Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0111=KDIB1-2.4011.89.2021.2.DP
z 6 września 2021 r.

 

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2021 r., poz. 1540), Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 7 maja 2021 r. (data wpływu do Organu 20 maja 2021 r.) uzupełnionym 16 i 20 sierpnia 2021 r., o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania dochodów z kwalifikowanych praw własności intelektualnej preferencyjną stawką podatkową (tzw. IP Box) – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 20 maja 2021 r. wpłynął do Organu wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania dochodów z kwalifikowanych praw własności intelektualnej preferencyjną stawką podatkową (tzw. IP Box). Wniosek nie spełniał wymogów formalnych dlatego też pismem z 29 lipca 2021 r. znak: 0111-KDIB1-2.4011.89.2021.1.DP wezwano do jego uzupełnienia. Wniosek uzupełniono 16 i 20 sierpnia 2021 r.



We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny i zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca prowadzi od 2 lipca 2016 r. jednoosobową działalność gospodarczą zarejestrowaną w CEIDG, której przedmiotem jest m.in. działalność związana z oprogramowaniem. Wnioskodawca od początku tj. od 2 lipca 2016 r. prowadzi działalność zmierzającą do wytworzenia programów komputerowych.

Wnioskodawca posiada na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nieograniczony obowiązek podatkowy w świetle art. 3 ust. 1 oraz ust. 1a ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: „ustawa o PIT”). Działalność jest przez Wnioskodawcę realizowana z terytorium Polski (oraz jest zakładane że tak też będzie w przyszłości).

Wnioskodawca w ramach współpracy ze spółkami prawa polskiego (dalej łącznie: „Spółka”) - spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w rozumieniu Kodeksu spółek handlowych - tworzy program/y komputerowy/e spełniające określone przez Niego oraz jego Klientów wymagania i funkcjonalności. Wnioskodawca ma zawartą umowę ze Spółką, nie ma natomiast zawartej umowy z Klientem/ami Spółki. Umowa łącząca Wnioskodawcę ze Spółką ma charakter kontraktu zawartego pomiędzy przedsiębiorcami (umowa o świadczenie usług).

Wnioskodawca jest częścią zespołu programistów (połączonych ze Spółką albo z Klientem na podstawie odrębnych umów). Wnioskodawca wyjaśnia, że opisana we wniosku działalność jest działalnością prowadzoną bezpośrednio przez Niego w celu wytworzenia nowych, ulepszonych produktów, procesów lub usług, które są oferowane w jej działalności. Wnioskodawca jest co prawda członkiem zespołu programistów, ale samodzielnie tworzy oprogramowanie. Każdy z programistów będących członkiem zespołu programistów otrzymuje własne zadania, ma podpisaną własną umowę ze Spółką. Wskazanie w treści wniosku tego, że jest on członkiem zespołu programistów służy jak najpełniejszemu odzwierciedleniu stanu faktycznego, jednakże fakt bycia członkiem zespołu programistów w żaden sposób nie wpływa na charakter działalności prowadzonej przez Wnioskodawcę. Osobno w ramach własnej prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej Wnioskodawca tworzy niezależnie od innych programistów oprogramowanie - autorskie prawo do programu komputerowego stanowiące osobny przedmiot obrotu, który podlega ochronie na podstawie przepisów ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Powyższe zostało uznane przez organ np. w interpretacjach z 10 czerwca 2020 r. 0113-KDIPT2-3.4011.263.2020.2.SJ lub z 13 stycznia 2021 r. 0113-KDIPT2-3.4011.885.2020.2.ID.

W ramach współpracy ze Spółką, Wnioskodawca tworzy, rozbudowuje i modyfikuje systemy informatyczne (oprogramowanie).

Wnioskodawca tworzy platformę. Jest to platforma, z której korzystają głównie instytucje finansowe. Na podstawie dostarczanych przez tworzoną platformę raportów finansowych instytucje wydają decyzje o przydzielanych kredytach.

Do zadań Wnioskodawcy należy:

  • dodawanie nowych funkcjonalności w systemie;
  • ulepszanie istniejących funkcjonalności pod względem wydajności, bezpieczeństwa oraz używalności;
  • analiza nowych wymagań, a następnie projektowanie rozwiązań;
  • implementacja głównych funkcjonalności, które mają szczególne znaczenie w systemie;
  • integracja z zewnętrznymi dostarczycielami danych;
  • analiza i ocena rozwiązań zaproponowanych przez inne osoby zajmujące się projektem;
  • prototypowanie nowych rozwiązań, które potencjalnie mogą zostać zastosowane w systemie.

Tworzona i rozwijana przez Wnioskodawcę platforma oferuje:

  • raporty finansowe i kredytowe o firmach z całego świata;
  • raporty o osobach prywatnych;
  • raporty bezpieczeństwa o stronach www;
  • monitorowanie danych o firmach;
  • dostęp do danych w wielu kanałach (web, rest, soap) i formatach (json, xml, pdf, txt, doc, docx);
  • możliwość zarządzania platformą odrębnym serwisem służącym do administracji;
  • możliwość obsługi zamówień odrębnym serwisem dla konsultantów;
  • możliwość integracji z dowolnym dostawcą danych.



Wnioskodawca tworząc oprogramowanie korzysta z następujących narzędzi i umiejętności: java 8, bazy danych Oracle, angular/html/java script/css, spring, cxf, jboss/tomcat, Jenkins, maven, uml, fortify/cast/sonar/checkstyle, intellij/eclipse, spring boot.

Unikalność projektu polega na możliwości dostarczenia raportu finansowego o dowolnej firmie z całego świata w ustandaryzowanej formie. W skali przedsiębiorstwa jest to jedyny taki projekt. Na świecie jest tylko kilka takich projektów.

Wnioskodawca korzysta z nowoczesnych technologii i metodologii wytwarzania oprogramowania.

Wynikiem prac jest kod źródłowy programu oraz dokumentacja techniczna zawierająca między innymi opis zaprojektowanych komponentów/algorytmów.

Wnioskodawca wyjaśnia, że modyfikacja/ulepszanie programów komputerowych polega na dodawaniu (oprogramowywaniu) nowych funkcjonalności lub modułów do istniejącego programu komputerowego, który nie posiadał ich (funkcjonalności lub modułów) wcześniej.

W wyniku ulepszenia/rozwinięcia oprogramowania tworzone są/będą nowe kody i algorytmy w językach programowania i powstaje nowe prawo własności intelektualnej (program komputerowy). W przypadku ulepszania/rozwijania oprogramowania Wnioskodawca będzie to wykonywał na zlecenie podmiotu będącego jego właścicielem.

Gdy Wnioskodawca tworzy program lub nowy moduł tego programu na rzecz Spółki, to jest jego autorem i właścicielem, następnie autorskie prawa majątkowe są przenoszone na Spółkę. Wytworzone moduły, funkcjonalności są zaś dodawane do programu/aplikacji już istniejącej. Wnioskodawca nie staje się właścicielem czy współwłaścicielem ulepszonego oprogramowania, gdyż przeniósł na Spółkę autorskie prawa majątkowe do wytworzonej przez Niego funkcjonalności, modułu oprogramowania.

Wnioskodawca tworzy i rozwija/modyfikuje oprogramowanie na podstawie umowy o świadczenie usług zawartej ze Spółką. Za zastosowaniem ulgi IP Box przy modyfikacji i unowocześnianiu kodu programistycznego, do którego prawo autorskie przysługuje zlecającemu prace wypowiedział się także pozytywnie Dyrektor KIS w interpretacji z 20 listopada 2019 r., sygn. akt 0113-KDIPT2-1.4011.492.2019.1.KO.

W wyniku ulepszenia/rozwinięcia oprogramowania tworzone są/będą nowe kody i algorytmy w językach programowania i powstaje nowe prawo własności intelektualnej. Autorskie prawa do tworzonego, modyfikowanego oraz ulepszonego przez Wnioskodawcę oprogramowania podlegają ochronie prawnej z art. 74 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, jako program komputerowy.

Oprogramowanie wytwarzane, rozwijane i ulepszane przez Wnioskodawcę w ramach prowadzonej bezpośrednio przez Niego działalności gospodarczej jest rezultatem Jego własnej, indywidualnej, twórczej działalności intelektualnej, a w konsekwencji, stanowi utwór podlegający ochronie na podstawie art. 74 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Element twórczy Wnioskodawcy w tworzeniu oprogramowania polega na pisaniu kodu źródłowego, w efekcie czego powstaje program komputerowy.

