Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0112-KDIL2-1.4011.559.2021.2.AMN
z 13 września 2021 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 18 maja 2021 r. (data wpływu 31 maja 2021 r.), uzupełnionym pismem z 7 września 2021 r. (data wpływu 10 września 2021 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych przedawnienia zobowiązania – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 31 maja 2021 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych przedawnienia zobowiązania.

W związku z tym, że złożony wniosek nie spełniał wymogów formalnych, o których mowa w art. 14b § 3 Ordynacji podatkowej, pismem z 30 sierpnia 2021 r., nr 0112-KDIL2-1.4011.559.2021.1.AMN, na podstawie art. 13 § 2a, art. 169 § 1 w zw. z art. 14h ww. ustawy, wezwano Wnioskodawcę do usunięcia braków, w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania, pod rygorem pozostawienia podania bez rozpatrzenia.

Jednocześnie poinformowano Wnioskodawcę, że stosownie do postanowień art. 139 § 4 w zw. z art. 14d § 1 Ordynacji podatkowej, okresu oczekiwania między wezwaniem przez organ a jego uzupełnieniem, nie wlicza się do terminu przewidzianego na wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego.

Wezwanie wysłane 30 sierpnia 2021 r., skutecznie doręczono 2 września 2021 r., natomiast 10 września 2021 r. do tut. organu wpłynęło pismo będące odpowiedzią na ww. wezwanie (nadane 8 września 2021 r.).

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca oraz (…) (zwany dalej wierzycielem pierwotnym) zawarli w dniu 24 lutego 2017 r. umowę nr (…). Do zawarcia umowy doszło w formie pisemnej zgodnie z art. 7 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo Bankowe.

Wnioskodawca nie wywiązał się z warunków określonych w umowie, co spowodowało powstanie wymagalnego zadłużenia, które zostało stwierdzone wyciągiem z ksiąg bankowych nr (…) z dnia 16 listopada 2017 r. Na płatne i wymagalne zadłużenie stwierdzone wyciągiem z ksiąg bankowych składają się: kapitał w kwocie (…) zł oraz odsetki karne w kwocie (…) zł liczone za okres od 20 października 2017 r. do 16 listopada 2017 r. od zadłużenia przeterminowanego wg stopy procentowej w wysokości 14% w skali roku. Roszczenie w ocenie wierzyciela pierwotnego stało się wymagalne z dniem 19 października 2017 r.

Wierzyciel pierwotny złożył w dniu 20 marca 2019 r. do Sądu (…) powództwo o zapłatę w formie elektronicznej. Na mocy zarządzenia z dnia 16 maja 2019 r., strona powodowa (...) została zobowiązana do uzupełnienia braku formalnego pozwu – w terminie tygodniowym od dnia doręczenia wezwania pod rygorem zwrotu pozwu. Zakreślony termin upłynął bezskutecznie, w związku z czym Sąd (…) na podstawie art. 130 § 2 k.p.c. zarządził zwrot pozwu. Zarządzeniem z dnia 3 czerwca 2019 r. zwrócono powodowi pozew wskutek nieuzupełnienia przez niego braków formalnych pozwu w terminie.

Od momentu daty wymagalności zobowiązania (19 października 2017 r). do dnia sprzedaży wierzytelności (1 czerwca 2020 r.) wierzyciel pierwotny nie podejmował wobec Wnioskodawcy działań windykacyjnych. Wierzyciel pierwotny nie złożył również ponownie pozwu o zapłatę, pomimo, że Sąd zwrócił poprzedni pozew.

W dniu 1 czerwca 2020 r. (…) (zwana dalej wierzycielem wtórnym) zakupiła od wierzyciela pierwotnego (...) wierzytelność Wnioskodawcy (kapitał (…) zł, odsetki (…) zł).

