2019.01.14 - Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej

Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0112-KDIL1-1.4012.793.2018.1.OA
z 14 stycznia 2019 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2018 r., poz. 800, z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 14 listopada 2018 r. (data wpływu 14 listopada 2018 r.), uzupełnionym pismem z dnia 14 listopada 2018 r. (data wpływu 22 listopada 2018 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania otrzymanego odszkodowania oraz sposobu jego udokumentowania – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 15 listopada 2018 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania otrzymanego odszkodowania oraz sposobu jego udokumentowania. Wniosek uzupełniono w dniu 22 listopada 2018 r. poprzez złożenie pełnomocnictwa dla osoby upoważnionej do reprezentowania Wnioskodawcy.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług. Spółka prowadzi działalność gospodarczą w przedmiocie wynajmu i zarządzania nieruchomościami własnymi lub dzierżawionymi. Działalność opiera się w szczególności na kupowaniu nieruchomości, a następnie ich wynajmowaniu. Zdarzają się sytuacje, że przed zawarciem właściwej umowy sprzedaży Wnioskodawca zawiera przedwstępną umowę sprzedaży nieruchomości (lokali użytkowych). Umowa przedwstępna zawiera oznaczony termin, do którego upływu strony zobowiązują się zawrzeć umowę właściwą (przyrzeczoną). Na mocy umowy przedwstępnej Wnioskodawca wypłaca Sprzedającemu zaliczkę na poczet późniejszej (przyrzeczonej) sprzedaży nieruchomości. W sierpniu 2017 r. Wnioskodawca zawarł przedwstępne umowy sprzedaży dwóch lokali użytkowych. Z uwagi jednak na fakt, iż Sprzedający nie był w stanie dotrzymać terminu określonego w umowie przedwstępnej do zawarcia właściwych umów sprzedaży dwóch lokali użytkowych, Strony postanowiły rozwiązać przedwstępne umowy sprzedaży nieruchomości, z przyczyn leżących po stronie Sprzedającego. W związku z powyższym, Sprzedający wypłacił Wnioskodawcy po 100.000,00 zł (sto tysięcy złotych 00/100) tytułem odszkodowania za rozwiązanie jednej umowy przedwstępnej, a zatem łącznie wypłacił Wnioskodawcy 200.000,00 zł (dwieście tysięcy złotych 00/100), na podstawie noty księgowej, którą Wnioskodawca obciążyła Sprzedającego. Na chwilę obecną nie została wystawiona faktura VAT, ponieważ odszkodowanie stanowi kwotę netto. W związku z powyższym powstały wątpliwości co do identyfikacji wypłacanych na rzecz Wnioskodawcy odszkodowań z tytułu rozwiązania umów przedwstępnych sprzedaży lokali użytkowych na gruncie ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (dalej: VAT) oraz ich ewentualnego wpływu na prawo do odliczenia podatku VAT od dokonywanych przez Wnioskodawcę zakupów.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy odszkodowanie wypłacane na rzecz Wnioskodawcy w związku rozwiązaniem z winy Sprzedającego przedwstępnych umów sprzedaży lokali podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług i powinno być udokumentowane fakturą VAT?

