Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0113-KDWPT.4011.58.2021.5.KU
z 28 lipca 2021 r.

 

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2020 r., poz. 1325, z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku złożonym w dniu 29 marca 2021 r., uzupełnionego pismami złożonymi w dniu 2 czerwca 2021 r. oraz 22 lipca 2021 r., o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie możliwości skorzystania z preferencyjnego opodatkowania kwalifikowanych dochodów z kwalifikowanych praw własności intelektualnej 5% stawką podatkową (IP BOX) pyt. Nr 2 – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 29 marca 2021 r. wpłynął do Organu podatkowego ww. wniosek uzupełniony pismami złożonymi w dniu 2 czerwca 2021 r. oraz 22 lipca 2021 r. o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca w kwietniu 2021 r. planuje rozpocząć prowadzenie działalności gospodarczej. Formą opodatkowania dochodów z działalności gospodarczej będzie podatek liniowy. Głównym źródłem dochodów z działalności będzie świadczenie usług w kontekście wytwarzania, współtworzenia, rozwoju oraz ulepszania oprogramowania komputerowego w skład którego zaliczać się będą aplikacje webowe, desktopowe, mobilne oraz gry komputerowe. Działalność będzie prowadzona na terytorium Polski i będzie podlegała w całości pod polskie prawo podatkowe. Niezależnie od rodzaju wytwarzanego bądź ulepszanego rodzaju oprogramowania oraz środków ku temu takich jak użyte technologie oraz biblioteki pomocnicze, oprogramowanie wytworzone w trakcie działalności będzie wynikiem własnej, indywidualnej pracy twórczej i będzie stanowiło utwory chronione przez art. 74 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskich i prawach pokrewnych. W ramach prac nad oprogramowaniem realizowane będą następujące zadania:

  • Prace koncepcyjne związane z opracowaniem architektury oprogramowania. Przygotowanie dokumentacji technicznej oraz schematu funkcjonalnego działania oprogramowania.
  • Tworzenie oprogramowania od podstaw samodzielnie bądź współpracując z innymi podmiotami współpracującymi ze zleceniodawcą, każdorazowo odpowiadając jednak za wykonanie danego modułu w całości oraz samodzielnie. Współpraca ma mieć raczej charakter ustaleń co do zgodności z modułami wykonywanymi przez inne podmioty tak, aby zachować spójność całego oprogramowania.
  • Modyfikacje i dostosowanie oprogramowania według specyfikacji i zamówienia kontrahenta poprzez tworzenie nowych praw własności intelektualnych.
  • Tworzenie nowych funkcjonalności oprogramowania.
  • Opracowywanie nowych modułów mających na celu poprawienie funkcjonalności systemu.
  • Prace programistyczne związane z tworzeniem/rozwojem kodu źródłowego.
  • Symulacje pracy oprogramowania oraz jego testowanie.
  • Korekty i modyfikacje oprogramowania po etapie testowania.
  • Opracowywanie nowych rozwiązań mających na celu poprawę wydajności .

Prawa autorskie do wytworzonych w procesie twórczym aplikacji, funkcjonalności oraz modułów oprogramowania będą każdorazowo w ramach umowy przekazywane podmiotowi zlecającemu wykonanie prac. W przypadku wytwarzania, ulepszania i/lub rozwijania oprogramowania Wnioskodawca nie jest właścicielem lub współwłaścicielem tego oprogramowania, ani użytkownikiem posiadającym prawo do jego użytkowania na podstawie licencji wyłącznej. W wyniku rozwijania lub ulepszania oprogramowania lub jego części tworzony będzie nowy kod, algorytmy w językach programowania, powstawać będzie nowe prawo własności intelektualnej. Kod, który będzie się składał na działalnie danej funkcjonalności, modułu lub też całej wytworzonej aplikacji będzie spełniał najwyższe standardy programistyczne i będzie powstawał z użyciem najnowocześniejszych technik i technologii programistycznych, tak aby podnosił wydajność i stanowił o wysokiej użyteczności dla ostatecznego konsumenta wytworzonego utworu. W procesie tworzenia będzie wykorzystywana m.in. architektura rozproszonych mikro serwisów, podejście „C” oraz „Q”. Wykorzystywane będą takie języki programowania jak: ….. Wykorzystywany będzie stos technologiczny ….. i inne. W ramach prac programistycznych będzie powstawało oprogramowanie o charakterze dostosowanym do indywidualnych potrzeb zamawiającego, spełniających jego potrzeby, a których nie było w stanie wypełnić żadne inne oprogramowanie dostępne na rynku. Każdorazowo wytworzona funkcjonalność, moduł lub oprogramowanie będzie zatem nowoczesną odpowiedzią na potrzeby biznesowe klienta i będzie stanowiła unowocześnienie bądź usprawnienie w Jego działalności. Wnioskodawca zastrzega natomiast, że wytworzone oraz współtworzone na rzecz zamawiającego oprogramowanie nie będzie stanowiło pracy na rzecz działalności badawczo-rozwojowej tego zamawiającego. Podczas prowadzenia działalności przewiduje również zdobywanie nowych umiejętności oraz rozwój własnej wiedzy w zakresie technologii programistycznych, tak aby stale podnosić jakość wytwarzanego przez siebie oprogramowania. Charakter prowadzonej działalności będzie zatem spełniał charakter badawczo-rozwojowy spełniający definicję ustawową działalności badawczo-rozwojowej wyrażoną w art. 5a pkt 38 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zmierzającą do powstania kwalifikowanego prawa własności intelektualnej, podejmowanej w sposób systematyczny, zmierzający do zwiększenia oraz wykorzystania zasobów wiedzy do tworzenia nowych zastosowań. Całkowita odpowiedzialność wobec osób trzecich za rezultat oraz wykonane i opisane we wniosku czynności ponosić będzie Wnioskodawca osobiście. Samodzielnie będzie ustalał miejsce i czas wyznaczonych czynności zleconych przez zleceniodawcę i zlecający nie będzie miał kierownictwa nad Jego pracą. Wnioskodawca ponosić będzie w całości ryzyko gospodarcze związane z prowadzoną działalnością. Przychody związane z prowadzoną w ten sposób działalnością będą odpowiednio ewidencjonowane jako kwalifikowane IP. W tym celu będzie prowadzona ewidencja pozaksięgowa (arkusz Excel).

Ewidencja będzie zawierała między innymi takie informacje jak opis projektu, datę rozpoczęcia i zakończenia prac nad danym projektem lub etapem projektu, wyszczególnienie każdego kwalifikowanego prawa własności intelektualnej, kosztów bezpośrednich związanych z wytworzeniem kwalifikowanego IP, o których mowa w art. 30ca ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przypadających na każde kwalifikowane prawo własności intelektualnej. Oprócz ewidencji, związanej ściśle z ewidencjonowaniem kwalifikowanych IP prowadzona będzie standardowa księga przychodów i rozchodów. Koszty ponoszone podczas działalności będą całkowicie związane z wytwarzaniem kwalifikowanego IP. Przykładem takich kosztów będzie:

  • Wysokiej wydajności zestaw komputerowy (laptop, monitory, klawiatura, mysz i inne peryferia), który będzie służył do tworzenia oprogramowania. Bez zakupu odpowiedniego sprzętu komputerowego (komputerów, monitorów, urządzeń peryferyjnych) wytwarzanie oprogramowania nie byłoby zupełnie możliwe, sprzęt komputerowy stanowi w tym przypadku podstawowe narzędzie pracy.
  • Tablety inne urządzenia mobilne do testowania działania wytworzonych utworów.
  • Wydatki związane z eksploatacją samochodu do przemieszczania się na spotkania ze stroną zlecającą prace (większość prac będzie wykonywana zdalnie bez konieczności przebywania w siedzibie strony zlecającej, nie mniej konieczne będzie sukcesywne spotykanie się ze stroną zlecającą pracę w celu uzgodnienia szczegółowego zakresu funkcjonalno-technicznego powstających utworów).
  • Koszt licencji na oprogramowanie wspomagające proces twórczy (w szczelności I pozwalające na pisanie kodu w określonym języku programowania) w tym oprogramowanie służące do testowania działania wytworzonych dzieł.
  • Internet oraz telefon jako główne kanały komunikacji ze stroną zlecającą oraz umożliwiające zdalne prowadzenie działalności twórczej.
  • Wydatki na doskonalenie zawodowe (różnego rodzaju kursy, wykłady, literatura fachowa). Celem zakupu kursów szkolenia zawodowego i materiałów szkoleniowych jest poszerzanie własnej wiedzy w zakresie technologii informacyjnych celem sprawniejszego świadczenia usług. Oprogramowanie wytwarzane jest przede wszystkim na podstawie własnej wiedzy i doświadczenia, tym samym w celu tworzenia oprogramowania niezbędny jest ciągły rozwój własnych umiejętności.
  • Wydatki związane z usługami sieciowymi (serwery, bazy danych, dodatkowe usługi usprawniające działanie aplikacji internetowych, np. c, itp.).
  • Wyposażenie biura, w tym urządzenia i materiały biurowe.

