Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0113-KDIPT1-2.4012.865.2018.3.PRP
z 4 marca 2019 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2018 r., poz. 800, z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 30 listopada 2018 r. (data wpływu 10 grudnia 2018 r.), uzupełnionym pismem z dnia 4 lutego 2019 r. (data wpływu 13 lutego 2019 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie braku powstania obowiązku w podatku VAT w związku z zawarciem powierniczej cesji wierzytelności – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 10 grudnia 2018 r. wpłynął do tutejszego Organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie braku powstania obowiązku w podatku VAT w związku z zawarciem powierniczej cesji wierzytelności oraz podatku od czynności cywilnoprawnych.

Przedmiotowy wniosek został uzupełniony pismem z dnia 4 lutego 2019 r. poprzez doprecyzowanie opisu sprawy.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca, Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, jest spółką kapitałową posiadającą siedzibę oraz zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Spółka jest czynnym i zarejestrowanym podatnikiem podatku VAT. Spółka będzie prowadziła m.in. działalność prawniczą (PKD 69.10.Z.).

W ramach planowanej działalności, Spółka zamierza oferować usługi, w ramach których będzie podejmowała czynności zmierzające do uzyskania odszkodowania z tytułu odmowy klientowi przyjęcia na pokład, odwołania lotu lub opóźnienia lotu.

W tym celu Spółka zamierza nabywać od osób fizycznych oraz od osób prawnych wierzytelności w stosunku do przewoźników lotniczych o zapłatę odszkodowania finansowego. Nabycie wierzytelności odbywać będzie się poprzez akceptację warunków regulaminu udostępnionego przez Spółkę.

W ramach akceptacji regulaminu Klient zawrze umowę cesji powierniczej ze Spółką, na podstawie której dokona przeniesienia na Spółkę przysługujących mu roszczeń przeciwko przewoźnikowi lotniczemu.

Usługa uzyskiwania odszkodowań polegała będzie na wykonywaniu czynności faktycznych i prawnych zmierzających do uzyskania od przewoźnika lotniczego odszkodowania, jak wspomniano wcześniej, z tytułu odmowy przyjęcia na pokład, odwołania lotu lub opóźnienia lotu.

Umowa będzie miała na celu jedynie umożliwienie uzyskania przez Spółkę odszkodowania, nie będzie natomiast samoistnym zdarzeniem prawnym.

W ramach powierniczej cesji wierzytelności – Spółka nabywała będzie wierzytelność powierniczo, tj. w związku z równolegle otrzymywanym zleceniem wykonania usługi polegającej na uzyskaniu odszkodowania i w celu wykonania tegoż zlecenia, a po zakończeniu usługi (otrzymaniu odszkodowania), spieniężona wierzytelność w formie odszkodowania wracała będzie do majątku zleceniodawcy usługi.

Zobowiązaniem Spółki będzie zatem uzyskanie od przewoźnika lotniczego odszkodowania, a cesja tylko środkiem temu służącym, przy pomocy którego Spółka wykona zlecenie. Wierzytelność zostanie na Spółkę przeniesiona bez wynagrodzenia, jedynie powierniczo – w celu realizacji wiodącego zlecenia, którym będzie uzyskanie wierzytelności w postaci odszkodowania. Wynagrodzeniem Spółki będzie natomiast zasadniczo uzgodniony w zleceniu windykacji % (procent) ściągniętej należności głównej. Kwota do wypłaty podobnie jak odszkodowanie nie będzie uwzględniać innych kosztów, w tym w szczególności odsetek, kosztów postępowania sądowego, kosztów zastępstwa procesowego i egzekucyjnego oraz podobnych, które przysługiwać będą w całości i wyłącznie Spółce (stanowiąc co do zasady zwrot poniesionych przez nią wcześniej kosztów).

Po odzyskaniu odszkodowania, Spółka zwróci je zleceniodawcy po potrąceniu swojego wynagrodzenia. Koszty zastępstwa, opłat sądowych (wpisy, zaliczki) ponosiła będzie Spółka.

