INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 2 i § 5a rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 1 grudnia 2011 r. (data wpływu 6 grudnia 2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania podatkiem VAT opłaty za bezumowne korzystanie z nieruchomości – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 6 grudnia 2011 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania podatkiem VAT opłaty za bezumowne korzystanie z nieruchomości.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca w dniu 1.09.2009 roku zawarł umowę najmu lokalu użytkowego za kwotę 4880 zł brutto – miesięczna opłata.

Z uwagi na niepłacenie czynszu przez najemcę umowę najmu Wnioskodawca rozwiązał (z zachowaniem trzymiesięcznego wypowiedzenia w dniu 1.02.2010 roku).

W dniu 30.04.2010 roku Wnioskodawca wyznaczył najemcy opłatę za bezumowne korzystanie z nieruchomości w kwocie 4880 zł.

Wnioskodawca wskazuje, że podjął wszystkie możliwe starania uniemożliwiające bezumowne korzystanie z nieruchomości. Wnioskodawca wystąpił pisemnie do najemcy o oddanie lokalu. W dniu 4.05.2010 roku Wnioskodawca wystąpił do Sądu Rejonowego z pozwem o wydanie lokalu użytkowego i o zapłatę. Drugi pozew o zapłatę Wnioskodawca skierował do Sądu Rejonowego w dniu 19.05.2011 roku.

Wnioskodawca wskazuje, iż na dzień dzisiejszy sprawa jest w trakcie rozpoznawania przez Sąd Rejonowy.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy opłata za bezumowne korzystanie z nieruchomości jest objęta podatkiem VAT...

Zdaniem Wnioskodawcy, w sytuacji, kiedy właściciel (wynajmujący) podjął wszystkie możliwe starania uniemożliwiające korzystanie z nieruchomości, opłata za bezumowne korzystanie z nieruchomości nie jest objęta podatkiem VAT. W tym przypadku podjęte zostały wszelkie możliwe starania.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust.1 ustawy z dnia 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Art. 7 ust. 1 ustawy o stanowi, iż przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Stosownie natomiast do art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust.1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
   
   

Z cyt. wyżej przepisów wynika, że przy określeniu czy miała miejsce czynność podlegająca opodatkowaniu istotne jest określenie czy wykonywano świadczenie i czy wynagrodzenie z tytułu wykonywania tego świadczenia miało być wypłacone. Analiza ww. przepisów ustawy o podatku od towarów i usług prowadzi do wniosku, że istotną cechą wynagrodzenia jest istnienie bezpośredniego związku pomiędzy usługą i otrzymana zapłatą.

Kolejnym czynnikiem decydującym o tym, czy mamy do czynienia z wynagrodzeniem, jest określenie, czy wynagrodzenie takie było należne z tytułu danego świadczenia. Czynność opodatkowana powstaje bowiem wyłącznie w związku z zaistnieniem stosunku prawnego określonego umową między stronami. Zatem wystąpić musi bezpośredni i niezbędny związek pomiędzy wykonywanymi czynnościami i wysokością otrzymanego wynagrodzenia oparty o relacje cywilnoprawne pomiędzy podmiotami.

W związku z powyższym czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności.

W przedmiotowej sprawie kwestią wymagającą interpretacji jest ustalenie czy w przedstawionym we wniosku zdarzeniu przyszłym opłata za bezumowne korzystanie z nieruchomości podlega czy też nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie przepisu art. 8 ust. 1 ww. ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.

Przystępując do rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy na wstępie należy wskazać, iż kwestie bezumownego korzystania z cudzej rzeczy regulują przepisy min. art. 224, 225 oraz art. 674 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.).

W warunkach określonych tymi przepisami właścicielowi przysługuje roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z jego rzeczy (nieruchomości). W sytuacji rozwiązania lub wygaśnięcia umowy i jej nieprzedłużenia ustaje łączący strony stosunek prawny, co powoduje po stronie korzystającego z nieruchomości obowiązek oddania przedmiotu tej umowy. Do chwili wydania tego przedmiotu zachodzi po stronie byłego najemcy tzw. bezumowne korzystanie z rzeczy. Zapłata określonej kwoty pieniężnej wiąże się w tym przypadku z prawem żądania naprawienia wynikłej dla właściciela rzeczy szkody z tytułu bezumownego używania rzeczy.

Żądane wynagrodzenie (roszczenie pieniężne) stanowi w istocie odszkodowanie. Powyższe wystąpi w sytuacji gdy po rozwiązaniu lub wygaśnięciu umowy dotyczącej korzystania z nieruchomości, nieruchomość jest nadal użytkowana wbrew woli świadczeniodawcy i bez jego zgody, a jej właściciel dochodzi odszkodowania z tytułu bezumownego korzystania z jego własności.

Jak wynika z ww. art. 224 i 225 kodeksu cywilnego w przypadku bezumownego korzystania korzystający w złej lub dobrej wierze od chwili, w której dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy obowiązany jest do wypłaty wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy, zwrotu pożytków oraz odszkodowania z powodu zużycia, pogorszenia lub utraty rzeczy. Wynagrodzeniem za korzystanie z rzeczy objęte jest wszystko, co właściciel mógłby uzyskać, gdyby odpłatnie, na podstawie odpowiedniego stosunku prawnego oddał rzecz do odpłatnego korzystania innemu podmiotowi.

O tym, czy bezumowne korzystanie z nieruchomości podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w myśl art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług, decydować będą w każdym przypadku konkretne okoliczności.