Wypisane powyżej przykładowe koszty istotnie Wnioskodawca chciałby uwzględnić przy wyliczaniu wskaźnika nexus. W związku z funkcjonującymi od 2019 r. regulacjami dotyczącymi preferencji podatkowej IP Box Wnioskodawca chciałby skorzystać z ulgi IP Box począwszy od pierwszego miesiąca prowadzonej przez Niego przyszłej działalności gospodarczej.

W uzupełnieniu wniosku z dnia 2 czerwca 2021 r. doprecyzowano opis zdarzenia przyszłego o następujące informacje:

  1. Czy działalność prowadzona przez Pana w ramach wytwarzania/rozwijania/ulepszania programów komputerowych lub ich części (tj. oprogramowania, części oprogramowania) jest działalnością twórczą obejmującą badania naukowe, czy też prace rozwojowe, podejmowaną w sposób systematyczny w celu zwiększenia zasobów wiedzy oraz wykorzystania zasobów wiedzy do tworzenia nowych zastosowań?
    Wnioskodawca uważa, że prowadzona przez Niego działalność jest istotnie działalnością twórczą. Wykonując zlecenie musi dogłębnie przeanalizować potrzeby klienta, a następnie samodzielnie wobec wymaganego stanu przyszłego wprowadzić osobiście przygotowany model usprawnień i optymalizacji, tak aby maksymalnie powiększyć wartość dodaną finalnego produktu. Często wykonanie zmian/usprawnień, bądź opracowanie oprogramowania od postaw wymaga przestudiowania kwestii związanych z wprowadzeniem konkretnego rozwiązania i należy powiększyć swoją wiedzę i umiejętności aby wykonać zlecenie. Zatem Wnioskodawca uważa, że jak najbardziej wpisuje się to w przynajmniej część opisu, który został zawarty w wezwaniu.
  2. Czy przedmiotem wniosku jest kwestia możliwości zastosowania przez Pana 5% stawki od dochodu uzyskiwanego z tytułu przenoszenia autorskich praw majątkowych do oprogramowania komputerowego lub jego części przez Pana wytwarzanego czy wytwarzanego, rozwijanego i ulepszanego?
    Tak, jak najbardziej. Właściwie korzystając z okazji Wnioskodawca chciałby dokonać lekkiego sprostowania. Otóż pytanie o to czy może zastosować stawkę 5% podatku od dochodu uzyskanego z tytułu przenoszenia autorskich praw majątkowych jest istotą całego wniosku. I istotnie mając na myśli przenoszenie praw autorskich bierze pod uwagę zarówno oprogramowanie wytwarzane przeze siebie od podstaw, ale też rozwijane i ulepszane. Przykładowo niedawno Wnioskodawca dostał zlecenie, gdzie przedstawił ofertę rozbudowy aplikacji magazynowej potencjalnego klienta. Oferta zakłada rozbudowę aplikacji o moduł optymalizacji kosztowej w kontekście wysyłek zagranicznych. Wnioskodawcy wydaje się, że zarówno produkcja oprogramowania od zera oraz rozbudowywanie oprogramowania spełnia znamiona pracy rozwojowej i badawczej i przekazanie praw autorskich związane z takim profilem działalności chciałby rozliczać 5% stawka podatku dochodowego.
  3. Czy w ramach działalności gospodarczej opracowuje Pan nowe lub ulepszone produkty, procesy, usługi niewystępujące dotychczas w praktyce gospodarczej lub na tyle innowacyjne, że w znacznym stopniu odróżniają się od rozwiązań już funkcjonujących?
    Tak istotnie. Przykład, który Wnioskodawca podał z optymalizacją/rozwojem aplikacji magazynowej m.in. na to wskazuje. Żadna inna firma, ani sam producent pierwotnej aplikacji nie opracował takiego rozwiązania, które umożliwiałoby według wskazanych parametrów określić optymalną wysyłkę paczki międzynarodowej. Zagadnienie może wydawać się błahe, nie mniej samo opracowanie algorytmu takiego rozwiązania i wycena prac związanych z wdrożeniem takiego rozwiązania wymagał dogłębnej analizy procesów związanych z wyborem przewoźnika i rejestracją wysyłki, w tym integracji z usługami konkretnych przewoźników.
  4. Czy wszystkie wymienione we wniosku efekty prac stanowią odrębne programy komputerowe podlegające ochronie na podstawie art. 74 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, czy tylko niektóre z nich (jakie)?
    Idąc przytoczonym przykładem Wnioskodawca uważa, że tak. Często zmiany wprowadzone w aplikacji stanowią o tak wysokim rozwoju, że umniejszające byłoby twierdzenie, że powstałe w ten sposób oprogramowanie nie stanowi już odrębnego produktu. W dodatku bardzo często rozwój aplikacji może przybierać postać odrębnego tzw. serwisu, który można zintegrować z aplikacją rozwijaną, gdzie w takim wypadku taki serwis jest samodzielnie działającą aplikacją, a więc produktem, który jedynie pracuje w połączeniu z aplikacją pierwotną. Stanowi zatem sam w sobie odrębny produkt. Zatem generalnie Wnioskodawca uważa, że raczej tak, oprogramowanie tworzone od zera oraz to rozwijane jak najbardziej może być traktowane jako tworzenie nowego oprogramowania komputerowego, do którego każdorazowo niezależnie od wariantu przekazuje pełne prawa autorskie. Klient z zakupionym produktem może robić co zechce gdyż stanowi on jego własność.
  5. Wobec wskazania, że „W wyniku rozwijania lub ulepszania oprogramowania lub jego części, tworzony będzie nowy kod, algorytmy w językach programowania i powstawać będzie nowe prawo własności intelektualnej.”, to czy z tego tytułu przysługują bezpośrednio Panu prawa autorskie podlegające ww. ochronie prawnej na podstawie art. 74 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych? Czy przenosi Pan całość autorskich praw majątkowych na rzecz podmiotu (Kontrahenta) do rozwijanego/ulepszanego oprogramowania lub jego części?
    Wnioskodawca przenosi pełnię praw autorskich do wytworzonego przeze siebie oprogramowania na zleceniodawcę.
  6. Czy rozwija/ulepsza (modyfikuje) Pan oprogramowanie komputerowe lub jego część, wytworzone przez siebie, czy też rozwija/ulepsza (modyfikuje) oprogramowanie lub jego część, którego Pan nie wytworzył?
    Aktualnie Wnioskodawca tworzy oprogramowanie od podstaw dla swojego zleceniodawcy. Jest w trakcie negocjacji z innym zleceniodawcą co do rozwoju aplikacji magazynowej, przy czym tutaj sama forma rozwoju może w zależności od preferencji klienta przybrać formę odrębnie działającego modułu współpracującego z aplikacją pierwotną. Zatem w tej sytuacji również będzie to tworzenie/rozwijanie własnego oprogramowania. Natomiast, jak najbardziej wyobraża sobie sytuacje, w której zleceniodawca zechciałby, aby kontynuował jego projekt aplikacji, wtedy rozwijałby oprogramowanie, którego pierwotnie by nie wytworzył, ale rozwijał. Natomiast tutaj widzi bardziej sytuację, w której zleceniodawca przekazałby do dokończenia/wytworzenia większą część oprogramowania. Wnioskodawca wyobraża sobie, że gdyby takie zlecenie dotyczyło wprowadzenia małych modyfikacji w aktualnie działającej aplikacji to nie byłoby to już w Jego odczuciu pracą rozwojową, a tym samym do takiego zlecenia nie stosowałby stawki 5% podatku od uzyskanego dochodu pomimo, że pełne prawa autorskie do wprowadzonych przez Niego zmian przekazałby na zleceniodawcę.
  7. Wobec wskazania, że „W przypadku wytwarzania, ulepszania i/lub rozwijania oprogramowania nie jestem właścicielem lub współwłaścicielem tego oprogramowania, ani użytkownikiem posiadającym prawo do jego użytkowania na podstawie licencji wyłącznej.”, to czy działa Pan na zlecenie podmiotu będącego właścicielem tego oprogramowania?
    Tak. Przykładowo aktualnie Wnioskodawca pracuje na zlecenie Ministerstwa Finansów i to Ministerstwo jest właścicielem budowanego przez Niego oprogramowania i jego modułów.
  8. Na podstawie jakiej umowy przenosi Pan na Kontrahenta całość autorskich praw majątkowych (np. na podstawie umowy współpracy, umowy zlecenia, itp.)?
    Tytuł aktualnej umowy Wnioskodawcy brzmi „Umowa o świadczenie usług”.
  9. Czy nabywał Pan wyniki prac badawczo-rozwojowych od innych podmiotów?
    Nie.