W piśmie z dnia 4 lutego 2019 r., stanowiącym uzupełnienie przedmiotowego wniosku, Wnioskodawca wskazał, iż:

1. Warunki świadczenia usług kształtujące stosunek prawny pomiędzy Spółką a Klientem przybiorą następującą treść:
   1. Umowa - wzajemne porozumienie pomiędzy Klientem, a Spółką zawarte z chwilą zaakceptowania warunków świadczenia usług przez Klienta. Porozumienie dotyczy dochodzenia Odszkodowania przez Spółkę, w ramach którego zawierana jest Umowa Powierniczego Przelewu Wierzytelności Klienta na rzecz Spółki w celu dochodzenia Odszkodowania.
   2. Umowa Powierniczego Przelewu Wierzytelności - umowa dotycząca przeniesienia na rzecz Spółki Roszczenia przysługującego Klientowi wobec Przewoźnika Lotniczego w celu dochodzenia Odszkodowania.
   3. Spółka niezwłocznie, nie później niż w terminie 3 dni roboczych od otrzymania oferty zawarcia Umowy Powierniczego Przelewu Wierzytelności informuje Klienta za pośrednictwem adresu poczty elektronicznej o przyjęciu bądź odmowie przyjęcia oferty zawarcia Umowy Powierniczego Przelewu Wierzytelności.
   4. Spółka zapewnia, iż w przypadku braku realnych możliwości prawnych lub faktycznych w zakresie uzyskania Odszkodowania, nie obciąży Klienta kosztami prowadzenia sprawy i zobowiązuje się do zapłaty wszelkich ewentualnych realnie zaistniałych w sprawie kosztów (w tym kosztów sądowych, egzekucyjnych, opłaty skarbowej od pełnomocnictwa, kosztów podwykonawców - kancelarii prawnych) chyba, że Klient poda nieprawdziwe dane, informacje lub dokumenty w razie zawierania Umowy.
   5. Spółka zobowiązuje się do przekazania kwoty do wypłaty na rzecz Klienta na rachunek bankowy Klienta w terminie 14 (czternastu) dni roboczych od daty wskazania rachunku bankowego przez Klienta oraz zaksięgowania wpływu Odszkodowania od Przewoźnika na rachunek bankowy Spółki.
   6. Kwota do wypłaty podobnie jak Odszkodowanie nie uwzględnia innych kosztów, w tym w szczególności odsetek, kosztów postępowania sądowego, kosztów zastępstwa procesowego i egzekucyjnego oraz podobnych, które przysługują w całości i wyłącznie Spółce (stanowiąc co do zasady zwrot poniesionych wcześniej kosztów przez Spółkę).
   7. W przypadku, gdy Klient nie będzie spełniał warunków do przyznania Odszkodowania, lub w przypadku przekazania przez Klienta na rzecz Spółki nieprawdziwych danych lub informacji, Spółka będzie uprawniona do wypowiedzenia Umowy ze skutkiem natychmiastowym. Na skutek rozwiązania Umowy, zgodnie z trybem wskazanym powyżej, Spółka dokona zwrotnego przelewu Wierzytelności (nabytych w ramach Umowy Powierniczego Przelewu Wierzytelności) na rzecz Klienta w terminie 7 dni roboczych od dnia rozwiązania Umowy.
   8. Każda ze Stron ma prawo wypowiedzenia Umowy w każdym czasie, na zasadach określonych w art. 746 Kodeksu cywilnego.

2. Wnioskodawca wskazał, że zgodnie z umową oraz warunkami świadczenia usług, brak jest w ich treści bezpośrednich postanowień odnoszących się do czasu obowiązywania umowy, które w sposób precyzyjny określają okres po upływie którego, przy braku skuteczności działań mających na celu uzyskanie odszkodowania dla Klienta, wierzytelność wraca do pierwotnego wierzyciela. Powyższe wynika z faktu, że proces dochodzenia wierzytelności od przewoźnika lotniczego przebiega w różny (niemożliwy do przewidzenia w dniu zawierania umowy) sposób, i tak co do zasady dany proces dochodzenia odszkodowania może zostać zakończony w razie:
   1. uznania roszczenia za zasadne przez przewoźnika lotniczego w odpowiedzi na wystosowane wezwanie do zapłaty/zgłoszenie szkody,
   2. zakończenia postępowania przed Urzędem Lotnictwa Cywilnego,
   3. zakończenia postępowania sądowego o zapłatę.

