Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0112-KDIL2-3.4012.345.2019.2.ZD
z 16 września 2019 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2019 r., poz. 900, z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 24 czerwca 2019 r. (data wpływu 25 czerwca 2019 r.), uzupełnionym w dniu 20 sierpnia 2019 r. oraz w dniu 22 sierpnia 2019 r., o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie stwierdzenia, czy czynności obciążania byłych najemców/dzierżawców opłatą za bezumowne korzystanie z nieruchomości podlegają opodatkowaniu VAT:

• w Sytuacji nr 1, 2, 3, 5 i 6 – jest nieprawidłowe;
• w Sytuacji nr 4 – jest prawidłowe.
  
  

UZASADNIENIE

W dniu 25 czerwca 2019 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie stwierdzenia, czy czynności obciążania byłych najemców/dzierżawców opłatą za bezumowne korzystanie z nieruchomości podlegają opodatkowaniu VAT. Wniosek uzupełniono w dniu 20 sierpnia 2019 r. o brakującą opłatę oraz w dniu 22 sierpnia 2019 r. o uwierzytelnione odpisy pełnomocnictw szczególnych (PPS-1).

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Miasto posiada osobowość prawną i jest zarejestrowanym, czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług. Miasto wykonuje zadania nałożone odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostało powołane. Zdecydowana większość z tych zadań jest realizowana przez Miasto w ramach reżimu publicznoprawnego (organ władzy publicznej, zadania własne jednostki samorządu terytorialnego, zadania zlecone z zakresu administracji rządowej). Wśród zbiorowych potrzeb wspólnoty, do zaspokajania których gmina jest zobligowana, należą m.in. sprawy ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej (art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2017 r., poz. 1875, z późn. zm.; dalej: USG). Zgodnie z art. 15 ust. 6 ustawy o podatku od towarów i usług, Miasto jest podatnikiem tego podatku w zakresie czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych. Czynnościami opodatkowanymi w przypadku Miasta jest m.in. najem/dzierżawa nieruchomości należących do Miasta. Podczas realizacji przez Miasto zadań związanych z gospodarką nieruchomościami zachodzą sytuacje, w wyniku których zdarzenie gospodarcze nie jest objęte umową cywilnoprawną (jej termin upłynął lub nie została ona jeszcze zawarta).

Sytuacja nr 1. Najemca/dzierżawca zawarł umowę najmu/dzierżawy nieruchomości z Miastem na określony okres czasu, termin obowiązywania umowy upłynął i umowa zakończyła się, najemca/dzierżawca nie złożył wniosku o zawarcie kolejnej umowy dzierżawy, ale nadal korzysta z nieruchomości, Miasto złożyło przeciwko najemcy/dzierżawcy pozew o zapłatę z tytułu bezumownego korzystania z gruntu. Sąd Rejonowy wydał nakaz zapłaty. Zasądzone należności zostały uregulowane, ale były najemca/dzierżawca nie złożył wniosku o przedłużenie terminu najmu/dzierżawy, więc Miasto wezwało najemcę/dzierżawcę do wydania nieruchomości. Wezwanie nie zostało podjęte w terminie. W Sądzie Rejonowym został złożony pozew o wydanie nieruchomości. Najemca/dzierżawca złożył w końcu wniosek o zawarcie umowy najmu/dzierżawy. Najemca/dzierżawca został obciążany za okres bezumownego korzystania z gruntu. Miasto ostatecznie podpisało nową umowę z najemcą/dzierżawcą.

Sytuacja nr 2. Najemca/dzierżawca zawarł umowę najmu/dzierżawy nieruchomości z Miastem na określony okres czasu, termin obowiązywania umowy upłynął i umowa zakończyła się, więc były najemca/dzierżawca złożył wniosek o przedłużenie terminu najmu/dzierżawy. W związku z zaległościami w opłatach za czynsz wniosek został rozpatrzony negatywnie. Miasto wyznaczyło termin przejęcia nieruchomości. Nieruchomość nie została przejęta w terminie, więc Miasto wyznaczyło kolejny termin przejęcia nieruchomości. Przed upływem tego kolejnego terminu najemca/dzierżawca poinformował o spłacie zadłużenia i ponownie wystąpił z wnioskiem o zawarcie kolejnej umowy dzierżawy. Do czasu zawarcia nowej umowy najmu/dzierżawy najemca/dzierżawca był obciążany za okres bezumownego korzystania z gruntu. Miasto ostatecznie podpisało nową umowę z najemcą/dzierżawcą.

Sytuacja nr 3. Najemca/dzierżawca zawarł umowę najmu/dzierżawy nieruchomości z Miastem na określony okres czasu, termin obowiązywania umowy upłynął i umowa zakończyła się, były najemca/dzierżawca nie złożył wniosku o zawarcie kolejnej umowy dzierżawy, ale nadal korzystał z nieruchomości. Miasto wyznaczyło termin przejęcia nieruchomości. W związku z niewydaniem gruntu w wyznaczonym terminie zostało naliczone wynagrodzenie za bezumowne korzystanie. Miasto wyznaczyło nowy termin wydania gruntu. W związku z niewydaniem gruntu sprawę skierowano na drogę postępowania sądowego w celu wydania gruntu. Grunt ostatecznie został wydany. Sytuacja nr 4. Osoba fizyczna/prawna korzysta z nieruchomości stanowiącej własność Miasta nie posiadając umowy najmu/dzierżawy z Miastem. W wyniku inwentaryzacji (przeglądu nieruchomości) Miasto uzyskuje informację o bezumownym wykorzystywaniu nieruchomości i obciąża osobę fizyczną/prawną karą za bezumowne korzystanie z nieruchomości. Następnie osoba fizyczna/prawna składa wniosek o oddanie nieruchomości w najem/dzierżawę. Wniosek zostaje rozpatrzony przychylnie i zostaje podpisana umowa najmu/dzierżawy.

