Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0113-KDIPT2-1.4011.426.2021.2.MGR
z 27 sierpnia 2021 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r., poz. 1540), Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy - przedstawione we wniosku z dnia 9 kwietnia 2021 r. (data wpływu 19 kwietnia 2021 r.), uzupełnionym pismem z dnia 9 lipca 2021 r. (data wpływu 20 lipca 2021 r.), o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych przyznanego odszkodowania - jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 19 kwietnia 2021 r. wpłynął do tutejszego Organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych przyznanego odszkodowania.

W dniu 20 lipca 2021 r. wpłynęło uzupełnienie wniosku z dnia 9 lipca 2021 r., nadane w dniu 14 lipca 2021 r. za pośrednictwem poczty.

We wniosku, po jego uzupełnieniu przedstawiono następujący stan faktyczny:

Wojewoda … na mocy orzeczenia z dnia 30 czerwca 1938 r., przekazał na własność …. (dziadka Wnioskodawcy) nieruchomość o powierzchni 174,5003 ha, zapisanej w księdze wieczystej…, prowadzonej przez ówczesny Sąd ….. w …, stanowiącą gospodarstwo wzorowe. Przeniesienie prawa własności zostało ujawnione w księdze wieczystej.

Po wybuchu wojny dziadek Wnioskodawcy wraz z żoną … i córką … (matką Wnioskodawcy) w dniu 13 grudnia 1939 r. zostali wysiedleni.

Następnie, na podstawie art. 2 ust. 1 lit. e) dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej (Dz. U. z 1945 r., Nr 3, poz. 13; dalej: „dekret PKWN o reformie rolnej”), własność ww. nieruchomości przeszła na Skarb Państwa. Władztwo nad ww. nieruchomością uzyskał Skarb Państwa. Dziadkowi Wnioskodawcy, ani jego następcom prawnym nie wypłacono odszkodowania.

Dziadek Wnioskodawcy zmarł w 19(…) r., jego żona … w 19(…) r. Jedyne dziecko małżonków … - córka …, zmarła w dniu 18 listopada 19(…) r. Jej mężem był (…) . Mieli dwóch synów, tj. (…). Po kolejnych zmarłych osobach dochodziło do stwierdzeń nabycia spadku, w wyniku czego uprawnionymi właścicielami nieruchomości są w chwili obecnej Wnioskodawca i Jego brat.

Po zmianie ustrojowej w 1989 r. Wnioskodawca wraz z bratem podjęli działania zmierzające do odzyskania nieruchomości stanowiącej dawne gospodarstwo wzorowe w (…).

Pismem z dnia 25 stycznia 2012 r. brat Wnioskodawcy wystąpił z wnioskiem o ustalenie, czy nieruchomość stanowiąca dawne gospodarstwo wzorowe w … , przejęta na własność Skarbu Państwa, podpadała pod działanie art. 2 ust. 1 lit. e) dekretu PKWN o reformie rolnej. Na skutek przeprowadzonego postępowania Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi w decyzji z dnia 21 lutego 20(…) r. stwierdził, że część nieruchomości stanowiącej dawne gospodarstwo wzorowe w …, obejmująca zespół parkowo-dworkowy, o powierzchni 1,0940 ha, zawierająca się w częściach działek Nr … nie podpadała (terminologia stosowana w dekrecie PKWN) pod działanie art. 2 ust. 1 lit. e) dekretu PKWN o reformie rolnej, w związku z czym jej własność nie została przejęta na rzecz Skarbu Państwa ex lege na mocy ww. dekretu.

Województwo … - Urząd Marszałkowski Województwa …. Departament Gospodarki Mieniem - decyzją z dnia 22 października 2020 r. oświadczyło, że na mocy ww. decyzji zobowiązuje się do wydania nieruchomości stanowiącej działkę Nr X, jak i do zapłaty łącznej kwoty 364 723 zł, stanowiącej - w ocenie organu - „możliwe do uzyskania pożytki z przedmiotowej nieruchomości z tytułu czynszu dzierżawnego”. Kwota ta została przekazana w dniu 30 października 2020 r., na rachunek bankowy, każdemu z braci po 182 361,50 zł.