Warunkiem podjęcia działań mających na celu dochodzenie odszkodowania od Przewoźnika lotniczego przez Wnioskodawcę jest dokonanie powierniczego (czasowego) przelewu wierzytelności przysługujących Klientowi względem Przewoźnika lotniczego na rzecz Wnioskodawcy. Nadto, zgodnie z treścią warunków świadczenia usług „W przypadku, gdy Klient nie będzie spełniał warunków do przyznania Odszkodowania, lub w przypadku przekazania przez Klienta na rzecz Spółki nieprawdziwych danych lub informacji, Spółka będzie uprawniona do wypowiedzenia Umowy ze skutkiem natychmiastowym. Na skutek rozwiązania Umowy, zgodnie z trybem wskazanym powyżej, Spółka dokona zwrotnego przelewu Wierzytelności (nabytych w ramach Umowy Powierniczego Przelewu Wierzytelności) na rzecz Klienta w terminie 7 dni roboczych od dnia rozwiązania Umowy, a Klient zobowiązuje się do zwrotu wszelkich należności uzyskanych od Spółki (jeśli takie zostały wypłacone) na rachunek bankowy Spółki, a także do zwrotu wszelkich uzasadnionych i udokumentowanych kosztów poniesionych w celu dochodzenia Odszkodowania”. Należy ponadto podkreślić, że Spółka celem uniknięcia możliwości nieściągalności wierzytelności dokonywać będzie pierwotnej weryfikacji roszczeń przysługujących Klientom, celem wyeliminowania ryzyka braku możliwości uzyskania odszkodowania. Ponadto warunki świadczenia usług przewidywać również będą możliwość wypowiedzenia umowy, które to wypowiedzenie skutkować będzie obowiązkiem dokonania zwrotnego przelewu wierzytelności przez Spółkę.

