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a jej odbiorcą, na mocy którego występuje świadczenie wzajemne, przy czym wynagrodzenie otrzymane przez świadczącego usługę stanowi wartość przekazywaną w istocie w zamian za usługę wyświadczoną jej odbiorcy.

Tak więc, aby uznać dane świadczenie za świadczenie odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a beneficjentem i w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Tym samym, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług będzie podlegało tylko to świadczenie (usługa), w przypadku którego istnieje konsument, tj. odbiorca świadczenia odnoszący z niego choćby potencjalną korzyść.

Na podstawie art. 11a ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 1363), wojewoda w odniesieniu do dróg krajowych i wojewódzkich albo starosta w odniesieniu do dróg powiatowych i gminnych wydają decyzję o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej na wniosek właściwego zarządcy drogi.

Artykuł 11f ust. 1 pkt 8 lit. c) i i) cyt. ustawy wskazuje, że decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej zawiera w szczególności w razie potrzeby inne ustalenia dotyczące określenia obowiązku i terminów rozbiórki istniejących obiektów budowlanych nieprzewidzianych do dalszego użytkowania oraz tymczasowych obiektów budowlanych, a także określenia ograniczeń w korzystaniu z nieruchomości dla realizacji obowiązków, o których mowa w lit. b, c oraz e-h.

Stosownie do art. 12 ust. 4 cyt. ustawy nieruchomości lub ich części, o których mowa w art. 11f ust. 1 pkt 6, stają się z mocy prawa:

własnością Skarbu Państwa w odniesieniu do dróg krajowych,
własnością odpowiednich jednostek samorządu terytorialnego w odniesieniu do dróg wojewódzkich, powiatowych i gminnych

– z dniem, w którym decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej stała się ostateczna.

Według art. 13 ust. 3 cyt. ustawy w przypadku, o którym mowa w art. 12 ust. 4, jeżeli przejęta jest część nieruchomości, a pozostała część nie nadaje się do prawidłowego wykorzystania na dotychczasowe cele, właściwy zarządca drogi jest obowiązany do nabycia, na wniosek właściciela lub użytkownika wieczystego nieruchomości, w imieniu i na rzecz Skarbu Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego tej części nieruchomości.

Ustęp 2 powyższego przepisu wskazuje, że do ograniczeń, o których mowa w ust. 1 pkt 8 lit. i, przepisy art. 124 ust. 4-7 i art. 124a ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2020 r. poz. 65, 284, 471 i 782) stosuje się odpowiednio.

W sprawach nieuregulowanych w niniejszym rozdziale stosuje się przepisy ustawy o gospodarce nieruchomościami (art. 23 ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych).

Zgodnie z art. 130 ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarowaniu nieruchomościami (Dz. U. z 2020 r. poz. 1990 z późn. zm.), ustalenie wysokości odszkodowania następuje po uzyskaniu opinii rzeczoznawcy majątkowego, określającej wartość nieruchomości.

W myśl art. 132 ust. 1 ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami, zapłata odszkodowania następuje jednorazowo, w terminie 14 dni od dnia, w którym decyzja o wywłaszczeniu podlega wykonaniu, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b.

W sprawach, w których wydano odrębną decyzję o odszkodowaniu, zapłata odszkodowania następuje jednorazowo w terminie 14 dni od dnia, w którym decyzja o odszkodowaniu stała się ostateczna. Do skutków zwłoki lub opóźnienia w zapłacie odszkodowania stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego (art. 132 ust. 1a i 2 powyższej ustawy).

Należy podkreślić, że zakres opodatkowania podatkiem od towarów i usług wyznacza nie tylko czynnik przedmiotowy – opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów lub odpłatne świadczenie usług, ale także czynnik podmiotowy – czynności muszą być wykonywane przez podatnika.

