Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0111-KDIB2-3.4014.263.2021.1.ASZ
z 15 września 2021 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540) – Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 15 lipca 2021 r. (data wpływu – 15 lipca 2021 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych nabycia nieruchomości w drodze postanowienia sądu – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 15 lipca 2021 r. wpłynął do Organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych nabycia nieruchomości w drodze postanowienia sądu.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny:

Spółka (Wnioskodawca) prowadzi przedsiębiorstwo, którego przedmiotem działalności jest nabywanie pakietów należności, w tym również wierzytelności zabezpieczonych hipotecznie, na własny rachunek w celu ich windykowania lub dalszej odsprzedaży. W dniu 12 czerwca 2017 r. na podstawie umowy przelewu wierzytelności hipotecznej wraz z zabezpieczającą wierzytelność hipoteką Wnioskodawca nabył wierzytelność od L., w imieniu którego działał L. S.A. przysługującą od M.W. w wymagalnej kwocie wynoszącej 611.350,36 zł – należność główna (kapitał) 398.843,78 zł – odsetki umowne 31.181,32 zł – odsetki karne 2 884,61 zł – odsetki naliczone przez zbywcę 164.474 ,76 zł – koszty 13.965,89 zł. Powyższa wierzytelność była częściowo stwierdzona prawomocnym nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z 13 stycznia 2015 r. wydanym przez Sąd Okręgowy zaopatrzony w klauzulę wykonalności na rzecz Zbywcy postanowieniem z 10 kwietnia 2015 r. na kwotę 300.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami. W dniu zawarcia umowy wierzytelność była zabezpieczona na nieruchomości (działka nr A), dla której Sąd Rejonowy, Wydział Ksiąg Wieczystych, prowadzi księgę wieczystą o numerze (…), w formie hipoteki umownej zwykłej w kwocie 400.000 zł oraz hipoteki umownej kaucyjnej do kwoty 200.000 zł na nieruchomości należącej do M.W.

W oparciu o powyższy tytuł wykonawczy Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym prowadził postępowanie egzekucyjne z majątku dłużnika pod sygn. Akt (…), przedmiotem którego była (między innymi) wskazana wyżej nieruchomość należąca do dłużnika. Postanowieniem z 13 czerwca 2018 r. w przedmiocie licytacji Sąd Rejonowy Wydział I Cywilny Sekcja do Rozpoznawania Spraw Egzekucyjnych przysądził własność zabudowanej nieruchomości gruntowej stanowiącej działkę A o powierzchni 440 m2, na rzecz Wnioskodawcy – Wierzyciela za cenę 226.666,67 zł, która to cena do kwoty 36.604,06 zł została zapłacona w gotówce, a w pozostałej części przez zaliczenie wierzytelności przysługującej nabywcy, zgodnie z art. 968 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego o następującej treści: „Nabywca może zaliczyć na poczet ceny własną wierzytelność lub jej część, jeżeli znajduje ona pokrycie w cenie nabycia.”

W związku z postanowieniem Sądu o przysądzeniu własności nieruchomości na rzecz wierzyciela z zaliczeniem na poczet ceny części wierzytelności Wnioskodawca wskazuje, że zasadniczym celem czynności Sądu było doprowadzenie do zaspokojenia należności Wierzyciela, co w przypadku braku zainteresowanych oferentów zgłoszonych na licytację mogło nastąpić jedynie poprzez przysądzenie własności nieruchomości na rzecz Wierzyciela. Przysądzenie takie jako zaspokojenie wierzytelności nie było zwykłą sprzedażą na licytacji na rzecz osoby trzeciej.