3. Wnioskodawca wskazał, iż ryzyko nieściągalności wierzytelności co do zasady spoczywać będzie po stronie cedenta, czyli po stronie podmiotu, który dokonał powierniczego przelewu wierzytelności (Klient). Należy wskazać, że zgodnie z konstrukcją powierniczego przelewu wierzytelności nabywca wierzytelności (Spółka) ma prawo do powrotnego jej przeniesienia na zbywcę w każdym przypadku, w którym - mimo podjęcia określonych czynności i/lub upływu określonego czasu - windykacja staje się nieskuteczna. Ponadto nabywca wierzytelności nie będzie regulował należności za nabytą wierzytelność aż do czasu odzyskania od Przewoźnika odszkodowania. Na podstawie powyższego należy uznać, że ryzyko ekonomiczne obciąża co do zasady zarówno Klienta, (ponieważ ewentualny brak ściągalności wierzytelności skutkować będzie brakiem uzyskania przez niego rekompensaty), jak i Spółkę, którą obciążać będzie ewentualne ryzyko wynikające z kosztów związanych z prowadzonym postępowaniem mającym na celu uzyskanie odszkodowania, co w przypadku uzyskania odszkodowania zrekompensowane zostanie obowiązkiem zwrotu przez Przewoźnika poniesionych przez Spółkę kosztów.
4. Wnioskodawca przedmiotowe wierzytelności będzie nabywać jedynie celem wykonania usługi odzyskania odszkodowania z tytułu odmowy przyjęcia na pokład, odwołania lub opóźnienia lotu. Zatem udzielając odpowiedzi na pytanie nr 4 w wezwaniu o treści: „Czy Wnioskodawca będzie nabywać wierzytelności we własnym imieniu, na własny rachunek oraz na własne ryzyko?” Wnioskodawca wskazał, że owszem Spółka nabywać będzie wierzytelności we własnym imieniu, jednakże nabycie to będzie następować wyłącznie celem uzyskania na rzecz Klienta odszkodowania. Wskazać należy, że powiernicza cesja wierzytelności stanowi element służebny względem zasadniczej usługi prawniczej - mającej na celu uzyskanie rekompensaty z tytułu odmowy przyjęcia na pokład, odwołania lub opóźnienia lotu. Zatem Spółka owszem działać będzie w imieniu własnym, jednakże z gospodarczego punktu widzenia, na rachunek Klienta, jak i swój własny, bowiem ewentualne ryzyko związane z brakiem uzyskania Odszkodowania/niewypłacalnością Przewoźnika (dłużnika) będzie spoczywać na pierwotnym wierzycielu, tj. na Kliencie oraz na Spółce, bowiem w przypadku braku uzyskania odszkodowania nie uzyska ona wynagrodzenia. Ponadto wskazać również należy, że Spółka nabytą od Klienta wierzytelnością nie może swobodnie dysponować, bowiem jej działania ograniczają się bądź do uzyskania odszkodowania bądź do zwrotnego przeniesienia wierzytelności na Klienta, w przypadku braku uzyskania rekompensaty.
5. Wnioskodawca będzie miał możliwość powrotnego przeniesienia nabytych wierzytelności na rzecz ich zbywców (Klientów). Możliwość powrotnego przeniesienia wynika z samej konstrukcji powierniczego przeniesienia wierzytelności. Jak wskazano powyżej powierniczy przelew wierzytelności jest umową, na podstawie której cedent przenosi na cesjonariusza wierzytelność, aby ją ściągnąć od dłużnika a celem umowy nie jest powiększenie majątku cesjonariusza o wartość przelanej wierzytelności, lecz odpłatne świadczenie usług prawniczych mających na celu uzyskanie odszkodowania. Spółka będzie miała prawo do zwrotnego przeniesienia wierzytelności, a uprawnienie powyższe wynika z samej konstrukcji omawianej instytucji prawnej, a w przypadku braku możliwości uzyskania rekompensaty Spółka będzie zobowiązana do zwrotnego przeniesienia wierzytelności na Klienta. Ponadto warunki świadczenia usług przewidują także możliwość odstąpienia od umowy, które to odstąpienie skutkować będzie koniecznością zwrotnego przelewu wierzytelności.
6. Przedmiotowe wierzytelności w dniu ich nabycia przez Spółkę co do zasady nie będą stanowić wierzytelności wymagalnych, bowiem warunkiem ich dochodzenia przed Urzędem Lotnictwa Cywilnego jest zgłoszenie szkody z tytułu nieprzyjęcia na pokład, opóźnionego lub odwołanego lotu oraz wezwanie do zapłaty odszkodowania z tego tytułu. Wierzytelności te staną się jednakże wierzytelnościami wymagalnymi w przypadku podjęcia przez Spółkę odpowiednich działań zmierzających do uzyskania dla Klienta odszkodowania.
   
   

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie (oznaczone we wniosku jako pytanie nr 2).

Czy w związku z zawarciem umowy powierniczej cesji wierzytelności - w celu uzyskania od przewoźnika lotniczego odszkodowania, powstanie po stronie Spółki obowiązek w podatku VAT z tytułu świadczonych usług?

Zdaniem Wnioskodawcy, zawarcie powierniczej cesji wierzytelności - w celu uzyskania od Przewoźnika lotniczego odszkodowania nie rodzi obowiązku w podatku VAT.

Cesja powiernicza nie jest bowiem odpłatną dostawą towarów ani odpłatnym świadczeniem usług. Umowa cesji powierniczej - jeśli nie będzie samoistnym zdarzeniem prawnym, a jedynie stanowiła będzie element składowy (służebny) innej (zasadniczej, złożonej) usługi prawniczej polegającej na uzyskaniu odszkodowania - sama w sobie nie zrodzi zobowiązań w podatku VAT. Natomiast opodatkowaniu podatkiem VAT podlegała będzie usługa prawnicza, bez względu na to, czy wykonana zostanie z wykorzystaniem cesji powierniczej, czy też w jakikolwiek inny sposób. Jeżeli chodzi o moment wykonania usługi, to winien on wynikać z umowy, z tym że najpóźniej jest to chwila faktycznego wydania zleceniodawcy całości podlegających przekazaniu mu środków.