Zdaniem Wnioskodawcy, wypłacane na jego rzecz przez Sprzedającego odszkodowanie z tytułu rozwiązania z winy Sprzedającego umów przedwstępnych nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, ponieważ jest to świadczenie pieniężne znajdujące się poza zakresem ustawy VAT. Odstępne i kary umowne nie stanowią bowiem wynagrodzenia za wykonanie czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 ustawy VAT, w szczególności odpłatnego świadczenia usług na terytorium kraju. W związku z powyższym nie musi być udokumentowana fakturą VAT. Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy VAT opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (art. 7 ust. 1 ustawy VAT). Zatem, otrzymywane odszkodowanie z całą pewnością nie będzie stanowiło wynagrodzenia za dostawę towarów. Natomiast stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy VAT przez świadczenie usług, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej,
zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji,
świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Mając na uwadze ustawową definicję świadczenia usług należy również dojść do wniosku, że otrzymane odszkodowanie nie jest wynagrodzeniem uzyskanym za świadczenie usług, tylko jest opłatą mającą charakter sankcyjny w związku z rozwiązaniem umów przedwstępnych z winy sprzedającego. W przypadku świadczenia usług podlegającym opodatkowaniu VAT jedna ze Stron umowy wykonuje na rzecz drugiej Strony odpłatne czynności. Odpłatność oraz świadczenie (za które przysługuje zapłata) są elementami koniecznymi dla powstania obowiązku podatkowego w VAT. W przypadku odszkodowania otrzymanego przez Wnioskodawczynię nie ma zachowanej symetrii pomiędzy świadczeniem a wynagrodzeniem. Zasadniczo ma w tym stanie faktycznym do czynienia jedynie z wynagrodzeniem, które stanowi formę zadośćuczynienia. Źródłem tego zadośćuczynienia jest jednostronne oświadczenie woli ze strony Sprzedającego. Stosownie do art. 361 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (dalej: k.c.) ,,Zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego wynikała szkoda”. Naprawienie szkody obejmuje zatem straty, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Wynika z tego, że istotą odszkodowania za rozwiązanie umowy jest rekompensata, zadośćuczynienie. Odszkodowanie nie powinno być traktowane jako świadczenie usług, lecz jako finansowe wyrównanie wyrządzonej szkody. Brak jest zatem ekwiwalentności, wzajemności jaka zachodzi pomiędzy świadczeniem usługi a honorarium z tego tytułu. Otrzymane odszkodowanie w związku z rozwiązaniem umowy nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony Wnioskodawcy - w konsekwencji czego nie podlega ono opodatkowaniu podatkiem VAT. W wyżej opisanym przypadku mamy do czynienia jedynie z zapłatą, stanowiącą formę zadośćuczynienia - w konsekwencji czego, brak jest jakiegokolwiek przysporzenia po stronie Sprzedającego. Czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością, a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie. Istotą odszkodowań nie jest zatem płatność za świadczenie lecz rekompensata za szkodę. Podobnie sytuacja przedstawia się w przypadku kar umownych. W takich przypadkach nie mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną - świadczenie w zamian za wynagrodzenie, co oznacza, że otrzymane odszkodowanie nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony Wnioskodawcy na rzecz Sprzedającego. Odszkodowanie nie jest również związane ze zobowiązaniem się Wnioskodawcy do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub tolerowania czynności lub sytuacji. Określenie statusu wypłacanej należności - jako podlegającej bądź nie opodatkowaniu VAT - należy oceniać w kontekście związku z konkretnym świadczeniem. Zatem, jeżeli płatność o charakterze odszkodowawczym nie będzie miała bezpośredniego związku z żadną czynnością mającą charakter świadczenia ze strony Spółki, wówczas kwota otrzymanego odszkodowania z tytułu rozwiązania umów nie będzie mieściła się w katalogu czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy VAT i jako taka nie będzie podlegała opodatkowaniu tym podatkiem. Nieodpłatne świadczenie odbywa się dla celów działalności gospodarczej przez co zastosowanie a contrario ma art. 8 ust. 2 pkt 2 ustawy VAT. W myśl którego za odpłatne świadczenie usług uznaje się również: nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika. Na potwierdzenie stanowiska Wnioskodawcy można przytoczyć wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 4 maja 2017 r. w sprawie o sygn. I SA/Wr 1245/15, w którym Sąd stwierdził, iż: „W okolicznościach przedmiotowej