Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0111-KDIB2-3.4014.16.2021.5.ASZ
z 24 maja 2021 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2020 r. poz. 1325 ze zm.) – Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawczyni przedstawione we wniosku z 28 grudnia 2020 r. (data wpływu – 13 stycznia 2021 r.), uzupełnionym 25 marca oraz 11 maja 2021 r, o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie opodatkowania umowy o podział majątku wspólnego – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 13 stycznia 2021 r. wpłynął do Organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie opodatkowania umowy o podział majątku wspólnego.

Z uwagi na fakt, że wniosek nie spełniał wymogów formalnych w piśmie z 02 marca 2021 r. znak: 0111-KDIB2-3.4014.16.2021.2.ASZ 0112-KDIL2-1.4011.66.2021.3.MKA, wezwano Wnioskodawczynię do jego uzupełnienia. Wniosek uzupełniono 25 marca 2021 r.

W piśmie z 26 kwietnia 2021 r. znak: 0111-KDIB2-3.4014.16.2021.4.ASZ, ponownie wezwano Wnioskodawczynię do uzupełnienia wniosku. Wniosek uzupełniono 11 maja 2021 r.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawczyni oraz Pan J.S. byli małżeństwem. Ze względu na to, że nigdy nie zawarli umowy małżeńskiej majątkowej, byli oni współwłaścicielami nieruchomości położonej w P. na zasadach wspólności ustawowej małżeńskiej. Od pewnego czasu ich relacje nie układały się dobrze, dlatego od 8 lat mieszkanie stanowiące przedmiotową nieruchomość było w wyłącznym posiadaniu Wnioskodawczyni, gdyż Pan J.S. wyprowadził się. W dniu 2 lipca 2018 r. ich małżeństwo zostało prawomocnie rozwiązane przez rozwód, jednakże nie został przeprowadzony podział majątku.

Ze względu na powyższe Wnioskodawczyni i jej mąż wspólnie zdecydowali o konieczności przeniesienia własności nieruchomości na Wnioskodawczynię, która z kolei zobowiązała się do spłaty na rzecz byłego męża. Termin podpisania aktu notarialnego ustalono na sierpień 2020 r., jednak 17 sierpnia 2020 r. Pan J.S. zmarł. Cały spadek po zmarłym, a więc także mieszkanie, odziedziczyły jego dzieci. W chwili obecnej ww. nieruchomość jest przedmiotem współwłasności, w której żyjący małżonek, tj. Wnioskodawczyni ma udział wynoszący 1/2 części (pochodzący z ustania wspólności majątkowej małżeńskiej w wyniku rozwodu), a dwoje spadkobierców zmarłego udziały po 1/4 części każdy z nich (na skutek dziedziczenia).

Wnioskodawczyni zwróciła się do spadkobierców z inicjatywą wykupienia ich udziałów, realizując w ten sposób wolę zmarłego. Dzieci Pana J.S. przystały na tę propozycję, w związku z czym strony wyznaczyły termin podpisania aktu notarialnego, chcąc tym samym dokonać podziału majątku, w ten sposób, że własność mieszkania zostanie przeniesiona na Wnioskodawczynię w całości, z zastrzeżeniem spłaty przez nią pozostałych współwłaścicieli.

W uzupełnieniu Wnioskodawczyni wskazała, że zamierza zawrzeć notarialną umowę podziału majątku wspólnego obejmującą nieruchomość, która znajdowała się w majątku wspólnym nabytym w czasie trwania małżeństwa, w którym obowiązywał ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej. Umowa będzie zawarta pomiędzy Wnioskodawczynią a spadkobiercami zmarłego drugiego współmałżonka.

Na mocy powyższej umowy własność nieruchomości przypadnie w całości Wnioskodawczyni w zamian za spłatę dokonaną na rzecz dwóch spadkobierców zmarłego współmałżonka, którzy odziedziczyli spadek na podstawie ustawy. Umowa ta nie jest ani umową o zniesienie współwłasności, ponieważ dotyczy wspólności majątkowej małżeńskiej i jej skutki prawne są odmienne, ani umową o dział spadku, gdyż nie jest zawierana pomiędzy spadkobiercami. Dopuszczalność takiej umowy potwierdzają art. 46 i 501 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy odpłatna (tj. przewidująca spłatę) umowa o podział majątku wspólnego, obejmującego nieruchomość, zawarta między spadkobiercami zmarłego małżonka, a drugim żyjącym małżonkiem jest opodatkowana podatkiem od czynności cywilnoprawnych?