Wnioskodawca jest wyłącznym twórcą utworów, które powstają w efekcie podejmowanych przez niego przedsięwzięć, tj. utwory zostały stworzone wyłącznie przez niego i dochód z przeniesienia autorskich praw majątkowych do nich zamierza opodatkować preferencyjną stawką podatku dochodowego. Wnioskodawca czasami tworzy część oprogramowania w ramach większego projektu, przy czym stworzona część oprogramowania jest samodzielnym programem komputerowym podlegającym ochronie z art. 74 ww. ustawy.

W ramach zawartej umowy Wnioskodawca przenosi na Spółkę całość autorskich praw majątkowych do stworzonych przez Niego programów komputerowych, za co otrzymuje miesięczne wynagrodzenie.

Wnioskodawca wyjaśnia, że przejście praw na Spółkę oznacza odpłatne przeniesienie praw do wytwarzanego/rozwijanego/ulepszanego przez Niego programu komputerowego.

Dochodami osiąganymi przez Wnioskodawcę w prowadzonej działalności gospodarczej w związku z tworzeniem/ulepszeniem/modyfikacją oprogramowania są dochody z tytułu sprzedaży kwalifikowanego prawa własności intelektualnej, jak i dochody z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej uwzględnionego w cenie sprzedawanego produktu.

Uzyskane ww. dochody z tytułu tworzenia/ulepszenia/modyfikacji oprogramowania powstały na zlecenie Spółki.

Ww. dochody Wnioskodawca zamierza opodatkować preferencyjną stawką.

W ramach prowadzonej przez Niego działalności Wnioskodawca opracowuje nowe lub ulepszone produkty, usługi, procesy niewystępujące dotychczas w praktyce gospodarczej lub na tyle innowacyjne, że w znacznym stopniu odróżniają się od rozwiązań już funkcjonujących. Produkty nie są powszechnie dostępne na rynku. Tworzone są na zamówienie Spółki i jej Klientów. Każde rozwiązanie jest unikatowe i dobrane do konkretnego zastosowania.

Oprogramowanie, o którym mowa we wniosku zostało w ocenie Wnioskodawcy wytworzone w ramach działalności twórczej obejmującą badania naukowe lub prace rozwojowe w rozumieniu art. 5a pkt 38 ustawy o PIT. Jest to twórcza działalność podejmowana w sposób systematyczny obejmująca prace rozwojowe w celu tworzenia nowych zastosowań. Przy czym prace te są działalnością obejmującą nabywanie, łączenie, kształtowanie i wykorzystywanie dostępnej aktualnie wiedzy i umiejętności, w zakresie narzędzi informatycznych lub oprogramowania do projektowania i tworzenia zmienionych, ulepszonych lub nowych produktów (programów).

Autorskie prawo do programu komputerowego jest przez Wnioskodawcę wytwarzane/rozwijane/ulepszane w ramach prowadzonej bezpośrednio przez Niego działalności o charakterze twórczym, podejmowanej w sposób systematyczny (metodyczny, zaplanowany i uporządkowany) w celu zwiększania zasobów wiedzy lub wykorzystywania zasobów wiedzy do tworzenia nowych zastosowań. Wnioskodawca w ramach prowadzonej działalności gospodarczej nabywa, łączy, kształtuje i wykorzystuje dostępne aktualnie wiedzę i umiejętności, w tym między innymi z zakresu narzędzi informatycznych, sprzętu i oprogramowania, w celu tworzenia/rozwijania/ulepszania dla Spółki nowych zastosowań. Działania Wnioskodawcy polegają na wykorzystaniu nowej i istniejącej wiedzy, tj. wiedzy i narzędzi programistycznych, języków programowania, znanych algorytmów, do zaprojektowania nowych i ulepszonych rozwiązań, a będących odpowiedzią na zapotrzebowanie klientów.

Działania Wnioskodawcy nie są rutynowe ani okresowe, co spełnia w ocenie Wnioskodawcy definicję działalności rozwojowej określoną w art. 4.3 Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce.

Jednocześnie Wnioskodawca nadmienia, że:

  • odpowiedzialność wobec osób trzecich za rezultat oraz wykonywanie czynności ponosi Wnioskodawca,
  • czynności zlecone Wnioskodawcy nie są wykonywane pod kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez zlecającego te czynności,
  • Wnioskodawca jako wykonujący te czynności ponosi ryzyko gospodarcze związane z prowadzoną działalnością.

­

­

Wnioskodawca prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą, której przychody za poprzedni rok nie przekroczyły 1,2 mln euro. Prowadzi księgę przychodów i rozchodów.

Wnioskodawca wskazuje, że prowadzi na bieżąco od początku realizacji działalności badawczo-rozwojowej zmierzającej do wytworzenia, rozwinięcia lub ulepszenia kwalifikowanego prawa własności intelektualnej szczegółową ewidencję odrębną od podatkowej księgi przychodów i rozchodów, w sposób zapewniający wyodrębnienie poszczególnych kwalifikowanych praw własności intelektualnej (autorskich praw do programu komputerowego) oraz ustalenie przychodów, kosztów uzyskania przychodów i dochodu (straty) przypadających na każde z takich praw. Ewidencja prowadzona przez Wnioskodawcę zawiera wszystkie elementy/informacje o których mowa w art. 30cb ust. 1 ustawy o PIT i jest prowadzona od dnia 2 stycznia 2020 r.

Dodatkowo Wnioskodawca wskazuje, że w ramach prowadzonej działalności gospodarczej ponosi/będzie ponosić następujące koszty:

  • szkolenia,
  • nabycie sprzętu biurowego i oprogramowania,
  • składki obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne i ZUS,
  • opłaty za prowadzenie obsługi księgowej, doradztwa podatkowego i obsługi prawnej,
  • opłaty związane z samochodem (paliwo, ubezpieczenie, badanie techniczne, naprawy serwisowe),
  • abonament za telefon i za internet,
  • leasing,

­

­

­

­

­

­

Wnioskodawca jednocześnie wyjaśnia:

  • Pod pojęciem szkoleń należy rozumieć wydatki na zakup biletów na konferencje branżowe lub zapłata wynagrodzenia za udział w szkoleniu na rzecz jego organizatora, a także nabycie książek z dziedziny informatyki.
  • Pod poniesieniem wydatków na nabycie sprzętu biurowego należy rozumieć wydatki na sprzęt taki jak: drukarka, zewnętrzna karta graficzna, przejściówki oraz kable cyfrowo-analogowe, słuchawki, nagrywarka DVD, fotel biurowy, notatniki, segregatory, przybory do pisania, drukarka atramentowa lub laserowa oraz zasilacz awaryjny UPS.
  • Pod pojęciem nabycia oprogramowania należy rozumieć wydatki Wnioskodawcy na nabycie licencji do programów komputerowych, programów antywirusowych dysk zewnętrzny, serwer plików NAS (wraz z dyskami).
  • Wnioskodawca pod pojęciem poniesienia kosztów na „składki na ubezpieczenia społeczne” rozumie takie wydatki jak składki na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe), wpłaty na Fundusz Pracy oraz ubezpieczenie zdrowotne.
  • Pod pojęciem opłat za prowadzenie obsługi księgowej, doradztwo podatkowe, obsługę prawną należy rozumieć wynagrodzenie za świadczenie usług na rzecz Wnioskodawcy przez ww. podmioty. Koszt poniesiony na księgowość pozwala na wyszczególnienie koniecznej ewidencji na potrzeby skorzystania z preferencyjnej 5% stawki podatkowej (Ulga IP Box), w wyniku czego koszt ten jest nieodzowny, jeśli wytwarzane oprogramowanie ma być wykonywane zgodnie z zasadami lege artis, w tym Wnioskodawca dzięki prowadzeniu księgowości przez specjalistów ma więcej czasu na wykonywanie prac programistycznych, co przekłada się na jakość tworzonego programu komputerowego. Koszty poniesione na usługi doradcze dotyczą możliwości np. skorzystania z Ulgi IP Box. Koszty na obsługę prawną dotyczą wynagrodzenia za analizę prawną i modyfikacje umów zawieranych przez Wnioskodawcę, tak aby zabezpieczyć jego interesy prawne.
  • Wnioskodawca ponosi wydatki na zakup paliwa, części zamiennych w celu naprawy, części eksploatacyjnych (oleje, płyny, filtry, klocki hamulcowe, tarcze, opony, akumulator, itp.), a także wydatki związane z przeglądem technicznym pojazdu.
  • Abonament za korzystanie z telefonu komórkowego dotyczy abonamentu w technologii GSM lub nowszej, zaś abonament za usługę dostępu do sieci Internet świadczoną w lokalu Wnioskodawcy (miejscu wykonywania pracy/działalności gospodarczej) dotyczy internetu w technologii przewodowej lub światłowodowej.
  • Pod pojęciem leasingu samochodu należy rozumieć umowę leasingu zawartą w dniu 10 marca 2021 r. na okres 3 lat, samochód Volvo V60, miesięczna rata w wysokości 3.004,40 zł.

