Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0115-KDIT1.4011.155.2021.1.MT
z 17 maja 2021 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2020 r. poz. 1325 ze zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 15 lutego 2021 r. o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych umorzenia zobowiązań – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

15 lutego 2021 r. wpłynął ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Dnia 5 lipca 2018 roku ze względów osobistych, jak i problemów finansowych ogłosiłem upadłość konsumencką osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej. Sąd wyznaczył syndyka i przez około rok zbierał środki na zaspokojenie wierzycieli. Dnia 13 czerwca 2019 roku sąd zasądził wobec mnie plan spłaty wierzycieli na okres 36 miesięcy. Dziś jestem w połowie wykonanego planu i za 18 miesięcy zostanę całkowicie oddłużony i moja upadłość dobiegnie końca.

W moim przypadku miałem 23 wierzycieli, wszyscy byli ujęci we wniosku o upadłość. Oczywiście, jak to bywa, lista wierzycieli, którą miałem we wniosku uszczupliła się o tych wierzycieli, którzy ze swoich względów nie chcieli przystąpić do mojego planu spłaty. Mieli do tego prawo. Jednak w świetle przepisów sąd w pozostałej części umorzy wszystkie moje długi jakie miałem we wniosku, zarówno tych wierzycieli, którzy nie przystąpili do planu spłaty, jak i tych których w jakimś stopniu zaspokoję w planie spłaty. Tak mówi prawo i jest to oczywiste.

Sprawa o którą mi chodzi dotyczy tych wierzycieli, którzy nie przystępują do planu spłaty bądź umarzają długi. W moim przypadku jest to 16 wierzycieli. W roku 2021 dostałem PIT-11 z firmy P. Jest to firma którą mam we wniosku o upadłość, ale nie przystąpili oni do planu spłaty. Firma ta prawdopodobnie umorzyła mój dług i wystawiła PIT-11. W dokumencie tym widnieje, iż otrzymałem dochód w roku 2020.

Pożyczka ta była brana w 2017 roku. Ku mojemu zdziwieniu jaki dochód w 2020 roku otrzymałem, skoro pożyczka była brana kilka lat wcześniej i zostanie ona umorzona w toku postępowania upadłościowego po wykonaniu mojego planu spłaty. W urzędzie skarbowym nie wiedzą jak do tego się odnieść; w świetle przepisów muszę zapłacić podatek – jednak nikt nie wie jak to wygląda z długiem, który jest w upadłości stąd moja prośba o interpretację.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy w upadłości konsumenckiej osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej trzeba płacić podatek od pożyczki biorącej udział w upadłości?

Zdaniem Wnioskodawcy, wolne od podatku są kwoty umarzanych zobowiązań związanych z postępowaniem upadłościowym. Zastanawiam się jak to teraz może wyglądać w moim przypadku. 16 wierzycieli umarza swoje długi bo nie przystąpili do mojego planu spłaty i wysyła PIT-11 do urzędu skarbowego. Ja zamiast się oddłużyć dzięki upadłości będę w jeszcze większych tarapatach. Uważam, że jak każdy wierzyciel będzie stosował takie praktyki to każdy dłużnik nie będzie w pełni korzystał z instrumentu, jakim jest upadłość konsumencka. Jeśli będę musiał zapłacić podatek od wszystkich swoich pożyczek to pozbawi mnie to możliwości wykonywania planu spłaty i doprowadzi ponownie do niewypłacalności i stanu przed upadłością, czyli kompletnego bankructwa. Nie po to skorzystałem z upadłości, żeby teraz z powrotem popaść w długi. Jest to kompletnie dla mnie nielogiczne i myślę, że gdzieś to może jest uregulowanie prawnie i osoba w upadłości jest chroniona przed takimi konsekwencjami. W przeciwnym wypadku ogłaszanie upadłości nie miałoby najmniejszego sensu. Każdy wierzyciel, czy ten biorący udział w planie spłaty czy też nie, umarzałby swoje pożyczki, wystawiał PIT-11, wrzucał to sobie w koszta, a dłużnika przytłoczył ogromem podatków do zapłacenia. Uważam, że w moim przypadku wierzyciel umarzając mój dług błędnie interpretuje to jako mój dochód – jest to dług w upadłości konsumenckiej.