Sytuacja nr 5. Najemca/dzierżawca zawarł umowę najmu/dzierżawy nieruchomości z Miastem na określony okres czasu, termin obowiązywania umowy upłynął i umowa zakończyła się, więc najemca/dzierżawca złożył wniosek o przedłużenie terminu najmu/dzierżawy, ale dopiero po kilku miesiącach od momentu zakończenia umowy. Miasto wyraziło zgodę i została podpisana nowa umowa najmu/dzierżawy. Miasto obciążyło najemcę/dzierżawcę za okres bezumownego korzystania z nieruchomości.

Sytuacja nr 6. Najemca/dzierżawca zawarł umowę najmu/dzierżawy nieruchomości z Miastem na określony okres czasu, termin obowiązywania umowy upłynął i umowa zakończyła się, więc najemca/dzierżawca złożył wniosek o przedłużenie terminu najmu/dzierżawy. Miasto odmówiło zawarcia kolejnej umowy. Były najemca/dzierżawca obecnie nadal zajmuje tą nieruchomość mimo faktu, że Miasto się na to nie godzi. Miasto nie zamierza zawrzeć nowej umowy z byłym najemcą/dzierżawcą i będzie podejmowało czynności mające na celu przejęcie nieruchomości (w tym skierowanie sprawy na drogę postępowania sądowego w celu wydania gruntu jeśli były najemca/dzierżawca nie wyda nieruchomości). Miasto obciąża byłego najemcę/dzierżawcę za bezumowne korzystanie z nieruchomości.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania:

1. Czy środki, jakie Miasto otrzymuje od byłego najemcy/dzierżawcy za okres bezumownego korzystania z nieruchomości, o którym mowa w Sytuacji nr 1 podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług?
2. Czy środki jakie Miasto otrzymuje od byłego najemcy/dzierżawcy za okres bezumownego korzystania z nieruchomości, o którym mowa w Sytuacji nr 2 podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług?
3. Czy środki jakie Miasto otrzymuje od byłego najemcy/dzierżawcy za okres bezumownego korzystania z nieruchomości, o którym mowa w Sytuacji nr 3 podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług?
4. Czy środki jakie Miasto otrzymuje od byłego najemcy/dzierżawcy za okres bezumownego korzystania z nieruchomości, o którym mowa w Sytuacji nr 4 podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług?
5. Czy środki, jakie Miasto otrzymuje od byłego najemcy/dzierżawcy z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości, o którym mowa w Sytuacji nr 5 podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług?
6. Czy środki, jakie Miasto otrzymuje od byłego najemcy/dzierżawcy z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości, o którym mowa w Sytuacji nr 6 podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług?
   
   

Zdaniem Wnioskodawcy:

Ad 1-6.

W przedstawionych sytuacjach środki, które otrzyma Miasto od najemców/dzierżawców (byłych najemców/dzierżawców) z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług z uwagi na brak przyzwolenia Miasta na korzystanie z nieruchomości, w związku z tym nie dochodzi do świadczenia usługi zgodnie z art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2018 r., poz. 2174, z późn. zm.; dalej – ustawa o VAT). Bezumowność użytkowania danej nieruchomości oznacza, że do tej czynności, tj. użytkowania, dochodzi wbrew woli właściciela tej nieruchomości. Ma to miejsce, gdy pomiędzy właścicielem a korzystającym bezumownie z nieruchomości nie istnieje żaden stosunek prawny (umowa pisemna ani dorozumiana), w ramach którego miałyby być spełnione świadczenia wzajemne. W przypadku bezumownego korzystania z cudzej własności – bez jednoczesnej zgody właściciela na korzystanie z niej – właścicielowi przysługuje roszczenie zapłaty określonej kwoty pieniężnej jako naprawy szkody za korzystanie z nieruchomości bez tytułu prawnego. Jeżeli właściciel nieruchomości dąży do odzyskania lokalu, wówczas trzeba przyjąć, że pomiędzy właścicielem i korzystającym bezumownie z tej nieruchomości nie istnieje żaden ani jawny, ani domniemany stosunek prawny, w ramach którego spełnione są świadczenia wzajemne.

W przypadku bezumownego korzystania z cudzej własności – bez jednoczesnej zgody właściciela na korzystanie z niej – właścicielowi przysługuje roszczenie zapłaty określonej kwoty pieniężnej jako naprawy szkody z tytułu bezpodstawnego korzystania z nieruchomości i jeżeli Miasto otrzyma takie „odszkodowanie”, to przychód ten nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem o towarów i usług. Analogiczne stanowisko zostało przedstawione przez Dyrektora KIS w interpretacji indywidualnej z dnia 28 lutego 2019 r., sygn. 0115-KDIT1-1.4012.920.2018.2.MN. Należy również wskazać, że nie można mówić o odpłatnym świadczeniu usług w rozumieniu art. 8 ustawy o VAT w sytuacji, kiedy stosunek zobowiązaniowy łączący strony (umowa najmu/dzierżawy) ustał, a strony nie wyraziły, w sposób ustalony w uprzednio łączącej je umowie, woli co do kontynuowania tego stosunku. Korzystanie przez byłego najemcę/dzierżawcę z nieruchomości po wygaśnięciu umowy najmu/dzierżawy wbrew jednoznacznie wyrażonej woli jego właściciela w sferze prawa cywilnego jest czynem niedozwolonym w rozumieniu art. 415 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2018 r., poz. 1025, z późn. zm.), rodzącym uszczerbek w dobrach materialnych – szkodę właściciela gruntu. Po stronie właściciela gruntu powstaje zatem roszczenie do użytkownika o wyrównanie szkody. Z momentem więc rozwiązania umowy dzierżawy pomiędzy właścicielem, a korzystającym bezumownie z gruntu nie istnieje żaden, nawet dorozumiany stosunek umowny, z którego świadczenia miałyby charakter usługi (por. wyrok WSA w Warszawie z 24 lipca 2015 r., sygn. akt III SA/Wa 231/15 – prawomocny).