Wnioskodawca poniżej wskazuje przesłanki świadczące o bezpośrednim powiązaniu wymienionych powyżej konkretnych kosztów z tworzeniem/rozwijaniem oprogramowania komputerowego lub jego części:

  • Trzeba podkreślić konieczność poniesienia wydatków na dokształcanie się Wnioskodawcy (szkolenia) w dziedzinie branży IT, która podlega nieustannym zmianom. Wobec tego Wnioskodawca ponosić będzie koszty szkoleń oraz udziału w konferencjach. Dzięki temu, Wnioskodawca może poznać główne cechy i właściwości nowych rozwiązań oraz mieć szersze spojrzenie na architekturę podczas wybierania narzędzi czy sposobów integracji między klientami a nowo powstającymi usługami. Oprogramowanie wytwarzane jest przede wszystkim na podstawie wiedzy i doświadczeniu Wnioskodawcy. Dla jego finalnego kształtu decydujące znaczenie mają przede wszystkim posiadane przez niego informacje specjalne i wiedza specjalistyczna. Z tego względu, udział Wnioskodawcy w szkoleniach oraz konferencjach jest jak najbardziej uzasadniony.
  • Nabywanie sprzętu biurowego oraz oprogramowania (licencji) jest/będzie niezbędne Wnioskodawcy, gdyż oprogramowanie wytwarzane jest przy pomocy komputera oraz jest zapisywane w jego pamięci. Bez wykorzystania tego rodzaju sprzętu niemożliwe byłoby jego odtworzenie. Jednocześnie sprzęt ten nie jest wystarczający dla sprawnego tworzenia programu komputerowego przy pomocy nowoczesnych, wysokopoziomowych języków oprogramowania. Stąd też Wnioskodawca konsekwentnie usprawniać będzie posiadane urządzenia poprzez zakup stosownego sprzętu komputerowego oraz akcesoriów komputerowych oraz biurowych. W szybko zmieniającym się świecie technologii, niekorzystanie przez Wnioskodawcę z nowoczesnych rozwiązań technologicznych prowadziłoby efektywnie do spadku wydajności Jego pracy. Dla przykładu, zakup telefonu oprócz sprawdzania kompatybilności oprogramowania (testowania), umożliwia również konsultację ze Spółką, co służy personalizacji tworzonego oprogramowania i kodu,
  • Składki na ubezpieczenia społeczne stanowią obciążenia obowiązkowe, aby móc prowadzić legalnie jednoosobową działalność gospodarczą w Polsce, co w przypadku Wnioskodawcy przekłada się na możliwość świadczenia usług programistycznych. Również nie można zapominać o celu wymienionych opłat, które mają za zadanie zapewnienie środków pieniężnych w razie niemożności wykonywania działalności przez Wnioskodawcę, co w dłuższej perspektywie może wydłużyć jego zdolność zawodową. Za zaliczeniem kosztów ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych wypowiedział się pozytywnie Organ m.in. w interpretacji 0114-KDIP3-2.4011.812.2020.2.MT,
  • Koszt poniesiony na księgowość/obsługę prawną/doradztwo podatkowe pozwala na wyszczególnienie koniecznej ewidencji na potrzeby skorzystania z preferencyjnej 5% stawki podatkowej (Ulga IP Box). Koszt ten jest więc nieodzowny, jeśli wytwarzane oprogramowanie ma być wykonywane zgodnie z zasadami lege artis. Wnioskodawca, dzięki prowadzeniu księgowości przez specjalistów ma więcej czasu na wykonywanie prac programistycznych, co przekłada się na jakość tworzonego programu komputerowego. Należy również podkreślić, że prowadzenie księgowości jest niezbędne do prowadzenia działalności per se, Wnioskodawca traktuje ten koszt jako stały element prowadzenia przez siebie działalności gospodarczej, której zdecydowanie dominująca część polega na wytwarzaniu chronionych prawem autorskim Utworów, a konkretniej programów komputerowych. Koszty na obsługę prawną dotyczą wynagrodzenia za analizę prawną i modyfikacje umów zawieranych przez Wnioskodawcę, tak aby zabezpieczyć jego interesy prawne. Wnioskodawca płaci specjalistom za prowadzenie jego podatkowej księgi przychodów i rozchodów oraz ewidencji na potrzeby korzystania z preferencji podatkowej. Jest to cykliczna, miesięczna opłata. Gdyby Wnioskodawca nie ponosił takiego kosztu to nie mógłby w legalny sposób prowadzić działalności gospodarczej w Polsce, wobec czego ten koszt jest bezpośrednio i funkcjonalnie związany z uzyskiwaniem dochodu z praw własności intelektualnej w prowadzonej przez Wnioskodawcę działalności, która jego zdaniem spełnia kryteria badawczo-rozwojowej.
  • Koszty na paliwo, części zamienne w celu naprawy, części eksploatacyjnych (oleje, płyny, filtry, klocki hamulcowe, tarcze, opony, akumulator, itp.), a także wydatki związane z przeglądem technicznym pojazdu, czy leasing umożliwią Wnioskodawcy sprawny transport, czy to do Spółki/Klientów w celu konsultacji dotyczących tworzonego oprogramowania, czy do specjalistycznego sklepu w celu nabycia potrzebnych urządzeń programistycznych, czy na szkolenia poszerzające wiedzę w dziedzinie programowania. Auto wykorzystywane będzie do celów świadczenia usług na rzecz Spółki/Klientów jak również do czynności wymagających prowadzenia działalności gospodarczej w całym jej zakresie, a więc Wnioskodawca jest w stanie świadczyć usługi programistyczne efektywniej i lepszej jakości, wpływając na mocniejszą pozycję na rynku zleceń informatycznych.
  • Telefon komórkowy oraz opłata za abonament telekomunikacyjny umożliwiają Wnioskodawcy konsultację ze Spółkami oraz innych kontrahentami celem wyjaśnienia wątpliwości/stworzenia optymalnych rozwiązań programistycznych.
  • Ponoszony koszt Internetu zapewnia Wnioskodawcy szybkie i stabilne łącze, co wręcz jest nieodzowne w dzisiejszej pracy programisty (tworzenie kodu, algorytmów) m.in. umożliwia zdalny kontakt ze Spółkami lub innymi informatykami, pozwala na znalezienie informacji nt. powstałych błędów, testowanie tworzonego oprogramowania, szybkie dzielenie się efektami swojej pracy. Dzięki niniejszemu wydatkowi Wnioskodawca ma również dostęp do wszelkich źródeł wiedzy, np. dokumentacji, publikacji.

W związku z obowiązującymi od 1 stycznia 2019 r. regulacjami IP Box, Wnioskodawca chciałby skorzystać w zakresie rozliczenia za 2020 i 2021 r. z przepisów art. 30ca i art. 30cb ustawy o PIT, które umożliwiają zastosowanie 5% stawki opodatkowania odnośnie do dochodu z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej, tj. autorskiego prawa do programu komputerowego (art. 30ca ust. 1 i ust. 2 pkt 8 ustawy o PIT).



W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania:

  1. Czy opisana w stanie faktycznym działalność Wnioskodawcy w zakresie prac B+R spełnia definicję działalności badawczo-rozwojowej zawartej w art. 5a pkt 38 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. 2019 r. poz. 29 ze zm. (winno być: Dz.U. z 2021 r., poz. 1128))?
  2. Czy w związku z opisanym stanem faktycznym Wnioskodawca w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej może korzystać w rozliczeniu za 2020 r. i za 2021 r. z opodatkowania kwalifikowanego dochodu z kwalifikowanych praw własności intelektualnej i w przypadku tego rodzaju dochodu stosować 5% stawkę opodatkowania wg. art. 30cb ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych?
  3. Czy wydatki na:
    • szkolenia,
    • nabycie sprzętu biurowego i oprogramowania,
    • składki obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne i ZUS,
    • opłaty za prowadzenie obsługi księgowej, doradztwa podatkowego i obsługi prawnej,
    • opłaty związane z samochodem (paliwo, ubezpieczenie, badanie techniczne, naprawy serwisowe),
    • abonament za telefon i za internet,
    • leasing

w części w jakiej będą proporcjonalnie przypisane do przychodów przypadających ze zbycia kwalifikowanego prawa własności intelektualnej (oprogramowania), gdzie proporcja zostanie ustalona jako stosunek przychodów ze zbycia ww. oprogramowania do przychodów ogółem Wnioskodawcy z prowadzonej działalności gospodarczej w danym okresie, można uznać za koszty prowadzonej bezpośrednio przez Wnioskodawcę działalności badawczo-rozwojowej związanej z kwalifikowanym prawem własności intelektualnej w rozumieniu art. 30ca ust. 4 ustawy o PIT?