Urząd Marszałkowski Województwa … Departament Gospodarki Mieniem w wydanej decyzji nie wskazał ani podstawy faktycznej, ani prawnej uzasadniającej wydanie decyzji tej treści, w szczególności jednoznacznego charakteru wypłacanej kwoty. Organ wskazał jednak, że jest to kwota stanowiąca możliwe do uzyskania pożytki z nieruchomości (części działki Nr X) z tytułu czynszu dzierżawnego za okres 7 marca 2014 r. - 31 października 2020 r., czyli za okres, w którym Wnioskodawca był pozbawiony możliwości korzystania ze swojej nieruchomości oraz jednocześnie określił wypłacaną kwotę w tytule przelewu bankowego jako odszkodowanie za pożytki z tytułu czynszu dzierżawnego.

Wnioskodawca wskazuje, że zgodnie z treścią decyzji Województwa …, Departamentu Gospodarki Mieniem Urzędu Marszałkowskiego z dnia 22 października 2020 r., wydanie decyzji nastąpiło w wykonaniu decyzji Wojewody … z dnia 29 lipca 2013 r., znak sprawy: …, w zakresie, w jakim decyzja ta nie została uchylona decyzją Ministra Rolnictwa i Rozwoju wsi z dnia 21 lutego 2017 r.

Decyzja Województwa …, Departamentu Gospodarki Mieniem Urzędu Marszałkowskiego z dnia 22 października 2020 r. stała się ostateczna i została wykonana w dniu 30 października 2020 r. wraz ze zwróceniem posiadania nieruchomości stanowiącej część działki Nr X oraz dokonaniem wypłaty odszkodowania.

Prawo do ubiegania się o zwrot nieruchomości wchodziło do masy spadkowej po zmarłej matce Wnioskodawcy. Nabycie spadku po matce Wnioskodawcy, zmarłej dnia 18 listopada 1983 r. w …, zostało stwierdzone postanowieniem Sądu Rejonowego z dnia 23 października 1991 r. Na mocy ww. postanowienia spadek po zmarłej nabyli jej mąż oraz synowie. Następnie, w dniu 22 października 2010 r. wyżej wymienieni zawarli umowę o dział spadku, na mocy której ojciec Wnioskodawcy przeniósł na Wnioskodawcę i Jego brata całe swoje uprawnienie do ubiegania się o zwrot przejętej przez Skarb Państwa nieruchomości o powierzchni 174,5003 ha, położonej w…, gmina…. Wnioskodawca oraz Jego brat od zawarcia ww. umowy byli uprawnieni do ubiegania się o zwrot ww. nieruchomości w częściach równych po 1/2. Od daty uprawomocnienia się decyzji Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, o której mowa wyżej, potwierdzono, że są Oni właścicielami nieruchomości położonych w obrębie…, gmina…, powiat …, będących przed przejęciem na rzecz Skarbu Państwa własnością przodka Wnioskodawcy, w części stanowiącej park wraz z dworem o powierzchni 1,0940 ha, zawierającej się w częściach działek Nr ….

Wnioskodawca i Jego brat są jedynymi uprawnionymi właścicielami nieruchomości, o której mowa we wniosku.

Wnioskodawca wskazuje, że Jego zdaniem, jedyną podstawą odszkodowania, jaka mogła mieć zastosowanie w przedmiotowej sprawie, biorąc pod uwagę stan faktyczny sprawy oraz fakt, że o wypłacie zdecydował i jej dokonał organ administracji publicznej, jest odszkodowanie, o którym mowa w art. 128 ust. 1 w związku z przepisem art. 129 ust. 5 pkt 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. Nr 115, poz. 741).