  10. Czy opisane faktury przychodowe obejmują wyłącznie wynagrodzenie za przeniesienie prawa autorskich do określonych programów komputerowych czy także należności z innych tytułów (jakich)?
    Faktury obejmują tylko i wyłącznie wynagrodzenie za przenoszenie praw autorskich do wytworzonego przez Wnioskodawcę oprogramowania i jego modułów. Przy czym na samej fakturze ujmuje produkt jako „Usługi programistyczne na rzecz Ministerstwa Finansów”, a sama mowa o tym, że wynagrodzenie dotyczy przenoszenia praw autorskich zawarta jest w umowie.
  11. Czy dochody osiągnięte z jakiego tytułu określonego w art. 30ca ust. 7 pkt 1-4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zamierza Pan objąć preferencyjną stawką podatkową, tj.:
    • opłat lub należności wynikających z umowy licencyjnej, która dotyczy prawa własności intelektualnej,
    • sprzedaży kwalifikowanego prawa własności intelektualnej,
    • kwalifikowanego prawa własności intelektualnej uwzględnionego w cenie sprzedaży produktu,
    • odszkodowania za naruszenie praw wynikających z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej, jeżeli zostało uzyskane w postępowaniu spornym, w tym postępowaniu sądowym albo arbitrażu?
    Wnioskodawca zakłada, że głównie będzie to dochód osiągnięty ze sprzedaży kwalifikowanego prawa własności intelektualnej. Natomiast Wnioskodawca nie wyklucza, że w przyszłości jeśli nadarzyłaby się dobra okazja, a Jego warunki finansowe by Mu na to pozwoliły kupiłby jakieś oprogramowanie, aby później je w znacznym stopniu rozwinąć i uzyskać przychód ze sprzedaży takiego oprogramowania, a uzyskaną nadwyżkę rozliczyć stawką 5% podatku dochodowego.
  12. W odniesieniu do kosztów, które Pan chce uwzględnić we współczynniku nexus, o którym mowa w art. 30ca ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:
    • w zakresie kosztów innych urządzeń mobilnych, kosztów wyposażenia biura, w tym urządzeń i materiałów biurowych, należy wyjaśnić koszty zakupu jakich konkretnie innych urządzeń mobilnych, wyposażenia biura, w tym urządzeń i materiałów biurowych ma Pan na myśli w kontekście możliwości ujęcia tych kosztów w ramach zastosowania przedmiotowej ulgi?
    • jakie przesłanki świadczą o bezpośrednim powiązaniu każdego z wymienionych w opisie wniosku kosztów z prowadzoną działalnością badawczo-rozwojową a w konsekwencji z wytworzeniem, ulepszeniem czy rozwojem programu komputerowego?
    • z jakimi konkretnymi wytworzonymi prawami własności intelektualnej związane są poszczególne, wymienione w opisie koszty?
    Wnioskodawca przez inne urządzenia mobilne ma na myśli przykładowo smartphone lub smartwatch, które służyłyby jako platformy do testowania tego oprogramowania, które docelowo miałoby działać na tego typu urządzeniach jeśli takowe by wytwarzał. Poprzez wyposażenie biura ma na myśli takie przedmioty jak biurko i drukarka. Biorąc pod uwagę, że statutowa forma działalności związana byłaby z wytwarzaniem kwalifikowanego prawa własności intelektualnej to Wnioskodawcy wydaje się, że ujęcie w tych kosztach nawet tak prozaicznych urządzeń miałoby zasadność. Natomiast istotnie w odróżnieniu od takich urządzeń jak przykładowo zestaw komputerowy, gdzie powiązanie go bezpośrednio z programowaniem, a finalnie z osiąganiem przychodu z przekazywania praw autorskich jest raczej oczywiste, o tyle bezpośrednie powiązanie z takim dochodem biurka, czy drukarki nie jest już takie bezpośrednie. Co do pozostałych kosztów opisanych we wniosku Wnioskodawca wymienił następujące, które w części po prostu skopiował, a część uzupełnił o dodatkowy opis:
    • Wysokiej wydajności zestaw komputerowy (laptop, monitory, klawiatura, mysz i inne peryferia), który będą służyły do tworzenia oprogramowania. Bez zakupu odpowiedniego sprzętu komputerowego (komputerów, monitorów, urządzeń peryferyjnych) wytwarzanie oprogramowania nie byłoby zupełnie możliwe, sprzęt komputerowy stanowi w tym wypadku podstawowe narzędzie pracy.
    • Tablety i inne urządzenia mobilne do testowania działania wytworzonych utworów. Tutaj między innymi mowa jest o urządzeniach mobilnych jak smartphone, czy smartwatch jeśli Wnioskodawca tworzyłby oprogramowanie mające docelowo działać na takich urządzeniach, aby mógł je w pełni przetestować przed przekazaniem zleceniodawcy.
    • Wydatki związane z eksploatacją samochodu do przemieszczania się na spotkania ze stroną zlecającą prace (większość prac będzie wykonywana zdalnie bez konieczności przebywania w siedzibie strony zlecającej, nie mniej konieczne będzie sukcesywne spotykanie się ze stroną zlecającą pracę w celu uzgodnienia szczegółowego zakresu funkcjonalno-technicznego powstających utworów).
    • Koszt licencji na oprogramowanie wspomagające proces twórczy (w szczelności I pozwalające na pisanie kodu w określonym języku programowania) w tym oprogramowanie służące do testowania działania wytworzonych dzieł.
    • Internet oraz telefon jako główne kanały komunikacji ze stroną zlecającą oraz umożliwiające zdalne prowadzenie działalności twórczej.
    • Wydatki na doskonalenie zawodowe (różnego rodzaju kursy, wykłady, literatura fachowa). Celem zakupu kursów szkolenia zawodowego i materiałów szkoleniowych jest poszerzanie własnej wiedzy w zakresie technologii informacyjnych celem sprawniejszego świadczenia usług. Oprogramowanie wytwarzane jest przede wszystkim na podstawie własnej wiedzy i doświadczenia, tym samym w celu tworzenia oprogramowania niezbędny jest ciągły rozwój własnych umiejętności.
    • Wydatki związane z usługami sieciowymi (serwery, bazy danych, dodatkowe usługi usprawniające działanie aplikacji internetowych, np. c, itp.). Przykładowo serwer umożliwia publikację tworzonego oprogramowania, tak aby klient mógł je wypróbować i potwierdzić odbiór poszczególnych funkcjonalności. Oprogramowanie bazodanowe umożliwia przechowywanie danych aplikacji w sposób bezpieczny i wydajny w dostępie do nich jest również niezbędne w celu publikacji wyniku prac klientowi.
    • Wyposażenie biura, w tym urządzenia i materiały biurowe. Tutaj Wnioskodawca ma na myśli biurko, drukarkę, papier do drukarki jak również segregatory do przechowywania dokumentacji. Podstawowe wyposażenie biurowe umożliwia wykonywanie pracy. Właściwie bez biurka nie możliwe byłoby prowadzenie statutowej formy działalności jaką w przypadku Wnioskodawcy będzie wytwarzanie i przekazywanie majątkowych praw autorskich. Wydruki umożliwiają sprawną prezentację projektu oprogramowania klientowi.
  13. Czy preferencyjną stawką podatkową zamierza Pan objąć całe wynagrodzenie otrzymane od podmiotu (Kontrahenta), czy wyłącznie dochody z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej (dochody z tytułu przenoszenia autorskich praw do tworzonego i rozwijanego/ulepszanego oprogramowania komputerowego)?
    Jeśli całość danego zlecenia związana by była ściśle z przekazywaniem autorskich praw majątkowych to Wnioskodawca chciałby całość takiego dochodu rozliczyć preferencyjną stawką, a jeśli część uzyskanego dochodu nie była by związana z przekazywaniem autorskich praw majątkowych to stawkę preferencyjną Wnioskodawca stosowałby tylko do tej części, która związana by była z przekazywaniem praw intelektualnych.
  14. Czy w opisanym zdarzeniu przyszłym będą występowały sytuacje, że w danym okresie rozliczeniowym jedynymi poniesionymi kosztami do wytworzenia kwalifikowanego prawa własności intelektualnej będzie wyłącznie własna praca?
    Teoretycznie mogła by zaistnieć taka sytuacja. Przy czym biorąc pod uwagę, że charakter pracy, gdzie wymagana jest energia elektryczna, która istotnie mogłaby stanowić taki koszt to jest to skrajny przypadek.
    Następnie w piśmie złożonym w dniu 22 lipca 2021 r., stanowiącym uzupełnienie wniosku Wnioskodawca wskazał, że:

Ad. 1.