Stanowisko Wnioskodawcy:

Ad. 1. Zdaniem Wnioskodawcy, oprogramowanie, o którym mowa we wniosku, zostało wytworzone w ramach prowadzonej przez Niego działalności stanowiącej działalność badawczo-rozwojową w rozumieniu art. 5a pkt 38 ustawy o PIT.

Zdaniem Wnioskodawcy art. 5a pkt 38 ustawy o PIT normuje działalność badawczo-rozwojową jako działalność twórczą obejmującą badania naukowe lub prace rozwojowe, podejmowaną w sposób systematyczny w celu zwiększenia zasobów wiedzy oraz wykorzystania zasobów wiedzy do tworzenia nowych zastosowań. Badaniami naukowymi są więc:

  • badania podstawowe w rozumieniu art. 4 ust. 2 pkt i ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce - rozumiane jako prace empiryczne lub teoretyczne mające przede wszystkim na celu zdobywanie nowej wiedzy o podstawach zjawisk i obserwowanych faktów bez nastawienia na bezpośrednie zastosowanie komercyjne;
  • badania aplikacyjne w rozumieniu art. 4 ust 2 pkt 2 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce - rozumiane jako prace mające na celu zdobycie nowej wiedzy oraz umiejętności, nastawione na opracowywanie nowych produktów, procesów lub usług lub wprowadzanie do nich znaczących ulepszeń.



Zgodnie z art. 5a pkt 38 ustawy o PIT, pojęcie prace rozwojowe oznacza prace rozwojowe w rozumieniu art. 4 ust. 3 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, czyli działalność obejmująca nabywanie, łączenie, kształtowanie i wykorzystywanie dostępnej aktualnie wiedzy i umiejętności, w tym w zakresie narzędzi informatycznych lub oprogramowania, do planowania produkcji oraz projektowania i tworzenia zmienionych, ulepszonych lub nowych produktów, procesów lub usług, z wyłączeniem działalności obejmującej rutynowe i okresowe zmiany wprowadzane do nich, nawet jeżeli takie zmiany mają charakter ulepszeń.

W ocenie Wnioskodawcy wykonuje on prace rozwojowe.

Biorąc pod uwagę powyższe przepisy, niezbędne jest wyodrębnienie pewnych cech dotyczących możliwości zakwalifikowania przedmiotowego oprogramowania tworzonego przez Wnioskodawcę jako prac badawczo-rozwojowych.

Odnosząc się do interpretacji indywidualnej nr 0114-KDIP3-1.4011.318.2019.3.MG i stanowiska wnioskodawcy, które zostało w niej przedstawione i zaaprobowane przez Organ podatkowy, działalność badawczo-rozwojowa powinna: obejmować badania naukowe lub prace rozwojowe, mieć twórczy charakter, być podejmowana w sposób systematyczny, oraz być podejmowana w celu zwiększenia zasobów wiedzy oraz wykorzystania zasobów wiedzy do tworzenia nowych zastosowań.

Oprócz tego w Objaśnieniach podatkowych z dnia 15 lipca 2019 r. dotyczącym preferencyjnego opodatkowania dochodów wytwarzanych przez prawa własności intelektualnej - IP BOX, w definiowaniu działalności B+R następuje odniesienie do kryteriów z tzw. Podręcznika Frascati (OECD (2018), Podręcznik Frascati 2015: Zalecenia dotyczące pozyskiwania i prezentowania danych z zakresu działalności badawczej i rozwojowej, Pomiar działalności naukowo-technicznej i innowacyjnej, OECD Publishing, Paris/GUS, Warsaw, https://doi.org/10.1787/9788388718977-pl).

Według podręcznika, działalność badawczo-rozwojowa musi być: nowatorska, twórcza, nieprzewidywalna, metodyczna, możliwa do przeniesienia lub odtworzenia. Działalność podejmowana przez Wnioskodawcę polega na tworzeniu nowego programu komputerowego w odpowiedzi na zapotrzebowanie biznesowe Klientów. Działania te stanowią prace rozwojowe w rozumieniu przedmiotowych ustaw. Polegają one bowiem na wykorzystaniu nowej i istniejącej wiedzy, tj. wiedzy i narzędzi programistycznych, języków programowania, znanych algorytmów, do zaprojektowania nowych i ulepszonych rozwiązań.

Zdaniem Wnioskodawcy, biorąc pod uwagę przedstawiony stan faktyczny jak i kryteria niezbędne do uznania działalności za działalność badawczo-rozwojową, jego działalność spełnia cechy takowej:

  • nowatorskość i twórczość: Wnioskodawca tworzy oprogramowanie lub części oprogramowania w zależności od potrzeb Klientów;
  • nieprzewidywalność: Spółka, z którą Wnioskodawca współpracuje, oczekuje od Niego wykonywania prac, których skutek co prawda jest określony, natomiast proces tworzenia danych rozwiązań (programów komputerowych), pomimo korzystania z istniejących metod informatycznych i języków programistycznych, powoduje wytworzenie całkowicie nowego rozwiązania, lub znaczną modyfikację archaicznych rozwiązań;
  • metodyczność: Wnioskodawca zobowiązany jest w ramach danej umowy do ścisłej, zgodnej z harmonogramem współpracy, którą zobowiązany jest należycie udokumentować i wykonywać zgodnie z oczekiwaniami Spółki/Klienta, możliwość przeniesienia lub odtworzenia: celem Wnioskodawcy, w ramach wykonywanej przez Niego działalności jest przeniesienie autorskich praw majątkowych z oprogramowania lub części oprogramowania na Spółkę, co nierozerwalnie wiąże się z koniecznością jego odtworzenia.



Biorąc powyższe pod uwagę można stwierdzić, zdaniem Wnioskodawcy, że tworzenie przez Niego programów komputerowych spełnia kryteria działalności badawczo-rozwojowej zawarte w Podręczniku Frascati oraz w art. 5a pkt 38-40 ustawy o PIT.

Jednocześnie wskazać należy, że użycie przez ustawodawcę spójnika „lub” wskazuje, iż w celu uznania działalności podatnika za działalność badawczo-rozwojową wystarczy, aby podatnik prowadził badania naukowe lub alternatywnie, aby prowadził prace rozwojowe. Jednocześnie może prowadzić badania naukowe i prace rozwojowe, każdej z tych trzech sytuacji spełniona zostanie definicja działalności badawczo-rozwojowej (Objaśnienia podatkowe Ministra Finansów z dnia 15 lipca 2019 r. dotyczące preferencyjnego opodatkowania dochodów wytwarzanych przez prawa własności intelektualnej - IP BOX).

Pytanie 2

Zdaniem Wnioskodawcy, zgodnie z art. 30ca ust. 1 ustawy o PIT, przedsiębiorcy osiągający dochód z kwalifikowanych praw własności intelektualnej (tzw. kwalifikowane IP) mogą stosować preferencyjną stawkę podatku dochodowego w wysokości 5% podstawy opodatkowania (ulga IP Box).

Wnioskodawca uważa, że spełnia wymogi pozwalające na zastosowaniem ulgi IP BOX.

Wnioskodawca swoje stanowisko argumentuje informacjami zawartymi w Objaśnieniu podatkowym Ministerstwa Finansów z dnia 15 lipca 2019 r. dotyczącego preferencyjnego opodatkowania dochodów wytwarzanych przez prawa własności intelektualnej - IP Box. Zgodnie z tym dokumentem preferencja IP Box skierowana jest do podatników uzyskujących dochody z komercjalizacji kwalifikowanych praw własności intelektualnej, takich jak autorskie prawa do oprogramowania.

Warunek osiągania dochodu z kwalifikowanego IP podlegającego opodatkowaniu w Polsce w ocenie Wnioskodawcy jest przez Niego spełniony.