sprawy, odstępne nie stanowi zapłaty za wyrażenie zgody przez nabywcę na odstąpienie od umowy albowiem - jak słusznie zauważa skarżąca w skardze - odstąpienie od umowy stanowi realizację uprawnienia przez sprzedającego i jest czynnością jednostronną. Nie można też uznać, że odstępne wiąże się bezpośrednio z umową sprzedaży do której zawarcia nie dochodzi. Tym samym nie sposób jest dostrzec w sprawie świadczenia wzajemnego mającego wystarczająco bezpośredni związek między świadczeniem usługi a zapłatą odstępnego, który to stanowi warunek konieczny dla opodatkowania danej czynności VAT. Taka wzajemność nie może być oparta na wniosku jakoby - na gruncie VAT - usługą była już sama zgoda nabywcy - ta bowiem w istocie na moment realizacji uprawnienia przez sprzedającego nie zachodzi. Przyjęcie do wiadomości informacji przez nabywcę o zrealizowaniu uprawnienia przez kontrahenta nie stanowi świadczenia usług. Z kolei rezygnację z zawarcia umowy sprzedaży przez sprzedawcę trudno jest rozpatrywać w kategoriach jego korzyści. Powyższe wnioski abstrahują od rzeczywistej sytuacji zaistniałej w sprawie. Sąd ma świadomość rozstrzygnięć sądów administracyjnych (przykładowo wyrok WSA w Krakowie z dnia 17 lutego 2015r., sygn. akt I SA/Kr 91/15, CBOSA), które zawierają odmienne rozstrzygnięcia lecz zapadły one na gruncie odmiennych okoliczności faktycznych spraw, tj. rozliczeń w ramach umów najmu, gdzie podstawą rozstrzygania był wyrok TS w sprawie Lubbock Fine, EU:C:1993:929. W wyroku tym rozpatrywano kwestię zwolnienia czynności wcześniejszego rozwiązania za zgodą stron umowy najmu (zawartej na 25 lat) w zamian za zapłatę odszkodowania najemcy przez właściciela w sytuacji cesji umowy najmu przez dawnego właściciela na rzecz nowego. Uznano zatem w orzecznictwie TS, że w dziedzinie takiej jak najem nieruchomości przyznane zwolnienie z VAT może być rozciągane poza czynność „główną” (czyli pierwotną umowę zawartą pomiędzy właścicielem i najemcą) tylko na czynności „podrzędne”, które stanowią „wewnętrzne” elementy umów pierwotnych, z wyłączeniem przypadków, w których, analizowana transakcja sytuuje się poza pierwotnymi ramami umownymi. Powyższe nie dotyczy zatem analizowanej sprawy i wskazywane rozstrzygnięcie zawartej wyroku TS nie może być analogicznie przenoszone na rozpatrywaną sytuację. Trudno jest również podzielić stanowisko organu podatkowego dopatrującego się usługi w udostępnieniu przez nabywcę sprzedającemu kapitału w postaci zaliczki. Taka sugestia prowadzi w istocie już do absurdalnych wniosków na gruncie systemu VAT, że zapłata zaliczki przez nabywcę to nic innego jak świadczenie przez niego usługi finansowej (która tak na marginesie, wówczas z racji swego charakteru powinna być zwolniona z VAT). Tymczasem zaliczka to kwota, która została wpłacona na poczet przyrzeczonej umowy i jako taka rodzi obowiązek podatkowy (por. art. 19a ust. 8 ustawy o VAT). Reasumując powyższe, w okolicznościach faktycznych przedstawionych przez skarżącą należy uznać, że należności wypłacone na rzecz skarżącej (odstępne) przez sprzedającego z tytułu odstąpienia od umowy przedwstępnej zobowiązującej do zawarcia umowy sprzedaży towarów używanych należy uznać za niepodlegające opodatkowaniu VAT”. Mając na względzie powyższe odszkodowanie wypłacone Wnioskodawczyni tytułem rozwiązania Umów przedwstępnych z winy sprzedającego nie powinno podlegać podatkowi od towarów i usług, ponieważ samo zawarcie umowy przedwstępnej kupna dwóch lokali użytkowych nie podlega opodatkowaniu VAT. Z uwagi na powyższe wnoszę o uznanie stanowiska Wnioskodawczyni za prawidłowe w pełnym zakresie.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Zgodnie z treścią art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2018 r. poz. 2174, późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 7 ust. 1 cyt. ustawy przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Stosownie do art. 8 ust. 1 ww. ustawy przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Powołane przepisy wskazują, że pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres. Przez świadczenie należy rozumieć każde zachowanie niebędące dostawą towarów i świadczone na rzecz innego podmiotu. Przy czym, świadczenie usług nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub tolerowania czynności lub sytuacji. Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy bowiem rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Należy przy tym zaznaczyć, że nie każde powstrzymanie się od działania czy tolerowanie czynności lub sytuacji może zostać uznane za usługę w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od towarów i usług.