Analizując wcześniejszą odpowiedź Wnioskodawcy na to pytanie faktycznie można odnieść wrażenie, że nie zawiera ona meritum o jakie był proszony udzielić odpowiedź. Postara się to sprostować tym razem. W skrócie, meritum pytania brzmi czy prace przez Wnioskodawcę wykonywane w ramach działalności gospodarczej to prace badawcze czy prace rozwojowe w rozumieniu art. 4 ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. z 2021 r. poz. 478 ze zm.). Tak więc, istotnie Wnioskodawca nie jestem prawnikiem, ani znawcą prawa podatkowego aby to jednoznacznie rozstrzygać, ale definicja prac rozwojowych brzmi: „to działalność, która obejmuje nabywanie, łączenie, kształtowanie i wykorzystywanie dostępnej aktualnie wiedzy i umiejętności, w tym w zakresie narzędzi informatycznych lub oprogramowania, do planowania produkcji oraz projektowania i tworzenia zmienionych, ulepszonych lub nowych produktów, procesów lub usług, z wyłączeniem działalności obejmującej rutynowe i okresowe zmiany wprowadzane do nich, nawet jeżeli takie zmiany mają charakter ulepszeń”. A zatem, jak już w wielu miejscach w Jego wniosku opisywał stan faktyczny, praca którą wykonuje obejmuje nabywanie nowej wiedzy i umiejętności oraz ich wykorzystywanie w kierunku tworzenia nowych lub zmienionych/ulepszonych produktów lub usług. Jest to przy tym praca sukcesywna i ciągła.

Ad. 2

W ramach uściślenia, nie zawsze jest tak, że rozliczając się z wykonanych prac Wnioskodawca oddaje gotowy cały produkt. Czasem będzie to jakiś moduł, czasem jakaś funkcjonalność, a czasem będzie to zapłata za część wykonanych prac. Także rozliczając prace za dany miesiąc bywa, że oddaje część programu/dzieła/utworu. Natomiast co do zasady, rozliczając każdorazowo wykonane przez Niego prace otrzymuje zapłatę za przekazanie praw autorskich do wykonanych przez Niego modułów/programów lub ich części. Meritum pytania skupia się na tym, czy wszystkie efekty prac wymienione we wniosku podlegają ochronie praw autorskich. A zatem zgodnie z tym co Wnioskodawca napisał, tak właśnie jest.

Ad. 3

Wnioskodawca ponownie prosi wybaczyć za niespójność udzielnej przez Niego odpowiedzi. Aktualnie dochód przez Niego osiągany wynika ze sprzedaży kwalifikowanego prawa własności. Zgodnie z tym co napisał w punkcie drugim, wynagrodzenie za Jego pracę wynika z przekazywania praw autorskich do wytworzonych przez Niego programów/modułów oprogramowania. I to stanowiłoby rdzeń Jego odpowiedzi. Natomiast, jak Wnioskodawca pisał we wcześniejszym uzupełnieniu nie wyklucza w przyszłości sytuacji, w której zakupiłby jakieś oprogramowanie, rozwinął je, a następnie odsprzedał i wtedy istotnie tak osiągnięty dochód również chciałby rozliczyć preferencyjną stawką.

Ad. 4

Na pytanie „czy prowadzona przez Pana odrębna od podatkowej księgi przychodów i rozchodów szczegółowa ewidencja jest prowadzona na bieżąco i od początku realizacji działalności badawczo-rozwojowej zmierzającej do wytworzenia kwalifikowanego IP?” Wnioskodawca udzielił odpowiedzi, że tak.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania (pytanie nr 2 ostatecznie doprecyzowane w uzupełnieniu wniosku):

  1. Czy opisana we wniosku działalność polegająca na tworzeniu oprogramowania komputerowego lub jego części stanowi działalność badawczo-rozwojową w rozumieniu art. 30ca ust. 2 w zw. z art. 5a ust. 38-40 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych?
  2. Czy słuszne jest stanowisko, że powstałe w wyniku prowadzonej w opisany sposób działalności gospodarczej utwory traktować jako kwalifikowane prawa własności intelektualnej, a tym samym, czy dochody z ich sprzedaży podlegają zastosowaniu preferencyjnej stawki podatku 5%?
  3. Czy wykazane koszty, które będą związane bezpośrednio z pracą na rzecz wytworzenia kwalifikowanych praw własności można w całości bądź w odpowiedniej części w jakiej przyczyniły się do powstania danego kwalifikowanego prawa własności ująć do wyliczenia wskaźnika Nexus, o którym mowa w art. 30ca ust. 4?
  4. Czy jeśli w danym okresie rozliczeniowym okazałoby się, że jedynymi poniesionymi kosztami do wytworzenia kwalifikowanego prawa własności intelektualnej jest tylko i wyłącznie własna praca, zasadnym jest zastosowanie wskaźnika Nexus w wysokości 1?

Przedmiotem niniejszej interpretacji jest odpowiedź pytanie nr 2. Natomiast w zakresie pytań nr 1, nr 3 i nr 4 zostanie wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Zdaniem Wnioskodawcy (ostatecznie przedstawionym w uzupełnieniu wniosku), z analizy zapisów jakie Wnioskodawca odczytał z ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wynika, że rodzaj działalności jaką aktualnie prowadzi spełnia wymagania ustawowe dotyczące możliwość skorzystania z preferencyjnej stawki opodatkowania w wysokości 5% od dochodu osiąganego z przekazywania kwalifikowanych praw własności intelektualnej.

Zgodnie z art. 30ca ust. 1 ustawy o PIT, podatek od osiągniętego przez podatnika w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej kwalifikowanego dochodu z kwalifikowanych praw własności intelektualnej wynosi 5% podstawy opodatkowania.

Z kolei, zgodnie z art. 30ca ust. 2 pkt 8 ustawy, kwalifikowanym prawem własności intelektualnej jest między innymi autorskie prawo do programu komputerowego, podlegające ochronie prawnej, na podstawie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, którego przedmiot ochrony został wytworzony, rozwinięty lub ulepszony przez podatnika w ramach prowadzonej przez niego działalności badawczo-rozwojowej.

Przedmiotowe części programów komputerowych opisane we wniosku, podlegają ochronie na podstawie art. 74 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Zgodnie z objaśnieniami podatkowymi z dnia 15 lipca 2019 r., pojęcie „program komputerowy” nie powinno być rozumiane wąsko, lecz szeroko. Program komputerowy obejmuje więc również jego funkcje składowe, takie jak kod źródłowy, opis procedur operacyjnych, zestawienie danych w informacjach konwersacyjnych i dialogowych oraz kod wynikowy i interfejs.

Reasumując, tworzone przez Wnioskodawcę oprogramowanie komputerowe - kody źródłowe, stanowią zatem program komputerowy, który znajduje się w katalogu kwalifikowanych praw autorskich IP.

Zdaniem Wnioskodawcy, przenoszenie autorskich majątkowych praw do oprogramowania lub jego części w ramach współpracy z klientami i uzyskiwanie przez Niego dochodu z tego tytułu, kwalifikuje Go do skorzystania z ulgi IP BOX.