Dodatkowo kwalifikowane IP to prawo własności intelektualnej spełniające łącznie trzy warunki:

    ­
  • zostało wytworzone, rozwinięte lub ulepszone przez podatnika w ramach prowadzonej przez niego działalności badawczo-rozwojowej,
  • należy do jednej z kategorii wymienionych w katalogu w art. 30ca ust. 2 PIT, w tym przypadku autorskie prawo do programu komputerowego,
  • podlega ochronie prawnej na podstawie przepisów odrębnych ustaw lub ratyfikowanych umów międzynarodowych, których stroną jest Rzeczpospolita Polska, oraz innych umów międzynarodowych, których stroną jest Unia Europejska.

­

­

Zdaniem Wnioskodawcy, również w tym przypadku spełnia On wszystkie powyższe wymagania. W ramach Jego działalności powstają programy informatyczne o charakterze autorskim, dostosowane do wymagań Spółki/Klienta, podlegające ochronie prawnej.

Całość praw autorskich każdorazowo podlega przeniesieniu na rzecz Spółki poprzez sprzedaż, skutkującą uzyskaniem dochodu.

Według stanowiska Wnioskodawcy, zarówno jego działalność, jak i zadania/czynności, które wykonuje dla Spółki spełniają definicję działalności badawczo-rozwojowej zgodnej z art. 5a pkt 38 ustawy o PIT. Jako, że efektem jego pracy jest kod źródłowy programu komputerowego (aplikacji) wytwarza On prawa własności intelektualnej.

Mając na uwadze spełnienie przez Wnioskodawcę definicji działalności B+R, stwierdzić należy, że wytwarza On więc kwalifikowane prawa własności intelektualnej w rozumieniu art. 30ca pkt 2.8 ustawy o PIT.



Działalność podejmowana przez Wnioskodawcę spełnia bowiem poniższe cechy:

  1. Nowatorskość i twórczość
  2. Tworzone przez Wnioskodawcę programy/algorytmy są autorskimi rozwiązaniami, projektowanymi i kreowanymi przez Wnioskodawcę. Posiadają one indywidualny i niepowtarzalny charakter, będący odpowiedzią na zmienne zapotrzebowania użytkowników i dynamicznie zmieniający się rynek informatyczny (tzw. rynek IT).
  3. Nieprzewidywalność
  4. W trakcie tworzenia programu/algorytmu Wnioskodawca staje przed koniecznością rozwiązania sytuacji charakteryzujących się niepewnością badawczą. Wymagają one zmierzenia się z opracowaniem koncepcji danego rozwiązania lub funkcjonalności, które nie posiada jeszcze modelowego sposobu postępowania, w tym rozważenie czy opracowanie rozwiązania jest możliwe przy użyciu zakładanych metod informatycznych.
  5. Metodyczność
  6. Prace są prowadzone w sposób zaplanowany i systematyczny. Każda faza czynności począwszy od zebrania informacji przez opracowanie koncepcji aż po przekazanie rozwiązania (programu/ulepszenia programu) z rekomendacjami do wdrożenia jest przez Wnioskodawcę realizowana w sposób planowy, uporządkowany i metodyczny.
  7. Możliwość przeniesienia lub odtworzenia

Jednocześnie każdy etap podejmowanej przez Wnioskodawcę działalności jest w odpowiedni sposób utrwalany, by możliwe było jego odtworzenie. Utwór (program komputerowy) powstający w wyniku działania twórczego Wnioskodawcy jest możliwy do przeniesienia, co wynika już z samej jego istoty oraz z umowy ze Spółką wiążącej Wnioskodawcę.

Według najlepszej wiedzy Wnioskodawcy oprogramowanie, które wytwarza jest innowacyjne, ponieważ Klient nie mógłby kupić na rynku istniejącego już innego oprogramowania, które byłoby w stanie zaspokoić jego wszystkie potrzeby.

W związku z powyższym, zdaniem Wnioskodawcy podejmowana przez niego działalność spełnia kryteria działalności badawczo-rozwojowej zawarte w Podręczniku Frascati oraz w art. 5a pkt 38 - 40 ustawy o PIT.

Na podstawie umowy ze Spółką, Wnioskodawca wykonuje usługę informatyczną i wszelkie prawa własności intelektualnej są przekazywane na rzecz Spółki za pewną ustaloną opłatą. Wg ustawy o podatku od towarów i usług przez sprzedaż rozumie się „odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów”. Tak więc w tym przypadku następuje faktyczna sprzedaż wytworzonych przez niego kwalifikowanych praw własności intelektualnej.

Efektem czynności podejmowanych przez Wnioskodawcę jest kod źródłowy programu komputerowego wraz z jego dokumentacją. Nie istnieje inne podobne oprogramowanie tak aby można było na jego podstawie wycenić wartość praw własności intelektualnej związanej z tym oprogramowaniem. Tak więc dokumentem określającym wartość sprzedawanych praw jest faktura, którą wystawia Wnioskodawca.

W związku z powyższym autorskie prawo do oprogramowania komputerowego lub jego części wytwarzane przez Wnioskodawcę w ramach prowadzonej przez niego działalności gospodarczej jest kwalifikowanym prawem własności intelektualnej w rozumieniu art. 30ca ust. 2 ustawy o PIT.

Dochód ze zbycia tego prawa lub jego części stanowi kwalifikowany dochód w rozumieniu art. 30ca ust. 4 w związku z art. 30ca ust. 7 ustawy o PIT.

Zatem Wnioskodawca ma prawo rozliczać za 2020 i za 2021 r. dochody ze sprzedaży tych praw zgodnie z art. 30ca ustawy o PIT tj. z zastosowaniem stawki 5%.

Ad. 3

Zdaniem Wnioskodawcy, w zakresie pytania nr 3 o wydatki Wnioskodawca wskazuje, że zgodnie z art. 30ca ust. 5 ustawy o PIT, do kosztów, o których mowa w ust. 4, nie zalicza się kosztów, które nie są bezpośrednio związane z kwalifikowanym prawem własności intelektualnej, w szczególności odsetek, opłat finansowych oraz kosztów związanych z nieruchomościami.

Tym samym, należy przyjąć, że wszystkie inne koszty, które są ponoszone w związku z działalnością badawczo rozwojową, a które nie są wyraźnie wykluczone na mocy cytowanego powyżej przepisu prawa mogą być zakwalifikowane jako koszty związane z działalnością badawczo-rozwojową.

Zdaniem Wnioskodawcy wydatki na:

  • szkolenia,
  • nabycie sprzętu biurowego i oprogramowania,
  • składki obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne i ZUS,
  • opłaty za prowadzenie obsługi księgowej, doradztwa podatkowego i obsługi prawnej,
  • opłaty związane z samochodem (paliwo, ubezpieczenie, badanie techniczne, naprawy serwisowe),
  • abonament za telefon i za internet,
  • leasing

w części wskazanej w pytaniu nr 3 można uznać za koszty prowadzonej bezpośrednio przez Wnioskodawcę działalności badawczo-rozwojowej związanej z kwalifikowanym prawem własności intelektualnej w rozumieniu art. 30ca ust. 4 ustawy o PIT.

Wnioskodawca wskazuje, że wszystkie wymienione we wniosku wydatki są faktycznie ponoszone na prowadzoną przez Wnioskodawcę działalność związaną z kwalifikowanym prawem własności intelektualnej i Wnioskodawca chciałby wszystkie z wymienionych we wniosku i w tym piśmie koszty uwzględnić we wskaźniku Nexus (art. 30ca ust 4 ustawy o PIT).

Jednocześnie Wnioskodawca podkreśla, że sam nie chce kwalifikować tych kosztów jako kosztów kwalifikowanych w kontekście możliwości skorzystania z preferencyjnej stawki podatkowej z tytułu IP Box, w związku z tym skierował do urzędu pytanie.

Należy przyjąć, że jeżeli podatnik poniósł rzeczywiście wydatki, które kwalifikują się jako koszty prowadzonej przez niego działalności badawczo-rozwojowej to wydatki związane z wytworzeniem w ramach tej działalności kwalifikowanego IP należy uznać za koszty faktycznie poniesione przez podatnika na prowadzoną bezpośrednio przez niego działalność badawczo-rozwojową związaną z kwalifikowanym prawem własności intelektualnej, z zastrzeżeniem art. 30ca ust. 5 ustawy o PIT.

Koszty stałe, takie jak opłaty za usługi księgowe/doradcze, użytkowanie samochodu (leasing) mogą rozkładać się na więcej niż jeden projekt, ze względu na to, że są to wydatki stałe prowadzenia działalności Wnioskodawcy.