W sytuacji, gdy po zakończeniu stosunku zobowiązaniowego korzystający z nieruchomości nie chce opuścić nieruchomości, a właściciel tej nieruchomości dążąc do tego wytoczy przeciwko niemu powództwo o wydanie rzeczy, zasadne jest przyjęcie, że pomiędzy właścicielem i korzystającym bezumownie z tej nieruchomości nie istnieje żaden jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełnione są świadczenia wzajemne. Świadczenie podatnika, nieoparte na tytule prawnym, wskazującym obowiązek świadczenia usług oraz wysokość wynagrodzenia – nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Odszkodowanie wypłacone w takich okolicznościach z tego tytułu nie jest płatnością za świadczenie usługi, lecz rekompensatą za pozbawienie właściciela prawa do swobodnego dysponowania rzeczą i wynikłe z tego tytułu szkody.

Inaczej należy jednak oceniać sytuacje, gdy po zakończeniu umowy (porozumienia) dotychczasowy korzystający z nieruchomości nadal użytkuje nieruchomość za zgodą właściciela (nawet dorozumianą), płacąc z tego tytułu określone kwoty. Uwzględnić w takim przypadku należy, że jeżeli po upływie terminu oznaczonego w umowie (porozumieniu) albo w wypowiedzeniu korzystający z nieruchomości używa nadal rzecz za zgodą właściciela, poczytuje się w razie wątpliwości, że umowa o korzystanie z nieruchomości została przedłużona na czas nieoznaczony (art. 674 kodeksu cywilnego). Taka sytuacja wskazuje na kontynuację dotychczasowego stosunku zobowiązaniowego, który podlegał i dalej podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Reasumując należy stwierdzić, iż decydujące znaczenie dla opodatkowania lub nieopodatkowania bezumownego korzystania z nieruchomości po zakończeniu stosunku zobowiązaniowego mają okoliczności faktyczne. Generalnie sytuacja ta pozostaje poza opodatkowaniem podatkiem od towarów i usług. Jeżeli jednak okoliczności wskazują na dorozumiane, milczące przedłużenie umowy – czynność ta podlega opodatkowaniu jako świadczenie usług.

Z przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, że Wnioskodawca w dniu 1.09.2009 roku zawarł umowę najmu lokalu użytkowego. Z uwagi na niepłacenie czynszu przez najemcę umowę najmu Wnioskodawca rozwiązał. W dniu 30.04.2010 roku Wnioskodawca wyznaczył najemcy opłatę za bezumowne korzystanie z nieruchomości.

Wnioskodawca wskazuje, że podjął wszystkie możliwe starania uniemożliwiające bezumowne korzystanie z nieruchomości. Wnioskodawca wystąpił pisemnie do najemcy o oddanie lokalu. W dniu 4.05.2010 roku Wnioskodawca wystąpił do Sądu Rejonowego z pozwem o wydanie lokalu użytkowego i o zapłatę. Drugi pozew o zapłatę Wnioskodawca skierował do Sądu Rejonowego w dniu 19.05.2011 roku.

Wnioskodawca wskazuje, iż na dzień dzisiejszy sprawa jest w trakcie rozpoznawania przez Sąd Rejonowy.

W sprawie będącej przedmiotem wniosku występuje sytuacja, gdy pomiędzy stronami – ani wyraźnie, ani dorozumianie – nie istnieje umowa, gdyż – jak wskazał Wnioskodawca, z uwagi na niepłacenie czynszu, umowę rozwiązał. W przedmiotowej sprawie nie występuje zatem świadczenie czynności w ramach stosunku zobowiązaniowego między stronami. Z tego powodu Wnioskodawca mógł ponieść określone straty lub nie uzyskać określonych korzyści. Wnioskodawca zażądał odszkodowania, sprawę skierował do Sądu z żądaniem wydania lokalu i zapłaty odszkodowania za bezumowne korzystanie z nieruchomości.

Zatem w przedmiotowej sprawie występuje bezumowna czynność, co do której pomiędzy jej stronami nie została zawarta żadna umowa (porozumienie) wyrażająca wolę jej świadczenia. Czynność ta nie jest oparta na tytule prawnym, wskazującym obowiązek świadczenia usług oraz wysokość wynagrodzenia. Powyższe oznacza, iż do danej czynności doszło wbrew woli Wnioskodawcy. W przypadku bezumownego korzystania z cudzej rzeczy właścicielowi przysługuje roszczenie o wynagrodzenie za bezprawne korzystanie z jego własności. Zapłata określonej kwoty pieniężnej wiąże się z prawem żądania naprawienia wynikłej szkody z tytułu bezprawnego korzystania. Żądanie wynagrodzenia (roszczenie pieniężne) w swojej istocie nie stanowi należności za wykonanie usług, lecz odszkodowanie. Tym samym bezumowna czynność, na którą nie została wyrażona zgoda (ani wyraźna, ani dorozumiana), nie stanowi transakcji opodatkowanej podatkiem od towarów i usług, a żądanie z tego tytułu zapłaty nie stanowi należności za jej wykonanie.

Reasumując, w okolicznościach przedmiotowej sprawy, w przypadku otrzymania przez Wnioskodawcę odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu, odszkodowanie to nie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Zaznaczenia wymaga, że organ podatkowy jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Wnioskodawca ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Podkreślić wymaga, iż interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu, ul. Kośnego 70, 45-372 Opole, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Łodzi, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Piotrkowie Trybunalskim, ul. Wronia 65, 97-300 Piotrków Trybunalski.