Spółka podnosi również, iż w przypadku skutecznej egzekucji komorniczej (gdyby znalazł się nabywca), spłata należności Wierzyciela nastąpiłaby w formie wypłaty gotówki przez komornika i nie podlegałaby opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania:

Czy prawidłowe jest stanowisko Spółki, zgodnie z którym w opisanym stanie faktycznym Spółka nie jest stroną czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, gdyż przysądzenie było spełnieniem roszczeń wynikających z wierzytelności przysługującej Spółce, zaś częściowe uregulowanie kwoty w formie gotówkowej jest wymagane w związku z koniecznością pokrycia kosztów egzekucyjnych, niemożliwych do pokrycia w innej sytuacji?

Czy prawidłowe jest stanowisko Spółki, zgodnie z którym w opisanym stanie faktycznym naliczenie podatku od czynności cywilnoprawnych jest w szczególny sposób niezasadne, gdyż przysądzenie prawa własności nieruchomości zaspokoiło jedynie częściowo jej roszczenia względem dłużnika, a więc nie nastąpiło świadczenie ekwiwalentne?

W przypadku, jednakże, gdyby uznano konieczność uiszczenia takiego podatku – jak powinna zostać wyliczona wysokość podstawy opodatkowania podatkiem zgodnie z art. 10 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych?

Czy w takim przypadku, poniesione przez wierzyciela koszty egzekucyjne w postępowaniu prowadzonym przez Komornika Sądowego pomniejszają wartość podstawy opodatkowania?

Zdaniem Wnioskodawcy, w opisanym stanie faktycznym na Spółce nie ciąży obowiązek podatkowy podatku od czynności cywilnoprawnych, gdyż opisane we wniosku nabycie nie podlega opodatkowaniu. Spółka nabyła na własność nieruchomość w wyniku jej przysądzenia w zamian za wierzytelność przysługującą jej od dłużniczki, tj. pierwotnego właściciela nieruchomości.

W ocenie Wnioskodawcy, orzeczenie Sądu w przedmiocie przysądzenia własności nieruchomości nie wywołuje skutków prawnych tożsamych z czynnościami określonymi w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Zdaniem Spółki, przejęcie nieruchomości przez Wierzyciela nie stanowi znamion umowy kupna-sprzedaży nie jest więc objęte opłatą od czynności cywilnoprawnych. W opisanym stanie faktycznym nie dochodzi do sprzedaży nieruchomości, lecz do jej przejęcia przez Wierzyciela w związku z prowadzonym postępowaniem egzekucyjnym.

Wnioskodawca wskazał, że obecnie obowiązujące zapisy ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych wskazują na zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Zgodnie bowiem z treścią art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych obowiązkowi podatkowemu podlegają następujące czynności: umowy sprzedaży oraz zmiany rzeczy i praw majątkowych, umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, umowy darowizny – w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy, umowy dożywocia, umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności – w części dotyczącej spłat lub dopłat, ustanowienia hipoteki, ustanowienia odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego oraz odpłatnej służebności, umowy depozytu nieprawidłowego, umowy spółki.

Podatkowi podlegają również zmiany wyżej wymienionych umów, jeżeli w ich wyniku podwyższeniu ulega podstawa opodatkowania z zastrzeżeniem art. 1 ust. 3 pkt 4 ustawy. Obowiązkowi podatkowemu podlegają również orzeczenia Sądów, także polubownych oraz ugody przy założeniu, że wywołują one takie same skutki prawne jak czynności cywilnoprawne wymienione wyżej. Wskazanie przez ustawodawcę zamkniętej listy czynności podlegających podatkowi skutkuje wyłączeniem od opodatkowania innych czynności wyraźnie niewskazanych w omawianej ustawie nawet tych wywołujących tożsame bądź podobne skutki w sferze gospodarczej jak czynności w ustawie wymienione. Aby więc orzeczenie Sądowe podlegało opodatkowaniu musi wywoływać takie same skutki jak czynność wymienione w art. 1 ust. 1 pkt 1.