(…) (wierzyciel wtórny) nabyła 1 czerwca 2020 r. wierzytelność od wierzyciela pierwotnego (...) i nie podjęła działań sądowych potrzebnych do wyegzekwowania zakupionej wierzytelności. W dniu 3 września 2020 r. Wnioskodawca otrzymał pismo od (…) działającego w imieniu i na rzecz wierzyciela wtórnego z informacją o możliwości spłaty całości zadłużenia do 5 października 2020 r. lub ustalenia warunków spłaty w ratach. W treści pisma (nagłówku) napisano „Wciągu 30 dni Pana dane mogą zostać wpisane do rejestru dłużników proszę sprawdzić, jak może Pan tego uniknąć".

Wierzyciel wtórny wystawił PIT-11 uwzględniając przedawnioną wierzytelność jako przychód, o którym mowa w art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wierzyciel wtórny sporządził PIT-11 i przesłał do właściwego urzędu skarbowego. Wnioskodawca poprzez elektroniczny system e-pit dowiedział się, że wierzyciel wtórny wystawił PIT-11 bez poinformowania o tym fakcie Wnioskodawcy.

Wnioskodawca zwrócił się 1 marca 2021 r. w piśmie do (…) z prośbą o wyjaśnienia, co stanowiło podstawę wystawienia PIT-11 i z jakiego tytułu wystąpił przychód. Pismem z dnia 12 marca 2021 r. (…) poinformował Wnioskodawcę, że „w związku z przedawnieniem się zobowiązania wynikającego z umowy (…) z dnia 24 lutego 2017 r. (data wymagalności 19 października 2017 r.) roszczenie się przedawniło. W przypadku przedawnienia roszczenia przysługującego przeciwko osobie fizycznej – podatnikowi, powstaje przychód z innych źródeł w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy”.

Ponadto (…) wskazał, że PIT-11 został wystawiony „zgodnie z wyrokiem (…) oraz na podstawie art. 42a w zw. z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych”.

Ponadto w piśmie stanowiącym uzupełnienie wniosku Zainteresowany doprecyzował opis sprawy wskazując, że:

1. Prowadził działalność gospodarczą pod nazwą (…) NIP: (…), REGON: (…). Działalność gospodarczą prowadził w następującym zakresie:
   PKD 47.59.Z – Sprzedaż detaliczna mebli, sprzętu oświetleniowego i pozostałych artykułów użytku domowego prowadzona w wyspecjalizowanych sklepach.
   PKD 31.01.Z – Produkcja mebli biurowych i sklepowych.
   PKD 31.02.Z – Produkcja mebli kuchennych.
   PKD 31.09.Z – Produkcja pozostałych mebli.
   PKD 43.39.Z – Wykonywanie pozostałych robót budowlanych wykończeniowych.
   PKD 49.41.Z – Transport drogowy towarów.
   PKD 73.11.Z – Działalność agencji reklamowych.
   PKD 74.10.Z – Działalność w zakresie specjalistycznego projektowania.
   Zaciągnięty dług (wierzytelność) umowa nr (…) została zawarta przez Wnioskodawcę jako osobę fizyczną. Dług nie był związany z prowadzoną przez Zainteresowanego działalnością gospodarczą.
2. (…) (wierzyciel wtórny) nabył wierzytelność od (…) na mocy art. 509 § 1 kodeksu cywilnego (ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny, Dz. U. z 2020 r. poz. 1740).
3. Przedawnienie zobowiązania z tytułu umowy pożyczki zawartej w dniu 24 lutego 2017 r. nr (…) nastąpiło w dniu 20 marca 2020 r., czyli po upływie 3 lat od daty wymagalności.
4. (…) (wierzyciel wtórny) nie był wierzycielem z tytułu przedmiotowego zobowiązania w momencie jego przedawnienia.
   
   

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania.

1. Czy obecny wierzyciel wtórny (…) ma podstawę do wystawienia PIT-11?
2. Czy Wnioskodawca podlega obowiązkowi opodatkowania przychodu od przedawnionej wierzytelności?
   