Odnosząc się do decyzji Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 21 lutego 2017 r. Wnioskodawca przytacza jej treść: „Na podstawie art. 138 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2016 r., poz. 23, zwanej dalej: „Kpa”), po rozpatrzeniu odwołań Wnioskodawcy i Jego brata, reprezentowanych przez r.pr. …, od decyzji Wojewody …. z dnia 29 lipca 2013 r., znak:…: (…)

Ponadto, Wnioskodawca wskazał powód nieprzywrócenia prawa własności działek Nr…, tj.:

• względem działki Nr …, Gmina … korzystająca i będąca w posiadaniu ww. nieruchomości, złożyła wniosek o zasiedzenie tej nieruchomości. Postępowanie jest w toku;
  

• względem pozostałych działek, tj. …, toczy się procedura wprowadzenia zmian geodezyjnych i aktualizacja map. Dopiero po zakończeniu tej procedury (przez Wojewódzki Nadzór Geodezyjny w … i Wydział Geodezji w …), możliwe będzie wpisanie Wnioskodawcy, jako właściciela, do Ksiąg Wieczystych nieruchomości.
  
  

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie (ostatecznie sformułowane w uzupełnieniu wniosku):

Czy przyznana i wypłacona Wnioskodawcy, na mocy decyzji wydanej dnia 22 października 2020 r. przez Województwo …- Urząd Marszałkowski Województwa … Departament Gospodarki Mieniem, kwota 182 361,50 zł, określona przez organ w ww. decyzji, jako kwota stanowiąca możliwe do uzyskania pożytki z nieruchomości z tytułu czynszu dzierżawnego za okres 7 marca 2014 r. - 31 października 2020 r., czyli za okres, w którym Wnioskodawca był pozbawiony możliwości korzystania ze swojej nieruchomości oraz jednocześnie określona w tytule przelewu bankowego, jako odszkodowanie za pożytki z tytułu czynszu dzierżawnego, stanowiąca, w ocenie Wnioskodawcy, odszkodowanie w rozumieniu przepisu art. 128 ust. 1 w związku z przepisem art. 129 ust. 5 pkt 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami, jest zwolniona z podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie przepisu art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych?

Zdaniem Wnioskodawcy, zaprezentowanym ostatecznie w uzupełnieniu wniosku, jedyną podstawą prawną pozwalającą organowi na wypłatę odszkodowania za korzystanie z cudzej nieruchomości jest odszkodowanie, o którym mowa w art. 128 ust. 1 w związku z art. 129 ust. 5 pkt 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami. Regulacja ta stanowi, że jeżeli doszło do pozbawienia prawa do nieruchomości bez ustalenia wynagrodzenia (a z taką sytuacją mamy do czynienia w przedmiotowej sprawie), odpowiedni organ zobowiązany jest do ustalenia tego odszkodowania. Zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem sądów administracyjnych, pojęcie jakim posługuje się ww. ustawa należy interpretować szeroko - jako każde odebranie praw do nieruchomości, w tym prawa do nieruchomości, jak i do korzystania ze stanu użytkowania w dniu 6 września 1944 r., stanowiącej załącznik do tej decyzji, w granicach konturu oznaczonego literami …..

Z decyzji wydanej 21 lutego 2017 r. wynika, że wydano ją na podstawie art. 138 § 1 pkt 2 Kpa w zw. z art. 2 ust. 1 lit. e) dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej.

