2019.01.17 - Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej

Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0112-KDIL2-3.4012.599.2018.2.ZD
z 17 stycznia 2019 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2018 r., poz. 800, z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 6 listopada 2018 r. (data wpływu 9 listopada 2018 r.), uzupełnionym pismem z dnia 3 stycznia 2019 r. (data wpływu 9 stycznia 2019 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie:

stwierdzenia, czy kwota pieniężna otrzymana tytułem zasądzonych pożytków z rzeczy wspólnej podlega opodatkowaniu VAT – jest nieprawidłowe;
stawki VAT dla zasądzonych na rzecz Gminy pożytków z rzeczy wspólnej – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 9 listopada 2018 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie stwierdzenia, czy kwota otrzymana tytułem zasądzonych pożytków z rzeczy wspólnej podlega opodatkowaniu VAT oraz stawki VAT dla zasądzonych na rzecz Gminy pożytków z rzeczy wspólnej. Wniosek uzupełniono w dniu 9 stycznia 2019 r. o doprecyzowanie opisu sprawy.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Gmina Miejska (dalej również jako: „Gmina”, „Miasto” lub „Wnioskodawca”), jest Miastem na prawach powiatu. Miasto jest czynnym podatnikiem VAT.

Jak stanowi art. 92 ust. 2 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2018 r., poz. 995, z późn. zm.), Miasto na prawach powiatu jest gminą wykonującą zadania powiatu na zasadach określonych w tej ustawie. Stosownie do przepisów ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2018 r., poz. 994, z późn. zm.), Miasto jest jednostką samorządu terytorialnego posiadającą osobowość prawną, wykonującą zadania publiczne we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność (art. 2 ust. 1 i 2 ustawy o samorządzie gminnym). Miasto realizuje swoje zadania własne, które polegają na zaspokajaniu zbiorowych potrzeb wspólnoty oraz zadania zlecone z zakresu administracji rządowej, jak również z zakresu organizacji przygotowań i przeprowadzenia wyborów powszechnych oraz referendów (art. 7 i 8 tej ustawy). Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o samorządzie gminnym, jednym z zadań własnych gminy jest gospodarka nieruchomościami. Sąd Rejonowy w dniu xx marca 2018 r. wydał wyrok sygn. akt xx, w sprawie o zniesienie współwłasności, należności z tytułu pożytków rzeczy wspólnej wymienionych poniżej oraz tytułem spłat od współwłaścicieli nieruchomości na rzecz Gminy Miejskiej (dot. nieruchomości przy ul. D.).

Sąd w ww. postanowieniu zasądził na rzecz Gminy Miejskiej tytułem pożytków z rzeczy wspólnej następujące kwoty:

kwoty xx zł należnej od uczestnika Z.D.,
kwoty xx zł należnej od uczestnika S.D.,
kwoty xx zł należnej od uczestnika F.D.,
kwoty xx zł należnej od uczestnika W.W.,
kwoty xx zł należnej od uczestnika F.W.,
kwoty xx zł należnej od uczestnika T.W.,
kwoty xx zł należnej od uczestnika E.B.,
kwoty xx zł należnej od uczestnika A.K.,
kwoty xx zł należnej od uczestnika M.A.,
kwoty xx zł należnej od uczestnika A.W.
kwoty xx zł należnej od uczestnika M.B.,
kwoty xx zł należnej od uczestnika T.B.,
kwoty xx zł należnej od uczestnika J.S.

Nieruchomość położona przy ul. D., stanowiąca działki ewidencyjne nr 21/4 i 21/5, o łącznej powierzchni 1.799 m², składa się z budynku frontowego, podpiwniczonego. Główną bryłę budynku frontowego stanowi prostopadłościan, nakryty dachem dwuspadowym. Kondygnacje stanowią: piwnice, parter, dwa piętra, poddasze użytkowe.

Przedmiotowa nieruchomość, objęta księgą wieczystą nr xx, w 12/96 części stanowiła współwłasność Gminy Miejskiej oraz następujących osób fizycznych: Z.D. 3/96 cz., S.D. 3/96 cz., F.D. 3/96 cz., R.W. 12/96 cz., F.W. 12/96 cz., T.W. 12/96 cz., E.B. 105/768 cz., A.K. 6/96 cz., M.A. 6/96 cz., A.W. 3/96 cz., M.B. 29/768 cz., T.B. 29/768 cz., J.S. 29/768 cz.

W Wydziale Mieszkalnictwa, reprezentującym interesy Gminy Miejskiej, nieruchomość ta została zarejestrowana w 2006 r.

Współwłaściciele przedmiotowej nieruchomości korzystali z całej nieruchomości, z wyłączeniem Gminy Miejskiej. Gmina Miejska nie partycypowała w kosztach i wydatkach związanych z bieżącym utrzymywaniem nieruchomości, jak również remontem dokonywanym przez pozostałych współwłaścicieli. Gminie nie były przekazywane żadne pożytki z nieruchomości wspólnej. Koszty te ponosili i pożytki pobierali pozostali współwłaściciele, którzy sprawowali zarząd nieruchomością.