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego w zakresie:

• braku opodatkowania czynności obciążania byłych najemców/dzierżawców opłatą za bezumowne korzystanie z nieruchomości w Sytuacji nr 1, 2, 3, 5 i 6 – jest nieprawidłowe,
• braku opodatkowania czynności obciążania byłych najemców/dzierżawców opłatą za bezumowne korzystanie z nieruchomości w Sytuacji nr 4 – jest prawidłowe.
  
  

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2018 r., poz. 2174, z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Jak stanowi art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Natomiast przez świadczenie usług, na mocy art. 8 ust. 1 ustawy, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej,
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji,
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
   
   

Analiza treści art. 8 ust. 1 ustawy wskazuje na bardzo szerokie pojęcie świadczenia usług obejmujące różnego rodzaju świadczenia niebędące dostawą towarów w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od towarów i usług. Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy).

Zauważyć również należy, że usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym.

Zatem czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Powyższa analiza prowadzi do wniosku, że istotną cechą wynagrodzenia jest istnienie bezpośredniego związku pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług i otrzymaną zapłatą.

W tym miejscu wskazać, że kwestia odpłatności była wielokrotnie przedmiotem rozstrzygnięć Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

W wyroku z dnia 15 lipca 1982 r. w sprawie C-89/81 Hong-Kong Trade Development Council, TSUE stwierdził, że wskazane w sprawie czynności podlegają opodatkowaniu jedynie wtedy, gdy zostały wykonane odpłatnie. Analizując głębiej ten problem Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z dnia 8 marca 1988 r. w sprawie Apple and Pear Development Council stwierdził, że czynność można uznać za dokonaną odpłatnie, gdy istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi, a ponadto odpłatność za otrzymane świadczenie (towar lub usługę pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miałaby być opodatkowana tym podatkiem).

Pojęcie „odpłatności” pojawiło się również w orzeczeniu z dnia 5 lutego 1981 r. C-154/80, które zapadło na tle przepisów I Dyrektywy VAT z dnia 11 kwietnia 1967 r. w sprawie harmonizacji przepisów Państw Członkowskich w zakresie podatków obrotowych (67/227/EWEC). Trybunał wskazał, że termin „zapłata” stanowi integralną część przepisów prawa wspólnotowego, które nie odwołuje się do prawa państw członkowskich dla ustalenia jego znaczenia i zakresu. Stąd też wykładnia tego wyrażenia nie może być pozostawiona dyskrecjonalnemu władztwu każdego państwa członkowskiego. Ponadto Trybunał przypomniał, że świadczenie podlega opodatkowaniu jedynie w wypadku, gdy podstawę opodatkowania stanowi świadczenie wzajemne otrzymane przez świadczącego usługę. Musi również istnieć możliwość wyrażenia w pieniądzu wartości tego świadczenia wzajemnego. W końcu – jak wskazał Trybunał – świadczenie wzajemne musi stanowić pewną wartość subiektywną, gdyż podstawą opodatkowania jest świadczenie wzajemne rzeczywiście otrzymane, nie natomiast wartość otrzymana według kryteriów obiektywnych.

Na uwagę zasługuje również orzeczenie w sprawie C-16/93 pomiędzy R. J. Tolsma a Inspecteur der Omzetbelasting Leeuwarden (Holandia), gdzie Trybunał zauważył, że czynność „podlega opodatkowaniu wyłącznie wtedy, gdy istnieje związek prawny między usługodawcą i usługobiorcą, w ramach którego następuje świadczenie wzajemne, przy czym wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy”.

W dorobku orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej przyjmuje się, że odpłatność ma miejsce wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem, przy czym wynagrodzenie jakkolwiek musi być wyrażone w pieniądzu, to jednak nie musi być w tej formie dokonane. Należy podkreślić, że na gruncie przepisów o podatku od towarów i usług bez znaczenia pozostaje to, czy kwota uzyskanego wynagrodzenia (cena) została skalkulowana tak, że stanowi tylko koszt wytworzenia towaru lub wykonania usługi, czy została powiększona także o zysk sprzedającego. Skoro przepisy nie określają formy zapłaty za świadczoną usługę, należy uznać, że zobowiązanie usługobiorcy może mieć postać świadczenia nie tylko określonej sumy pieniędzy, ale także świadczenie innej usługi (usługi wzajemnej). Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Ponadto, aby dana czynność (świadczenie) podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT, musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą a świadczeniem wzajemnym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia.

Odpłatność określana jest przez strony umowy i jeśli strony ustalą zapłatę, wówczas wykonane świadczenie staje się odpłatne. W przypadku istnienia świadczenia wzajemnego otrzymanego przez świadczącego usługę, należy uznać czynności wykonywane w ramach zawartej umowy za odpłatne świadczenie usług określone w art. 8 ust. 1 ustawy, podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Wobec powyższego, dostawa towarów lub świadczenie usług podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wtedy, gdy są wykonane odpłatnie, oraz gdy pomiędzy dostawcą towaru lub świadczącym usługę i ich beneficjentem (odbiorcą) istnieje jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełniane są świadczenia wzajemne.