Zdaniem Wnioskodawczyni, podatek od czynności cywilnoprawnych, za umowę która ma być zawarta w niniejszej sprawie nie należy się.

Wnioskodawczyni wskazała, że czynności cywilnoprawne podlegające podatkowi zostały wyszczególnione w art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Ustawodawca stworzył w powyższym przepisie prawnym zamknięty katalog czynności stanowiących przedmiot opodatkowania, dlatego nie jest możliwe objęcie zakresem opodatkowania tym podatkiem innych czynności cywilnoprawnych, niż tych, które zostały w nim wyraźnie wskazane.

Istotą czynności, która ma być dokonana w niniejszej sprawie jest przeniesienie własności nieruchomości, będącej niegdyś składnikiem majątku wspólnego małżonków na jednego z nich w całości, w zamian za spłatę udziałów spadkobierców drugiego z małżonków. Można więc uznać, że takie porozumienie doprowadzi do zawarcia umowy o podział majątku wspólnego, jednak nie między małżonkami, a między małżonkiem a spadkobiercami drugiego z nich. W doktrynie i orzecznictwie uznaje się taką konstrukcję za dopuszczalną. Zgodnie bowiem z poglądem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w postanowieniu z 21 października 1998 r., II CKU 56/98, LEX nr 465995 w przypadku, gdy między byłymi małżonkami nie doszło do podziału majątku ze względu na śmierć jednego z nich, możliwe jest dokonanie takiego podziału z udziałem spadkobierców zmarłego małżonka.

Mając na względzie powyższe należy uznać, że umowa o podział majątku wspólnego, która ma być zawarta w przedmiotowej sprawie nie przybierze postaci żadnej z czynności zawartych w art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych ze względu na to, że wykazuje cechy od nich odrębne.

Bez wątpienia nie stanowi ona odpłatnego zniesienia współwłasności, gdyż skutki umowy, którą chcą zawrzeć strony nie są tożsame ze skutkami umowy o zniesienie współwłasności. Ta ostatnia ma na celu przyznanie przedmiotu umowy jednemu ze współwłaścicieli, natomiast w przypadku podziału majątku – zgodnie z art. 45 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego – oprócz powyższego następstwa istnieje także konsekwencja w postaci niemożliwości późniejszego roszczenia o zwrot wydatków i nakładów z majątków osobistych na majątek wspólny i odwrotnie.

Ponadto, z całą pewnością zawierana przez strony umowa nie stanowi także umowy o dział spadku. W niniejszej sprawie nabycia nieruchomości dokonuje w całości podmiot, który nie jest spadkobiercą, tj. żona zmarłego, co wyklucza zakwalifikowanie takiej czynności jako dział spadku.

Na potwierdzenie powyższej tezy warto też wskazać, że wyraźne odróżnienie umowy o podział majątku od umowy o dział spadku czy o zniesienie współwłasności wielokrotnie potwierdziły również inne organy podatkowe. Wnioskodawczyni przywołała kilka interpretacji indywidualnych, podkreślając, iż ma to duże znaczenie, ze względu na to, że przepisy prawa podatkowego powinny być stosowane i interpretowane przez organy podatkowe oraz kontroli skarbowej w sposób jednolity.

Konkludując, podkreślić należy, że Wnioskodawczyni oraz spadkobiercy jej byłego męża chcą dokonać podziału majątku wspólnego małżonków, w wyniku którego będzie ona jedynym właścicielem mieszkania. Ze względu na to, że zdarzenie to nie zostało wymienione w katalogu czynności, które są poddane podatkowaniu, nie rodzi ono obowiązku podatkowego na mocy art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Zniesienie współwłasności małżeńskiej jest regulowane przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Gdyby nie śmierć jednego z małżonków, która stanowi okoliczność niezależną od woli i czynów którejkolwiek ze stron, podział majątku z całą pewnością zostałaby dokonany, dlatego też nie powinno się obecnie zmieniać skutków podatkowych umowy, która zgodnie z wolą zmarłego ma zostać sfinalizowana między małżonkiem a spadkobiercami.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2020 r. poz. 815 ze zm.) podatkowi temu podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

1. umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
2. umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,
3. (uchylona)
4. umowy darowizny – w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
5. umowy dożywocia,
6. umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności – w części dotyczącej spłat lub dopłat,
7. (uchylona)
8. ustanowienie hipoteki,
9. ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,
10. umowy depozytu nieprawidłowego,
11. umowy spółki.
    
    

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają też zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne (art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy).