Nie występuje u mnie realne przysporzenie majątku. Podobnie orzekł Sąd Administracyjny w Warszawie sygn. III SA/Wa 55/18. Stąd moje pytanie czy muszę płacić podatek od długu, który jest w mojej upadłości. Uważam, że nie. Prawo Upadłościowe jasno mówi co chroni obywatela – pozwala na oddłużenie i w miarę normalny powrót do życia. Na tym polega upadłość konsumencka – miała mnie chronić przed wierzycielami, komornikami itp. Z jednej strony tak było, ale z drugiej otworzyła drzwi wierzycielom i de facto Urzędowi Skarbowemu, któremu mam zapłacić podatek od wszystkich pożyczek. Nie może być tak, że osoba ogłaszająca upadłość konsumencką musi płacić podatki od pożyczek czy kredytów. To zrobiłaby się jakaś nowa instytucja – z jednej strony płacę na wierzycieli w planie spłaty zasądzonym przez sąd, a z drugiej ci sami wierzycieli mogą umorzyć swoje wierzytelności i na nowo trzeba zapłacić podatki. Kompletnie jest to dla mnie niezrozumiałe. Nie jestem radcą prawnym ani specjalistą z dziedziny podatków, żeby kogokolwiek pouczać, ale uważam, że osoba ogłaszająca upadłość konsumencką powinna być w tym temacie chroniona. Stąd moja prośba o indywidualną ocenę zaistniałej sytuacji. Skoro wykonuję plan spłaty, robię wszystko zgodnie z prawem i przepisami, a z drugiej strony dostaję podatek od pożyczek, który na nowo wprowadzi mnie w stan niewypłacalności, to ogłaszanie upadłości nie miałoby żadnego sensu. I w jednym i w drugim przypadku miałbym dożywotnie długi nierealne do spłacenia.

Myślę, że takie postępowanie jest sprzeczne z funkcją, jakie niesie ze sobą ogłoszenie upadłości. Każdy upadły z powrotem popadnie w stan niewypłacalności. Zapoznałem się z interpretacją Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej 0111-KDIB2-3.4010.133.2019.1.AD, w której podniesiona jest podobna sprawa. W mojej ocenie interpretuję to: Stosownie do treści art. 12 ust. 1 pkt 3 lit. a w zw. z ust. 4 pkt dochodem jest wartość umorzonych zobowiązań, w tym zaciągniętych pożyczek, z zastrzeżeniem jednak jeśli to zobowiązanie związane jest z m.in. postępowaniem upadłościowym. Proszę zatem o indywidualną interpretację, czy muszę w swojej sytuacji zapłacić podatek.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2020 poz. 1426 ze zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Z zastrzeżeniem wyjątków wskazanych w ustawie:

• jeżeli podatnik uzyskuje dochody z więcej niż jednego źródła, przedmiotem opodatkowania w danym roku podatkowym jest suma dochodów z wszystkich źródeł przychodów (art. 9 ust. 1a ustawy);
• dochodem ze źródła przychodów jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym (art. 9 ust. 2 ustawy).

Ogólne pojęcie przychodu zostało wyjaśnione w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z tym przepisem, przychodami (z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f) są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Przychód jest określonym przyrostem majątkowym po stronie podatnika, realną korzyścią majątkową podatnika. Ustawodawca przyjął zasadę, że przychodami są:

1. pieniądze i wartości pieniężne, które :
   
   
   1. zostały otrzymane przez podatnika – czyli takie pieniądze i wartości pieniężne, które podatnik rzeczywiście „dostał, odebrał, zainkasował, objął w posiadanie”;
      
   2. zostały postawione do dyspozycji podatnika – czyli takie przysporzenia, które zostały mu faktycznie udostępnione/przekazane do odbioru; takie pieniądze i środki pieniężne, które podatnik ma możliwość włączyć do swojego władztwa, a więc ma możliwość skorzystania z tychże pieniędzy i wartości pieniężnych i nie jest to uzależnione od dodatkowej zgody osoby stawiającej określone pieniądze i wartości pieniężne do dyspozycji podatnika;
   
   
2. wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń – czyli takie przysporzenia majątkowe, które mają postać:
   
   
   1. świadczeń w naturze (otrzymane rzeczy lub prawa);
      
   2. nieodpłatnych świadczeń innych niż świadczenia w naturze (np. otrzymane usługi).
   
   

Z uwagi na wyróżnienie przez ustawodawcę przychodów o charakterze niepieniężnym, uznaje się, że przychodem w rozumieniu art. 11 ustawy jest nie tylko uzyskanie przez podatnika nowych aktywów, ale także zmniejszenie jego pasywów.

Źródła przychodów zostały określone w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Jednym z nich są „inne źródła”, czyli źródła inne niż wymienione w art. 10 ust. 1 pkt 1-8b ustawy (art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy).

Zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Ustawodawca użył w tym przepisie sformułowania „w szczególności”, co wskazuje na to, że katalog przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty. Nie ma więc przeszkód, aby do tej kategorii zaliczać również przychody inne niż wymienione wprost w art. 20 ust. 1 ustawy – o ile nie są przychodami ze źródeł określonych w art. 10 ust. 1 pkt 1-8b ustawy.

Do kategorii przychodów z innych źródeł zalicza się m.in. wartość umorzonych zobowiązań osoby fizycznej, jeśli zobowiązania te nie były związane z działalnością gospodarczą prowadzoną przez tę osobę. Umorzeniem zobowiązania w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jest zwolnienie dłużnika z długu. Czynność taka powoduje, że zobowiązanie dłużnika wygasa. Po stronie dłużnika następuje zmniejszenie pasywów. Dłużnik zostaje zwolniony z obowiązku świadczenia na rzecz wierzyciela, a więc z obowiązku przekazania na rzecz wierzyciela wartości umorzonego zobowiązania.

Jednocześnie, ustawodawca przewidział możliwość zwolnienia tego rodzaju przychodu z podatku dochodowego. I tak, na mocy art. 21 ust. 1 pkt 142 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku dochodowego są kwoty umorzonych zobowiązań niezwiązanych z pozarolniczą działalnością gospodarczą, jeżeli umorzenie zobowiązań związane jest z postępowaniem upadłościowym.

Postępowanie upadłościowe jest uregulowane w ustawie z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe (Dz. U. z 2020 r. poz. 1228 ze zm.). Ustawa ta reguluje m.in. postępowanie upadłościowe wobec osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, w tym zasady umarzania zobowiązań upadłego.

I tak, zgodnie z art. 49121 ust. 1 Prawa upadłościowego, po wykonaniu przez upadłego obowiązków określonych w planie spłaty wierzycieli sąd wydaje postanowienie o stwierdzeniu wykonania planu spłaty wierzycieli i umorzeniu zobowiązań upadłego powstałych przed dniem ogłoszenia upadłości i niewykonanych w wyniku wykonania planu spłaty wierzycieli.

Jak wynika z tego przepisu, umorzenie wierzytelności związane z postępowaniem upadłościowym następuje:

• po wykonaniu planu spłaty wierzycieli;
• na mocy postanowienia sądu.

Zwolnienie przewidziane w art. 21 ust. 1 pkt 142 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych dotyczy zatem wyłącznie umorzenia zobowiązań, które zostało dokonane w trybie ustawy Prawo upadłościowe (czyli na podstawie postanowienia sądu). Nie można rozszerzyć stosowania tego zwolnienia na inne umorzenia, w tym umorzenia dokonywane bezpośrednio przez wierzycieli (nawet, jeśli ich wierzytelności są objęte toczącym się postępowaniem upadłościowym).

W analizowanym stanie faktycznym doszło do umorzenia zobowiązania Wnioskodawcy, które:

• nie było związane z działalnością gospodarczą;
• jest objęte postępowaniem upadłościowym.

Umorzenie zobowiązania spowodowało powstanie po stronie Wnioskodawcy przychodu z innych źródeł (art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy). Przychodem tym jest wartość umorzonego zobowiązania.

Umorzenia zobowiązania dokonał wierzyciel Wnioskodawcy. Nie było to więc umorzenie, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 142 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wobec tego, przychód Wnioskodawcy nie korzysta ze zwolnienia od podatku. Przychód Wnioskodawcy z tytułu umorzenia zobowiązania podlega opodatkowaniu na tzw. zasadach ogólnych, według skali podatkowej (art. 27 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Podsumowując, Wnioskodawca nieprawidłowo ocenił, że w opisanym stanie faktycznym nie powstanie po jego stronie obowiązek podatkowy w podatku dochodowym od osób fizycznych.

W odniesieniu do interpretacji indywidualnej powołanej przez Zainteresowanego należy podkreślić, że jest ona rozstrzygnięciem w indywidualnej sprawie i dotyczy odrębnej sytuacji faktycznej. Niemniej jednak, organ w toku rozważań nad sposobem rozstrzygnięcia wniosku miał na względzie prezentowane w nich stanowiska i argumenty.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu zaistnienia zdarzenia.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona interpretacja traci swoją aktualność.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;
2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3. z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z dnia 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018 r., poz. 2193, z późn. zm.), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na tę interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2019 r. poz. 2325 ze zm.). Skargę wnosi się w dwóch egzemplarzach (art. 47 § 1 ww. ustawy) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała lub drogą elektroniczną na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 54 § 1a ww. ustawy), w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy). W przypadku pism i załączników wnoszonych w formie dokumentu elektronicznego odpisów nie dołącza się (art. 47 § 3 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.