Jednocześnie koszty te można przyporządkować wówczas odpowiednio do kilku projektów. W przypadku braku możliwości pełnego alokowania konkretnego kosztu poniesionego przez Wnioskodawcę w ramach działalności gospodarczej do przychodów ze zbycia autorskiego programu komputerowego, Wnioskodawca ustali faktyczny koszt poniesiony w danym okresie na prowadzoną przez Niego działalność związaną z wytwarzaniem autorskiego programu komputerowego według odpowiedniej proporcji, która będzie odpowiadać przyczynieniu się danego kosztu do osiągnięcia konkretnego przychodu z prowadzonej działalności gospodarczej w danym okresie. W ostateczności Wnioskodawca per analogiam zastosuje art. 22 ust. 3 ustawy o PIT, stanowiący, że jeżeli podatnik ponosi koszty uzyskania przychodów ze źródeł, z których dochód podlega opodatkowaniu, oraz koszty związane z przychodami z innych źródeł, a nie jest możliwe ustalenie kosztów uzyskania przypadających na poszczególne źródła, koszty te ustala się w takim stosunku, w jakim pozostają przychody z tych źródeł w ogólnej kwocie przychodów.

Zdaniem Wnioskodawcy, wszystkie wymienione przez Niego wydatki są faktycznie poniesione na prowadzoną przez Niego działalność, która, Jego zdaniem, jest badawczo-rozwojowa i związana z kwalifikowanym prawem własności intelektualnej. Wszystkie wydatki stanowią koszty uzyskania przychodów w rozumieniu art. 22 ust. 1 w zw. z art. 23 ust. 1 ustawy o PIT, co wskazano we wniosku. Niniejsze wydatki ponoszone przez Wnioskodawcę są również kosztami w rozumieniu art. 22 w zw. z art. 23 ustawy o PIT, gdyż mają na celu osiągnięcie przychodów lub zachowanie albo zabezpieczenie źródła przychodów, tj. prowadzonej przez Niego pozarolniczej działalności gospodarczej. W odniesieniu do sytuacji, gdy prowadzone są w tym samym czasie prace nad kilkoma projektami, możliwe jest wyodrębnienie w ramach danej faktury przychodów przypadających na poszczególne autorskie programy komputerowe lub ich części na podstawie prowadzonej ewidencji prac.

Podsumowując, zdaniem Wnioskodawcy, ponoszone wydatki/koszty w zakresie w jakim przeznaczane na wytworzenie oprogramowania, a w tym obliczone według proporcji przychodów ze zbycia oprogramowania do przychodów ogółem, należy uznać za koszty prowadzonej bezpośrednio przez Wnioskodawcę działalności badawczo-rozwojowej związanej z kwalifikowanym prawem własności intelektualnej w rozumieniu art. 30ca ust. 4 ustawy o PIT.

Przyjęcie takiego stanowiska potwierdzają wydane w ostatnim czasie przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej interpretacje indywidualne m.in. z:

  • 26 maja 2020 r., znak: 0113-KDIPT2-1.4011.215.2020.2.DJD;
  • 6 listopada 2020 r., znak: 0113-KDIPT2-2.4011.642.2020.3.SR;
  • 1 grudnia 2020 r., znak 0113-KDIPT2-2.4011.711.2020.2.MK.



W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

W myśl art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2021 r., poz. 1128, dalej: „ustawa o PIT”), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT, jednym ze źródeł przychodów jest pozarolnicza działalność gospodarcza.



W myśl art. 5a pkt 6 tejże ustawy, ilekroć w ustawie jest mowa o działalności gospodarczej albo pozarolniczej działalności gospodarczej oznacza to działalność zarobkową:

  1. wytwórczą, budowlaną, handlową, usługową,
  2. polegającą na poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu kopalin ze złóż,
  3. polegającą na wykorzystywaniu rzeczy oraz wartości niematerialnych i prawnych

prowadzoną we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły, z której uzyskane przychody nie są zaliczane do innych przychodów ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1, 2 i 4-9.

Stosownie natomiast do treści art. 5b ust. 1 ww. ustawy, za pozarolniczą działalność gospodarczą nie uznaje się czynności, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:

  1. odpowiedzialność wobec osób trzecich za rezultat tych czynności oraz ich wykonywanie, z wyłączeniem odpowiedzialności za popełnienie czynów niedozwolonych, ponosi zlecający wykonanie tych czynności,
  2. są one wykonywane pod kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonych przez zlecającego te czynności,
  3. wykonujący te czynności nie ponosi ryzyka gospodarczego związanego z prowadzoną działalnością.



Przedsiębiorcy osiągający dochody generowane przez prawa własności intelektualnej od 1 stycznia 2019 r. mogą korzystać z preferencyjnej stawki w podatku dochodowym. Na podstawie art. 1 pkt 25 ustawy z dnia 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018 r., poz. 2193), w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych dodano art. 30ca i art. 30cb. Ustawa ta wprowadziła do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz do ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych korzystne rozwiązanie podatkowe dla przedsiębiorców, którzy uzyskują dochody z komercjalizacji wytworzonych lub rozwiniętych przez nich praw własności intelektualnej (tzw. IP BOX).

Zgodnie z art. 5a pkt 38 ustawy o PIT, ilekroć w ustawie jest mowa o działalności badawczo-rozwojowej - oznacza to działalność twórczą obejmującą badania naukowe lub prace rozwojowe, podejmowaną w sposób systematyczny w celu zwiększenia zasobów wiedzy oraz wykorzystania zasobów wiedzy do tworzenia nowych zastosowań.



Stosownie do art. 5a pkt 39 ustawy o PIT przez badania naukowe rozumieć należy:

  1. badania podstawowe w rozumieniu art. 4 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. z 2021 r. poz. 478 i 619),
  2. badania aplikacyjne w rozumieniu art. 4 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce.



Ilekroć w ustawie mowa jest o pracach rozwojowych - oznacza to prace rozwojowe w rozumieniu art. 4 ust. 3 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (art. 5a pkt 40 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).



Na podstawie art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz.U. z 2021 r., poz. 478), badania naukowe są działalnością obejmującą:

  1. badania podstawowe rozumiane jako prace empiryczne lub teoretyczne mające przede wszystkim na celu zdobywanie nowej wiedzy o podstawach zjawisk i obserwowalnych faktów bez nastawienia na bezpośrednie zastosowanie komercyjne;
  2. badania aplikacyjne rozumiane jako prace mające na celu zdobycie nowej wiedzy oraz umiejętności, nastawione na opracowywanie nowych produktów, procesów lub usług lub wprowadzanie do nich znaczących ulepszeń.

Stosownie do art. 4 ust. 3 ww. ustawy, prace rozwojowe są działalnością obejmującą nabywanie, łączenie, kształtowanie i wykorzystywanie dostępnej aktualnie wiedzy i umiejętności, w tym w zakresie narzędzi informatycznych lub oprogramowania, do planowania produkcji oraz projektowania i tworzenia zmienionych, ulepszonych lub nowych produktów, procesów lub usług, z wyłączeniem działalności obejmującej rutynowe i okresowe zmiany wprowadzane do nich, nawet jeżeli takie zmiany mają charakter ulepszeń.

Zatem z pracami badawczo-rozwojowymi mamy do czynienia wówczas, gdy wykorzystuje się dostępną wiedzę z dziedziny nauki, technologii oraz innej wiedzy i umiejętności do tworzenia nowych lub ulepszania istniejących produktów/usług oraz procesów i technologii produkcji.

Zgodnie z art. 30ca ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podatek od osiągniętego przez podatnika w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej kwalifikowanego dochodu z kwalifikowanych praw własności intelektualnej wynosi 5% podstawy opodatkowania.



W myśl art. 30ca ust. 2 ww. ustawy, kwalifikowanymi prawami własności intelektualnej (czyli tzw. kwalifikowanymi IP) są:

  1. patent,
  2. prawo ochronne na wzór użytkowy,
  3. prawo z rejestracji wzoru przemysłowego,
  4. prawo z rejestracji topografii układu scalonego,
  5. dodatkowe prawo ochronne dla patentu na produkt leczniczy lub produkt ochrony roślin,
  6. prawo z rejestracji produktu leczniczego i produktu leczniczego weterynaryjnego dopuszczonych do obrotu,
  7. wyłączne prawo, o którym mowa w ustawie z dnia 26 czerwca 2003 r. o ochronie prawnej odmian roślin (Dz. U. z 2018 r. poz. 432),
  8. autorskie prawo do programu komputerowego

-podlegające ochronie prawnej na podstawie przepisów odrębnych ustaw lub ratyfikowanych umów międzynarodowych, których stroną jest Rzeczpospolita Polska, oraz innych umów międzynarodowych, których stroną jest Unia Europejska, których przedmiot ochrony został wytworzony, rozwinięty lub ulepszony przez podatnika w ramach prowadzonej przez niego działalności badawczo-rozwojowej.