Zgodnie z art. 1 ust. 2 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych przepisy ustawy o umowie o dziale spadku oraz umowie o zniesieniu współwłasności – stosuje się odpowiednio do:

1. nabycia własności rzeczy wspólnej lub wspólnego prawa majątkowego albo ich części przez niektórych dotychczasowych współwłaścicieli na dalszą współwłasność – w części spłat lub dopłat,
2. odpłatnego wyodrębnienia własności lokali na rzecz niektórych lub wszystkich współwłaścicieli.
   
   

Przedstawiony powyżej katalog ma charakter zamknięty. Tym samym, podatkowi od czynności cywilnoprawnych nie podlegają inne, niewymienione w nim zdarzenia, nawet w sytuacji, gdy wywołują one skutki gospodarcze takie same lub podobne do tych, które zostały w katalogu wymienione.

Z przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, że Wnioskodawczyni i jej mąż byli współwłaścicielami nieruchomości na zasadach wspólności ustawowej małżeńskiej. W dniu 2 lipca 2018 r. ich małżeństwo zostało prawomocnie rozwiązane przez rozwód, jednakże nie został przeprowadzony podziału majątku. Wnioskodawczyni i jej mąż wspólnie zdecydowali o konieczności przeniesienia własności nieruchomości na Wnioskodawczynię, która z kolei zobowiązała się do spłaty na rzecz byłego męża. 17 sierpnia 2020 r. zmarł były mąż Wnioskodawczyni. Cały spadek po zmarłym, a więc także mieszkanie, odziedziczyły jego dzieci. W chwili obecnej ww. nieruchomość jest przedmiotem współwłasności, w której żyjący małżonek, tj. Wnioskodawczyni ma udział wynoszący 1/2 części (pochodzący z ustania wspólności majątkowej małżeńskiej w wyniku rozwodu), a dwoje spadkobierców zmarłego udziały po 1/4 części każdy z nich (na skutek dziedziczenia). Wnioskodawczyni oraz pozostali współwłaściciele chcą dokonać podziału majątku, w ten sposób, że własność mieszkania zostanie przeniesiona na Wnioskodawczynię w całości, z zastrzeżeniem spłaty przez nią pozostałych współwłaścicieli.

W uzupełnieniu Wnioskodawczyni wskazała, że zamierza zawrzeć notarialną umowę podziału majątku wspólnego obejmującą nieruchomość, która znajdowała się w majątku wspólnym nabytym w czasie trwania małżeństwa, w którym obowiązywał ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej. Umowa będzie zawarta pomiędzy Wnioskodawczynią a spadkobiercami zmarłego drugiego współmałżonka. Umowa ta nie jest ani umową o zniesienie współwłasności, ponieważ dotyczy wspólności majątkowej małżeńskiej i jej skutki prawne są odmienne, ani umową o dział spadku, gdyż nie jest zawierana pomiędzy spadkobiercami. Dopuszczalność takiej umowy potwierdzają art. 46 i 501 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

Mając na uwadze powołane powyżej przepisy oraz przedstawione we wniosku oraz jego uzupełnieniu zdarzenie przyszłe, należy stwierdzić, że w art. 1 ust. 1 i ust. 2 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych nie zostały wymienione umowy dotyczące podziału majątku dorobkowego małżonków (podziału współwłasności majątkowej małżeńskiej), jako podlegające temu podatkowi. Skoro zatem – jak wskazała Wnioskodawczyni – pomiędzy Wnioskodawczynią a spadkobiercami zmarłego małżonka, zostanie podpisana notarialna umowa podziału majątku małżeńskiego (jeżeli istotnie zawarcie takiej odrębnej umowy jest możliwe), to nie podlega ona przepisom ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, gdyż taka umowa nie została wymieniona w zamkniętym katalogu czynności objętych tym podatkiem. Zatem zawarcie ww. umowy nie spowoduje u Wnioskodawczyni wystąpienia obowiązku podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych.

W związku z powyższym stanowisko Wnioskodawczyni uznano za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze zdarzeniem przyszłym podanym przez Wnioskodawczynię w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;
2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3. z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2193), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w …, za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2019 r. poz. 2325 ze zm.).

Skargę wnosi się w dwóch egzemplarzach (art. 47 § 1 ww. ustawy) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała lub drogą elektroniczną na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 54 § 1a ww. ustawy), w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy). W przypadku pism i załączników wnoszonych w formie dokumentu elektronicznego odpisów nie dołącza się (art. 47 § 3 ww. ustawy). W przypadku wnoszenia skargi w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii jako najwłaściwszy proponuje się kontakt z wykorzystaniem systemu teleinformatycznego ePUAP.

Zgodnie z art. 57a ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.