Z treści powołanego art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług co do zasady podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie. Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Pod pojęciem odpłatności dostawy towarów lub odpłatności świadczenia usług rozumieć należy prawo podmiotu dokonującego dostawy towarów lub świadczącego usługę do żądania od nabywcy towaru, odbiorcy usługi lub osoby trzeciej zapłaty ceny lub ekwiwalentu (np. w postaci świadczenia wzajemnego). W konsekwencji, usługa podlega opodatkowaniu podatkiem VAT wówczas, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą, a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych.

Warto w tym miejscu wskazać, że kwestia odpłatności była wielokrotnie przedmiotem rozstrzygnięć Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. I tak, przykładowo w wyroku z dnia 8 marca 1988 r. w sprawie C-102/86 Apple and Pear Development Council przeciwko Commissioners of Customs and Excise TSUE uznał, że określoną czynność można uznać za wykonaną odpłatnie, jeśli istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi, a ponadto gdy odpłatność za otrzymane świadczenie pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miała być opodatkowana VAT.

Na uwagę zasługuje także orzeczenie z dnia 3 marca 1994 r. w sprawie C-16/93 R. J. Tolsma przeciwko Inspecteur der Omzetbelasting Leeuwarden, gdzie podkreślono, że usługi świadczone są za wynagrodzeniem, wyłącznie jeżeli istnieje stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a jej odbiorcą, na mocy którego występuje świadczenie wzajemne, przy czym wynagrodzenie otrzymane przez świadczącego usługę stanowi wartość przekazywaną w istocie w zamian za usługę wyświadczoną jej odbiorcy.

Tak więc, aby uznać dane świadczenie za świadczenie odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a beneficjentem i w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Tym samym, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług będzie podlegało tylko to świadczenie (usługa), w przypadku którego istnieje konsument, tj. odbiorca świadczenia odnoszący z niego choćby potencjalną korzyść.

Z treści wniosku wynika, że Wnioskodawca jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług. Spółka prowadzi działalność gospodarczą w przedmiocie wynajmu i zarządzania nieruchomościami własnymi lub dzierżawionymi. Działalność opiera się w szczególności na kupowaniu nieruchomości, a następnie ich wynajmowaniu. Zdarzają się sytuacje, że przed zawarciem właściwej umowy sprzedaży Wnioskodawca zawiera przedwstępną umowę sprzedaży nieruchomości (lokali użytkowych). Umowa przedwstępna zawiera oznaczony termin, do którego upływu strony zobowiązują się zawrzeć umowę właściwą (przyrzeczoną). Na mocy umowy przedwstępnej Wnioskodawca wypłaca Sprzedającemu zaliczkę na poczet późniejszej (przyrzeczonej) sprzedaży nieruchomości. W sierpniu 2017 r. Wnioskodawca zawarł przedwstępne umowy sprzedaży dwóch lokali użytkowych. Z uwagi jednak na fakt, iż Sprzedający nie był w stanie dotrzymać terminu określonego w umowie przedwstępnej do zawarcia właściwych umów sprzedaży dwóch lokali użytkowych, Strony postanowiły rozwiązać przedwstępne umowy sprzedaży nieruchomości, z przyczyn leżących po stronie Sprzedającego. W związku z powyższym, Sprzedający wypłacił Wnioskodawcy po 100.000,00 zł (sto tysięcy złotych 00/100) tytułem odszkodowania za rozwiązanie jednej umowy przedwstępnej, a zatem łącznie wypłacił Wnioskodawcy 200.000,00 zł (dwieście tysięcy złotych 00/100), na podstawie noty księgowej, którą Wnioskodawca obciąży Sprzedającego. Na chwilę obecną nie została wystawiona faktura VAT, ponieważ odszkodowanie stanowi kwotę netto.