Wnioskodawcy, ani jego bratu, nie przywrócono posiadania względem nieruchomości objętych decyzją Ministra Rolnictwa i Rozwoju wsi z dnia 21 lutego 2017 r., poza częścią działki Nr X, położonej w…, w gminie…. Zwrot posiadania ww. nieruchomości nastąpił jednak dopiero 30 października 2020 r. Powyższe oznacza, że skoro, jak wskazano powyżej, Wnioskodawca został pozbawiony prawa do korzystania z własnej nieruchomości, to organ uznał, że należy wypłacić Wnioskodawcy (właścicielowi) stosowne odszkodowanie za część całego okresu, w którym pozbawiono Go posiadania nieruchomości. Organ, jak wynika z decyzji z dnia 22 października 2020 r., określił ten okres od momentu wejścia w posiadanie nieruchomości przez Województwo … (7 marca 2014 r.) do dnia następującego po dniu dokonania zwrotu posiadania tej nieruchomości Wnioskodawcy i Jego bratu (31 października 2020 r.). Kwotę tę organ wyliczył na podstawie zleconego z urzędu operatu szacunkowego, wykonanego w dniu 12 września 2019 r.

Na mocy przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego, organ załatwia sprawę wyłącznie przez wydanie decyzji. Kodeks postępowania administracyjnego nie przewiduje innych form załatwienia sprawy niż decyzja. Nie jest możliwe zatem wydanie rozstrzygnięcia w innej formie. W ocenie Wnioskodawcy, nie ma zatem znaczenia fakt, że organ dokonał ustalenia odszkodowania „pismem”, nie nazywając go wprost decyzją. Zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem pismo zawierające elementy decyzji, a takie zawiera pismo z dnia 22 października 2020 r., nie musi zostać nazwane wprost decyzją, aby nią być w rozumieniu art. 107 Kpa. Pomimo zatem, że prowadzone przez organ postępowanie wszczęte z urzędu nie zostało prowadzone w sposób zgodny z kodeksem postępowania administracyjnego, tj. nie zawiadamiano strony o czynnościach, nie umożliwiono zapoznania się ze zgromadzonym materiałem dowodowym, a wydana w prowadzonym postępowaniu o ustalenie kwoty odszkodowania decyzja z dnia 22 października 2020 r. zawiera błędy formalne i nie wypełnia depozycji przepisu art. 107 Kpa, to jednak nie została zaskarżona przez żadną ze stron i jest ostateczna, a zatem podlegała wykonaniu. Wydanie zatem decyzji wadliwej, lecz niezaskarżonej powoduje prawomocność decyzji. Wnioskodawca przyjął zatem, że pomimo, że organ wydał decyzję i jest ona wadliwa w swej formie, to zawiera rozstrzygnięcie korzystne dla Wnioskodawcy, zatem nie było zasadnym zaskarżanie ww. decyzji.

Wypłacona na rzecz Wnioskodawcy przez organ kwota 182 361,50 zł stanowi, w ocenie Wnioskodawcy, odszkodowanie za pozbawianie prawa do nieruchomości, o którym mowa w art. 128 ust. 1 w związku z art. 129 ust. 5 pkt 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami. Zgodnie zaś z przepisem art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych są między innymi przychody uzyskane z tytułu odszkodowania wypłacanego stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami. Powyższe przesądza o tym, że otrzymana przez Wnioskodawcę kwota 182 361,50 zł zwolniona jest z podatku dochodowego od osób fizycznych.

Podsumowując, powyższe przesądza zatem o tym, że pismo z dnia 22 października 2020 r. jest decyzją administracyjną dotyczącą wypłaty kwoty należnego Wnioskodawcy odszkodowania za pozbawienia prawa do nieruchomości za okres od 7 marca 2014 r. do 31 października 2020 r., o którym mowa w art. 128 ust. 1 w związku z art. 129 ust. 5 pkt 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz w związku z tym, kwota przychodu uzyskana tytułem odszkodowania jest zwolniona z podatku dochodowego od osób fizycznych, na podstawie przepisu art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego – jest nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2021 r., poz. 1128, z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają zatem wszelkie dochody osiągane przez podatnika, z wyjątkiem tych dochodów, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę jako zwolnione od podatku, bądź od których zaniechano poboru podatku, w drodze rozporządzenia wydanego przez Ministra Finansów.