Działalność badawczo-rozwojowa została zdefiniowana w art. 5a pkt 38 ustawy o PIT i oznacza działalność twórczą obejmującą badania naukowe lub prace rozwojowe, podejmowaną w sposób systematyczny w celu zwiększenia zasobów wiedzy oraz wykorzystania zasobów wiedzy do tworzenia nowych zastosowań. Z kolei badania naukowe (badania podstawowe i badania aplikacyjne) oraz prace rozwojowe winny być zgodnie z art. 5a pkt 39 i 40 ustawy o PIT rozumiane zgodnie z art. 4 ust. 2 i 3 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce.

W myśl tych przepisów: badania naukowe są działalnością obejmującą:

  1. badania podstawowe rozumiane jako prace empiryczne lub teoretyczne mające przede wszystkim na celu zdobywanie nowej wiedzy o podstawach zjawisk i obserwowalnych faktów bez nastawienia na bezpośrednie zastosowanie komercyjne;
  2. badania aplikacyjne rozumiane jako prace mające na celu zdobycie nowej wiedzy oraz umiejętności, nastawione na opracowywanie nowych produktów, procesów lub usług lub wprowadzanie do nich znaczących ulepszeń. Prace rozwojowe są działalnością obejmującą nabywanie, łączenie, kształtowanie i wykorzystywanie dostępnej aktualnie wiedzy i umiejętności, w tym w zakresie narzędzi informatycznych lub oprogramowania, do planowania produkcji oraz projektowania i tworzenia zmienionych, ulepszonych lub nowych produktów, procesów lub usług, z wyłączeniem działalności obejmującej rutynowe i okresowe zmiany wprowadzane do nich, nawet jeżeli takie zmiany mają charakter ulepszeń.

W ocenie Wnioskodawcy, z tych zapisów wynika, że prowadzi On działalność badawczo-rozwojową, tj. prace rozwojowe o których mowa w art. 4 ust. 3 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce w zw. z art. 5a pkt 38 w zw. z art. 30ca ust. 2 pkt 8 ustawy o PIT. Prace polegające na tworzeniu, rozwijaniu i ulepszaniu oprogramowania mają twórczy charakter, ponieważ służą tworzeniu nowych i oryginalnych rozwiązań, a inwencja i zaprojektowanie tych rozwiązań są statutową formą pracy wykonywanej w ramach Jego działalności gospodarczej. Tworzone przez Wnioskodawcę oprogramowanie stanowi oryginalny wytwór Jego pracy oraz przedmiot ochrony prawa autorskiego. Kontynuując, prace wykonywane w ramach prowadzonej przez Wnioskodawcę działalności obejmują wykorzystywanie wiedzy i umiejętności w zakresie narzędzi informatycznych i oprogramowania, do projektowania i tworzenia zmienionych, ulepszonych lub nowych produktów, procesów lub usług. Ponadto, prace nad oprogramowaniem mają charakter systematyczny (metodyczny, zaplanowany i uporządkowany), z nastawieniem na rozwój i ulepszanie oprogramowania w przyszłości. Całość majątkowych praw autorskich do oprogramowania wytwarzanego w ramach prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej Wnioskodawca przekazuje na zleceniodawcę i otrzymuje wynagrodzenie z tego tytułu, a zatem w Jego ocenie osiągam kwalifikowane dochody z kwalifikowanych praw własności intelektualnej.

Podobnie Wnioskodawca uważa, że ponoszone przez Niego wydatki takie jak: koszty związane z eksploatacją samochodu, wydatki na paliwo, koszty związane z zakupem książek oraz opłaty za kursy/szkolenia, wydatki na sprzęt komputerowy (monitor, myszka, klawiatura), opłaty za internet, abonament telefonu, a także koszty na licencje antywirusowe i do narzędzi programistycznych, stanowią koszty faktycznie poniesione na prowadzoną bezpośrednio przez Wnioskodawcę działalność badawczo-rozwojową, związaną z kwalifikowanym prawem własności intelektualnej, o których mowa w lit. a wzoru określonego w art. 30ca ust. 4 ustawy o PIT. Ponoszone przez Wnioskodawcę ww. wydatki w ramach prowadzonej działalności gospodarczej mają bowiem bezpośredni związek z prowadzoną działalnością badawczo-rozwojową, a ich ponoszenie jest niezbędne do prowadzenia działalności tego rodzaju.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Na wstępie należy zaznaczyć, że pytania przedstawione przez Wnioskodawcę we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej wyznaczają zakres przedmiotowy tego wniosku. W związku z powyższym, tutejszy Organ informuje, że wydana interpretacja dotyczy tylko sprawy będącej przedmiotem wniosku (zapytania) Wnioskodawcy. Zatem, inne kwestie wynikające z opisu sprawy i własnego stanowiska, nie objęte pytaniami, nie zostały rozpatrzone w niniejszej interpretacji.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2021 r., poz. 1128, ze zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Jak stanowi art. 10 ust. 1 pkt 3 powołanej ustawy, jednym ze źródeł przychodów jest pozarolnicza działalność gospodarcza.

W myśl art. 5a pkt 6 tejże ustawy, ilekroć w ustawie jest mowa o działalności gospodarczej albo pozarolniczej działalności gospodarczej oznacza to działalność zarobkową:

  1. wytwórczą, budowlaną, handlową, usługową,
  2. polegającą na poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu kopalin ze złóż,
  3. polegającą na wykorzystywaniu rzeczy oraz wartości niematerialnych i prawnych

– prowadzoną we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły, z której uzyskane przychody nie są zaliczane do innych przychodów ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1, 2 i 4-9.

Stosownie natomiast do art. 5b ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, za pozarolniczą działalność gospodarczą nie uznaje się czynności, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:

  1. odpowiedzialność wobec osób trzecich za rezultat tych czynności oraz ich wykonywanie, z wyłączeniem odpowiedzialności za popełnienie czynów niedozwolonych, ponosi zlecający wykonanie tych czynności;
  2. są one wykonywane pod kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonych przez zlecającego te czynności;
  3. wykonujący te czynności nie ponosi ryzyka gospodarczego związanego z prowadzoną działalnością.

W związku z tym, że przepisy dotyczące IP Box odnoszą się do działalności badawczo-rozwojowej, należy także przytoczyć definicje, które wynikają w tym zakresie z ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. z 2021 r., poz. 478, ze zm.).

Ustawodawca wprowadził definicję działalności badawczo-rozwojowej w art. 5a pkt 38 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zgodnie z którą – przez działalność badawczo-rozwojową należy rozumieć działalność twórczą obejmującą badania naukowe lub prace rozwojowe, podejmowaną w sposób systematyczny w celu zwiększenia zasobów wiedzy oraz wykorzystania zasobów wiedzy do tworzenia nowych zastosowań.

Definicje badań naukowych i prac rozwojowych zostały zawarte w art. 5a pkt 39 i 40 powoływanej ustawy.

I tak, w myśl art. 5a pkt 39 tej ustawy, ilekroć w ustawie jest mowa o badaniach naukowych – oznacza to:

  1. badania podstawowe w rozumieniu art. 4 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. z 2021 r., poz. 478 i 619),
  2. badania aplikacyjne w rozumieniu art. 4 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce.

Z kolei w definicji prac rozwojowych zawartej w art. 5a pkt 40 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wskazano, że oznaczają one prace rozwojowe w rozumieniu art. 4 ust. 3 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce.

Na podstawie art. 4 ust. 2 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, badania naukowe są działalnością obejmującą:

  1. badania podstawowe rozumiane jako prace empiryczne lub teoretyczne mające przede wszystkim na celu zdobywanie nowej wiedzy o podstawach zjawisk i obserwowalnych faktów bez nastawienia na bezpośrednie zastosowanie komercyjne;
  2. badania aplikacyjne rozumiane jako prace mające na celu zdobycie nowej wiedzy oraz umiejętności, nastawione na opracowywanie nowych produktów, procesów lub usług lub wprowadzanie do nich znaczących ulepszeń.

Stosownie do art. 4 ust. 3 ww. ustawy, prace rozwojowe są działalnością obejmującą nabywanie, łączenie, kształtowanie i wykorzystywanie dostępnej aktualnie wiedzy i umiejętności, w tym w zakresie narzędzi informatycznych lub oprogramowania, do planowania produkcji oraz projektowania i tworzenia zmienionych, ulepszonych lub nowych produktów, procesów lub usług, z wyłączeniem działalności obejmującej rutynowe i okresowe zmiany wprowadzane do nich, nawet jeżeli takie zmiany mają charakter ulepszeń.