Wnioskodawca na mocy postanowienia Sądu Rejonowego z dnia 13 czerwca 2018 r. nabył nieruchomość w wyniku jej przysądzenia w zamian za wierzytelność jaka przysługiwała mu od dłużnika, wobec którego postępowanie egzekucyjne z nieruchomości prowadził Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym. Postanowienie to nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, gdyż nie wywołuje skutków tożsamych z czynnościami wymienionymi w ustawie. Opisany przez Wnioskodawcę stan faktyczny nie przedstawia sytuacji, w której dochodzi do sprzedaży nieruchomości, ale do przysądzenia jej własności w zamian za wierzytelność w ramach prowadzonego postępowania egzekucyjnego. W wyniku takiego działania Spółka odzyskała jedynie część należności jaka przysługuje jej względem dłużnika.

Podstawową cechą świadczeń realizowanych w ramach umów wymienionych w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych, które są umowami wzajemnymi, a więc takimi, w których świadczenie jednej strony jest zasadniczo odpowiednikiem świadczenia drugiej strony, jest ich ekwiwalentność, co powoduje, że korzyść wynikająca z faktu dokonania wskazanej czynności cywilnoprawnej realizuje się po obu stronach danej umowy. W umowie o świadczenie ekwiwalentne, każda ze stron jest jednocześnie dłużnikiem i wierzycielem drugiej strony, a otrzymywane świadczenie jest odpowiednikiem świadczenia zwrotnie świadczonego. Zauważyć należy, że w przypadku przysądzenia nieruchomości w zamian za wierzytelność w ramach postępowania egzekucyjnego nie dochodzi do wzajemnego świadczenia między wierzycielem a dłużnikiem, czyli pierwotnym właścicielem nieruchomości. Nieruchomość zostaje bowiem przysądzona na wniosek wierzyciela w związku z bezskutecznością licytacji w oparciu o art. 984 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego, zgodnie z którym „Jeżeli również na drugiej licytacji nikt nie przystąpi do przetargu, przejęcie nieruchomości na własność może nastąpić w cenie nie niższej od dwóch trzecich części sumy oszacowania, przy czym prawo przejęcia przysługuje wierzycielowi egzekwującemu i hipotecznemu oraz współwłaścicielowi. Jeżeli przedmiotem egzekucji jest nieruchomość rolna, stosuje się art. 982 z wynikającą z niniejszego przepisu zmianą co do ceny przejęcia. W wypadku, gdy osoby określone w art. 982 nie skorzystają z prawa przejęcia nieruchomości rolnej, prawo to przysługuje także wierzycielowi egzekwującemu i hipotecznemu.” W związku z tym wierzyciel jest niejako zobligowany do złożenia wniosku o przejęcie nieruchomości chcąc odzyskać przynajmniej część wierzytelności przysługującej mu od dłużnika z możliwością zaliczenia na poczet ceny własnej wierzytelności lub jej części, jeżeli znajduje ona pokrycie w cenie nabycia zgodnie z art. 968 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego. W przypadku skutecznej egzekucji komorniczej, a w tym konkretnym przypadku skutecznej licytacji nieruchomości, spłata należności Wnioskodawcy nastąpiłaby w formie gotówki co nie podlegałoby opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Nie jest więc uzasadnione naliczenie podatku w związku z przysądzeniem własności nieruchomości w zamian za wierzytelność, gdyż czynność ta wywołuje tożsame skutki co zapłata wierzytelności w formie gotówki, a więc zaspokojenie roszczenia wierzyciela względem dłużnika. Powoduje to, że nabycie nieruchomości przez wierzyciela w ramach jej przejęcia za wierzytelność nie stanowi zwiększenia jego majątku a jedynie częściową, jak w tym przypadku, spłatę należności.