Ponadto zauważyć należy, że aby dana czynność była opodatkowana podatkiem od towarów i usług, musi być wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem jest podatnikiem podatku od towarów i usług.

Zgodnie z przepisem art. 15 ust. 1 ustawy, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Działalność gospodarcza – według art. 15 ust. 2 ustawy – obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Stosownie do art. 15 ust. 6 ustawy – nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

Oznacza to, że organ będzie uznany za podatnika podatku od towarów i usług w dwóch przypadkach, tj. gdy wykonuje czynności inne niż te, które mieszczą się w ramach jego zadań oraz, gdy wykonuje czynności mieszczące się w ramach jego zadań, ale czyni to na podstawie umów cywilnoprawnych.

Z okoliczności sprawy wynika, że Wnioskodawca (Miasto) posiada osobowość prawną i jest zarejestrowanym, czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług. Podczas realizacji przez Miasto zadań związanych z gospodarką nieruchomościami zachodzą sytuacje, w wyniku których zdarzenie gospodarcze nie jest objęte umową cywilnoprawną (jej termin upłynął lub nie została ona jeszcze zawarta). Sytuacja nr 1. Najemca/dzierżawca zawarł umowę najmu/dzierżawy nieruchomości z Miastem na określony okres czasu, termin obowiązywania umowy upłynął i umowa zakończyła się, najemca/dzierżawca nie złożył wniosku o zawarcie kolejnej umowy dzierżawy, ale nadal korzysta z nieruchomości, Miasto złożyło przeciwko najemcy/dzierżawcy pozew o zapłatę z tytułu bezumownego korzystania z gruntu. Sąd Rejonowy wydał nakaz zapłaty. Zasądzone należności zostały uregulowane, ale były najemca/dzierżawca nie złożył wniosku o przedłużenie terminu najmu/dzierżawy, więc Miasto wezwało najemcę/dzierżawcę do wydania nieruchomości. Wezwanie nie zostało podjęte w terminie. W Sądzie Rejonowym został złożony pozew o wydanie nieruchomości. Najemca/dzierżawca złożył w końcu wniosek o zawarcie umowy najmu/dzierżawy. Najemca/dzierżawca został obciążany za okres bezumownego korzystania z gruntu. Miasto ostatecznie podpisało nową umowę z najemcą/dzierżawcą. Sytuacja nr 2. Najemca/dzierżawca zawarł umowę najmu/dzierżawy nieruchomości z Miastem na określony okres czasu, termin obowiązywania umowy upłynął i umowa zakończyła się, więc były najemca/dzierżawca złożył wniosek o przedłużenie terminu najmu/dzierżawy. W związku z zaległościami w opłatach za czynsz wniosek został rozpatrzony negatywnie. Miasto wyznaczyło termin przejęcia nieruchomości. Nieruchomość nie została przejęta w terminie, więc Miasto wyznaczyło kolejny termin przejęcia nieruchomości. Przed upływem tego kolejnego terminu najemca/dzierżawca poinformował o spłacie zadłużenia i ponownie wystąpił z wnioskiem o zawarcie kolejnej umowy dzierżawy. Do czasu zawarcia nowej umowy najmu/dzierżawy najemca/dzierżawca był obciążany za okres bezumownego korzystania z gruntu. Miasto ostatecznie podpisało nową umowę z najemcą/dzierżawcą. Sytuacja nr 3. Najemca/dzierżawca zawarł umowę najmu/dzierżawy nieruchomości z Miastem na określony okres czasu, termin obowiązywania umowy upłynął i umowa zakończyła się, były najemca/dzierżawca nie złożył wniosku o zawarcie kolejnej umowy dzierżawy, ale nadal korzystał z nieruchomości. Miasto wyznaczyło termin przejęcia nieruchomości. W związku z niewydaniem gruntu w wyznaczonym terminie zostało naliczone wynagrodzenie za bezumowne korzystanie. Miasto wyznaczyło nowy termin wydania gruntu. W związku z niewydaniem gruntu sprawę skierowano na drogę postępowania sądowego w celu wydania gruntu. Grunt ostatecznie został wydany. Sytuacja nr 4. Osoba fizyczna/prawna korzysta z nieruchomości stanowiącej własność Miasta nie posiadając umowy najmu/dzierżawy z Miastem. W wyniku inwentaryzacji (przeglądu nieruchomości) Miasto uzyskuje informację o bezumownym wykorzystywaniu nieruchomości i obciąża osobę fizyczną/prawną karą za bezumowne korzystanie z nieruchomości. Następnie osoba fizyczna/prawna składa wniosek o oddanie nieruchomości w najem/dzierżawę. Wniosek zostaje rozpatrzony przychylnie i zostaje podpisana umowa najmu/dzierżawy. Sytuacja nr 5. Najemca/dzierżawca zawarł umowę najmu/dzierżawy nieruchomości z Miastem na określony okres czasu, termin obowiązywania umowy upłynął i umowa zakończyła się, więc najemca/dzierżawca złożył wniosek o przedłużenie terminu najmu/dzierżawy, ale dopiero po kilku miesiącach od momentu zakończenia umowy. Miasto wyraziło zgodę i została podpisana nowa umowa najmu/dzierżawy. Miasto obciążyło najemcę/dzierżawcę za okres bezumownego korzystania z nieruchomości. Sytuacja nr 6. Najemca/dzierżawca zawarł umowę najmu/dzierżawy nieruchomości z Miastem na określony okres czasu, termin obowiązywania umowy upłynął i umowa zakończyła się, więc najemca/dzierżawca złożył wniosek o przedłużenie terminu najmu/dzierżawy. Miasto odmówiło zawarcia kolejnej umowy. Były najemca/dzierżawca obecnie nadal zajmuje tą nieruchomość mimo faktu, że Miasto się na to nie godzi. Miasto nie zamierza zawrzeć nowej umowy z byłym najemcą/dzierżawcą i będzie podejmowało czynności mające na celu przejęcie nieruchomości (w tym skierowanie sprawy na drogę postępowania sądowego w celu wydania gruntu jeśli były najemca/dzierżawca nie wyda nieruchomości). Miasto obciąża byłego najemcę/dzierżawcę za bezumowne korzystanie z nieruchomości.