Na mocy art. 10 ust. 1 pkt 9 tej ustawy, źródłami przychodów są inne źródła.

Zgodnie z art. 20 ust. 1 ww. ustawy, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności” wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Na podstawie art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Odszkodowanie stanowi, co do zasady, przychód w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie oznacza to jednak, że wszystkie odszkodowania podlegają opodatkowaniu. Niektóre z nich, wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych określonym w art. 21 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, korzystają ze zwolnienia od podatku dochodowego. Jednakże należy podkreślić, że korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym zwolnienia od podatku, jest możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy spełnione są wszelkie przesłanki określone w przepisie stanowiącym podstawę prawną danej preferencji.

Zgodnie natomiast z art. 21 ust. 1 pkt 29 ww. ustawy, wolne od podatku dochodowego są przychody uzyskane z tytułu odszkodowania wypłacanego stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami lub z tytułu odpłatnego zbycia nieruchomości na cele uzasadniające jej wywłaszczenie oraz z tytułu sprzedaży nieruchomości w związku z realizacją przez nabywcę prawa pierwokupu, stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami; nie dotyczy to przypadków, gdy właściciel nieruchomości, o której mowa w zdaniu pierwszym, nabył jej własność w okresie 2 lat przed wszczęciem postępowania wywłaszczeniowego, bądź odpłatnym zbyciem nieruchomości za cenę niższą o co najmniej 50% od wysokości uzyskanego odszkodowania lub ceny zbycia nieruchomości na cele uzasadniające jej wywłaszczenie lub w związku z realizacją prawa pierwokupu.

Treść zacytowanego przepisu wskazuje, że podstawowym warunkiem uprawniającym do skorzystania z przedmiotowego zwolnienia jest uzyskanie przychodu, między innymi z tytułu odszkodowania wypłacanego stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami.

Należy mieć również na względzie, że zwolnienie przewidziane w przepisie art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie przysługuje, jeżeli łącznie spełnione zostają następujące warunki:

• nabycie nieruchomości nastąpiło w okresie 2 lat przed wszczęciem postępowania wywłaszczeniowego lub odpłatnym zbyciem,
  

• cena jej nabycia była o co najmniej 50% niższa od wysokości odszkodowania lub ceny zbycia.
  
  

Zatem w przypadku, gdy spełniony zostanie tylko jeden z warunków albo żaden z nich, wówczas uzyskany przychód będzie korzystał ze zwolnienia.

Podkreślenia wymaga, że przepisy podatkowe nie definiują pojęcia odszkodowania. W tym zakresie należy posiłkować się przepisami ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2020 r., poz. 1740, z późn. zm.). Odwołując się zatem do prawa cywilnego stwierdzić należy, że zasady odpowiedzialności odszkodowawczej w prawie cywilnym opierają się na zasadzie winy lub ryzyka. O odszkodowaniu możemy mówić wyłącznie w przypadku powstania konkretnej szkody, która wywołana została określonym działaniem lub zaniechaniem drugiej strony, której można przypisać odpowiedzialność za jej powstanie. Odszkodowanie to rodzaj świadczenia, które należy się za wyrządzenie szkody (odpowiednio zadośćuczynienie za doznane krzywdy) od podmiotu, który szkodę wyrządził lub ponosi za nią odpowiedzialność.

O tym co stanowi szkodę oraz jakie są zasady i sposoby jej naprawienia decydują, co do zasady, przepisy art. 361 ustawy Kodeks cywilny.

Zgodnie z art. 361 § 1 ww. ustawy, zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono (art. 361 § 2 ustawy Kodeks cywilny).

Podstawową funkcją odszkodowania jest kompensacja, co oznacza, że odszkodowanie powinno przywrócić w majątku poszkodowanego stan rzeczy naruszonych zdarzeniem wyrządzającym szkodę, obejmując to, co z majątku ubyło na skutek tego zdarzenia lub do niego nie weszło (utracona korzyść).