Korespondencja w sprawie uregulowania wzajemnej współpracy, w tym sposobu korzystania ze wspólnej nieruchomości, jak również podpisania umowy o zarząd i przedkładania rachunku z zarządu, celem rozliczenia ww. budynku, prowadzona była ze współwłaścicielami w latach 2006-2011.

Gmina Miejska w toku postępowania o zniesienie współwłasności wyraziła zgodę w przedmiocie zniesienia współwłasności za spłatą udziału Gminy. Pełnomocnik Gminy nie kwestionował wysokości nakładów określonych przez biegłą sądową, a poniesionych na remont nieruchomości. Przedmiotowa nieruchomość w dacie wywłaszczenia, tj. w 1978 r., była bardzo dobrze utrzymana, natomiast stan jej w momencie zwrotu na rzecz współwłaścicieli w 2001 r. był katastrofalny. W latach 2003-2009 w kamienicy przy ul. D. przeprowadzony został remont generalny. Współwłaściciele w pierwszej kolejności dokonali jej zabezpieczenia oraz oczyścili podwórze z zalegającego gruzu. Następnie wykonano następujące prace: naprawianie gzymsów, balkonów, zbicie od tyłu wszystkich balkonów, zabezpieczenie dachów, kominów (naprawa) oraz stropów, wykonanie drzwi i okien frontowych, prace porządkowe, wykonanie wylewki betonowej na podwórzu, wykonanie części ogrodzenia przy parkingu (celem zamknięcia dojścia od tyłu do kamienicy i ogrodzenia terenu nieruchomości). Powyższe roboty stanowiły wykonanie decyzji Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia xx kwietnia 2003 r.

W 2007 r. przeprowadzono dalsze prace polegające na: wykonaniu remontu stropów – ich odciążeniu, wykonaniu niektórych belek ocieplenia między podłogami, uzupełnieniu tynków zewnętrznych i wewnętrznych, odbiciu całych tylnych tynków, ociepleniu i położeniu nowego tynku, wymianie kanalizacji, instalacji elektrycznej, telefonicznej i komputerowej oraz wodnej w całym budynku, wykonaniu nowych tralek i schodów z drewna sosnowego oraz parkietów dębowych we wszystkich lokalach, położeniu nowej posadzki w sieni, tynkowaniu, naprawianiu i uzupełnieniu drzwi w lokalach, urządzeniu pomieszczeń sanitarnych, toalet i zaplecza socjalnego pod kątem wykorzystania lokali w przyszłości na cele biurowe. Założono nowe lampy, kontakty, osprzęt elektryczny, wykonano nową żelazną bramę nawiązującą do stylu kamienicy, zarówno od strony frontowej i tylnej. Wszystkie okna zostały wymienione, także na klatce schodowej i od tyłu. Założono ogrzewanie elektryczne, domofony i kamery w sieni kamienic, a także od strony podwórza. Został też wykonany nowy dach, a strych przerobiony na lokal biurowy. Częściowo niektóre krokwie zostały wymienione.

Na podstawie opinii biegłej sądowej, wartość rynkowa nieruchomości została ustalona na kwotę 4.773.154,00 zł, z czego wartość przed poniesieniem nakładów wynosi 2.465.053,00 zł,a wartość nakładów 2.308.101,00 zł.

W nieruchomości znajdują się wyłącznie lokale o przeznaczeniu innym niż mieszkalne, tj. na parterze:

Lokal nr 1 – 77,42 m²

Lokal nr 2 – 37,73 m²
Na I piętrze:

Lokal nr 3 – 67,46 m²
Lokal nr 4 – 94,71 m²
Na II piętrze:

Lokal nr 5 – 68,69 m²
Lokal nr 6 – 95,55 m²
Poddasze:

Lokal nr 7 – 129,58 m²

Nie została zawarta żadna umowa ze współwłaścicielami w sprawie podziału nieruchomości do korzystania.

W okresie 2003-11.2007 lokale nie były objęte przedmiotem najmu, z uwagi na znaczny stopień ich zniszczenia i konieczność przeprowadzenia remontów.

Na wniosek Gminy, w ramach przedmiotowego postępowania, zostało zgłoszone przeciwko ww. współwłaścicielom roszczenie o zwrot pożytków na podstawie art. 207 KC. Roszczenie obejmowało kwotę pożytków z tytułu najmu lokali, jakie Gmina mogłaby uzyskać będąc w posiadaniu należnego jej udziału w prawie własności rzeczonej nieruchomości.