Wątpliwości Wnioskodawczyni dotyczą opodatkowania podatkiem od towarów i usług otrzymanej kwoty odszkodowania oraz sposobu jej dokumentowania.

Przy określeniu, czy miała miejsce czynność podlegająca opodatkowaniu istotne jest określenie, czy wykonano świadczenie i czy wynagrodzenie z tytułu wykonania tego świadczenia miało być wypłacone. Niemniej muszą być przy tym spełnione następujące warunki:

w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona (nabywca) jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,
świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Należy przy tym podkreślić, że ww. warunki powinny być spełnione łącznie, aby świadczenie podlegało – jako usługa – opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Kwestie odszkodowań z tytułu niewywiązania się z warunków umowy regulują przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2018 r., poz. 1025, z późn. zm.). Odszkodowanie jest zapłatą za wyrządzone szkody, poniesione przez kogoś straty. Zgodnie z art. 471 Kodeksu cywilnego dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Stosownie do art. 361 § 1 i 2 Kodeksu cywilnego zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Istotą odszkodowań nie jest zatem płatność za świadczenie, lecz rekompensata za szkodę. W takim przypadku nie mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną – świadczenie w zamian za wynagrodzenie – co oznacza, że otrzymane odszkodowanie nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony podatnika. Zapłata ta nie jest też związana z zobowiązaniem się otrzymującego daną kwotę do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub tolerowania czynności lub sytuacji. Ustalanie statusu wypłacanej rekompensaty, jako podlegającej bądź niepodlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT należy więc oceniać w kontekście związku z konkretnym świadczeniem. Bez znaczenia pozostaje nazwa danej płatności. Istotne jest natomiast, czy stanowi ona zapłatę za konkretne świadczenie czy też jest odszkodowaniem w znaczeniu wyżej opisanym.

W konsekwencji, jeżeli płatności o charakterze odszkodowawczym nie będą miały bezpośredniego związku z żadną czynnością mającą charakter świadczenia ze strony podmiotu zobowiązanego, wówczas kwota otrzymanych płatności nie będzie mieściła się w katalogu czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT i jako taka nie będzie podlegała opodatkowaniu tym podatkiem.

W świetle przedstawionej treści wniosku i przywołanych przepisów należy stwierdzić, że otrzymane przez Wnioskodawcę odszkodowanie tytułem rozwiązania umów przedwstępnych w wysokości 200.000,00 zł, nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Kwota ta nie stanowi wynagrodzenia za świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT. Z wniosku wynika, że w sierpniu 2017 r. Wnioskodawca zawarł przedwstępne umowy sprzedaży dwóch lokali użytkowych. Z uwagi jednak na fakt, iż Sprzedający nie był w stanie dotrzymać terminu określonego w umowie przedwstępnej do zawarcia właściwych umów sprzedaży dwóch lokali użytkowych, Strony postanowiły rozwiązać przedwstępne umowy sprzedaży nieruchomości, z przyczyn leżących po stronie Sprzedającego. W przedmiotowej sprawie zawarcie pomiędzy stronami umowy oraz wypłacenie ww. kwoty na rzecz Wnioskodawcy doprowadziło do zakończenia istniejącego pomiędzy stronami stosunku. Skuteczne rozwiązanie umowy stanowi w pewnym sensie potwierdzenie, że istotnie miał miejsce przypadek nienależytego wykonania umowy przez drugą stronę. Rozwiązanie zawartej umowy jest więc rezultatem jednostronnego niewywiązywania się przez Sprzedającego z ciążących na nim obowiązków.