Podstawą opodatkowania podatkiem VAT w przypadku usług prawniczych jest wynagrodzenie za usługę należne zleceniobiorcy, które winno wynikać z umowy. Jeśli uzyskanie odszkodowania odbywać się będzie w ten sposób, że Spółka nabędzie wierzytelność powierniczo, zobowiązana będzie natomiast uzyskać od Przewoźnika odszkodowanie, a uzyskane kwoty przekazać zleceniodawcy po potrąceniu swojego wynagrodzenia, to opodatkowaniu VAT na zasadach ogólnych podlegać będzie właśnie to wynagrodzenie. Po zakończeniu usługi Spółka winna wystawić fakturę na kwotę swojego wynagrodzenia i doliczyć VAT w podstawowej stawce (aktualnie 23%).

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U.2018.2174 t. j. z dnia 2018.11.21), zwanej dalej ustawą o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 8 ust. 1 ww. ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 (...).

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, zaś w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść dla świadczącego usługę.

Wierzytelność jest prawem majątkowym, które może być przedmiotem obrotu gospodarczego. Instytucja przelewu wierzytelności została uregulowana w przepisach art. 509-518 Kodeksu cywilnego.

Zgodnie z brzmieniem art. 509 § 1 tej ustawy, wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

W myśl § 2 cytowanego artykułu, wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki.

Jak stanowi art. 510 § 1 tej ustawy, umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.

W przedstawionym powyżej zdarzeniu przyszłym usługa prawnicza polegała będzie na wykonywaniu czynności faktycznych i prawnych zmierzających do uzyskania odszkodowania od Przewoźnika lotniczego na rzecz zleceniodawcy Spółki. W celu wykonania usługi, zawierana będzie powiernicza umowa cesji wierzytelności na Spółkę, która będzie miała na celu jedynie umożliwienie Spółce realizację usługi, nie będzie natomiast samoistnym zdarzeniem prawnym. Odnosząc zatem powyższe do przedstawionego stanu prawnego, samo zawarcie powierniczej cesji wierzytelności w celu wykonania usług uzyskania odszkodowania nie jest czynnością skutkującą powstaniem obowiązku podatkowego w podatku VAT. W przedmiotowej sprawie opodatkowaniu będzie podlegała usługa prawnicza, świadczona przez Wnioskodawcę.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2018 r., poz. 2174, z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą” opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają:

1. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;
2. eksport towarów;
3. import towarów na terytorium kraju;
4. wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;
5. wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.
   
   

Na mocy art. 7 ust. 1 ustawy – przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Art. 8 ust. 1 ustawy stanowi, że przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
   
   

Stosownie do art. 2 pkt 22 ustawy, przez sprzedaż rozumie się odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.

Definicja świadczenia usług ma zatem charakter dopełniający definicję dostawy towarów i jest wyrazem realizacji powszechności opodatkowania podatkiem od towarów i usług transakcji wykonywanych przez podatnika w ramach działalności gospodarczej.

Wobec powyższego należy stwierdzić, że każde świadczenie niebędące dostawą towarów polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czyjegoś zachowania stanowi, co do zasady, usługę w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. Niemniej muszą być przy tym spełnione następujące warunki:

• w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona (wierzyciel/nabywca) jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,
  

• świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).
  
  

Należy podkreślić, że oba ww. warunki winny być spełnione łącznie, aby świadczenie podlegało, jako usługa, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Zatem, aby dana czynność (dostawa towarów czy też usługa) podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym, pomiędzy świadczoną usługą, a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia. Wynagrodzenie musi być należne za wykonanie tego świadczenia.