Zatem z pracami badawczo-rozwojowymi mamy do czynienia wówczas, gdy wykorzystuje się dostępną wiedzę z dziedziny nauki, technologii i działalności gospodarczej oraz innej wiedzy i umiejętności do tworzenia nowych lub ulepszania istniejących produktów/usług oraz procesów i technologii produkcji.

Przedsiębiorcy osiągający dochody generowane przez prawa własności intelektualnej od 1 stycznia 2019 r. mogą korzystać z preferencyjnej stawki w podatku dochodowym. Na podstawie art. 1 pkt 25 ustawy z dnia 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018 r., poz. 2193), w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych dodano art. 30ca i art. 30cb. Ustawa ta wprowadziła do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz do ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych korzystne rozwiązanie podatkowe dla przedsiębiorców, którzy uzyskują dochody z komercjalizacji wytworzonych lub rozwiniętych przez nich praw własności intelektualnej (tzw. IP Box, Innovation Box).

W uzasadnieniu do projektu powyższej ustawy, wskazano, że „proponowane w projekcie ustawy rozwiązanie polega na preferencyjnym opodatkowaniu 5% stawką podatkową dochodów uzyskiwanych przez podatnika z praw własności intelektualnej, których podatnik jest właścicielem, współwłaścicielem, użytkownikiem lub posiada prawa do korzystania z nich na podstawie umowy licencyjnej, i które są chronione na podstawie obowiązującego prawa krajowego lub międzynarodowego przez m.in. patent, dodatkowe prawo ochronne na wzór użytkowy, czy prawo z rejestracji wzoru przemysłowego, zwane dalej „kwalifikowanymi prawami własności intelektualnej”.

(...) Dochodem kwalifikującym się do ulgi Innovation Box jest dochód uzyskany z tytułu należności/opłat licencyjnych lub innych należności związanych z wykorzystywaniem kwalifikowanego prawa własności intelektualnej, dochód ze sprzedaży kwalifikowanego prawa własności intelektualnej, jak również, co istotne, dochód z tego aktywa uwzględniony w cenie sprzedaży lub usługi określany na zasadzie ceny rynkowej.

Warunkiem koniecznym dla skorzystania z projektowanej preferencji jest wymóg prowadzenia przez podatnika działalności badawczo-rozwojowej bezpośrednio związanej z wytworzeniem, komercjalizacją, rozwojem lub ulepszeniem kwalifikowanego prawa własności intelektualnej, co stanowi wyraz realizacji zasady nexus.

(…) Podatnik, który będzie chciał skorzystać z projektowanej preferencji będzie zobowiązany prowadzić szczegółową ewidencję rachunkową w sposób umożliwiający obliczenie podstawy opodatkowania, w tym powiązanie ponoszonych kosztów prac badawczo-rozwojowych z osiąganymi dochodami z praw IP powstałymi w wyniku przeprowadzenia tych prac.”

Zgodnie z art. 30ca ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podatek od osiągniętego przez podatnika w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej kwalifikowanego dochodu z kwalifikowanych praw własności intelektualnej wynosi 5% podstawy opodatkowania.

W myśl art. 30ca ust. 2 ww. ustawy, kwalifikowanymi prawami własności intelektualnej są:

  1. patent,
  2. prawo ochronne na wzór użytkowy,
  3. prawo z rejestracji wzoru przemysłowego,
  4. prawo z rejestracji topografii układu scalonego,
  5. dodatkowe prawo ochronne dla patentu na produkt leczniczy lub produkt ochrony roślin,
  6. prawo z rejestracji produktu leczniczego i produktu leczniczego weterynaryjnego dopuszczonych do obrotu,
  7. wyłączne prawo,o którym mowa w ustawie z dnia 26 czerwca 2003 r. o ochronie prawnej odmian roślin (Dz. U. z 2018 r., poz. 432 oraz z 2020 r., poz. 288),
  8. autorskie prawo do programu komputerowego

- podlegające ochronie prawnej na podstawie przepisów odrębnych ustaw lub ratyfikowanych umów międzynarodowych, których stroną jest Rzeczpospolita Polska, oraz innych umów międzynarodowych, których stroną jest Unia Europejska, których przedmiot ochrony został wytworzony, rozwinięty lub ulepszony przez podatnika w ramach prowadzonej przez niego działalności badawczo-rozwojowej.

Podstawę opodatkowania stanowi suma kwalifikowanych dochodów z kwalifikowanych praw własności intelektualnej osiągniętych w roku podatkowym (art. 30ca ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Należy przyjąć, że dochody z kwalifikowanego IP mogą być opodatkowane na preferencyjnych zasadach w takim zakresie, w jakim kwalifikowane IP wytwarza dochody w efekcie prac badawczo-rozwojowych prowadzonych przez podatnika. Innymi słowy, skorzystanie z preferencji IP Box jest możliwe w sytuacji występowania związku między dochodem kwalifikującym się do preferencji a kosztami faktycznie poniesionymi w celu jego uzyskania.

Stosownie natomiast do art. 30ca ust. 4 tej ustawy, wysokość kwalifikowanego dochodu z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej ustala się jako iloczyn dochodu z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej osiągniętego w roku podatkowym i wskaźnika obliczonego według wzoru:


[(a+b) x 1,3]/(a+b+c+d)

w którym poszczególne litery oznaczają koszty faktycznie poniesione przez podatnika na:

  1. prowadzoną bezpośrednio przez podatnika działalność badawczo-rozwojową związaną z kwalifikowanym prawem własności intelektualnej,
  2. nabycie wyników prac badawczo-rozwojowych związanych z kwalifikowanym prawem własności intelektualnej, innych niż wymienione w lit. d, od podmiotu niepowiązanego w rozumieniu art. 23m ust. 1 pkt 3,
  3. nabycie wyników prac badawczo-rozwojowych związanych z kwalifikowanym prawem własności intelektualnej, innych niż wymienione w lit. d, od podmiotu powiązanego w rozumieniu art. 23m ust. 1 pkt 4,
  4. nabycie przez podatnika kwalifikowanego prawa własności intelektualnej.

Do kosztów, o których mowa w ust. 4, nie zalicza się kosztów, które nie są bezpośrednio związane z kwalifikowanym prawem własności intelektualnej, w szczególności odsetek, opłat finansowych oraz kosztów związanych z nieruchomościami (art. 30ca ust. 5 ww. ustawy).

W myśl art. 30ca ust. 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych: w przypadku gdy wartość wskaźnika, o którym mowa w ust. 4, jest większa od 1, przyjmuje się, że wartość ta wynosi 1.

Zgodnie z art. 30ca ust. 7 powołanej ustawy, dochodem (stratą) z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej jest obliczony zgodnie z art. 9 ust. 2 dochód (strata) z pozarolniczej działalności gospodarczej w zakresie, w jakim został osiągnięty:

  1. z opłat lub należności wynikających z umowy licencyjnej, która dotyczy kwalifikowanego prawa własności intelektualnej;
  2. ze sprzedaży kwalifikowanego prawa własności intelektualnej;
  3. z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej uwzględnionego w cenie sprzedaży produktu lub usługi;
  4. z odszkodowania za naruszenie praw wynikających z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej, jeżeli zostało uzyskane w postępowaniu spornym, w tym postępowaniu sądowym albo arbitrażu.

Stosownie do art. 30ca ust. 8 ww. ustawy: do ustalenia dochodów (strat), o których mowa w ust. 7 pkt 3, przepis art. 23o stosuje się odpowiednio.

W myśl art. 30ca ust. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podatnicy korzystający z opodatkowania zgodnie z ust. 1 są obowiązani do wykazania dochodu (straty) z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej w zeznaniu za rok podatkowy, w którym osiągnięto ten dochód (poniesiono stratę).

Zatem, podatnik, który osiągnął w ciągu roku dochód z kwalifikowanego IP i decyduje, że wobec tego dochodu będzie stosował 5% stawkę podatku, jest zobowiązany do wykazania tego dochodu w zeznaniu rocznym składanym za rok, w którym ten dochód został osiągnięty. Podatnik ma prawo stosować 5% stawkę podatkową do dochodu z tego konkretnego kwalifikowanego IP w okresie, w którym kwalifikowane IP posiada ochronę prawną.