W przedmiotowej sprawie wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą kwestii ustalenia, czy środki, jakie otrzymuje on od byłych najemców/dzierżawców za okres bezumownego korzystania z nieruchomości podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w określonych wyżej sytuacjach.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega konkretna czynność (dostawa towaru lub usługa), a nie zapłata.

Z kolei, przystępując do rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy należy wskazać, że zarówno ustawa, jak i przepisy wykonawcze do niej nie definiują pojęcia „bezumowne korzystanie”. Kwestie związane z bezumownym korzystaniem z cudzej rzeczy regulują przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2019 r., poz. 1145).

Zgodnie z art. 222 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego, właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą. Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń.

Na podstawie art. 224 § 1 Kodeksu cywilnego, samoistny posiadacz w dobrej wierze nie jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i nie jest odpowiedzialny ani za jej zużycie, ani za jej pogorszenie lub utratę. Nabywa własność pożytków naturalnych, które zostały od rzeczy odłączone w czasie jego posiadania, oraz zachowuje pobrane pożytki cywilne, jeżeli stały się w tym czasie wymagalne.

Jednakże od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy. Obowiązany jest zwrócić pobrane od powyższej chwili pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył (art. 224 § 2 Kodeksu cywilnego).

Na podstawie art. 225 Kodeksu cywilnego, obowiązki samoistnego posiadacza w złej wierze względem właściciela są takie same jak obowiązki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, w której ten dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy. Jednakże samoistny posiadacz w złej wierze obowiązany jest nadto zwrócić wartość pożytków, których z powodu złej gospodarki nie uzyskał, oraz jest odpowiedzialny za pogorszenie i utratę rzeczy, chyba że rzecz uległaby pogorszeniu lub utracie także wtedy, gdyby znajdowała się w posiadaniu uprawnionego.

Zgodnie z dyspozycją art. 230 Kodeksu cywilnego, przepisy dotyczące roszczeń właściciela przeciwko samoistnemu posiadaczowi o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, o zwrot pożytków lub o zapłatę ich wartości oraz o naprawienie szkody z powodu pogorszenia lub utraty rzeczy, jak również przepisy dotyczące roszczeń samoistnego posiadacza o zwrot nakładów na rzecz, stosuje się odpowiednio do stosunku między właścicielem rzeczy a posiadaczem zależnym, o ile z przepisów regulujących ten stosunek nie wynika nic innego.

Stosownie do art. 336 Kodeksu cywilnego, posiadaczem rzeczy jest zarówno ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel (posiadacz samoistny), jak i ten, kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą (posiadacz zależny).

Artykuł 674 Kodeksu cywilnego stanowi, że jeżeli po upływie terminu oznaczonego w umowie albo w wypowiedzeniu najemca używa nadal rzeczy za zgodą wynajmującego, poczytuje się w razie wątpliwości, że najem został przedłużony na czas nieoznaczony.

Z ww. regulacji wynika, że w sytuacji wytoczenia powództwa – przeciwko samoistnemu posiadaczowi w złej wierze – jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy oraz jest odpowiedzialny za jej stan. Ponadto, spoczywa na nim obowiązek zwrotu pobranych od powyższej chwili pożytków, których nie zużył, jak również winny jest uiścić wartość tych, które zużył.

Podkreślenia wymaga również, że przepisy podatkowe nie definiują pojęcia odszkodowania. Zatem w tym zakresie należy posiłkować się przepisami prawa cywilnego. Na gruncie prawa cywilnego odszkodowanie za doznaną szkodę majątkową lub niemajątkową uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody. Ponadto między zdarzeniem a zaistniałą w jego wyniku szkodą musi istnieć związek przyczynowy.

Zgodnie z treścią art. 471 Kodeksu cywilnego, dłużnik zobowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

W tym miejscu zauważyć należy, że o tym, czy bezumowne korzystanie z nieruchomości podlega opodatkowaniu na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, decydować muszą w każdym przypadku konkretne okoliczności.

Kluczową kwestią jest istnienie zgody (choćby dorozumianej) na użytkowanie przez np. nierzetelnego posiadacza, bądź czynienie jakichkolwiek kroków przez uprawniony podmiot celem odzyskania tejże nieruchomości, w przypadku braku takiej zgody.

W przypadku wystąpienia przeciwko podmiotowi korzystającemu z określonej rzeczy bez tytułu prawnego, np. z powództwem sądowym celem wyegzekwowania tejże nieruchomości – nie można powiedzieć, że pomiędzy stronami zdarzenia istnieje określony stosunek prawny – jawny czy też dorozumiany – skutkujący realizacją wzajemnych świadczeń. W takiej sytuacji świadczenie podatnika, nieoparte na tytule prawnym, wskazującym obowiązek świadczenia usług jak i wynagrodzenie za to świadczenie – nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Odszkodowanie wypłacone w takich okolicznościach z tego tytułu nie jest płatnością za świadczenie usługi, lecz rekompensatą za pozbawienie właściciela prawa do swobodnego dysponowania nieruchomością i wynikłe z tego tytułu szkody, zgodnie z art. 471 Kodeksu cywilnego.