Z opisu sprawy wynika, iż Wnioskodawca, będący czynnym i zarejestrowanym podatnikiem podatku VAT, w ramach planowanej działalności, zamierza oferować usługi, w ramach których będzie podejmował czynności zmierzające do uzyskania odszkodowania z tytułu odmowy klientowi przyjęcia na pokład, odwołania lotu lub opóźnienia lotu. W tym celu Spółka zamierza nabywać od osób fizycznych oraz od osób prawnych wierzytelności w stosunku do przewoźników lotniczych o zapłatę odszkodowania finansowego. Nabycie wierzytelności odbywać będzie się poprzez akceptację warunków regulaminu udostępnionego przez Spółkę. W ramach akceptacji regulaminu Klient zawrze umowę cesji powierniczej ze Spółką, na podstawie której dokona przeniesienia na Spółkę przysługujących mu roszczeń przeciwko przewoźnikowi lotniczemu. W ramach powierniczej cesji wierzytelności – Spółka nabywała będzie wierzytelność powierniczo, tj. w związku z równolegle otrzymywanym zleceniem wykonania usługi polegającej na uzyskaniu odszkodowania i w celu wykonania tegoż zlecenia, a po zakończeniu usługi (otrzymaniu odszkodowania), spieniężona wierzytelność w formie odszkodowania wracała będzie do majątku zleceniodawcy usługi. Zobowiązaniem Spółki będzie zatem uzyskanie od przewoźnika lotniczego odszkodowania, a cesja tylko środkiem temu służącym, przy pomocy którego Spółka wykona zlecenie. Ponadto Wnioskodawca wskazał, że zgodnie z umową oraz warunkami świadczenia usług, brak jest w ich treści bezpośrednich postanowień odnoszących się do czasu obowiązywania umowy, które w sposób precyzyjny określają okres po upływie którego, przy braku skuteczności działań mających na celu uzyskanie odszkodowania dla Klienta, wierzytelność wraca do pierwotnego wierzyciela. Wnioskodawca wskazał, iż ryzyko nieściągalności wierzytelności co do zasady spoczywać będzie po stronie cedenta, czyli po stronie podmiotu, który dokonał powierniczego przelewu wierzytelności (Klient). Wnioskodawca nabywać będzie wierzytelności we własnym imieniu, jednakże nabycie to będzie następować wyłącznie celem uzyskania na rzecz Klienta odszkodowania. Wnioskodawca będzie miał możliwość powrotnego przeniesienia nabytych wierzytelności na rzecz ich zbywców (Klientów).

Na tle przedstawionego opisu sprawy wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą ustalenia czy w związku z zawarciem umowy powierniczej cesji wierzytelności - w celu uzyskania od przewoźnika lotniczego odszkodowania, powstanie po stronie Spółki obowiązek w podatku VAT z tytułu świadczonych usług.

Instytucja przelewu wierzytelności została uregulowana w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2018 r. poz. 1025, z późn. zm.), zaś podstawą do dokonania cesji wierzytelności jest art. 509 k.c.

Zgodnie z art. 509 § 1 ustawy Kodeks cywilny, wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki – art. 509 § 2 ustawy Kodeks cywilny.

Stosownie do art. 510 § 1 ustawy Kodeks cywilny, umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.

Istotą przelewu wierzytelności jest zatem umowa zawierana przez wierzyciela z osobą trzecią, na mocy której osoba ta nabywa od wierzyciela przysługującą mu wierzytelność. W wyniku przelewu wierzytelności prawa przysługujące dotychczasowemu wierzycielowi przechodzą na nabywcę wierzytelności, przy czym sam stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie. Na podstawie umowy przelewu wierzytelności, cesjonariusz może dochodzić spełnienia określonego świadczenia od dłużnika, przysługuje mu również uprawnienie do rozporządzania wierzytelnością poprzez jej dalszą odsprzedaż, zamianę, darowiznę, zapis w testamencie lub zastaw. W zamian za nabywaną wierzytelność cesjonariusz (nabywca) zobowiązuje się do spełnienia określonego świadczenia na rzecz cedenta. Spełnienie świadczenia, wynikającego z umowy przelewu nastąpi, gdy cedent przeniesie wierzytelność na cesjonariusza, a on zapłaci mu cenę za cedowaną wierzytelność (w sytuacji, kiedy cesja miała charakter odpłatny).