Zgodnie natomiast z art. 2 ust. 1 lit e) Dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 6 września 1944 r. (Dz. U. z 1945 r., Nr 3, poz. 13), na cele reformy rolnej przeznaczone będą nieruchomości ziemskie stanowiące własność albo współwłasność osób fizycznych lub prawnych, jeżeli ich rozmiar łączny przekracza bądź 100 ha powierzchni ogólnej, bądź 50 ha użytków rolnych, a na terenie województw …., …. i …., jeśli ich rozmiar łączny przekracza 100 ha powierzchni ogólnej, niezależnie od wielkości użytków rolnych tej powierzchni.

Na podstawie § 5 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych z 1 marca 1945 r. w sprawie wykonania dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej (Dz. U. z 1945 r., Nr 10, poz. 51):

1. Orzekanie w sprawach, czy dana nieruchomość podpada pod działanie przepisów art. 2 ust. (1) pkt e) należy w I instancji do kompetencji wojewódzkich urzędów ziemskich;
2. Od decyzji wojewódzkiego urzędu ziemskiego służy stronom prawo odwołania za pośrednictwem tegoż urzędu w ciągu dni 7, licząc od dnia następnego po doręczeniu decyzji, do Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych.
   
   

Podstawę prawną przyznawania i ustalania odszkodowań za wywłaszczone nieruchomości stanowi ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2020 r., poz. 1990, z późn. zm.).

Z art. 128 ust. 1 ww. ustawy wynika, że wywłaszczenie własności nieruchomości, użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego następuje za odszkodowaniem na rzecz osoby wywłaszczonej odpowiadającym wartości tych praw.

Zgodnie z 129 ust. 1 cyt. ustawy, odszkodowanie ustala starosta, wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej, w decyzji o wywłaszczeniu nieruchomości, z zastrzeżeniem ust. 5.

Stosownie do art. 129 ust. 5 ww. ustawy, starosta, wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej, wydaje odrębną decyzję o odszkodowaniu:

1. w przypadkach, o których mowa w art. 98 ust. 3, art. 106 ust. 1 i art. 124-126;
2. na wniosek podmiotu realizującego cel publiczny lub właściciela wywłaszczonej nieruchomości;
3. gdy nastąpiło pozbawienie praw do nieruchomości bez ustalenia odszkodowania, a obowiązujące przepisy przewidują jego ustalenie.
   
   

W aktualnym stanie normatywnym podstawa prawna zwrotu wywłaszczonych nieruchomości zawarta jest w rozdziale 6 dziale III ustawy o gospodarce nieruchomościami.

Stosownie do art. 216 ustawy o gospodarce nieruchomościami:

1. Przepisy rozdziału 6 działu III niniejszej ustawy stosuje się odpowiednio do nieruchomości przejętych lub nabytych na rzecz Skarbu Państwa na podstawie art. 6 lub art. 47 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości (Dz. U. z 1974 r., poz. 64 oraz z 1982 r., poz. 79), ustawy z dnia 22 maja 1958 r. o terenach dla budownictwa domów jednorodzinnych w miastach i osiedlach (Dz. U., poz. 138, z 1961 r., poz. 47 i 159 oraz z 1972 r., poz. 192), ustawy z dnia 31 stycznia 1961 r. o terenach budowlanych na obszarach wsi (Dz. U. z 1969 r., poz. 216, z 1972 r., poz. 312 oraz z 1985 r., poz. 99), art. 22 ustawy z dnia 14 lipca 1961 r. o gospodarce terenami w miastach i osiedlach (Dz. U. z 1969 r., poz. 159, z 1972 r., poz. 193 oraz z 1974 r., poz. 84), ustawy z dnia 6 lipca 1972 r. o terenach budownictwa jednorodzinnego i zagrodowego oraz o podziale nieruchomości w miastach i osiedlach (Dz. U., poz. 192, z 1973 r., poz. 282 oraz z 1985 r., poz. 99) oraz do nieruchomości wywłaszczonych na rzecz państwowych i spółdzielczych przedsiębiorstw gospodarki rolnej, jak również do gruntów wywłaszczonych na podstawie odrębnych przepisów w związku z potrzebami .....Parku Narodowego.
2. Przepisy rozdziału 6 działu III stosuje się odpowiednio do nieruchomości nabytych na rzecz Skarbu Państwa albo gminy odpowiednio na podstawie:
   1. art. 5 i art. 13 ustawy z dnia 25 czerwca 1948 r. o podziale nieruchomości na obszarach miast i niektórych osiedli (Dz. U., poz. 240 oraz z 1957 r., poz. 172);
   2. art. 9 dekretu z dnia 26 kwietnia 1949 r. o nabywaniu i przekazywaniu nieruchomości niezbędnych dla realizacji narodowych planów gospodarczych (Dz. U. z 1952 r., poz. 31);
   3. ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (Dz. U. z 1991 r., poz. 127, z późn. zm.).
   