Inaczej należy jednak oceniać sytuację, gdy po zakończeniu umowy dotychczasowy użytkownik (np. najemca/dzierżawca) nadal użytkuje nieruchomość za zgodą właściciela (nawet dorozumianą) płacąc z tego tytułu określone kwoty, a także sytuację, kiedy właściciel rzeczy (np. nieruchomości) – z różnych względów – toleruje sytuację, w której przy braku formalnego stosunku prawnego, inny podmiot korzysta z należącej do niego rzeczy. Uwzględnić w takim przypadku należy, że zgodnie z art. 674 Kodeksu cywilnego, jeżeli po upływie terminu oznaczonego w umowie albo w wypowiedzeniu najemca używa nadal rzecz za zgodą wynajmującego, poczytuje się w razie wątpliwości, że najem został przedłużony na czas nieoznaczony.

W tych okolicznościach wynagrodzenie otrzymane przez właściciela z tytułu bezumownego korzystania z rzeczy spełnia definicję świadczenia usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy i na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W konsekwencji należy stwierdzić, że decydujące znaczenie dla opodatkowania lub wyłączenia od opodatkowania bezumownego korzystania z nieruchomości po zakończeniu stosunku zobowiązaniowego mają okoliczności faktyczne. Generalnie sytuacja ta pozostaje poza opodatkowaniem podatkiem od towarów i usług. Jeżeli jednak okoliczności wskazują na dorozumiane, milczące przedłużenie stosunku zobowiązaniowego, w ramach którego użytkowana była nieruchomość – czynność ta podlega opodatkowaniu jako świadczenie usług. Zatem, stwierdzić należy, że w zakresie w jakim otrzymana należność stanowi wynagrodzenie za świadczoną usługę podlega ona opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, w sytuacji natomiast, gdy otrzymano świadczenie będące odszkodowaniem, to nie podlega ono regulacjom ustawy o podatku od towarów i usług, a tym samym nie podlega opodatkowaniu tym podatkiem.

Przechodząc do analizy przedmiotowej sprawy, mając na uwadze przedstawiony we wniosku opis sprawy w odniesieniu do Sytuacji nr 1 stwierdzić należy, że Wnioskodawca tolerował powstałą sytuacją, tj. korzystanie z nieruchomości będącej własnością Miasta po zakończeniu trwania umowy najmu/dzierżawy. Z opisu sprawy wynika, że Miasto złożyło przeciwko najemcy/dzierżawcy pozew o zapłatę z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości, co świadczy o tym, że wysiłki Miasta skierowane były w kierunku uregulowania należności z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości. Co prawda, Zainteresowany wystąpił do sądu z wnioskiem o wydanie nieruchomości, jednak nie doprowadziło to do ostatecznego odzyskania nieruchomości, ale zawarta została nowa umowa najmu/dzierżawy z najemcą/dzierżawcą. Powyższe prowadzi do wniosku, że Wnioskodawca dążył do prawnego uregulowania stanu korzystania z nieruchomości, a nie do jej odzyskania, a zatem wyrażał on zgodę na używanie tej nieruchomości przez najemcę/dzierżawcę.

Analizując informacje zawarte w opisie sprawy, dotyczące Sytuacji nr 2, stwierdzić należy, że w tym przypadku również mamy do czynienia z nieformalną zgodą na korzystanie z nieruchomości, bowiem Miasto tolerowało stan bezumownego korzystania i oprócz dwukrotnego wyznaczenia terminu przejęcia nieruchomości nie czyniło innych starań mających na celu odzyskanie nieruchomości, z wniosku nie wynika również, aby Wnioskodawca podjął w tym celu jakiekolwiek kroki prawne. Przeciwnie – przed upływem drugiego terminu przejęcia nieruchomości najemca/dzierżawca wystąpił z wnioskiem o zawarcie nowej umowy najmu/dzierżawy, która ostatecznie została zawarta. Tym samym stwierdzić należy, że pomiędzy stronami istniał określony stosunek prawny o charakterze umownym – dorozumiany – skutkujący realizacją wzajemnych świadczeń.

Natomiast, jak wynika z opisu sprawy, w Sytuacji nr 3, po wygaśnięciu umowy najmu/dzierżawy, z uwagi na fakt, że najemca/dzierżawca nie złożył wniosku o zawarcie kolejnej umowy, ale nadal korzystał z nieruchomości, Miasto wyznaczyło termin przejęcia nieruchomości. W związku z niewydaniem gruntu w wyznaczonym terminie zostało naliczone wynagrodzenie za bezumowne korzystanie. Miasto wyznaczyło nowy termin wydania gruntu. W związku z niewydaniem gruntu Wnioskodawca skierował sprawę na drogę postępowania sądowego w celu wydania nieruchomości i grunt ostatecznie został wydany. W tym przypadku stwierdzić zatem należy, że dopiero od momentu wystąpienia przez Wnioskodawcę do sądu z pozwem o wydanie gruntu mamy do czynienia z bezumownym korzystaniem z tego gruntu bez zgody Zainteresowanego. Wystąpienie przez Wnioskodawcę na drogę sądową z pozwem o wydanie ww. nieruchomości oznacza, że podjął on działania mające na celu bezwzględne odzyskanie nieruchomości. Dopiero w takich okolicznościach (wystąpienie z powództwem o wydanie gruntu) uznać należy, że Zainteresowany nie toleruje sytuacji, w której najemca/dzierżawca nie przekazuje dobrowolnie nieruchomości i zmuszony jest do podjęcia ww. działań, a więc nie wyraża zgody (ani wyraźnej, ani dorozumianej) na korzystanie z niej. Bezumowne korzystanie z gruntu przez najemcę/dzierżawcę bez zgody Wnioskodawcy, w okresie następującym po wystąpieniu przez Zainteresowanego do sądu z pozwem o wydanie ww. nieruchomości, nie jest zatem świadczeniem usług, o których mowa w art. 8 ust. 1 ustawy, ponieważ Wnioskodawca podjął kroki celem odzyskania tego gruntu poprzez ww. działanie. Od momentu wystąpienia z powództwem wobec najemcy/dzierżawcy zajmującego nieruchomość wbrew woli Zainteresowanego, uznać należy, że pomiędzy właścicielem i korzystającym bezumownie z lokalu nie istnieje żaden jawny lub dorozumiany stosunek prawny, w ramach którego spełnione są świadczenia wzajemne. Natomiast do momentu skierowania pozwu do sądu o wydanie gruntu, użytkowanie nieruchomości odbywało się za domniemaną, dorozumianą zgodą Miasta, bowiem w związku z niewydaniem gruntu naliczona została opłata za bezumowne korzystanie z nieruchomości. Takie świadczenie pieniężne za korzystanie z nieruchomości, tj. gruntu, bez tytułu prawnego, naliczone po wygaśnięciu umowy najmu/dzierżawy jest w rzeczywistości wynagrodzeniem za świadczoną usługę, dającą wypłacającemu je, wyraźne i bezpośrednie korzyści w postaci możliwości korzystania w oznaczonym zakresie z nieruchomości. W kontekście powyższych wyjaśnień w odniesieniu do Sytuacji nr 3, z uwagi na fakt, że w ocenie Wnioskodawcy czynność ta w ogóle nie podlega VAT – stanowisko to należało ocenić całościowo jako nieprawidłowe.