Przedmiotowe postępowanie zakończyło się postanowieniem Sądu Rejonowego, Wydział Cywilny z dnia xx marca 2018 r. (prawomocne z dniem xx czerwca 2018 r.) znoszącym częściowo współwłasność nieruchomości, ze spłatą udziału Gminy.

Sąd Rejonowy zasądzając od pozostałych współwłaścicieli kwoty pożytków na rzecz Gminy z tytułu najmu lokali ustalił, od jakiej daty poszczególne lokale w nieruchomości były wynajmowane, i na tej podstawie przyjął okresy, za jakie Gminie należały się pożytki. Pomnożenie kwot pobranego czynszu przez ilość miesięcy trwania umów najmu, a następnie ich zsumowanie i pomnożenie przez wielkość udziału Gminy, tj. 1/8, dało łącznie kwotę xx zł, stanowiącą wartość pożytków podlegającą zasądzeniu od pozostałych współwłaścicieli, proporcjonalnie do nabywanej przez nich wielkości dzielonego udziału Gminy.

Pismem z dnia 28 grudnia 2018 r., nr 0112-KDIL2-3.4012.599.2018.1.ZD tutejszy organ wezwał Zainteresowanego o doprecyzowanie opisu sprawy o następujące informacje:

czy Gmina, w celu dopuszczenia do współposiadania opisanej we wniosku nieruchomości, skierowała sprawę na drogę postępowania sądowego występując z roszczeniem o dopuszczenie jej do współposiadania/współkorzystania? Jeśli tak, to kiedy?
czy Wnioskodawca podjął inne kroki mające na celu dopuszczenie go do współposiadania ww. nieruchomości? Jeśli tak, to jakie?
czy była wyrażona przez Wnioskodawcę jakakolwiek zgoda (wyraźna, jak i dorozumiana) na korzystanie przez pozostałych współwłaścicieli z nieruchomości z wyłączeniem Gminy (ponad przysługujący im udział)?
która ze stron – Wnioskodawca, czy współwłaściciele nieruchomości, wystąpiła do Sądu Rejonowego w sprawie o: zniesienie współwłasności, należności z tytułu pożytków rzeczy wspólnej, tj. w sprawie zakończonej wyrokiem z dnia xx marca 2018 r., sygn. akt xx?

W piśmie z dnia 3 stycznia 2019 r. – stanowiącym odpowiedź na ww. wezwanie tutejszego organu – Wnioskodawca wskazał, że:

Ad 1. Gmina Miejska nie wystąpiła na drogę sądową z roszczeniem o dopuszczenie jej do współposiadania i współkorzystania z ww. nieruchomości.
Ad 2. Wydział Mieszkalnictwa reprezentujący interesy Gminy Miejskiej, w momencie uzyskania wiedzy o nabyciu udziału w nieruchomości pismem skierowanym do współwłaściciela R.W. z dnia 30 czerwca 2006 r. przejawił zainteresowanie i wolę współposiadania i korzystania z nieruchomości, tj. czerpania korzyści, jak i partycypowania w kosztach wynikających z utrzymania nieruchomości w należytym stanie. Ze strony Wydziału wyszła deklaracja uregulowania sposobu korzystania z nieruchomości, jak i współdziałania w zarządzie rzeczą wspólną. Nadto Gmina Miejska interesowała się istnieniem i wysokością dochodów oraz należności obciążających nieruchomość i w tym celu występowała, bezskutecznie, do zarządcy R. W., o dokonanie rozliczeń z zarządu nieruchomością i przedkładania sprawozdań finansowych, wykazujących m.in. dochód, jak również koszty remontów i nakładów poczynionych na przedmiotową nieruchomość (m.in. 30 sierpnia 2006 r., 21 lutego 2007 r., 24 lipca 2007 r., 20 marca 2009 r.). Pismem z dnia 22 kwietnia 2009 r., Wydział Mieszkalnictwa skierował zapytanie w powyższym zakresie do nowego zarządcy, p. E.B., jak również pismem z dnia 23 lutego 2010 r. do wyznaczonego przez nią administratora p. K.F. Mimo kierowanych ponagleń (m.in. 4 czerwca 2010 r., 20 lipca 2010 r., 20 grudnia 2010 r., 17 marca 2011 r., 14 kwietnia 2011 r.) ww. osoby nie nawiązały współpracy w zakresie gospodarowania przedmiotową nieruchomością z tutejszym Wydziałem. W momencie zainicjowania postępowania o zniesienie współwłasności w 2010 r., wszelkie rozliczenia między współwłaścicielami dotyczące rzeczonej realności odbyły się na kanwie przedmiotowego postępowania.
Ad 3. Wydział Mieszkalnictwa, reprezentujący interesy Gminy Miejskiej wskazuje, że nigdy nie wyrażał zgody na korzystanie przez pozostałych współwłaścicieli z nieruchomości, z wyłączeniem Gminy Miejskiej.
Ad 4. Postępowanie o zniesienie współwłasności nieruchomości zainicjowała współwłaścicielka E.B. (sygn. akt xx). Na wniosek Gminy Miejskiej, w ramach przedmiotowego postępowania, zostało zgłoszone przeciwko współwłaścicielom ww. nieruchomości roszczenie o zwrot pożytków, na podstawie art. 207 KC.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania:

Czy kwota otrzymana tytułem zasądzonych pożytków z rzeczy wspólnej podlega opodatkowaniu podatkiem VAT?
Jeżeli traktować ww. zdarzenie jako podlegające VAT, to według jakiej obowiązującej stawki podatku VAT należy opodatkować zasądzone na rzecz Gminy pożytki z rzeczy wspólnej?