W świetle zapisów art. 15 ust. 1 ustawy, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Działalność gospodarcza – zgodnie z ust. 2 przywołanego artykułu – obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Z opisu sprawy wynika, że w związku z decyzją wydaną Prezydenta Miasta (…) udzielającą zezwolenia na realizację inwestycji drogowej, jedna z działek będących w użytkowaniu wieczystym Spółki (działka 1) wraz ze znajdującą się na niej zabudową przeszła – za odszkodowaniem - na własność Gminy Miasta (…). Jednym z elementów ww. zabudowy jest budynek posadowiony w części (54,3%) na działce objętej Decyzją, a w pozostałej części (45,7%) na działce sąsiedniej pozostającej w użytkowaniu wieczystym Spółki (i nie objętej ww. decyzją) - działka 2. W związku z realizacją planowanej inwestycji część Budynku znajdująca się na objętej Decyzją ulegnie całkowitemu zniszczeniu. Na skutek tych działań, pozostała część tego Budynku (znajdująca się na działce pozostającej we władaniu Spółki) nie będzie w stanie samodzielnie funkcjonować. Co za tym idzie, konieczne będzie dokonanie całkowitej rozbiórki tego Budynku. Zgodnie z Decyzją nałożono na Wnioskodawcę obowiązek rozbiórki istniejących obiektów budowlanych nieprzewidzianych do dalszego użytkowania. Z tytułu utraty prawa użytkowania wieczystego działki objętej Decyzją oraz znajdującej się na niej zabudowy (w tym: Budynku w części 54,3%, drugiego budynku oraz utwardzonego placu) na rzecz Spółki wypłacone zostanie odszkodowanie ustalone w wydanej odrębnie decyzji odszkodowawczej. W zakresie Budynku w części 45,7% znajdującej się na działce pozostającej w użytkowaniu wieczystym Spółki, Spółka również zamierza wystąpić o wypłatę odszkodowania. Odszkodowanie to zostanie wypłacone na podstawie podpisanego przez strony (Spółki i Gmina Miasta (…)) protokołu z rokowań, a jego wysokość zostanie ustalona na podstawie oszacowania dokonanego przez rzeczoznawcę majątkowego w operacie szacunkowym. Wnioskodawca zamierza wystąpić o wypłatę odszkodowania za część Budynku znajdującą się na działce będącego w jego użytkowaniu wieczystym - która na skutek zniszczenia części Budynku znajdującej się na działce objętej Decyzją nie będzie mogła funkcjonować samodzielnie – na podstawie ww. art. 13 ust. 3 ustawy drogowej.

Wątpliwości Spółki budzi kwestia sposobu opodatkowania odszkodowania dotyczącego Budynku w części znajdującej się na działce pozostającej w użytkowaniu wieczystym Spółki.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że termin „odszkodowanie” czy też „szkoda” nie zostały zdefiniowany w ustawie o VAT.

Regulacje dotyczące odszkodowania zostały jednak zawarte w art. 361-363 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2020 r. poz. 1740 z późn. zm.).

Z treści art. 361 § 1 i § 2 ww. ustawy wynika, że zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron (art. 362 Kodeksu cywilnego).

Na podstawie art. 363 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego, naprawienie szkody powinno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Jednakże gdyby przywrócenie stanu poprzedniego było niemożliwe albo gdyby pociągało za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu. Jeżeli naprawienie szkody ma nastąpić w pieniądzu, wysokość odszkodowania powinna być ustalona według cen z daty ustalenia odszkodowania, chyba że szczególne okoliczności wymagają przyjęcia za podstawę cen istniejących w innej chwili.

Należy również zauważyć, że w myśl art. 471 Kodeksu cywilnego, dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

W świetle wyżej przytoczonych przepisów Kodeksu cywilnego szkoda polega na nienależytym wykonaniu bądź niewykonaniu zobowiązania przez dłużnika oraz na istnieniu adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy działaniem lub zaniechaniem a szkodą.

Istotą odszkodowań nie jest zatem płatność za świadczenie, lecz rekompensata za szkodę. W takim przypadku nie mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną – świadczenie w zamian za wynagrodzenie – co oznacza, że otrzymane odszkodowanie nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony podatnika.

W wyroku z dnia 18 lipca 2007 r. sprawie C-277/05 Société thermale d’Eugénie-les-Bains, TSUE wskazał, że pierwsze rozwiązanie zawarte w pytaniu prejudycjalnym (tj. kwoty wypłacone tytułem zadatku przez klienta na rzecz przedsiębiorstwa hotelarskiego powinny zostać uznane za podlegające podatkowi VAT) można zaakceptować jedynie wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego, w którym dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych (pkt 19 ww. wyroku).