Odnosząc się z kolei do Sytuacji nr 4, zauważyć należy, że – jak wskazał Wnioskodawca – w wyniku inwentaryzacji (przeglądu nieruchomości) uzyskał on informację o bezumownym wykorzystywaniu nieruchomości i obciążył osobę fizyczną/prawną karą za bezumowne korzystanie z nieruchomości. Następnie osoba fizyczna/prawna złożyła wniosek o oddanie nieruchomości w najem/dzierżawę, a wniosek ten został rozpatrzony przychylnie i Miasto podpisało umowę najmu/dzierżawy z tą osobą. Analizując ten przypadek wskazać należy, że skoro osoba fizyczna/prawna korzystała z nieruchomości bez wiedzy i zgody jej właściciela – Miasta, zasadne jest przyjęcie, że pomiędzy Miastem i korzystającym bezumownie z tej nieruchomości nie istniał żaden jawny lub dorozumiany stosunek umowny, w ramach którego spełnione były świadczenia wzajemne. W opisanej sytuacji podstawowe znaczenie miał fakt, że Wnioskodawca do dnia inwentaryzacji (przeglądu nieruchomości) nie posiadał wiedzy o tym, że nieruchomość ta była wykorzystywana bezumownie (bezprawnie). W tej sytuacji nie jest możliwe świadome wykonywanie usługi tolerowania czynności lub sytuacji z mocą wsteczną, w przypadku, gdy świadczący nie wie, że taką usługę wykonuje. Ewentualna zgoda Miasta na korzystanie z nieruchomości wcześniej zajmowanej bezprawnie, tworzy stosunek prawny między stronami na przyszłość. Zatem otrzymane przez Wnioskodawcę wynagrodzenie – „kara za bezumowne korzystanie z nieruchomości” naliczone w wyniku dokonanej inwentaryzacji (przeglądu nieruchomości) do momentu uzyskania informacji o bezumownym wykorzystywaniu nieruchomości nie stanowi wynagrodzenia z tytułu świadczenia jakichkolwiek usług. Wynagrodzenie to bowiem dotyczy okresu przed uzyskaniem wiedzy Wnioskodawcy o bezumownym korzystaniu, a tym samym okresu, w którym Miasto nie miało możliwości świadomego wykonywania usługi tolerowania czynności lub sytuacji. Bez wpływu na rozstrzygnięcie tej kwestii pozostaje późniejsze podpisanie z ww. osobą umowy najmu/dzierżawy, a więc wyrażenie zgody na korzystanie z tej nieruchomości, gdyż zgoda Zainteresowanego na korzystanie z nieruchomości wcześniej zajmowanej bezprawnie, tworzy stosunek prawny między stronami na przyszłość i nie może skutkować uznaniem wyrażenia zgody wstecz.

Natomiast przechodząc do kwestii stwierdzenia, czy czynności obciążania byłych najemców/dzierżawców opłatą za bezumowne korzystanie z nieruchomości w Sytuacji nr 5 podlegają opodatkowaniu VAT, zauważyć należy, że z wniosku nie wynika, aby Wnioskodawca podjął jakiekolwiek kroki w celu odzyskania nieruchomości po zakończeniu umowy najmu/dzierżawy. Przeciwnie, po wygaśnięciu ww. umowy, najemca/dzierżawca użytkował nieruchomość przez kilka miesięcy, po czym złożył wniosek o zawarcie nowej umowy, na co Zainteresowany wyraził zgodę. Zatem, w analizowanej sytuacji, Miasto wyrażało nieformalną zgodę na korzystanie z nieruchomości. W przedstawionych okolicznościach Wnioskodawca tolerował stan bezumownego korzystania z nieruchomości i nie czynił starań mających na celu jej odzyskanie.