Należy wskazać, że przepisy Kodeksu cywilnego nie zawierają regulacji prawnej instytucji powiernictwa. Nie ma jednak przeszkód do zawierania tego typu umów – pozwala na to zasada swobody umów wyrażona w art. 353¹ ustawy Kodeks cywilny, zgodnie z którym strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swojego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

Najistotniejsze postanowienia umowy przelewu powierniczego wierzytelności są następujące:

• nabywca wierzytelności posiada uprawnienie do zwrotu wierzytelności w przypadku nieskuteczności windykacji,
  

• ryzyko nieściągalności wierzytelności obciąża cedenta, czyli podmiot, który dokonał powierniczego przelewu,
  

• ustala się czas obowiązywania umowy, po upływie którego, przy braku skuteczności działań windykacyjnych, wierzytelność „wraca” do pierwotnego wierzyciela,
  

• nie dokonuje się zapłaty cedentowi aż do czasu ściągnięcia długu lub zbycia wierzytelności,
  

• wynagrodzenie firmy windykacyjnej ustalane jest najczęściej w określonym procencie odzyskanej kwoty i jest ono potrącane ze ściągniętego długu.
  
  

Zatem firma windykacyjna, „nabywająca” wierzytelności na podstawie umowy określanej potocznie mianem „przelewu powierniczego”, nie przejmuje ryzyka niewypłacalności dłużnika, chociaż działa w imieniu własnym. Dlatego istotą omawianej czynności prawnej nie jest sprzedaż wierzytelności, lecz odpłatne świadczenie usługi ściągania długów oraz ewentualnie pośrednictwo w obrocie wierzytelnościami.

Powierniczy przelew wierzytelności dokonywany jest na podstawie umowy, która nie została uregulowana wprost w przepisach prawa cywilnego (tzw. umowa nienazwana). W praktyce przelew powierniczy nie jest niczym innym, jak zleceniem windykacji należności, z przeniesieniem na windykatora praw przysługujących wierzycielowi.

Przelew powierniczy, jak wspomniano, nie jest umową sprzedaży wierzytelności, lecz zawierany jest dla stworzenia prawnych podstaw dla windykacji należności, której ryzyko zapłaty przez cały czas ciąży na pierwszym wierzycielu.

W tym miejscu należy wskazać, że Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w orzeczeniach, w których odnosił się do opodatkowania VAT świadczeń kompleksowych, wielokrotnie zaznaczał, że jeżeli dwa lub więcej niż dwa świadczenia (czynności) dokonane przez podatnika na rzecz usługobiorcy są tak ściśle powiązane, że obiektywnie tworzą w aspekcie gospodarczym jedną całość, której rozdzielenie miałoby sztuczny charakter, to wszystkie te świadczenia lub czynności stanowią jednolite świadczenie dla celów podatku od wartości dodanej. Pogląd taki został wyrażony, m.in. w orzeczeniu w sprawie C-349/96, w którym Trybunał stwierdził, że „pojedyncze świadczenie ma miejsce zwłaszcza wtedy, gdy jedną lub więcej części składowych uznaje się za usługę zasadniczą, podczas, gdy inny lub inne elementy traktuje się jako usługi pomocnicze, do których stosuje się te same zasady opodatkowania, co do usługi zasadniczej”. Pogląd ten znajduje również potwierdzenie w wyroku Trybunału w sprawie C-2/95, jak również w wyroku C-41/04. Również w wyroku z dnia 15 maja 2001 r. w sprawie C-34/99, skład orzekający stwierdził „(...) z orzecznictwa Trybunału wynika, że w przypadku, gdy transakcja składa się z kilku elementów, stanowią one jedną dostawę, w szczególności w przypadku, gdy jeden element należy postrzegać jako stanowiący usługę podstawową, podczas gdy pozostałe należy traktować jako usługi pomocnicze, traktowane pod względem podatkowym tak jak usługa podstawowa (...)”.