   

Zdaniem Wnioskodawcy, w odniesieniu do pytania nr 1, w związku z przedawnieniem wierzytelności w sensie cywilnoprawnym i brakiem umorzenia wierzytelności oraz brakiem odmowy przyjęcia zapłaty przedawnionego długu przez wierzyciela wtórnego nie ma podstaw do wystawienia informacji PIT-11. Instytucja przedawnienia nie jest równoznaczna z umorzeniem, na podstawie którego powstaje przychód powodujący obowiązek zapłaty podatku dochodowego.

Według Wnioskodawcy, w niniejszej sprawie, w związku z przedawnieniem zobowiązania kredytowego, nie nastąpiło po stronie Wnioskodawcy trwałe przysporzenie majątkowe i nie powstał przychód podlegający opodatkowaniu, tak jak to występuje w przypadku umorzenia wierzytelności, bowiem samo przedawnienie zobowiązania nie wywołuje zmiany charakteru zobowiązania na zobowiązanie bezzwrotne i nie powoduje powstania przychodu z nieodpłatnego świadczenia w świetle art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zatem nie wystąpił obowiązek wystawienia informacji PIT-11 przez płatnika, a Wnioskodawca nie uzyskał przychodu podlegającego opodatkowaniu.

Wobec braku spłaty zadłużenia (…) (wierzyciel pierwotny) wypowiedział umowę nr (…) oraz wezwał Wnioskodawcę do zapłaty w dniu 15 stycznia 2018 r. Wierzyciel pierwotny złożył pozew o zapłatę, który został przez Sąd zwrócony wskutek nieuzupełnienia przez powoda braków formalnych. Wierzyciel pierwotny nie podjął kolejnych kroków prawnych, w tym nie złożył kolejnego prawidłowego powództwa w celu wyegzekwowania swojego roszczenia. Od momentu sprzedaży wierzytelności, tj. od 1 czerwca 2020 r. do chwili obecnej (…) nie złożyła pozwu o zapłatę. (…) nie podejmowała wobec Wnioskodawcy działań windykacyjnych. We wrześniu 2020 r. (…) wysłał pismo informujące o zadłużeniu traktując zadłużenie jako wciąż istniejące i wskazując potencjalne możliwości spłaty tego zadłużenia. Wierzyciel wtórny oraz działająca w jego imieniu firma windykacyjna (…) nie poinformowała Wnioskodawcy, że rezygnuje z dochodzenia przedawnionego zobowiązania i w związku z tym kwota ta będzie stanowiła przychód opodatkowany na podstawie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zdaniem Wnioskodawcy, nie nastąpiło trwałe przysporzenie majątkowe i nie powstał przychód podlegający opodatkowaniu, tak jak to występuje w przypadku umorzenia. Zdaniem Wnioskodawcy, nie doszło do rezygnacji przez nowego wierzyciela z dochodzenia przedawnionego długu, zobowiązanie nadal istnieje i dłużnik ma obowiązek wykonać ciążące na nim zobowiązanie, natomiast wierzyciel nie może dochodzić przymusowego jego wykonania. Z uwagi więc na fakt, że mimo przedawnienia zobowiązania Wnioskodawca może to zobowiązanie wypełnić, jego korzyść majątkowa nie ma jeszcze charakteru trwałego w momencie przedawnienia. Zatem nie wystąpił też obowiązek wystawienia informacji PIT-11 przez wierzyciela wtórnego, a Wnioskodawca nie uzyskał przychodu podlegającego opodatkowaniu.

W tych okolicznościach Wnioskodawca na skutek przedawnienia uzyskał więc korzyść majątkową, która nie ma charakteru trwałego, nie nastąpiła zmiana charakteru zobowiązania na zobowiązanie bezzwrotne, co powoduje powstanie przychodu z nieodpłatnego świadczenia w świetle art. 11 ust. 1 u.p.d.o.f. W sprawie nie wystąpił obowiązek wystawienia informacji PIT-11 przez płatnika, gdyż Wnioskodawca nie uzyskał przychodu podlegającego opodatkowaniu. Pożyczka nie straciła swojego zwrotnego charakteru i nie stała się jego trwałym (definitywnym) przysporzeniem majątkowym.