Na koniec należy zauważyć również, iż Wnioskodawca został już obciążony podatkiem od czynności cywilnoprawnych w związku z umową zakupu przedmiotowej wierzytelności, której zabezpieczenie stanowiła przysądzona nieruchomość. Obciążanie wierzyciela podatkiem od czynności cywilnoprawnych na każdym etapie dochodzenia zwrotu wierzytelności, każdorazowo pomniejszałoby kwotę spłaty należności. Zmniejszałoby to procentową wartość odzyskania pierwotnej wartości tejże wierzytelności, co byłoby sprzeczne ze społecznym poczuciem sprawiedliwości.

W świetle przywołanych argumentów oraz wyżej zaprezentowanych poglądów orzecznictwa sądów administracyjnych, Wnioskodawca zwraca się z prośbą o potwierdzenie, że przedstawione przez niego stanowisko i rozumienie treści przepisów prawa podatkowego jest prawidłowe.

Na potwierdzenie swojego stanowiska Wnioskodawca przywołał interpretację indywidualną dotyczącą podatku od czynności cywilnoprawnych w odniesieniu do przejęcia wierzytelności przez wierzyciela egzekwującego.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Przepis art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2020 r. poz. 815 ze zm.) zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy podatkowi temu podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

1. umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
2. umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,
3. (uchylona),
4. umowy darowizny - w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
5. umowy dożywocia,
6. umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności - w części dotyczącej spłat lub dopłat,
7. (uchylona),
8. ustanowienie hipoteki,
9. ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,
10. umowy depozytu nieprawidłowego,
11. umowy spółki.
    
    

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają również zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych, z zastrzeżeniem ust. 3 pkt 4 (art. 1 ust. 1 pkt 2 cyt. ustawy). Podatkowi podlegają także orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne, jak czynności cywilnoprawne wymienione w pkt 1 i 2 (art. 1 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy).

Zauważyć należy, że ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

W związku z tym, szczegółowe wyznaczenie zakresu przedmiotowego opodatkowania ww. podatkiem ma określone konsekwencje prawne. Oznacza to, że ustawodawca wprowadzając tę zasadę, wyłączył od opodatkowania inne podobne czynności, które nie zostały wyraźnie wskazane w omawianym przepisie. Tym samym należy stwierdzić, że czynności niewymienione w ustawowym katalogu nie podlegają opodatkowaniu nawet, gdy wywołują skutki w sferze gospodarczej takie same bądź podobne do tych, które zostały w nim wyliczone.

Jak wynika z wyżej wskazanych przepisów w zamkniętym katalogu czynności opodatkowanych podatkiem od czynności cywilnoprawnych wskazana została między innymi umowa sprzedaży rzeczy i praw majątkowych. Podatkowi temu podlegają również orzeczenia sądów, w tym polubownych lub ugody, które wywołują takie same skutki prawne między innymi jak umowa sprzedaży. Obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych w przypadku umowy sprzedaży powstaje z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej (art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych) a w przypadku postanowienia sądu – w chwili jego uprawomocnienia (art. 3 ust. 1 pkt 3 cyt. ustawy).

Podstawę opodatkowania przy umowie sprzedaży, zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy, stanowi wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego. Jednocześnie zgodnie z ust. 2 tego artykułu wartość rynkową przedmiotu czynności cywilnoprawnych określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich miejsca położenia, stanu i stopnia zużycia, oraz w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju, z dnia dokonania tej czynności, bez odliczania długów i ciężarów.

Ponieważ ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych nie zawiera definicji umowy sprzedaży w tym celu należy odnieść się do przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2020 r. poz. 1740 ze zm.). Zgodnie z definicją zawartą w art. 535 § 1 ww. Kodeksu przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę. Zgodnie z powyższym, zawarcie umowy sprzedaży wymaga zobowiązania się sprzedawcy względem kupującego do przeniesienia własności rzeczy i wydania mu jej oraz wzajemnego zobowiązania się kupującego względem sprzedawcy do odebrania rzeczy i zapłaty jej ceny. Istotą kreowanego przez zawarcie takiej umowy stosunku jest przejście własności w zamian za cenę wyrażoną w pieniądzu jako nośniku „uniwersalnej” wartości ekonomicznej.