Ponadto, należy wskazać, że podatnik, który chce skorzystać z ww. preferencji jest zobowiązany prowadzić szczegółową ewidencję rachunkową w sposób umożliwiający obliczenie podstawy opodatkowania, w tym powiązanie ponoszonych kosztów prac badawczo-rozwojowych z osiąganymi dochodami z kwalifikowanych praw własności intelektualnej powstałymi w wyniku przeprowadzenia tych prac.

Podkreślić należy, że w celu skorzystania z opodatkowania dochodów na podstawie art. 30ca ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podatnik ma obowiązek na bieżąco prowadzić odrębną od podatkowej księgi przychodów i rozchodów ewidencję, czyli od momentu poniesienia pierwszych kosztów, o których mowa w art. 30ca ust. 4 ww. ustawy. Przepisy o IP BOX nie narzucają podatnikom konkretnej formy ewidencjonowania zdarzeń na cele stosowania preferencji IP BOX.

Na podstawie art. 30cb ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podatnicy podlegający opodatkowaniu na podstawie art. 30ca są obowiązani:

  1. wyodrębnić każde kwalifikowane prawo własności intelektualnej w prowadzonych księgach rachunkowych;
  2. prowadzić księgi rachunkowe w sposób zapewniający ustalenie przychodów, kosztów uzyskania przychodów i dochodu (straty), przypadających na każde kwalifikowane prawo własności intelektualnej;
  3. wyodrębnić koszty, o których mowa w art. 30ca ust. 4, przypadające na każde kwalifikowane prawo własności intelektualnej, w sposób zapewniający określenie kwalifikowanego dochodu;
  4. dokonywać zapisów w prowadzonych księgach rachunkowych w sposób zapewniający ustalenie łącznego dochodu z kwalifikowanych praw własności intelektualnej - w przypadku gdy podatnik wykorzystuje więcej niż jedno kwalifikowane prawo własności intelektualnej, a w prowadzonych księgach rachunkowych nie jest możliwe spełnienie warunków, o których mowa w pkt 2 i 3;
  5. dokonywać zapisów w prowadzonych księgach rachunkowych w sposób zapewniający ustalenie dochodu z kwalifikowanych praw własności intelektualnej w odniesieniu do tego produktu lub tej usługi albo do tych produktów lub tych usług - w przypadku gdy podatnik wykorzystuje jedno kwalifikowane prawo własności intelektualnej lub większą liczbę tych praw w produkcie lub usłudze albo w produktach lub usługach, a w prowadzonych księgach rachunkowych nie jest możliwe spełnienie warunków, o których mowa w pkt 2-4.

Stosowanie do treści art. 30cb ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podatnicy prowadzący podatkową księgę przychodów i rozchodów wykazują informacje, o których mowa w ust. 1, w odrębnej ewidencji.

Natomiast według art. 30cb ust. 3 ww. ustawy, w przypadku, gdy na podstawie ksiąg rachunkowych lub ewidencji, o której mowa w ust. 2, nie jest możliwe ustalenie dochodu (straty) z kwalifikowanych praw własności intelektualnej, podatnik jest obowiązany do zapłaty podatku zgodnie z art. 27 lub art. 30c.

Powyższe przepisy wprowadzają korzystne rozwiązania podatkowe dla przedsiębiorców, którzy uzyskują dochody z komercjalizacji wytworzonych lub rozwiniętych przez nich praw własności intelektualnej, tzw. Innovation Box. W tym zakresie wpisują się one w realizację „Planu na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju”, „Strategii na rzecz doskonałości naukowej, nowoczesnego szkolnictwa wyższego, partnerstwa z biznesem i społecznej odpowiedzialności nauki” oraz „Strategii na Rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju” w obszarze innowacyjności. Znowelizowane przepisy mają prowadzić do wzrostu zainteresowania pracami badawczo-rozwojowymi prowadzonymi w Polsce oraz stanowić swoiste „zamknięcie” łańcucha wartości związanego z procesem tworzenia i komercjalizacji innowacyjnych rozwiązań będących efektem prac badawczo-rozwojowych.

Należy także wskazać, że powyższe regulacje polegają na preferencyjnym opodatkowaniu 5% stawką podatkową dochodów uzyskiwanych przez podatnika z praw własności intelektualnej, których podatnik jest właścicielem, współwłaścicielem, użytkownikiem lub posiada prawa do korzystania z nich na podstawie umowy licencyjnej i które są chronione na podstawie obowiązującego prawa krajowego lub międzynarodowego przez m.in. patent, dodatkowe prawo ochronne na wzór użytkowy czy prawo z rejestracji wzoru przemysłowego, zwane „kwalifikowanymi prawami własności intelektualnej”.

Możliwość skorzystania z ulgi Innovation Box ma miejsce również w sytuacji, gdy podatnik dokona zakupu kwalifikowanych praw własności intelektualnej, o których mowa powyżej, pod warunkiem że następnie poniesie on koszty związane z rozwojem lub ulepszeniem nabytego prawa.

Dochodem kwalifikującym się do ulgi Innovation Box jest dochód uzyskany z tytułu należności/opłat licencyjnych lub innych należności związanych z wykorzystywaniem kwalifikowanego prawa własności intelektualnej, dochód ze sprzedaży kwalifikowanego prawa własności intelektualnej, jak również, co istotne, dochód z tego aktywa uwzględniony w cenie sprzedaży lub usługi określany na zasadzie ceny rynkowej.

Warunkiem koniecznym dla skorzystania z omawianej preferencji jest wymóg prowadzenia przez podatnika działalności badawczo-rozwojowej bezpośrednio związanej z wytworzeniem, komercjalizacją, rozwojem lub ulepszeniem kwalifikowanego prawa własności intelektualnej, co stanowi wyraz realizacji zasady nexus. Poziom dochodu kwalifikowanego do zastosowania preferencyjnej stawki opodatkowania będzie wyliczany przy zastosowania formuły (wzoru) wynikającej z raportu nr 5 BEPS. Przewidziano także możliwość zlecenia wykonania prac badawczo-rozwojowych innym podmiotom zarówno niepowiązanym, jak i powiązanym.

Należy podkreślić, że stosowanie tej ulgi (niższej stawki podatku do kwalifikowanych dochodów) będzie prawem, a nie obowiązkiem podatnika. Jest to o tyle istotne, gdyż z korzystaniem z ulgi wiążą się, bądź co bądź, dodatkowe obowiązki po stronie podatników, w szczególności obowiązek prowadzenia ewidencji pozwalającej na monitorowanie i śledzenie efektów prac badawczo-rozwojowych.

Odrębna od podatkowej księgi przychodów i rozchodów ewidencja – zgodnie z art. 30cb ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – ma zatem na celu obliczenie podstawy opodatkowania, w tym powiązanie ponoszonych kosztów prac badawczo-rozwojowych z osiąganymi dochodami z kwalifikowanych praw własności intelektualnej, a także monitorowanie i śledzenie efektów prac badawczo-rozwojowych. Wskazana ewidencja jest bardzo ważna, ponieważ jej prowadzenie w sposób niezapewniający osiągnięcie ww. celów, spowoduje po stronie podatnika obowiązek opodatkowania dochodu podatkiem dochodowym wg skali bądź podatkiem liniowym.

Taka odrębna ewidencja, oprócz dat dokumentów księgowych, ich numerów oraz kwot z nich wynikających, powinna także:

  • wyodrębniać każde kwalifikowane prawo własności intelektualnej, z których Wnioskodawca uzyskuje przychody (przede wszystkim, jaki to jest rodzaj kwalifikowanego prawa własności intelektualnej, na podstawie jakich przepisów prawa te podlegają ochronie),
  • wykazywać przychody, koszty ich uzyskania, a także dochód (stratę) przypadające na każde wyodrębnione kwalifikowane prawo własności intelektualnej,
  • wyodrębniać koszty, o których mowa w art. 30ca ust. 4 ww. ustawy.

Powyższe ma zapewnić możliwość ustalenia łącznego dochodu z kwalifikowanych praw własności intelektualnej.

Jak wynika z powyższych regulacji podatnicy, którzy opodatkowują dochody z kwalifikowanych IP stawką 5%, mają obowiązek prowadzenia wyodrębnionej ewidencji dla wszystkich operacji finansowych związanych z uzyskiwaniem tych dochodów. Przepisy o IP Box nie narzucają podatnikom konkretnej formy ewidencjonowania zdarzeń na cele stosowania preferencji IP Box. Jednak dla celów obliczenia dochodu z kwalifikowanego IP istotne jest, by ewidencja ta była prowadzona w sposób należyty tak, aby móc w rocznym zeznaniu podatkowym wykazać łączną sumę przychodów, kosztów podatkowych, dochodów, strat, dochodów podlegających opodatkowaniu stawką 5% oraz dochodu, który nie będzie podlegał preferencyjnemu opodatkowaniu.