Mając na uwadze powyższe, w okolicznościach tej sprawy, przedawnienie wierzytelności nie stanowi trwałego przysporzenia majątkowego, skutkującego powstaniem przychodu ze źródła określonego w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 u.p.d.o.f. Wierzyciel pierwotny i wierzyciel wtórny nie umorzył postępowania i nie poinformował Wnioskodawcy, że rezygnuje z dochodzenia przedawnionego zobowiązania.

Podkreślić również należy, że wierzyciel pierwotny i wierzyciel wtórny nie oświadczył Wnioskodawcy, że rezygnuje z dochodzenia przedawnionego długu, nie poinformował, że nie przyjmie od niego zapłaty przedawnionego zobowiązania, czyli nie przyjmie wykonania zobowiązania „naturalnego”. Konstatacja taka wynika wprost z treści pisma (…) z dnia 3 września 2020 r. (nr sprawy (…)). W ocenie Wnioskodawcy, treść informacji wierzyciela wtórnego względem Wnioskodawcy nie stanowi oświadczenia woli wierzyciela o odmowie przyjęcia przedawnionego długu. To znaczy, że wierzyciel wtórny nie wykluczył dobrowolnego wykonania przedawnionego zobowiązania, które wobec upływu terminu przedawnienia stało się zobowiązaniem naturalnym. Analizowane stanowisko wierzyciela nie powoduje więc po stronie Wnioskodawcy jakiegokolwiek przysporzenia majątkowego o określonej wartości. Przede wszystkim pismo działającego w imieniu wierzyciela wtórnego (…) z dnia 3 września 2020 r. nie stanowi odmowy przyjęcia świadczenia z przedawnionego zobowiązania, to jest nieaprobowania dobrowolnego wykonania przedawnionego – naturalnego – istniejącego nadal zobowiązania.

Zdaniem Wnioskodawcy, w odniesieniu do pytania nr 2, mając na uwadze przedstawiony we wniosku stan faktyczny należy stwierdzić, że mimo przedawnienia zobowiązanie nadal istnieje i Wnioskodawca ma obowiązek wykonać ciążące na nim zobowiązanie, natomiast wierzyciel nie może już dochodzić przymusowego jego wykonania. Z uwagi więc na fakt, że Wnioskodawca mimo przedawnienia zobowiązania, może to zobowiązanie wypełnić, jego korzyść majątkowa nie ma jeszcze charakteru trwałego w momencie przedawnienia. W sytuacji, gdy wierzyciel nie umorzył należności, samo przedawnienie zobowiązania nie wywołuje zmiany charakteru zobowiązania na zobowiązanie bezzwrotne i nie powoduje powstania przychodu z nieodpłatnego świadczenia w świetle art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W ocenie Wnioskodawcy, przepisy ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, a także art. 117 ustawy Kodeks cywilny wskazują, że zobowiązanie przedawnione przekształca się w tzw. zobowiązanie naturalne. Nie może ono być wyegzekwowane pod przymusem ani też zasądzone przez sąd powszechny, jeżeli dłużnik powoła się na upływ terminu przedawnienia. Istota przedawnienia polega na tym, że po upływie określonego w ustawie terminu, ten przeciwko komu kieruje się roszczenie (Wnioskodawca) może uchylić się od jego zaspokojenia. Skutkiem tego roszczenie przedawnione nie wygasa, a jedynie nie będzie mogło być przymusowo zrealizowane. Znajduje to wyraz w tym, że dłużnik, który po upływie terminu przedawnienia spełnił świadczenie, nie może następnie żądać jego zwrotu, chociażby nie był świadomy upływu terminu przedawnienia i związanych z tym skutków prawnych. Spełnił on bowiem należne w świetle prawa zobowiązanie. Na gruncie skutków podatkowych przedawniona wierzytelność wciąż istnieje i obciąża Wnioskodawcę jako tzw. zobowiązanie naturalne.