   
   

Powołane wyżej uregulowania prawne wskazują jednoznacznie, że ustawodawca w art. 216 wskazanej ustawy wymienia akty prawne, do których ma zastosowanie zawarta w ustawie procedura zwrotu wywłaszczonych nieruchomości. W ramach tego katalogu brak jest Dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 6 września 1944 r. Zarówno w doktrynie, jak i orzecznictwie sądowym utrwalił się pogląd, że ustawodawca w art. 216 cyt. ustawy, zawarł wyczerpujący katalog aktów prawnych odejmujących w okresie po II wojnie światowej prawo własności.

W takim stanie rzeczy ustawodawca wykluczył tak właścicielom dóbr ziemskich przejętych na mocy Dekretu z dnia 6 września 1944 r., jak i ich spadkobiercom możliwość dochodzenia zwrotu majątku na podstawie ustawy o gospodarce nieruchomościami.

Zgodnie z wyrokiem z dnia NSA z 11 stycznia 2017 r., sygn. akt I OSK 341/15: „Dekret o przeprowadzeniu reformy rolnej nie przewidywał odszkodowania. Swoista „rekompensata” przewidziana do 5 kwietnia 1958 r. w art. 17 tego Dekretu miała charakter fakultatywny, nie stanowiła nawet symbolicznego odszkodowania za wywłaszczane nieruchomości. Tym samym nie można uznać, że złożenie przez skarżących wniosku o ustalenie i wypłatę odszkodowania za nieruchomość w M. jest kontynuacją postępowania wszczętego przed wejściem w życie ustawy o gospodarce nieruchomościami. Jest to nowy wniosek, a żadne przepisy intertemporalne tej ustawy nie przewidują obecnie ustalania i wypłaty odszkodowania za nieruchomości przejęte w drodze reformy rolnej, przy czym, jak wyżej wskazano, nie jest to zaniechanie ustawodawcze. Nie ma też żadnego innego przepisu, który przewidywałby ustalenie i wypłatę odszkodowania za nieruchomości przejęte ma mocy tego dekretu. Z tych względów nie ma podstaw, by stosować w niniejszej sprawie art. 233 ugn, czy też dokonywać interpretacji art. 129 ust. 5 ust. 3 ugn w ten sposób, że ma on zastosowanie do wszelkich wywłaszczeń bez odszkodowania, które miały miejsce przed wejściem w życie tego przepisu, tylko z tego względu, że nie znajdują uzasadnienia aksjologicznego w obecnie obowiązującym systemie prawnym.”

Zatem w przypadku znacjonalizowania nieruchomości na podstawie art. 2 ust. 1 lit. e) Dekretu PKWN o reformie rolnej, potencjalne odszkodowanie nie zostanie wypłacone na podstawie ustawy o gospodarce nieruchomościami.