Zdaniem Wnioskodawcy:

Ad 1.

Kwota otrzymana tytułem zasądzonych pożytków z rzeczy wspólnej nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Rozliczenie pożytków cywilnych w ww. sprawie nie jest następstwem świadczenia usług w rozumieniu przepisów ustawy o VAT, ponieważ taka płatność ma charakter rekompensaty za utracone przez Gminę dochody, które mogłaby osiągnąć, gdyby wynajęła własne lokale, które de facto wynajmował współwłaściciel. Zdaniem Gminy, jest to jednostronne zobowiązanie pieniężne, bez jakiegokolwiek świadczenia wzajemnego ze strony Gminy, a w konsekwencji niepodlegające opodatkowaniu VAT.

Kwestię bezumownego korzystania z cudzej rzeczy regulują przepisy m.in. art. 224, 225 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (dalej: k.c.).

Stosownie do art. 224 § 1 k.c., samoistny posiadacz w dobrej wierze nie jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i nie jest odpowiedzialny ani za jej zużycie, ani za jej pogorszenie lub utratę. Nabywa własność pożytków naturalnych, które zostały od rzeczy odłączone w czasie jego posiadania oraz zachowuje pobrane pożytki cywilne, jeżeli stały się w tym czasie wymagalne.

Jak wynika z treści § 2 powołanego przepisu, od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy. Obowiązany jest zwrócić pobrane od powyższej chwili pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył.

Jak wynika natomiast. z art. 225 k.c., obowiązki samoistnego posiadacza w złej wierze względem właściciela są takie same jak obowiązki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, w której ten dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy. Jednakże samoistny posiadacz w złej wierze obowiązany jest nadto zwrócić wartość pożytków, których z powodu złej gospodarki nie uzyskał oraz jest odpowiedzialny za pogorszenie i utratę rzeczy, chyba że rzecz uległaby pogorszeniu lub utracie także wtedy, gdyby znajdowała się w posiadaniu uprawnionego.

Z ww. regulacji wynika, że w sytuacji wytoczenia powództwa – przeciwko samoistnemu posiadaczowi w złej wierze jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy oraz jest odpowiedzialny za jej stan. Ponadto, spoczywa na nim obowiązek zwrotu pobranych od powyższej chwili pożytków, których nie zużył, jak również winny jest uiścić wartość tych, które zużył.

Podkreślenia wymaga również, że przepisy podatkowe nie definiują pojęcia odszkodowania. Zatem w tym zakresie należy posiłkować się przepisami prawa cywilnego. Na gruncie prawa cywilnego odszkodowanie za doznaną szkodę majątkową lub niemajątkową uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia. z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody. Ponadto między zdarzeniem a zaistniałą w jego wyniku szkodą musi istnieć związek przyczynowy.

Zgodnie z treścią art. 471 k.c., dłużnik zobowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

W świetle wyżej przytoczonych przepisów, na gruncie stosunków cywilnoprawnych szkoda polega na nienależytym wykonaniu bądź niewykonaniu zobowiązania przez dłużnika, istnieniu adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy działaniem lub zaniechaniem a szkodą. Brak tych przesłanek powoduje, że nie mamy do czynienia ze szkodą, za powstanie której dłużnik zobowiązany jest do wypłaty odszkodowania.

Zasady rozliczania się współwłaścicieli reguluje art. 207 k.c., zgodnie z którym pożytki i inne przychody z rzeczy wspólnej przypadają współwłaścicielom w stosunku do wielkości udziałów. W takim samym stosunku współwłaściciele ponoszą wydatki i ciężary związane z rzeczą wspólną. Wyrażona w tym przepisie zasada partycypacji przez współwłaścicieli w stosunku do wielkości przysługujących im udziałów dotyczy, po pierwsze, pożytków rzeczy wspólnej, oraz po drugie, innych przychodów z rzeczy wspólnej. Przez pożytki podlegające normie art. 207 k.c., należy rozumieć pożytki naturalne oraz cywilne, o których mowa w art. 53 k.c. Zgodnie z art. 53 § 1 k.c., pożytkami naturalnymi rzeczy są jej płody (np. przychówek zwierząt, zboże) i inne odłączone od niej części składowe, o ile według zasad prawidłowej gospodarki stanowią normalny dochód z rzeczy (np. piasek, glina). W myśl natomiast art. 53 § 2 k.c., pożytkami cywilnymi rzeczy są dochody, które rzecz przynosi na podstawie stosunku prawnego (np. czynsz najmu, czynsz dzierżawy).