Dlatego też, jeżeli na rzecz osoby (wierzyciela) następuje przysądzenie własności nieruchomości w postępowaniu egzekucyjnym, zakończone prawomocnym postanowieniem sądu, które potwierdza fakt tego przysądzenia, to dla oceny sytuacji podatnika w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych znaczenie ma czy postanowienie to będzie wywierało takie same skutki jak umowa sprzedaży.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawca nabył wierzytelność od L., w imieniu którego działał L. S.A. Wierzytelność ta przysługiwała od M.W. w wymagalnej kwocie wynoszącej 611.350,36 zł – należność główna (kapitał) 398.843,78 zł – odsetki umowne 31.181,32 zł – odsetki karne 2.884,61 zł – odsetki naliczone przez zbywcę 164.474 ,76 zł – koszty 13.965,89 zł. Powyższa wierzytelność była częściowo stwierdzona prawomocnym nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z 13 stycznia 2015 r., wydanym przez Sąd Okręgowy, zaopatrzony w klauzulę wykonalności na rzecz Zbywcy postanowieniem z 10 kwietnia 2015 r. na kwotę 300.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami. W dniu zawarcia umowy wierzytelność była zabezpieczona na nieruchomości należącej do M.W. Zabezpieczenie było w formie hipoteki umownej zwykłej w kwocie 400.000 zł oraz hipoteki umownej kaucyjnej do kwoty 200.000 zł.

W oparciu o powyższy tytuł wykonawczy Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym prowadził postępowanie egzekucyjne z majątku dłużnika, przedmiotem którego była (między innymi) wskazana wyżej nieruchomość należąca do dłużnika. Postanowieniem z 13 czerwca 2018 r. w przedmiocie licytacji Sąd Rejonowy przysądził własność zabudowanej nieruchomości gruntowej stanowiącej działkę 420/4 o powierzchni 440 m2, na rzecz Wnioskodawcy (Wierzyciela) za cenę 226.666,67 zł, która to cena do kwoty 36.604,06 zł została zapłacona w gotówce, a w pozostałej części przez zaliczenie wierzytelności przysługującej nabywcy, zgodnie z art. 968 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego o następującej treści: „Nabywca może zaliczyć na poczet ceny własną wierzytelność lub jej część, jeżeli znajduje ona pokrycie w cenie nabycia.”

W związku z postanowieniem Sądu o przysądzeniu własności nieruchomości na rzecz wierzyciela z zaliczeniem na poczet ceny części wierzytelności Wnioskodawca wskazuje, że zasadniczym celem czynności sądu było doprowadzenie do zaspokojenia należności Wierzyciela, co w przypadku braku zainteresowanych oferentów zgłoszonych na licytację mogło nastąpić jedynie poprzez przysądzenie własności nieruchomości na rzecz Wierzyciela.

Zasady związane z udzieleniem przybicia i przysądzeniem własności na rzecz licytanta (wierzyciela) zostały określone w przepisach ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2020 r. poz. 1575 ze zm.).

Zgodnie z art. 952 ww. ustawy zajęta nieruchomość ulega sprzedaży przez licytację publiczną. Termin licytacji nie może być wyznaczony wcześniej niż po upływie dwóch tygodni po uprawomocnieniu się opisu i oszacowania ani też przed uprawomocnieniem się wyroku, na podstawie którego wszczęto egzekucję.

Natomiast art. 972 cyt. ustawy określa, że licytacja odbywa się publicznie w obecności i pod nadzorem sędziego albo referendarza sądowego.

Na podstawie art. 983 Kodeksu postępowania cywilnego, jeżeli nikt nie zgłosił wniosku o przejęcie nieruchomości w myśl artykułu poprzedzającego albo przedmiot egzekucji nie jest nieruchomością rolną, komornik na wniosek wierzyciela wyznacza drugą licytację, na której cena wywołania stanowi dwie trzecie sumy oszacowania. Cena ta jest najniższa, za którą można nabyć nieruchomość.