Jak wynika z przedmiotowej sprawy Wnioskodawca, na podstawie decyzji Urzędu Marszałkowskiego Województwa…., otrzymał wraz z bratem zwrot posiadania nieruchomości stanowiącej część działki Nr X oraz kwotę w wysokości 182 361, 50 zł stanowiącą odszkodowanie z tytułu ,,możliwych do uzyskania pożytków z przedmiotowej nieruchomości z tytułu czynszu dzierżawnego za okres od 7 marca 2014 r. do 31 października 2020 r.”, tj. od momentu wejścia w posiadanie nieruchomości przez Województwo … (7 marca 2014 r.) do dnia następującego po dniu dokonania zwrotu posiadania tej nieruchomości Wnioskodawcy i Jego bratu (31 października 2020 r.).

Zatem kwota ta nie stanowiła odszkodowania za wywłaszczoną/znacjonalizowaną nieruchomość, a jedynie zapłatę określonej kwoty, której celem było skompensowanie poniesionej straty rozumianej jako utracone, możliwe do osiągnięcia korzyści.

Mając na uwadze powyższe stwierdzić należy, że otrzymana kwota (tj. 182 361,50 zł) będzie stanowić dla Wnioskodawcy przychód, zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tj. z innych źródeł, niepodlegający zwolnieniu z opodatkowania. Jak wynika bowiem z powołanych wyżej przepisów, zwolnienie z art. 21 ust. 1 pkt 29 ww. ustawy, odnosi się jedynie do odszkodowań wypłacanych na podstawie ustawy o gospodarce nieruchomościami. Przedmiotowe odszkodowanie nie stanowi odszkodowania za wywłaszczoną nieruchomość, jest natomiast odszkodowaniem z tytułu „możliwych do uzyskania pożytków z przedmiotowej nieruchomości z tytułu czynszu dzierżawnego za okres od 7 marca 2014 r. do 31 października 2020 r.”, a więc świadczeniem mającym skompensować poniesioną stratę rozumianą jako utracone, możliwe do osiągnięcia korzyści.

Biorąc pod uwagę powyższe, stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe.

Należy zaznaczyć, że dokonana przez Organ ocena stanowiska przedstawionego przez Wnioskodawcę dotyczy wyłącznie skutków podatkowych, jakie w przedmiotowej sprawie wystąpią po Jego stronie. Interpretacja nie rozstrzyga natomiast kwestii obowiązków innych podmiotów, w tym brata Wnioskodawcy.

Organ zaznacza ponadto, że interpretacja została wydana w oparciu o opis sprawy przedstawiony przez Wnioskodawcę. Rolą postępowania w sprawie wydania indywidualnej interpretacji przepisów podatkowych nie jest bowiem ustalanie, czy przedstawiony we wniosku stan faktyczny jest zgodny ze stanem rzeczywistym. Jeżeli jednak przedstawiony we wniosku stan faktyczny różnić się będzie od stanu występującego w rzeczywistości, wówczas wydana interpretacja nie będzie chroniła Wnioskodawcy w zakresie dotyczącym rzeczywiście zaistniałego stanu faktycznego.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Zgodnie z art. 14na § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r., poz. 1540), przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;
2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3. z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
   
   

Przepisów art. 14k-14n ww. ustawy, nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 ustawy Ordynacja podatkowa).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z dnia 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2193, z późn. zm.), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (…), za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2019 r., poz. 2325, z późn. zm.). Skargę wnosi się w dwóch egzemplarzach (art. 47 § 1 ww. ustawy) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała lub drogą elektroniczną na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 54 § 1a ww. ustawy), w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy). W przypadku pism i załączników wnoszonych w formie dokumentu elektronicznego odpisów nie dołącza się (art. 47 § 3 ww. ustawy).

Zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

W przypadku wnoszenia skargi w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii jako najwłaściwszy proponuje się kontakt z wykorzystaniem systemu teleinformatycznego ePUAP.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.