Autorskie prawo do programu komputerowego objęte jest ochroną na mocy art. 74 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1062). Zgodnie z art. 74 ust. 2 powołanej ustawy, ochrona przyznana programowi komputerowemu obejmuje wszystkie formy jego wyrażenia. Idee i zasady będące podstawą jakiegokolwiek elementu programu komputerowego, w tym podstawą łączy, nie podlegają ochronie.

W Polsce oprogramowanie – definiowane jako ogół informacji w postaci zestawu instrukcji, zaimplementowanych interfejsów i zintegrowanych danych przeznaczonych dla komputera do realizacji wyznaczonych celów – podlega ochronie jak utwór literacki z art. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Oprogramowanie może być uznane za kwalifikowane IP w świetle art. 30ca ust. 2 pkt 8 ustawy, jeśli jego wytworzenie, rozszerzenie lub ulepszenie jest wynikiem prac badawczo-rozwojowych.

Podstawę opodatkowania stanowi suma kwalifikowanych dochodów z kwalifikowanych praw własności intelektualnej osiągniętych w roku podatkowym (art. 30ca ust. 3 ustawy o PIT).



Zgodnie z art. 30ca ust. 7 powołanej ustawy, dochodem (stratą) z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej jest obliczony zgodnie z art. 9 ust. 2 dochód (strata) z pozarolniczej działalności gospodarczej w zakresie, w jakim został osiągnięty:

  1. z opłat lub należności wynikających z umowy licencyjnej, która dotyczy kwalifikowanego prawa własności intelektualnej;
  2. ze sprzedaży kwalifikowanego prawa własności intelektualnej;
  3. z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej uwzględnionego w cenie sprzedaży produktu lub usługi;
  4. z odszkodowania za naruszenie praw wynikających z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej, jeżeli zostało uzyskane w postępowaniu spornym, w tym postępowaniu sądowym albo arbitrażu.



Stosownie natomiast do ust. 4 art. 30ca tej ustawy, wysokość kwalifikowanego dochodu z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej ustala się jako iloczyn dochodu z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej osiągniętego w roku podatkowym i wskaźnika obliczonego według wzoru:

[(a + b) x 1,3]/a + b + c + d

w którym poszczególne litery oznaczają koszty faktycznie poniesione przez podatnika na:

  1. prowadzoną bezpośrednio przez podatnika działalność badawczo-rozwojową związaną z kwalifikowanym prawem własności intelektualnej,
  2. nabycie wyników prac badawczo-rozwojowych związanych z kwalifikowanym prawem własności intelektualnej, innych niż wymienione w lit. d, od podmiotu niepowiązanego w rozumieniu art. 23m ust. 1 pkt 3,
  3. nabycie wyników prac badawczo-rozwojowych związanych z kwalifikowanym prawem własności intelektualnej, innych niż wymienione w lit. d, od podmiotu powiązanego w rozumieniu art. 23m ust. 1 pkt 4,
  4. nabycie przez podatnika kwalifikowanego prawa własności intelektualnej.

Ww. wzór służy do obliczenia tzw. wskaźnika nexus, którym zostanie przemnożony powyższy dochód.

Przyjęto bowiem, że dochody z kwalifikowanego IP mogą być opodatkowane na preferencyjnych zasadach w takim zakresie, w jakim kwalifikowane IP wytwarza dochody w efekcie prac badawczo-rozwojowych prowadzonych przez podatnika. Innymi słowy, skorzystanie z preferencji IP Box jest możliwe w sytuacji występowania związku między dochodem kwalifikującym się do preferencji a kosztami faktycznie poniesionymi w celu jego uzyskania. Do stosowania preferencji IP Box niezbędne będzie więc wyliczenie, jaka część dochodów z kwalifikowanego IP ma związek z pracami badawczo-rozwojowymi.

Do kosztów, o których mowa w ust. 4, nie zalicza się kosztów, które nie są bezpośrednio związane z kwalifikowanym prawem własności intelektualnej, w szczególności odsetek, opłat finansowych oraz kosztów związanych z nieruchomościami (art. 30ca ust. 5 ww. ustawy).

Stosownie do art. 30ca ust. 6 tej ustawy w przypadku gdy wartość wskaźnika, o którym mowa w ust. 4, jest większa od 1, przyjmuje się, że wartość ta wynosi 1.

Ponadto należy wskazać, że podatnik, który ma zamiar skorzystać z ww. preferencji jest zobowiązany prowadzić szczegółową ewidencję w sposób umożliwiający obliczenie podstawy opodatkowania, w tym powiązanie ponoszonych kosztów prac badawczo-rozwojowych z osiąganymi dochodami z kwalifikowanych praw własności intelektualnej powstałymi w wyniku przeprowadzenia tych prac.



Na podstawie art. 30cb ust. 1 ustawy o PIT, podatnicy podlegający opodatkowaniu na podstawie art. 30ca są obowiązani:

  1. wyodrębnić każde kwalifikowane prawo własności intelektualnej w prowadzonych księgach rachunkowych;
  2. prowadzić księgi rachunkowe w sposób zapewniający ustalenie przychodów, kosztów uzyskania przychodów i dochodu (straty), przypadających na każde kwalifikowane prawo własności intelektualnej;
  3. wyodrębnić koszty, o których mowa w art. 30ca ust. 4, przypadające na każde kwalifikowane prawo własności intelektualnej, w sposób zapewniający określenie kwalifikowanego dochodu;
  4. dokonywać zapisów w prowadzonych księgach rachunkowych w sposób zapewniający ustalenie łącznego dochodu z kwalifikowanych praw własności intelektualnej – w przypadku gdy podatnik wykorzystuje więcej niż jedno kwalifikowane prawo własności intelektualnej, a w prowadzonych księgach rachunkowych nie jest możliwe spełnienie warunków, o których mowa w pkt 2 i 3;
  5. dokonywać zapisów w prowadzonych księgach rachunkowych w sposób zapewniający ustalenie dochodu z kwalifikowanych praw własności intelektualnej w odniesieniu do tego produktu lub tej usługi albo do tych produktów lub tych usług - w przypadku gdy podatnik wykorzystuje jedno kwalifikowane prawo własności intelektualnej lub większą liczbę tych praw w produkcie lub usłudze albo w produktach lub usługach, a w prowadzonych księgach rachunkowych nie jest możliwe spełnienie warunków, o których mowa w pkt 2-4.



Podatnicy prowadzący podatkową księgę przychodów i rozchodów wykazują informacje, o których mowa w ust. 1, w odrębnej ewidencji (art. 30cb ust. 2 ww. ustawy).

Zgodnie z art. 30cb ust. 3 powołanej ustawy w przypadku gdy na podstawie ksiąg rachunkowych lub ewidencji, o której mowa w ust. 2, nie jest możliwe ustalenie dochodu (straty) z kwalifikowanych praw własności intelektualnej, podatnik jest obowiązany do zapłaty podatku zgodnie z art. 27 lub art. 30c.

Jak wynika z powyższych regulacji podatnicy, którzy opodatkowują dochody z kwalifikowanych IP stawką 5%, mają obowiązek prowadzenia wyodrębnionej ewidencji dla wszystkich operacji finansowych związanych z uzyskiwaniem tych dochodów. Przepisy o IP Box nie narzucają podatnikom konkretnej formy ewidencjonowania zdarzeń na cele stosowania preferencji IP Box.



Mając na uwadze przedstawioną we wniosku sytuację faktyczną oraz cytowane wyżej przepisy prawa podatkowego stwierdzić należy, że przedstawione we wniosku działania podejmowane przez Wnioskodawcę należy uznać za działalność badawczo-rozwojową w rozumieniu art. 5a pkt 38 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdyż – jak Wnioskodawca wskazał w opisie stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego – mają twórczy charakter, są podejmowane w sposób systematyczny w celu wykorzystania zasobów wiedzy do tworzenia nowych zastosowań, obejmują prace rozwojowe w rozumieniu art. 4 ust. 3 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce rozumiane jako nabywanie, łączenie, kształtowanie i wykorzystywanie dostępnej aktualnie wiedzy i umiejętności, w tym w zakresie narzędzi informatycznych lub oprogramowania, do planowania produkcji oraz projektowania i tworzenia zmienionych, ulepszonych lub nowych produktów, procesów lub usług, z wyłączeniem działalności obejmującej rutynowe i okresowe zmiany wprowadzane do nich, nawet jeżeli takie zmiany mają charakter ulepszeń.