W przypadku podatników, którzy nie prowadzą ksiąg rachunkowych wymóg zapewnienia wyodrębnionej ewidencji dla projektu dotyczącego kwalifikowanego IP może być spełniony poprzez sporządzanie techniką komputerową w postaci arkusza kalkulacyjnego kumulatywnego, comiesięcznego zestawienia dokumentów, które potwierdzają poniesione wydatki dotyczące projektu kwalifikowanego IP na koniec danego miesiąca. Zestawienie kumulatywne obejmuje wydatki od początku realizacji działalności badawczo-rozwojowej, która zmierza do wytworzenia, rozwinięcia lub ulepszenia kwalifikowanego IP do końca danego miesiąca kalendarzowego.

Odnosząc się do powyższego należy stwierdzić, że fakt sporządzenia odrębnej ewidencji dopiero w przyszłości nie wypełnia przesłanki z art. 30cb ust. 1 i ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Rzetelne dokumentowanie, monitorowanie na bieżąco wszystkich operacji finansowych dotyczących IP BOX nie może bowiem polegać na zaewidencjonowaniu i wyodrębnieniu ich na koniec okresu rozliczeniowego. Stworzenie w przyszłości odrębnej ewidencji tylko po to, aby wypełnić obowiązek wynikający z powołanego przepisu, nawet w sytuacji, kiedy na jej podstawie możliwe będzie prawidłowe określenie podstawy opodatkowania stawką 5%, uniemożliwia zastosowanie preferencyjnej stawki opodatkowania uzyskiwanych dochodów.

Odnosząc powyższe do przedstawionego we wniosku oraz jego uzupełnieniu opisu zdarzenia przyszłego, należy wskazać, że:

  1. Wnioskodawca w ramach świadczonych na rzecz klienta usług wytwarza, rozwija i ulepsza oprogramowanie komputerowe lub jego części;
  2. Wnioskodawca wykonuje powyższe czynności w ramach prowadzonej przez Niego działalności badawczo-rozwojowej spełniającej definicje wskazane w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych;
  3. w wyniku prowadzonych przez Wnioskodawcę prac związanych z tworzeniem, rozwojem i ulepszeniem oprogramowania komputerowego powstają prawa własności intelektualnej podlegające ochronie na podstawie art. 74 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych;
  4. Wnioskodawca zbywa klientowi autorskie prawa majątkowe do wytworzonego/rozwijanego/ulepszonego oprogramowania lub jego części za co otrzymuje wynagrodzenie;
  5. Wnioskodawca będzie prowadził na bieżąco odrębną od podatkowej księgi przychodów i rozchodów ewidencję w sposób zapewniający wyodrębnienie poszczególnych kwalifikowanych praw własności intelektualnej oraz ustalenie przychodów, kosztów uzyskania przychodów i dochodu (straty) przypadających na każde kwalifikowane prawo własności intelektualnej oraz w sposób pozwalający na wyodrębnienie kosztów, o których mowa w art. 30ca ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przypadających na każde kwalifikowane prawo własności intelektualnej, w sposób zapewniający określenie kwalifikowanego dochodu.

Wskazać w tym miejscu należy, że autorskie prawo do programu komputerowego objęte jest ochroną na mocy art. 74 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2021 r., poz. 1062). Stąd oprogramowanie może być uznane za kwalifikowane IP, w świetle art. 30ca ust. 2 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeśli jego wytworzenie, rozszerzenie lub ulepszenie jest wynikiem prac badawczo-rozwojowych.

Zgodnie z art. 74 ust. 2 ww. ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, ochrona przyznana programowi komputerowemu obejmuje wszystkie formy jego wyrażenia. Idee i zasady będące podstawą jakiegokolwiek elementu programu komputerowego, nie podlegają ochronie.

Mając na uwadze powołane przepisy prawa oraz przedstawione zdarzenie przyszłe, stwierdzić należy, że uzyskany przez Wnioskodawcę dochód z tytułu odpłatnego przeniesienia na Zleceniodawców praw autorskich do wytworzonego, rozwijanego, ulepszanego oprogramowania i jego części, które stanowi utwór prawnie chroniony i zostało wytworzone w ramach prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej, stanowi dochód z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej w rozumieniu art. 30ca ust. 7 pkt 2 w związku z art. 30ca ust. 2 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Tym samym, Wnioskodawca, w okresie którego dotyczy przedmiotowy wniosek, może skorzystać z preferencyjnego opodatkowania dochodów z tego tytułu według stawki 5% zgodnie z art. 30ca ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Wobec powyższego stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

Końcowo należy wskazać, że samodzielne prowadzenie działalności badawczo-rozwojowej nie było przedmiotem interpretacji indywidualnej, bowiem okoliczność ta stanowiła element zdarzenia przyszłego.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji w odniesieniu do przedstawionego zdarzenia przyszłego.

Tutejszy Organ podkreśla, że jednym z celów interpretacji indywidualnych jest zinterpretowanie przepisów budzących wątpliwość wśród podatników, w określonych stanach faktycznych czy zdarzeniach przyszłych. Przepis art. 14b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2020 r., poz. 1325, z późn. zm.) nakłada na Organ podatkowy obowiązek udzielania interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów prawa podatkowego.

Jednocześnie Organ zauważa, że procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego, czy kontrolnego. Organ wydający interpretacje opiera się wyłącznie na opisie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku – nie prowadzi postępowania dowodowego. Rolą postępowania w sprawie wydania indywidualnej interpretacji przepisów podatkowych nie jest ustalanie stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego), stanowi to bowiem domenę ewentualnego postępowania podatkowego. To na podatniku ciąży obowiązek udowodnienia w toku tego postępowania okoliczności faktycznych, z których wywodzi On dla siebie korzystne skutki prawne. Organ nie prowadzi postępowania dowodowego, ograniczając się do analizy okoliczności podanych we wniosku. W stosunku do tych okoliczności wyraża swoje stanowisko, które zawsze musi być jednak ustosunkowaniem się do poglądu (stanowiska) prezentowanego w danej sprawie przez wnioskodawcę. Wnioskodawca ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego. Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku.

Zgodnie z art. 14na § 1 ustawy Ordynacja podatkowa przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

  1. z zastosowaniem art. 119a;
  2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
  3. z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 ustawy Ordynacja podatkowa).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z dnia 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2020 r., poz. 1325, z późn. zm.), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2019 r., poz. 2325, z późn. zm.). Skargę wnosi się w dwóch egzemplarzach (art. 47 § 1 ww. ustawy) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała, lub drogą elektroniczną na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 54 § 1a ww. ustawy), w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy). W przypadku pism i załączników wnoszonych w formie dokumentu elektronicznego odpisów nie dołącza się (art. 47 § 3 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

W przypadku wnoszenia skargi w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii jako najwłaściwszy proponuje się kontakt z wykorzystaniem systemu teleinformatycznego ePUAP.


doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji
Dołącz do zarejestrowanych użytkowników i korzystaj wygodnie z epodatnik.pl.   Rejestracja jest prosta, szybka i bezpłatna.

Reklama

Przejrzyj zasięgi serwisu epodatnik.pl od dnia jego uruchomienia. Zobacz profil przeciętnego użytkownika serwisu. Sprawdź szczegółowe dane naszej bazy mailingowej. Poznaj dostępne formy reklamy: display, mailing, artykuły sponsorowane, patronaty, reklama w aktywnych formularzach excel.

czytaj

O nas

epodatnik.pl to źródło aktualnej i rzetelnej informacji podatkowej. epodatnik.pl to jednak przede wszystkim źródło niezależne. Niezależne w poglądach od aparatu skarbowego, od wymiaru sprawiedliwości, od inwestorów kapitałowych, od prasowego mainstreamu.

czytaj

Regulamin

Publikacje mają charakter informacyjny. Wydawca dołoży starań, aby informacje prezentowane w serwisie były rzetelne i aktualne. Treści prezentowane w serwisie stanowią wyraz przekonań autorów publikacji, a nie źródło prawa czy urzędowo obowiązujących jego interpretacji.

czytaj