Kwestię rozróżnienia zasadniczego i pomocniczego charakteru poszczególnych czynności podniósł Trybunał w uzasadnieniu wyroku w sprawie C-572/07. Skład orzekający w tej sprawie stwierdził „(...) w pewnych okolicznościach formalnie odrębne świadczenia, które mogą być wykonywane oddzielnie, a zatem które mogą oddzielnie prowadzić do opodatkowania lub zwolnienia, należy uważać za jednolitą czynność, jeżeli nie są od siebie niezależne”. W opinii Trybunału, powyższe znajduje zastosowanie np. „w sytuacji, gdy można stwierdzić, że jedno lub więcej świadczeń stanowi świadczenie główne, a inne świadczenie lub świadczenia stanowią jedno lub więcej świadczeń pomocniczych dzielących los podatkowy świadczenia głównego. W szczególności dane świadczenie należy uważać za świadczenie pomocnicze w stosunku do świadczenia głównego, gdy dla klientów nie stanowi ono celu samego w sobie, lecz środek do korzystania na jak najlepszych warunkach z głównej usługi usługodawcy (...)”.

Mając na uwadze powołane wyżej przepisy prawa oraz przedstawiony opis sprawy stwierdzić należy, że analiza okoliczności sprawy wskazuje, iż istotą czynności, o których mowa we wniosku jest usługa ściągania długów. Przy czym nie można powierniczej cesji wierzytelności traktować jako odrębnego świadczenia. Jest to bowiem czynność nierozerwalnie związana z kompleksową usługą ściągania długów (uzyskiwania odszkodowań) świadczoną przez Wnioskodawcę, tym samym jest czynnością pomocniczą do ww. kompleksowej usługi. Wobec powyższego samo zawarcie powierniczej cesji wierzytelności w celu wykonania kompleksowej usługi ściągania długów (uzyskania odszkodowań) nie będzie czynnością skutkującą powstaniem obowiązku podatkowego w podatku VAT. W przedmiotowej sprawie opodatkowaniu będzie podlegała kompleksowa usługa ściągania długów świadczona przez Wnioskodawcę, w ramach której powiernicza cesja wierzytelności będzie stanowić jedynie niezbędny element do wykonania ww. usługi.

Wobec powyższego, oceniając stanowisko Wnioskodawcy, należało uznać je za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Niniejszą interpretacją załatwiono wniosek w zakresie podatku od towarów i usług. Natomiast w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych zostało wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Tut. Organ informuje, iż wydana interpretacja dotyczy tylko sprawy będącej przedmiotem wniosku (zapytania) Zainteresowanego. Inne kwestie przedstawione we wniosku, które nie zostały objęte pytaniem, nie mogą być – zgodnie z art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej – rozpatrzone.

Jednocześnie podkreślić należy, iż tut. Organ wydając interpretację przepisów prawa podatkowego na podstawie art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej nie prowadzi postępowania podatkowego w rozumieniu tej ustawy. Niniejsza interpretacja indywidualna ogranicza się wyłącznie do udzielenia pisemnej informacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego w okolicznościach zdarzenia przyszłego podanego przez Wnioskodawcę. Tut. Organ informuje, iż nie jest właściwy do przeprowadzenia postępowania dowodowego, które w przedmiotowej sprawie umożliwiłoby weryfikację opisanego zdarzenia przyszłego.

Zaznacza się także, że zgodnie z art. 14b § 3 ustawy Ordynacja podatkowa, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, wydana interpretacja traci swą aktualność.

Zgodnie z art. 14na § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2018 r., poz. 800, z późn. zm.), przepisów art. 14k–14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;
2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3. z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
   
   

W myśl art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Ww. przepisy art. 14na § 1 i § 2 Ordynacji podatkowej stosuje się z uwzględnieniem art. 33 ustawy z dnia 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy - Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2193).

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2018 r., poz. 1302, z późn. zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.