Względem Wnioskodawcy doszło do przedawnienia zobowiązania wynikającego z niespłaconej umowy bankowej. Wobec zwrotu pozwu, Wnioskodawca nie mógł skutecznie podnieść zarzutu przedawnienia należności cywilnoprawnej na podstawie k.c. Jednak wierzytelność, która realnie istnieje, może podlegać umorzeniu z woli wierzyciela, czy to w drodze umowy o zwolnienie z długu, czy też poprzez jednostronną czynność wierzyciela. W zaistniałym stanie faktycznym mamy do czynienia z sytuacją, gdy na skutek przedawnienia zobowiązania zobowiązanie przekształciło się w zobowiązanie naturalne. W okolicznościach tej sprawy nie miało miejsce zwolnienie z długu, gdyż wierzyciel pierwotny i wierzyciel wtórny nie poinformował Wnioskodawcy, że uznaje przedawnienie i rezygnuje z dochodzenia przedawnionego zobowiązania. Wierzyciel pierwotny i wierzyciel wtórny nie oświadczył Wnioskodawcy, że rezygnuje z dochodzenia przedawnionego długu i że nie przyjmie od niego zapłaty przedawnionego zobowiązania. To wynika jasno z treści pisma (…) z dnia 3 września 2020 r. (nr sprawy (…)).

Zgodnie z przepisem art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r., poz. 361, z późn. zm.): opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 11 ust. 1 ww. ustawy: przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3 i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Dla celów podatkowych przyjmuje się, że pojęcie nieodpłatnego świadczenia ma szerszy zakres niż w prawie cywilnym. Obejmuje ono bowiem wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne, to jest niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku tej osobie, mające konkretny wymiar finansowy.

Na gruncie prawa podatkowego przychodem podlegającym opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych jest każda forma przysporzenia majątkowego (korzyść), tzn. zarówno pieniężna, jak i niepieniężna.

Instytucja przedawnienia uregulowana została w art. 117-125 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2016 r. poz. 380). Zgodnie z art. 117 § 1 ww. Kodeksu: z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu, przy czym po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia.

Przedawnienie zobowiązania jest zdarzeniem prawnym, powodującym określone skutki w zakresie możliwości dochodzenia zobowiązań. Istota przedawnienia polega zatem na tym, że po upływie określonego w ustawie terminu, ten przeciwko komu kieruje się roszczenie (dłużnik) może uchylić się od jego zaspokojenia. Skutkiem tego roszczenie przedawnione nie gaśnie, a jedynie nie będzie mogło być przymusowo zrealizowane; sąd bowiem oddali powództwo uprawnionego w razie upływu terminu przedawnienia i gdy dłużnik podniesie zarzut przedawnienia. Nadto roszczenie takie nie korzysta wprawdzie z pełnej ochrony państwa, ale nadal uznawane jest za prawnie istniejące. Znajduje to przede wszystkim wyraz w tym, że dłużnik, który po upływie terminu przedawnienia spełnił świadczenie, nie może następnie żądać jego zwrotu, chociażby nie był świadomy upływu terminu przedawnienia i związanych z tym skutków prawnych. Spełnił on bowiem należne w świetle prawa zobowiązanie. Roszczenia przedawnione mogą być także przedmiotem potrącenia (art. 502 Kodeksu cywilnego) oraz odnowienia (art. 506) i ugody (art. 917). Przede wszystkim pismo działającego w imieniu wierzyciela wtórnego (…) z dnia 3 września 2020 r. nie stanowi odmowy przyjęcia świadczenia z przedawnionego zobowiązania, lecz stanowi potwierdzenie istnienia nadal tego zobowiązania.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z zasadą powszechności opodatkowania wyrażoną w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128 ze zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają zatem wszelkie dochody osiągane przez podatnika, z wyjątkiem tych dochodów, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę jako zwolnione z podatku, bądź od których zaniechano poboru podatku, w drodze rozporządzenia wydanego przez Ministra Finansów.