W myśl art. 984 § 1 ww. Kodeksu, jeżeli również na drugiej licytacji nikt nie przystąpi do przetargu, przejęcie nieruchomości na własność może nastąpić w cenie nie niższej od dwóch trzecich części sumy oszacowania, przy czym prawo przejęcia przysługuje wierzycielowi egzekwującemu i hipotecznemu oraz współwłaścicielowi. Jeżeli przedmiotem egzekucji jest nieruchomość rolna, stosuje się art. 982 z wynikającą z niniejszego przepisu zmianą co do ceny przejęcia. W wypadku gdy osoby określone w art. 982 nie skorzystają z prawa przejęcia nieruchomości rolnej, prawo to przysługuje także wierzycielowi egzekwującemu i hipotecznemu. Natomiast zgodnie z art. 984 § 2 ww. ustawy, wniosek o przejęcie nieruchomości wierzyciel powinien złożyć sądowi w ciągu tygodnia po licytacji, składając jednocześnie rękojmię, chyba że ustawa go od niej zwalnia.

Na podstawie art. 968 § 1 omawianego Kodeksu nabywca może zaliczyć na poczet ceny własną wierzytelność lub jej część, jeżeli znajdzie ona pokrycie w cenie nabycia.

W myśl art. 999 § 1 zdanie pierwsze ww. ustawy prawomocne postanowienie o przysądzeniu własności przenosi własność na nabywcę i jest tytułem do ujawnienia na rzecz nabywcy prawa własności w katastrze nieruchomości oraz przez wpis w księdze wieczystej lub przez złożenie dokumentu do zbioru dokumentów.

Prawomocne postanowienie o przysądzeniu własności jest także tytułem egzekucyjnym do wprowadzenia nabywcy w posiadanie nieruchomości. Sąd rozstrzyga o złożonych wnioskach w postanowieniu o przybiciu. Po uprawomocnieniu się postanowienia o przybiciu i zapłacie ceny, sąd wydaje postanowienie o przysądzeniu własności i z datą jego prawomocności przejęta nieruchomość przechodzi na własność nabywcy. Powszechnie przyjmuje się, iż postanowienie o przysądzeniu własności ma charakter konstytutywny (przenosi własność nieruchomości będącej przedmiotem egzekucji). Podstawowym skutkiem postanowienia o przysądzeniu własności jest więc przeniesienie własności na nabywcę. Nabywca staje się właścicielem nieruchomości z dniem uprawomocnienia się postanowienia o przysądzeniu własności. Nabycie nieruchomości na podstawie orzeczenia sądu – postanowienia o przysądzeniu własności – podlega zatem podatkowi od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, ponieważ skutki prawne tego postanowienia są takie same jak umowy sprzedaży (skutkiem prawnym umowy sprzedaży jest przejście własności i taki sam skutek wywołuje sądowe przysądzenie własności).

W analizowanej sprawie Wnioskodawca nabył nieruchomość swojego dłużnika w drodze orzeczenia Sądu o przysądzeniu własności. Wnioskodawca wskazał, że zasadniczym celem czynności Sądu było doprowadzenie do zaspokojenia należności Wierzyciela, co w przypadku braku zainteresowanych oferentów zgłoszonych na licytację mogło nastąpić jedynie poprzez przysądzenie własności nieruchomości na rzecz Wierzyciela.

W rezultacie prawomocne postanowienie o przysądzeniu tego prawa wywołało takie same skutki jak umowa sprzedaży. Prawomocne postanowienie sądu o przysądzeniu własności przenosi bowiem własność na nabywcę. Jest ono skutkiem uwzględnienia wniosku wierzyciela o przejęcie nieruchomości. Dla oceny skutków takiego rozstrzygnięcia nie ma bowiem znaczenia okoliczność, iż orzeczenie to zapadło po bezskutecznej licytacji i było konsekwencją uwzględnienia wniosku wierzyciela o przejęcie nieruchomości za określoną cenę.