Użyte w art. 207 k.c. pojęcia pożytków i innych przychodów z rzeczy wspólnej nie obejmują natomiast swymi zakresami korzyści osiąganych przez współwłaścicieli z tytułu posiadania lokalu we wspólnej nieruchomości.

Zasady korzystania z rzeczy wspólnej reguluje art. 206 k.c., zgodnie z którym, jeżeli sposób posiadania rzeczy wspólnej przez współwłaścicieli nie jest określony umową współwłaścicieli ani orzeczeniem sądu, każdy ze współwłaścicieli jest uprawniony do współposiadania rzeczy wspólnej oraz do korzystania z niej w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez pozostałych współwłaścicieli.

A zatem sam ten przepis nie może uzasadniać możliwości żądania przez współwłaściciela od innych współwłaścicieli wynagrodzenia z tytułu posiadania przez nich wspólnej rzeczy „ponad udział”, ponieważ, jak jednoznacznie wynika z jego brzmienia, nie uprawnia on współwłaścicieli do korzystania z rzeczy wspólnej w granicach udziału (zob. uchwała pełnego składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 28 września 1963 r., III CO 33/62, OSNC 1964, nr 2, poz. 22, oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 października 1973 r., III CRN 247/73, OSNC 1974, nr 151, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 29 listopada 2007 r., III CZP 94/07, OSNC – ZD 2008, nr D, poz. 96).

Współwłaściciel, który pozbawia innego współwłaściciela posiadania rzeczy w sposób przewidziany w art. 206 k.c., narusza jednak jego uprawnienie wynikające ze współwłasności, która jest postacią własności i tym samym podlega ochronie na podstawie art. 222 i nast. k.c. W konsekwencji współwłaściciel, którego uprawnienie wynikające ze współwłasności zostało w ten sposób naruszone przez innego współwłaściciela, może m.in. dochodzić od niego w postępowaniu o zniesienie współwłasności roszczenia o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy na zasadach określonych w art. 224 § 2 k.c. w związku z art. 618 k.p.c. lub na zasadach określonych w art. 224 § 2 k.c. w związku z art. 225 k.c. i art. 618 k.p.c. (zob. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 2008 r., III CZP 3/08, OSNC 2009, nr 4, poz. 53).

O tym, czy bezumowne korzystanie z nieruchomości podlega opodatkowaniu na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, decydować muszą w każdym przypadku konkretne okoliczności.

Kluczową kwestią jest fakt istnienia zgody (umowy) na użytkowanie przez np. nierzetelnego posiadacza, bądź czynienie jakichkolwiek kroków przez uprawniony podmiot celem odzyskania tejże nieruchomości, w przypadku braku takiej zgody (umowy). W przypadku wystąpienia przeciwko podmiotowi korzystającemu z określonej rzeczy bez tytułu prawnego np. z powództwem sądowym lub też czynienie jakichkolwiek innych kroków celem wyegzekwowania tejże nieruchomości od bezprawnego użytkownika (posiadacza) mających na celu odzyskanie przedmiotu nie można powiedzieć, że pomiędzy stronami zdarzenia istnieje określony stosunek prawny o charakterze umownym – jawny czy też dorozumiany – skutkujący realizacją wzajemnych świadczeń.

W przypadku zasądzonych, jak w stanie faktycznym, na rzecz Gminy pożytków cywilnych, świadczenie to nie stanowi rozliczenia za świadczone usługi na tle ustawy o VAT. Wynika to z okoliczności, że zasądzona kwota stanowi de facto należność z tytułu utraconych korzyści, które Gmina mogłaby uzyskać z tytułu najmu lokali, gdyby władała nieruchomością.

Pożytki cywilne rzeczy, to, zgodnie z Kodeksem cywilnym, dochody, które rzecz przynosi na podstawie stosunku prawnego (w tym także bezumownego korzystania z rzeczy). Zatem taka płatność ma charakter rekompensaty za utracone przez Gminę dochody, które mogłaby osiągnąć, gdyby wynajęła własne lokale, które de facto wynajmował współwłaściciel. Chodzi tu więc o jednostronne zobowiązanie pieniężne, bez jakiegokolwiek świadczenia wzajemnego ze strony Gminy, a w konsekwencji niepodlegające opodatkowaniu VAT.