Rodzaje źródeł przychodów zostały określone w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdzie między innymi w pkt 9 wymieniono „inne źródła”.

Stosownie natomiast do treści art. 11 ust. 1 ww. ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Z przedstawionych przepisów wynika zatem, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega – co do zasady – każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną.

Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, nie mające charakteru zwrotnego.

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji, gdy podatnik, czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów, uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

Jak natomiast stanowi art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Użyte w tym przepisie sformułowanie „w szczególności” wskazuje, że zawiera on tylko przykładowe wyliczenie przychodów, co oznacza, że przysporzenia majątkowe, nie zaliczane do pozostałych źródeł przychodów, stanowią przychody objęte dyspozycją tego przepisu.

Na podstawie art. 42a ww. ustawy, prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1, z wyjątkiem dochodów (przychodów) wymienionych w art. 21, art. 52, art. 52a i art. 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku, od których nie są obowiązane pobierać zaliczki na podatek lub zryczałtowanego podatku dochodowego, są obowiązane sporządzić informację według ustalonego wzoru (PIT-11) o wysokości przychodów i przesłać ją podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika wykonuje swoje zadania, a w przypadku podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2a, urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych wykonuje swoje zadania.

Z zaprezentowanego w treści wniosku opisu stanu faktycznego wynika, że dla Wnioskodawcy wystawiona została przez wierzyciela wtórnego informacja PIT-11, w związku z przedawnieniem długu. Zobowiązanie z tytułu zawartej umowy kredytowej przedawniło się 20 marca 2020 r. Przy czym wierzyciel wtórny nie był wierzycielem z tytułu przedmiotowego zobowiązania w momencie jego przedawnienia.

Na podstawie art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (Dz. U. z 2020 r. poz. 1896 ze zm.), przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Z kolei zgodnie z art. 117 z § 1 i § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2020 r. poz. 1740 ze zm.), z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu. Po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Jednakże zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przed upływem terminu jest nieważne.

W światle powyższego, zobowiązanie przedawnione przekształca się w tzw. zobowiązanie naturalne. Nie może ono być wyegzekwowane pod przymusem ani też zasądzone przez sąd powszechny, jeżeli dłużnik powoła się na upływ terminu przedawnienia. Niemniej jednak, w sytuacji gdy występuje niemożność przymusowego wyegzekwowania zobowiązania mimo braku jego faktycznego wykonania, dłużnik uzyskuje pewną korzyść majątkową, przejawiającą się w tym, że nie musi realnie wykonać zobowiązania. Zasadnicze znaczenie ma bowiem, że w następstwie przedawnienia dłużnik zostaje zwolniony z obowiązku spłaty zadłużenia (ustaje obowiązek spełnienia świadczenia). Skutki finansowe przedawnienia zobowiązania z tytułu kredytu dla kredytobiorcy oraz kredytodawcy są zatem takie same jak przy jego umorzeniu. Kredytobiorca kosztem kredytodawcy osiąga realne przysporzenie majątkowe.

Przychód podatkowy z tytułu przedawnionego zobowiązania powstaje w momencie upływu terminu przedawnienia. Stosownie do art. 118 Kodeksu cywilnego, jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata. Jednakże koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata.