Jak wskazał Wnioskodawca, wypłacane na jego rzecz przez Sprzedającego odszkodowanie z tytułu rozwiązania z winy Sprzedającego umów przedwstępnych nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, ponieważ jest to świadczenie pieniężne znajdujące się poza zakresem ustawy VAT. Z uwagi na fakt, iż Sprzedający nie był w stanie dotrzymać terminu określonego w umowie przedwstępnej do zawarcia właściwych umów sprzedaży dwóch lokali użytkowych, Strony postanowiły rozwiązać przedwstępne umowy sprzedaży nieruchomości, z przyczyn leżących po stronie Sprzedającego. W związku z tym, Sprzedający wypłacił Wnioskodawcy po 100.000,00 zł tytułem odszkodowania za rozwiązanie jednej umowy przedwstępnej, a zatem łącznie wypłacił Wnioskodawcy 200.000,00 zł. Kwota ta pełni rolę rekompensaty i sprowadza się do naprawienia szkody powstałej w związku z niedochowaniem warunków i rozwiązaniem umów przedwstępnych sprzedaży dwóch lokali użytkowych należących do Sprzedającego. Otrzymana przez Wnioskodawcę kwota posiada zatem cechy odszkodowania za poniesioną szkodę, gdyż w niniejszej sprawie zaistniały okoliczności, które w rozumieniu Kodeksu cywilnego spowodowały szkodę i determinowały wypłatę odszkodowania.

W podsumowaniu należy stwierdzić, że otrzymana przez Wnioskodawcę kwota 200.000,00 zł spełnia funkcję odszkodowawczą i nie mieści się w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wymienionych w art. 5 ust. 1 ustawy o VAT. Tym samym, kwota ta nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

Odnośnie natomiast kwestii dokumentowania opisanych czynności należy stwierdzić, że zgodnie z art. 106b ust. 1 pkt 1 ustawy – podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą sprzedaż, a także dostawę towarów i świadczenie usług, o których mowa w art. 106a pkt 2, dokonywane przez niego na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem.

Z powyższych przepisów wynika, że faktury są dokumentami sformalizowanymi i muszą być wystawione zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa krajowego w tym względzie. Prawidłowość materialnoprawna faktury zachodzi, jeżeli odzwierciedla ona w sposób prawidłowy zdarzenie gospodarcze. Faktura potwierdza zaistniałe zdarzenia gospodarcze, a jej elementy formalne wymagane przez art. 106e ust. 1 ustawy mają znaczenie dowodowe.

W konsekwencji wcześniejszych rozważań i stwierdzenia, że odszkodowania z tytułu niewywiązania się z warunków umowy nie będą stanowić czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług należy wskazać, że brak jest podstaw do wystawienia faktury dokumentującej tą czynność, ponieważ – jak wynika z powołanego wyżej przepisu z art. 106b ust. 1 ustawy – faktury są dowodem dokumentującym sprzedaż.

Rozliczenia te mogą być dokumentowane na podstawie innego dokumentu księgowego, w tym notą księgową. Należy jednak zaznaczyć, że nota księgowa nie jest dokumentem przewidzianym przez przepisy ustawy o podatku od towarów i usług i jako taka nie jest objęta regulacją tych przepisów. Brak jest jednakże przeciwskazań na gruncie przepisów dotyczących podatku od towarów i usług, dla takiego sposobu dokumentowania.

Podsumowując, otrzymanie odszkodowania wynikającego z warunków umowy, nie stanowi wynagrodzenia za świadczenie usług w rozumieniu ustawy, a tym samym brak jest podstaw do wystawienia przez Wnioskodawcę faktury – zgodnie z art. 106b ust. 1 pkt 1 ustawy – dokumentującej otrzymanie odszkodowania.

W związku z powyższym stanowisko Wnioskodawcy oceniono jako prawidłowe.

Tut. organ informuje, iż wydana interpretacja dotyczy tylko sprawy będącej przedmiotem wniosku (zapytania) Zainteresowanego. Inne kwestie, które nie zostały objęte pytaniem, nie mogą być – zgodnie z art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej – rozpatrzone.

Zauważyć należy, że zgodnie z art. 14b § 3 ustawy Ordynacja podatkowa, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. Zatem w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

z zastosowaniem art. 119a;
w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2193), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2018 r., poz. 1302, z późn. zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

Reklama

O nas

Regulamin