Powyższe świadczenie ma charakter roszczenia pieniężnego, rekompensaty (odszkodowania) za niemożność pobierania i uzyskiwania pożytków. Powyższe pożytki stanowią jednostronne zobowiązanie pieniężne, bez jakiegokolwiek świadczenia wzajemnego ze strony Gminy o charakterze odszkodowawczym, a w konsekwencji niepodlegające opodatkowaniu VAT. Zatem jest to czynność, która nie jest związana z żadną z czynności wymienionych w art. 5 ustawy o VAT.

Zdaniem Wnioskodawcy, rozliczenie pożytków cywilnych nie podlega ustawie o VAT.

Ad 2.

Jeżeli Organ uzna, że rozliczenie pożytków cywilnych należy traktować jako objęte ustawą o VAT, to w opinii Wnioskodawcy, należy stwierdzić, że należne wynagrodzenie za utracone przez Gminę pożytki z rzeczy z tytułu wygrodzenia za najem lokali o przeznaczeniu innym niż mieszkalne podlega opodatkowaniu stawką w wysokości 23%.

Odnosząc się do kwestii zastosowania stawki VAT do opodatkowania pożytków z rzeczy wynikających z wynajmu lokali o przeznaczeniu innym niż mieszkalne, należy stwierdzić, że stosownie do art. 41 ust. 1 ustawy, stawka podatku od towarów i usług wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7. art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1.

Jednocześnie należy zaznaczyć, że w oparciu o art. 146a pkt 1 ustawy, w okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2018 r., z zastrzeżeniem art. 146f stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i ust. 13, art. 109 ust. 2 i art. 110, wynosi 23%.

Jednocześnie ustawodawca przewidział opodatkowanie niektórych czynności stawkami obniżonymi albo zwolnienie od podatku.

I tak, w oparciu o art. 43 ust. 1 pkt 36 ustawy, zwalnia się od podatku usługi w zakresie wynajmowania lub wydzierżawiania nieruchomości o charakterze mieszkalnym lub części nieruchomości, na własny rachunek, wyłącznie na cele mieszkaniowe.

Zatem, ze zwolnienia od podatku od towarów i usług korzysta wyłącznie świadczenie usług wynajmu nieruchomości na cele mieszkalne. Zastosowanie zwolnienia jest więc uzależnione od spełnienia przestanek obiektywnych dotyczących charakteru wynajmowanego lokalu (lokal mieszkalny) oraz subiektywnych dotyczących przeznaczenia wynajmowanego lokalu (cel mieszkaniowy).

Wobec powyższego, odnosząc się do kwestii dotyczącej zastosowania prawidłowej stawki podatku należy stwierdzić, że należne wynagrodzenie za utracone przez Gminę pożytki z rzeczy w postaci wygrodzenia za najem lokali określonych w stanie faktycznym jako o „przeznaczeniu innym niż mieszkalne”, należy stwierdzić, że ww. czynność podlega opodatkowaniu stawką podstawową w wysokości 23%.

Ww. usługa nie jest wymieniona w przepisach ustawy o VAT lub w aktach wykonawczych jako podlegająca obniżonej stawce VAT lub zwolnieniu z opodatkowania.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest:

nieprawidłowe – w zakresie stwierdzenia, czy kwota otrzymana tytułem zasądzonych pożytków z rzeczy wspólnej podlega opodatkowaniu VAT;
prawidłowe – w zakresie stawki VAT dla zasądzonych na rzecz Gminy pożytków z rzeczy wspólnej.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2018 r., poz. 2174, z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Jak stanowi art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Natomiast przez świadczenie usług, na mocy art. 8 ust. 1 ustawy, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej,
zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji,
świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Analiza treści art. 8 ust. 1 ustawy wskazuje na bardzo szerokie pojęcie świadczenia usług obejmujące różnego rodzaju świadczenia niebędące dostawą towarów w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od towarów i usług. Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy).

Zauważyć również należy, że usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym.

Zatem czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Ponadto zauważyć należy, że aby dana czynność była opodatkowana podatkiem od towarów i usług, musi być wykonana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem jest podatnikiem podatku od towarów i usług.

Zgodnie z przepisem art. 15 ust. 1 ustawy, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Działalność gospodarcza – według art. 15 ust. 2 ustawy – obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Stosownie do art. 15 ust. 6 ustawy – nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

Oznacza to, że organ będzie uznany za podatnika podatku od towarów i usług w dwóch przypadkach, tj. gdy wykonuje czynności inne niż te, które mieszczą się w ramach jego zadań oraz, gdy wykonuje czynności mieszczące się w ramach jego zadań, ale czyni to na podstawie umów cywilnoprawnych.