Zatem z tytułu ww. czynności stosownie do regulacji art. 3 ust. 1 pkt 3 i art. 4 pkt 1 ww. ustawy obowiązek podatkowy powstaje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia sądu i ciąży na nabywcy tego prawa.

A zatem nabycie przez Wnioskodawcę nieruchomości, dokonane w postępowaniu egzekucyjnym, podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych i powoduje po stronie Wnioskodawcy powstanie obowiązku podatkowego w tym podatku. Okoliczność, że poprzez dokonanie egzekucji z prawa własności dłużnik zostaje zwolniony z długu i dochodzi do potrącenia wierzytelności pozostaje bez znaczenia dla celów podatku od czynności cywilnoprawnych. Istotne jest to, że Wnioskodawca nabył prawo własności na podstawie czynności, która wywołuje takie same skutki prawne jak sprzedaż. Nie ma przy tym znaczenia, że przysądzenie własności nieruchomości zaspokoiło tylko częściowo roszczenia Wnioskodawcy względnie dłużnika. Istotnym jest, że nieruchomość przeszła na własność Wnioskodawcy. Tak samo nie ma znaczenia fakt, że Wnioskodawca został już obciążony podatkiem od czynności cywilnoprawnych w związku z umową zakupu przedmiotowej wierzytelności, której zabezpieczenie stanowiła przysądzona nieruchomość. Należy stwierdzić, że opodatkowanie zakupu przedmiotowej wierzytelności nie pozostaje w korelacji z opodatkowaniem podatkiem od czynności cywilnoprawnej nabycia nieruchomości. Nie można tych sytuacji postawić obok siebie jako jednej i tej samej przyczyny opodatkowania, tej samej czynności.

W konsekwencji, opisane nabycie (opisana czynność) spowodowało powstanie obowiązku podatkowego na podstawie art. 3 ust. 1 pkt 3 w związku z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) i art. 1 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, jako wywołujące takie same skutki prawne, jak umowa sprzedaży.

Stosownie do art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, podstawę opodatkowania stanowi przy umowie sprzedaży wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego.

W myśl art. 6 ust. 2 cyt. ustawy, wartość rynkową przedmiotu czynności cywilnoprawnych określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich miejsca położenia, stanu i stopnia zużycia, oraz w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju, z dnia dokonania tej czynności, bez odliczania długów i ciężarów.

Jak stanowi art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. a) cyt. ustawy, stawka podatku od umowy sprzedaży nieruchomości, rzeczy ruchomych, prawa użytkowania wieczystego, własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: prawa do domu jednorodzinnego oraz prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym wynosi 2%.

Wobec powyższego podstawę opodatkowania stanowi wartość rynkowa nieruchomości, bez potrącenia długów i ciężarów, natomiast stawka podatku od nabycia tego prawa w drodze przysądzenia wynosi 2%.

Momentem powstania obowiązku podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych w związku z wydaniem postanowienia sądu o przysądzeniu własności nieruchomości, jest dzień uprawomocnienia się tego postanowienia. Z tym bowiem dniem następuje przeniesienie własności na rzecz nabywcy. Zatem z tytułu ww. czynności, stosownie do regulacji art. 3 ust. 1 pkt 3 i art. 4 pkt 1 ww. ustawy, obowiązek podatkowy powstanie z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia sądu i ciąży na kupującym.