Na gruncie ustawy o VAT ustalanie statusu wypłacanego odszkodowania, jako podlegającego bądź nie opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, należy oceniać w kontekście związku z konkretnym świadczeniem.

W rozpatrywanej sprawie Wnioskodawca zamierza wystąpić o wypłatę odszkodowania za brak możliwości korzystania z części Budynku znajdującą się na działce będącego w jego użytkowaniu wieczystym - która na skutek zniszczenia części Budynku znajdującej się na działce objętej Decyzją nie będzie mogła funkcjonować samodzielnie – na podstawie ww. art. 13 ust. 3 ustawy drogowej.

W przedmiotowej sprawie odszkodowanie, które zostanie wypłacone Wnioskodawcy związane jest z brakiem możliwości korzystania z nieruchomości, gdyż pozostała część Budynku nie będzie w stanie samodzielnie funkcjonować i konieczne będzie dokonanie całkowitej rozbiórki tego Budynku. Tym samym stwierdzić należy, że Wnioskodawca w omawianej sprawie nie ma możliwości z korzystania części Budynku, który po rozbiórce jego drugiej części (wywłaszczonej) konstrukcyjnie nie będzie się nadawał do samodzielnego funkcjonowania. Jednakże z drugiej strony Wnioskodawca zostanie wynagrodzony w postaci wypłaconego odszkodowania.

Odnosząc powyższe rozważania dotyczące odszkodowania za brak możliwości korzystania z Budynku w części znajdującej się na działce pozostającej na użytkowaniu wieczystym Spółki, należy uznać, że w przedmiotowej sprawie wynagrodzenie wypłacone Wnioskodawcy związane jest w istocie z brakiem możliwości korzystania z tej część Budynku znajdującej się na działce będącej w jego użytkowaniu wieczystym Spółki - która na skutek zniszczenia części Budynku znajdującej się na działce objętej Decyzją nie będzie mogła funkcjonować samodzielnie. W konsekwencji zatem przekazane Wnioskodawcy środki pieniężne w postaci odszkodowania należy uznać za wynagrodzenie za świadczenie przez Wnioskodawcę usługi opodatkowanej podatkiem VAT, gdyż otrzymane przez Wnioskodawcę środki pieniężne dotyczą nieruchomości związanej z prowadzoną przez Wnioskodawcę działalnością gospodarczą i pełnią funkcję wynagrodzenia za świadczona usługę, co wpisuje się w normę art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, czyniąc tego rodzaju usługę faktycznie odpłatną.

Tym samym otrzymane wynagrodzenie w postaci odszkodowanie, które zostanie wypłacone na rzecz Spółki w związku z koniecznością rozbiórki części Budynku znajdującego się na działce pozostającej w użytkowaniu wieczystym Spółki mieści się w katalogu czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy i tym samym podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Zatem stanowisko Wnioskodawcy w niniejszej sprawie należało uznać za nieprawidłowe.

W kwestii powołanych wyroków sądów należy zauważyć, iż wyroki sądów administracyjnych, są to rozstrzygnięcia odnoszące się do indywidualnych spraw i co do zasady wiążą one strony postępowania w tych konkretnych, indywidualnych sprawach nie rozciągając swojego oddziaływania na inne, choćby podobne lub zbieżne sprawy. Zatem powołane orzeczenia nie mogą wpłynąć na ocenę prawidłowości przedmiotowej kwestii. Nie negując tych orzeczeń jako cennego źródła w zakresie wskazywania kierunków wykładni norm prawa podatkowego należy stwierdzić, iż zdaniem organu podatkowego teza rozstrzygnięcia nawet w podobnych stanach faktycznych nie może mieć zastosowania w przedmiotowym postępowaniu.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty opis sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

z zastosowaniem art. 119a;
w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2193), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2019 r., poz. 2325, z późn. zm.). Skargę wnosi się w dwóch egzemplarzach (art. 47 § 1 ww. ustawy) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała lub drogą elektroniczną na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 54 § 1a ww. ustawy), w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy). W przypadku pism i załączników wnoszonych w formie dokumentu elektronicznego odpisów nie dołącza się (art. 47 § 3 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

Reklama

O nas

Regulamin