Z okoliczności sprawy wynika, że Wnioskodawca (Gmina Miejska) jest Miastem na prawach powiatu. Miasto jest czynnym podatnikiem VAT. Sąd Rejonowy wydał wyrok w sprawie o zniesienie współwłasności, należności z tytułu pożytków rzeczy wspólnej wymienionych poniżej oraz tytułem spłat od współwłaścicieli nieruchomości na rzecz Gminy Miejskiej. Sąd w ww. postanowieniu zasądził na rzecz Gminy Miejskiej tytułem pożytków z rzeczy wspólnej określone kwoty pieniężne. Nieruchomość stanowi działki ewidencyjne nr 21/4 i 21/5, o łącznej powierzchni 1.799 m2, składa się z budynku frontowego, podpiwniczonego. Główną bryłę budynku frontowego stanowi prostopadłościan, nakryty dachem dwuspadowym. Kondygnacje stanowią: piwnice, parter, dwa piętra, poddasze użytkowe. Przedmiotowa nieruchomość w 12/96 części stanowiła współwłasność Gminy Miejskiej oraz w pozostałej części osób fizycznych. W Wydziale Mieszkalnictwa, reprezentującym interesy Gminy Miejskiej, nieruchomość ta została zarejestrowana w 2006 r. Współwłaściciele przedmiotowej nieruchomości korzystali z całej nieruchomości, z wyłączeniem Gminy Miejskiej. Gmina Miejska nie partycypowała w kosztach i wydatkach związanych z bieżącym utrzymywaniem nieruchomości, jak również remontem dokonywanym przez pozostałych współwłaścicieli. Gminie nie były przekazywane żadne pożytki z nieruchomości wspólnej. Koszty te ponosili i pożytki pobierali pozostali współwłaściciele, którzy sprawowali zarząd nieruchomością. Korespondencja w sprawie uregulowania wzajemnej współpracy, w tym sposobu korzystania ze wspólnej nieruchomości, jak również podpisania umowy o zarząd i przedkładania rachunku z zarządu, celem rozliczenia ww. budynku, prowadzona była ze współwłaścicielami w latach 2006-2011. Gmina Miejska w toku postępowania o zniesienie współwłasności wyraziła zgodę w przedmiocie zniesienia współwłasności za spłatą udziału Gminy. Pełnomocnik Gminy nie kwestionował wysokości nakładów określonych przez biegłą sądową, a poniesionych na remont nieruchomości. Przedmiotowa nieruchomość w dacie wywłaszczenia, tj. w 1978 r., była bardzo dobrze utrzymana, natomiast stan jej w momencie zwrotu na rzecz współwłaścicieli w 2001 r. był katastrofalny. W latach 2003-2009 w kamienicy przeprowadzony został remont generalny. Współwłaściciele w pierwszej kolejności dokonali jej zabezpieczenia oraz oczyścili podwórze z zalegającego gruzu. Następnie wykonano następujące prace: naprawianie gzymsów, balkonów, zbicie od tyłu wszystkich balkonów, zabezpieczenie dachów, kominów (naprawa) oraz stropów, wykonanie drzwi i okien frontowych, prace porządkowe, wykonanie wylewki betonowej na podwórzu, wykonanie części ogrodzenia przy parkingu (celem zamknięcia dojścia od tyłu do kamienicy i ogrodzenia terenu nieruchomości). Powyższe roboty stanowiły wykonanie decyzji Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia xx kwietnia 2003 r. W 2007 r. przeprowadzono dalsze prace polegające na: wykonaniu remontu stropów – ich odciążeniu, wykonaniu niektórych belek ocieplenia między podłogami, uzupełnieniu tynków zewnętrznych i wewnętrznych, odbiciu całych tylnych tynków, ociepleniu i położeniu nowego tynku, wymianie kanalizacji, instalacji elektrycznej, telefonicznej i komputerowej oraz wodnej w całym budynku, wykonaniu nowych tralek i schodów z drewna sosnowego oraz parkietów dębowych we wszystkich lokalach, położeniu nowej posadzki w sieni, tynkowaniu, naprawianiu i uzupełnieniu drzwi w lokalach, urządzeniu pomieszczeń sanitarnych, toalet i zaplecza socjalnego pod kątem wykorzystania lokali w przyszłości na cele biurowe. Założono nowe lampy, kontakty, osprzęt elektryczny, wykonano nową żelazną bramę nawiązującą do stylu kamienicy, zarówno od strony frontowej i tylnej. Wszystkie okna zostały wymienione, także na klatce schodowej i od tyłu. Założono ogrzewanie elektryczne, domofony i kamery w sieni kamienic, a także od strony podwórza. Został też wykonany nowy dach, a strych przerobiony na lokal biurowy. Częściowo niektóre krokwie zostały wymienione. Na podstawie opinii biegłej sądowej, wartość rynkowa nieruchomości została ustalona na kwotę 4.773.154,00 zł, z czego wartość przed poniesieniem nakładów wynosi 2.465.053,00 zł, a wartość nakładów 2.308.101,00 zł. W nieruchomości znajdują się wyłącznie lokale o przeznaczeniu innym niż mieszkalne. Nie została