W konsekwencji, jeżeli wierzyciel – z uwagi na przedawnienie roszczenia – nie ma możliwości skutecznego wyegzekwowania wierzytelności, wówczas kredytobiorca osiąga realne przysporzenie majątkowe, które – jako przychód z innych źródeł – podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Stosownie do postanowień art. 42a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych na świadczeniodawcy ciąży natomiast obowiązek sporządzenia informacji PIT-11 na imię kredytobiorcy, w którym jako przychód z innych źródeł należy wykazać wartość przedawnionego zobowiązania (na moment przedawnienia).

Reasumując należy zauważyć, że gdy dochodzi do przedawnienia zobowiązania kredytobiorcy, kredytobiorca – w dacie przedawnienia – osiąga przychód z innych źródeł w wysokości przedawnionego zobowiązania (składającego się z należności głównej oraz odsetek umownych wymagalnych na dzień przedawnienia).

Odnosząc powyższe do stanu faktycznego przedstawionego w treści wniosku oraz sformułowanych w nim pytań należy zauważyć, że wierzyciel wtórny (który nie był wierzycielem w dacie przedawnienia zobowiązania kredytowego) nie jest obowiązany do wystawienia informacji, o której mowa w art. 42a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT-11). Informację tą powinien wystawić bank, z którym Wnioskodawca zawarł umowę kredytową. Nie zmienia to jednak faktu, że przedawnienie zobowiązania z tytułu zaciągniętego kredytu, skutkuje powstaniem przychodu w rozumieniu art. 20 ust. 1 ww. ustawy. Przychód ten powstał w 2020 r., tj. w momencie przedawnienia zobowiązania, w wysokości zadłużenia z tytułu kapitału oraz odsetek, które były wymagalne na moment przedawnienia. Przy czym fakt nieotrzymania przez Wnioskodawcę informacji PIT-11 o wysokości osiągniętych przychodów za 2020 r. od wierzyciela pierwotnego nie zwalnia z obowiązku zapłaty podatku od tych kwot. W sytuacji zatem gdy ww. przychody zostały uzyskane w 2020 r. na Wnioskodawcy ciążył obowiązek ich wykazania i opodatkowania w zeznaniu podatkowym (PIT-36) składanym za rok 2020 w terminie do 30 kwietnia roku 2021. Na podstawie art. 45 ust. 4 pkt 1 cyt. ustawy, w ww. terminie na Wnioskodawcy ciążył również obowiązek zapłaty różnicy pomiędzy podatkiem należnym wynikającym z tego zeznania a sumą należnych za dany rok zaliczek, w tym również sumą zaliczek pobranych przez płatników.

W świetle powyższego nie można zgodzić się z twierdzeniem Wnioskodawcy, w myśl którego przedawnione zobowiązanie na stanowi przychodu podlegającego opodatkowaniu. Jak wykazano bowiem wyżej, w sytuacji gdy występuje niemożność przymusowego wyegzekwowania zobowiązania mimo braku jego faktycznego wykonania, dłużnik uzyskuje pewną korzyść majątkową, przejawiającą się w tym, że nie musi realnie wykonać zobowiązania. Co prawda, wierzyciel wtórny nie miał podstaw do wystawienia informacji PIT-11, jednakże nie z powodu braku uzyskania przychodu. Przychód powstał bowiem w momencie przedawnienia zobowiązania, kiedy wierzycielem był inny podmiot. Nie zmienia to jednak faktu, że Wnioskodawca uzyskał – w momencie przedawnienia zobowiązania, tj. w 2020 r. – przychód z innych źródeł podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;
2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3. z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
   
   

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2193 ze zm.), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2019 r. poz. 2325 ze zm.). Skargę wnosi się w dwóch egzemplarzach (art. 47 § 1 ww. ustawy) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała lub drogą elektroniczną na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 54 § 1a ww. ustawy), w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy). W przypadku wnoszenia skargi w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii jako najwłaściwszy proponuje się kontakt z wykorzystaniem systemu teleinformatycznego ePUAP. W przypadku pism i załączników wnoszonych w formie dokumentu elektronicznego odpisów nie dołącza się (art. 47 § 3 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.