Z kolei stan faktyczny zakreślony pytaniem oznaczonym we wniosku nr 6 dotyczy sytuacji, w której termin obowiązywania umowy najmu/dzierżawy upłynął, jednak były najemca/dzierżawca nadal zajmuje tę nieruchomość. Miasto nie zamierza zawrzeć nowej umowy z byłym najemcą/dzierżawcą i będzie podejmowało czynności mające na celu przejęcie nieruchomości (w tym skierowanie sprawy na drogę postępowania sądowego w celu wydania gruntu jeśli były najemca/dzierżawca nie wyda nieruchomości). W tym stanie rzeczy mamy do czynienia z nieformalną zgodą na korzystanie z nieruchomości. Miasto toleruje bowiem sytuację, w której przy braku formalnego stosunku prawnego były najemca/dzierżawca korzysta z należącej do Wnioskodawcy nieruchomości. Miasto nie podjęło bowiem żadnych działań celem odzyskania nieruchomości, pomimo, że deklaruje brak zgody na zajmowanie nieruchomości oraz zamiar podjęcia czynności w celu przejęcia nieruchomości (w tym wystąpienia z powództwem o wydanie nieruchomości). Najistotniejsze w tym przypadku są bowiem faktycznie dokonane, a nie jedynie deklarowane lub zamierzone działania podejmowane przez Zainteresowanego.

Podsumowując, mając na uwadze powyższe, stwierdzić należy, że w opisanych we wniosku przypadkach wskazanych jako Sytuacja nr 1, 2, 5 i 6 oraz w Sytuacji nr 3 – do momentu wystąpienia do sądu z pozwem o wydanie gruntu, pomiędzy stronami istnieje określony stosunek prawny o charakterze umownym – dorozumiany – skutkujący realizacją wzajemnych świadczeń. Stwierdzić bowiem należy, że wolą Wnioskodawcy jako właściciela nieruchomości, bezumownie wykorzystywanych przez najemców/dzierżawców było/jest udostępnianie im tych nieruchomości, wprawdzie nie jawne, na podstawie zawartej pomiędzy stronami umowy cywilnoprawnej, lecz właśnie dorozumiane, polegające na tolerowaniu przez Wnioskodawcę zaistniałej sytuacji.

Zatem w niniejszej sprawie zastosowanie znajdzie art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy, gdzie przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumieć należy tolerowanie zaistniałej sytuacji.

Tym samym, w okolicznościach przedmiotowej sprawy, w Sytuacji nr 1, 2, 5 i 6 oraz w Sytuacji nr 3 – do momentu wystąpienia do sądu z pozwem o wydanie gruntu, bezumowna czynność, dokonywana za dorozumianą zgodą Wnioskodawcy, stanowi transakcję podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, a uzyskana zapłata z tego tytułu stanowi należność za jej wykonanie.

W związku z powyższym bezumowne korzystanie przez najemców/dzierżawców z nieruchomości, za które Miasto pobiera opłaty w Sytuacjach oznaczonych nr 1, 2, 5 i 6 oraz w Sytuacji nr 3 – do momentu wystąpienia do sądu z pozwem o wydanie gruntu, podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Natomiast w odniesieniu do Sytuacji nr 3 – od momentu wystąpienia do sądu z pozwem o wydanie gruntu i Sytuacji nr 4 stwierdzić należy, że pomiędzy Wnioskodawcą a osobami korzystającymi bezumownie z nieruchomości, nie istniał żaden jawny lub dorozumiany stosunek prawny, w ramach którego spełniane byłyby świadczenia wzajemne. W tym przypadku brak jest zgody (wyraźnej albo dorozumianej) Miasta na używanie nieruchomości przez byłego najemcę/dzierżawcę. Tego rodzaju świadczenie nie wpisuje się bowiem w definicję świadczenia usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, a zatem nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W konsekwencji czynności obciążania byłych najemców/dzierżawców opłatą za bezumowne korzystanie z nieruchomości w Sytuacji nr 1, 2, 5 i 6 oraz w Sytuacji nr 3 – do momentu wystąpienia do sądu z pozwem o wydanie gruntu, podlegają opodatkowaniu VAT. Natomiast w Sytuacji nr 3 – od momentu wystąpienia do sądu z pozwem o wydanie gruntu oraz w Sytuacji nr 4, czynności obciążania byłych najemców/dzierżawców opłatą za bezumowne korzystanie z nieruchomości nie podlegają opodatkowaniu VAT.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy w zakresie pytań oznaczonych we wniosku nr 1, 2, 3, 5 i 6 oceniane całościowo należało uznać za nieprawidłowe. Natomiast w zakresie pytania oznaczonego we wniosku nr 4 stanowisko Wnioskodawcy jest prawidłowe.

Zauważyć należy, że zgodnie z art. 14b § 3 ustawy Ordynacja podatkowa, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź straci swą aktualność.

Odnosząc się do powołanego przez Zainteresowanego w przedmiotowym wniosku wyroku sądu, tutejszy organ wyjaśnia, że powołany wyrok jest rozstrzygnięciem w indywidualnej sprawie, osadzonej w określonym stanie faktycznym i tylko do niego się zawęża. Zatem wskazany we wniosku wyrok sądu nie ma wpływu na podjęte w niniejszej interpretacji rozstrzygnięcie.

Natomiast, w odniesieniu się do powołanej przez Wnioskodawcę interpretacji należy wskazać, że została ona wydana w indywidualnej sprawie, w której indywidualnie oceniono stan faktyczny i stanowisko wnioskodawcy. Powołana interpretacja nie stanowi źródła prawa i tutejszy organ nie jest nią związany.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;
2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3. z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
   
   

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2193, z późn. zm.), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2018 r., poz. 1302, z późn. zm.). Skargę wnosi się w dwóch egzemplarzach (art. 47 § 1 ww. ustawy) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała lub drogą elektroniczną na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 54 § 1a ww. ustawy), w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy). W przypadku pism i załączników wnoszonych w formie dokumentu elektronicznego odpisów nie dołącza się (art. 47 § 3 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.