Podstawę opodatkowania w przypadku przysądzenia własności nieruchomości postanowieniem sądu, podobnie jak przy umowie sprzedaży, zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, stanowi wartość rynkowa nabytej (tu przysądzonej) nieruchomości. Należy przy tym pamiętać, że taką wartość, zgodnie z art. 6 ust. 2 cyt. ustawy, określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich miejsca położenia, stanu i stopnia zużycia, oraz w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju, z dnia dokonania tej czynności, bez odliczania długów i ciężarów. Przeciętne ceny, o jakich mowa, zgodnie z rozważaną regulacją prawną – to ceny stosowane w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku. Okoliczność, że w stosunku do danej nieruchomości prowadzone było postępowanie egzekucyjne nie określa tej rzeczy jako rzeczy określonego rodzaju lub rzeczy określanego gatunku. Zarówno w języku potocznym jak i wypowiedziach stanowionego prawa pojęcie rodzaju albo gatunku rzeczy nie jest konstytuowane incydentalnym i przejściowym np. obciążeniem rzeczy hipoteką lub objęciem postępowaniem egzekucyjnym. Przeprowadzenie postępowania egzekucyjnego nie ma wpływu na stan rzeczy, zasadnie rozumiany jako właściwości rzeczy tworzące przedmiotową użyteczność i przeznaczenie rzeczy. Ustalenie podstawy opodatkowania ma nastąpić bowiem w oparciu o wartość rynkową rzeczy lub prawa majątkowego, a więc w oparciu o wartość, po której dana rzecz lub prawo majątkowe może być aktualnie zbyte. Dlatego też podstawy opodatkowania nie można pomniejszyć o długi i ciężary, na co wprost wskazuje ustawodawca w brzmieniu przepisu. Pojęcie „długów i ciężarów” ogólnie rzecz mówiąc obejmuje wszelkie pieniężne roszczenia związane z faktem nabycia i samym przedmiotem nabycia, łącznie z roszczeniami z tytułu poczynionych przez nabywcę nakładów na nabytą nieruchomość oraz obciążenia nabytej rzeczy lub prawa, które w chwili nabycia zmniejsza wartość rynkową tej rzeczy lub prawa. Na sposób ustalenia wartości rynkowej i jej wysokość nie mają wpływu ciążące na właścicielu nieruchomości a związane z nią zobowiązania publicznoprawne (np. podatkowe, celne) czy prywatnoprawne (np. z tytułu składek ubezpieczeniowych, niespłaconych pożyczek, kredytów czy ceny kupna, zwrotu nakładów, itp.). Poniesienie wydatków związanych z nabyciem nieruchomości w drodze licytacji komorniczej, tj. opłacenie kosztów egzekucyjnych na rzecz komornika sądowego nie może zatem wpływać na ustalenie wartości rynkowej nieruchomości a w konsekwencji na ustalenie podstawy opodatkowania.

Na Wnioskodawcy ciąży obowiązek w podatku od czynności cywilnoprawnych. Podstawę opodatkowania, zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, stanowi wartość rynkowa nieruchomości bez potrącenia długów i ciężarów czyli bez uwzględnienia kosztów egzekucyjnych zapłaconych na rzecz komornika.

Wobec powyższego, stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze zdarzeniem przyszłym podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Odnosząc się do powołanej przez Wnioskodawcę interpretacji indywidualnej, wskazać należy, że interpretacja ta została zmieniona przez Szefa Krajowej Administracji Skarbowej w ten sposób, że zawiera stanowisko tożsame z zaprezentowanym przez Organ w interpretacji.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;
2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3. z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
   
   

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2193), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w …, za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2019 r. poz. 2325).

Skargę wnosi się w dwóch egzemplarzach (art. 47 § 1 ww. ustawy) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała lub drogą elektroniczną na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 54 § 1a ww. ustawy), w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy). W przypadku pism i załączników wnoszonych w formie dokumentu elektronicznego odpisów nie dołącza się (art. 47 § 3 ww. ustawy). W przypadku wnoszenia skargi w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii jako najwłaściwszy proponuje się kontakt z wykorzystaniem systemu teleinformatycznego ePUAP.

Zgodnie z art. 57a ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.