Należy przy tym podkreślić, że działalnością badawczo-rozwojową nie jest całość usług świadczonych przez Wnioskodawcę ani też całość prowadzonej przez niego działalności programistycznej, ale wyłącznie te działania, które ściśle dotyczą tworzenia innowacyjnych rozwiązań służących stworzeniu nowego produktu.



Odnosząc powyższe do rozpatrywanej sprawy należy więc stwierdzić, że prawa autorskie do opisanego we wniosku Oprogramowania oraz funkcjonalności, w które zostało wyposażone są kwalifikowanymi IP w świetle art. 30ca ust. 2 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a uzyskany przez Wnioskodawcę dochód ze sprzedaży kwalifikowanego prawa własności intelektualnej oraz z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej uwzględnionego w cenie sprzedaży produktu lub usługi, kwalifikuje się do dochodów z kwalifikowanego IP w rozumieniu art. 30ca ust. 7 pkt 2 ww. ustawy. Co istotne, Wnioskodawca wskazał, że posiada i prowadzi na bieżąco od 2 stycznia 2020 r. odrębną od podatkowej księgi przychodów i rozchodów, zgodną z wymogami art. 30cb ustawy o PIT ewidencję, pozwalającą na ustalenie przychodów, kosztów uzyskania przychodów i dochodu (straty) przypadających na każde kwalifikowane prawo własności intelektualne oraz na wyodrębnienie kosztów, o których mowa w art. 30ca ust. 4 ustawy przypadających na każde wyżej wymienione prawo i zapewniającą określenie kwalifikowanego dochodu z kwalifikowanych praw własności intelektualnej. W konsekwencji, Wnioskodawca jest uprawniony do zastosowania do dochodu ze sprzedaży kwalifikowanego prawa własności intelektualnej preferencyjnego opodatkowania wg stawki 5%.

Podkreślenia przy tym wymaga, że wysokość kwalifikowanego dochodu z kwalifikowanego IP ustala się jako iloczyn dochodu z kwalifikowanego IP osiągniętego w roku podatkowym i wskaźnika nexus obliczonego według specjalnego wzoru określonego w art. 30ca ust. 4 ustawy o PIT. Co istotne, podatnik ma obowiązek ustalenia wskaźnika nexus dla konkretnego kwalifikowanego prawa własności intelektualnej.



Odnosząc się natomiast do wątpliwości Wnioskodawcy dotyczących ustalania wskaźnika nexus (możliwości uznania wydatków wymienionych we wniosku za koszty prowadzonej bezpośrednio przez niego działalności badawczo-rozwojowej związanej z kwalifikowanym prawem własności intelektualnej) wskazać należy, że istotnym jest, aby ze wskaźnika nexus wykluczyć koszty, które nie są, lub ze swej natury nie mogą być bezpośrednio związane z wytworzeniem, rozwinięciem lub ulepszeniem konkretnego kwalifikowanego prawa własności intelektualnej. Skoro zatem, jak wskazuje Wnioskodawca istnieje bezpośredni związek ponoszonych wydatków tj. kosztów szkoleń, nabycia sprzętu biurowego i oprogramowania, składek ubezpieczenia zdrowotnego i składek na ubezpieczenia społeczne, prowadzenia obsługi księgowej, doradztwa podatkowego i obsługi prawnej, opłat związanych z samochodem, abonament za telefon i internet, leasingu (tj. raty leasingowej) z kwalifikowanym prawem IP oraz z uzyskanym dochodem z tego prawa, bowiem bez ich ponoszenia niemożliwym byłoby stworzenie Oprogramowania (programu komputerowego i jego części), uznać należy, że ponoszone przez Wnioskodawcę ww. wydatki, w zakresie w jakim przeznaczone są na działalność badawczo-rozwojową Wnioskodawcy, mogą stanowić koszty prowadzonej bezpośrednio przez Wnioskodawcę działalności badawczo-rozwojowej i mogą zostać uwzględnione przy ustalaniu wskaźnika, o którym mowa w art. 30ca ust. 4, pod literą (zmienną) „a” przedmiotowego wzoru.



W związku z powyższym stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

Końcowo należy zaznaczyć, że pomimo uznania przez Organ za adekwatną, tj. znajdującą uzasadnienie w opisie sprawy „proporcję” zaproponowaną przez Wnioskodawcę, nie jest wykluczona możliwość zastosowania innych metod ustalania tej proporcji w przypadku jej weryfikacji w postępowaniu dowodowym przez właściwy organ podatkowy. Wybór metody ustalania odpowiedniej proporcji zależy bowiem od okoliczności faktycznych konkretnej sprawy. Pełna weryfikacja stanowiska Wnioskodawcy może być dokonana jedynie w toku ewentualnego postępowania podatkowego, kontroli podatkowej lub postępowania kontrolnego organu kontroli celno-skarbowej będącej poza zakresem instytucji interpretacji indywidualnej.

W związku z powyższym należy wskazać, że procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego, czy kontrolnego. Organ wydający interpretację opiera się wyłącznie na opisie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego podanego we wniosku – nie prowadzi postępowania dowodowego. Rolą postępowania w sprawie wydania indywidualnej interpretacji przepisów podatkowych nie jest bowiem ustalanie, czy przedstawiony we wniosku opis stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego jest zgodny ze stanem rzeczywistym. Ustalenie stanu rzeczywistego stanowi domenę ewentualnego postępowania podatkowego. Pełna weryfikacja prawidłowości stanowiska Wnioskodawcy może być dokonana jedynie w toku ewentualnego postępowania podatkowego, kontroli podatkowej lub postępowania kontrolnego organu kontroli celno-skarbowej, będącego poza zakresem instytucji interpretacji indywidualnej, do której zastosowanie mają przepisy określone w art. 14h (w zamkniętym katalogu) ustawy z Ordynacja podatkowa. To na podatniku ciąży obowiązek udowodnienia w toku ww. postępowań okoliczności faktycznych, z których wywodzi on dla siebie korzystne skutki prawne. Jeżeli przedstawiony we wniosku opis stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego będzie się różnił od stanu występującego w rzeczywistości, wówczas wydana interpretacja nie będzie chroniła Wnioskodawcy w zakresie dotyczącym rzeczywiście zaistniałego stanu/zdarzenia.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji indywidualnej.



Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej, przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

  1. z zastosowaniem art. 119a;
  2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
  3. z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 2193), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.



Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz.U. z 2019 r., poz. 2325, z późn. zm.).

Skargę wnosi się w dwóch egzemplarzach (art. 47 § 1 ww. ustawy) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała lub drogą elektroniczną na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 54 § 1a ww. ustawy), w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy). W przypadku pism i załączników wnoszonych w formie dokumentu elektronicznego odpisów nie dołącza się (art. 47 § 3 ww. ustawy).

W przypadku wnoszenia skargi w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii jako najwłaściwszy proponuje się kontakt z wykorzystaniem systemu teleinformatycznego ePUAP.

Zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.


doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji
Dołącz do zarejestrowanych użytkowników i korzystaj wygodnie z epodatnik.pl.   Rejestracja jest prosta, szybka i bezpłatna.

Reklama

Przejrzyj zasięgi serwisu epodatnik.pl od dnia jego uruchomienia. Zobacz profil przeciętnego użytkownika serwisu. Sprawdź szczegółowe dane naszej bazy mailingowej. Poznaj dostępne formy reklamy: display, mailing, artykuły sponsorowane, patronaty, reklama w aktywnych formularzach excel.

czytaj

O nas

epodatnik.pl to źródło aktualnej i rzetelnej informacji podatkowej. epodatnik.pl to jednak przede wszystkim źródło niezależne. Niezależne w poglądach od aparatu skarbowego, od wymiaru sprawiedliwości, od inwestorów kapitałowych, od prasowego mainstreamu.

czytaj

Regulamin

Publikacje mają charakter informacyjny. Wydawca dołoży starań, aby informacje prezentowane w serwisie były rzetelne i aktualne. Treści prezentowane w serwisie stanowią wyraz przekonań autorów publikacji, a nie źródło prawa czy urzędowo obowiązujących jego interpretacji.

czytaj