zawarta żadna umowa ze współwłaścicielami w sprawie podziału nieruchomości do korzystania. W okresie 2003-11.2007 lokale nie były objęte przedmiotem najmu, z uwagi na znaczy stopień ich zniszczenia i konieczność przeprowadzenia remontów. Na wniosek Gminy, w ramach przedmiotowego postępowania, zostało zgłoszone przeciwko ww. współwłaścicielom roszczenie o zwrot pożytków na podstawie art. 207 KC. Roszczenie obejmowało kwotę pożytków z tytułu najmu lokali, jakie Gmina mogłaby uzyskać będąc w posiadaniu należnego jej udziału w prawie własności rzeczonej nieruchomości. Przedmiotowe postępowanie zakończyło się postanowieniem Sądu Rejonowego z dnia xx marca 2018 r. (prawomocne z dniem xx czerwca 2018 r.), znoszącym częściowo współwłasność nieruchomości, ze spłatą udziału Gminy. Sąd Rejonowy zasądzając od pozostałych współwłaścicieli kwoty pożytków na rzecz Gminy z tytułu najmu lokali ustalił, od jakiej daty poszczególne lokale w nieruchomości były wynajmowane, i na tej podstawie przyjął okresy, za jakie Gminie należały się pożytki. Pomnożenie kwot pobranego czynszu przez ilość miesięcy trwania umów najmu, a następnie ich zsumowanie i pomnożenie przez wielkość udziału Gminy, tj. 1/8, dało łącznie kwotę 379.022,00 zł, stanowiącą wartość pożytków podlegającą zasądzeniu od pozostałych współwłaścicieli, proporcjonalnie do nabywanej przez nich wielkości dzielonego udziału Gminy. Gmina Miejska nie wystąpiła na drogę sądową z roszczeniem o dopuszczenie jej do współposiadania i współkorzystania z ww. nieruchomości. Wydział Mieszkalnictwa reprezentujący interesy Gminy Miejskiej, w momencie uzyskania wiedzy o nabyciu udziału w nieruchomości pismem skierowanym do współwłaściciela z dnia 30 czerwca 2006 r. przejawił zainteresowanie i wolę współposiadania i korzystania z nieruchomości, tj. czerpania korzyści, jak i partycypowania w kosztach wynikających z utrzymania nieruchomości w należytym stanie. Ze strony Wydziału wyszła deklaracja uregulowania sposobu korzystania z nieruchomości, jak i współdziałania w zarządzie rzeczą wspólną. Nadto Gmina Miejska interesowała się istnieniem i wysokością dochodów oraz należności obciążających nieruchomość i w tym celu występowała, bezskutecznie, do zarządcy, o dokonanie rozliczeń z zarządu nieruchomością i przedkładania sprawozdań finansowych, wykazujących m.in. dochód, jak również koszty remontów i nakładów poczynionych na przedmiotową nieruchomość (m.in. 30 sierpnia 2006 r., 21 lutego 2007 r., 24 lipca 2007 r., 20 marca 2009 r.). Pismem z dnia 22 kwietnia 2009 r., Wydział Mieszkalnictwa skierował zapytanie w powyższym zakresie do nowego zarządcy, jak również pismem z dnia 23 lutego 2010 r. do wyznaczonego przez nią administratora. Mimo kierowanych ponagleń (m.in. 4 czerwca 2010 r., 20 lipca 2010 r., 20 grudnia 2010 r., 17 marca 2011 r., 14 kwietnia 2011 r.) ww. osoby nie nawiązały współpracy w zakresie gospodarowania przedmiotową nieruchomością z tutejszym Wydziałem. W momencie zainicjowania postępowania o zniesienie współwłasności w 2010 r., wszelkie rozliczenia między współwłaścicielami dotyczące rzeczonej realności odbyły się na kanwie przedmiotowego postępowania. Wydział Mieszkalnictwa, reprezentujący interesy Gminy Miejskiej wskazuje, że nigdy nie wyrażał zgody na korzystanie przez pozostałych współwłaścicieli z nieruchomości, z wyłączeniem Gminy Miejskiej. Postępowanie o zniesienie współwłasności nieruchomości zainicjowała współwłaścicielka. Na wniosek Gminy Miejskiej, w ramach przedmiotowego postępowania, zostało zgłoszone przeciwko współwłaścicielom ww. nieruchomości roszczenie o zwrot pożytków, na podstawie art. 207 KC.

W przedmiotowej sprawie wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą m.in. kwestii ustalenia, czy kwota otrzymana tytułem zasądzonych pożytków z rzeczy wspólnej podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega konkretna czynność (dostawa towaru lub usługa), a nie zapłata.

Przystępując do rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy należy wskazać, że kwestię bezumownego korzystania z cudzej rzeczy regulują przepisy m.in. art. 224, 225 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2018 r., poz. 1025, z późn. zm.).

Stosownie do art. 224 § 1 Kodeksu cywilnego, samoistny posiadacz w dobrej wierze nie jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i nie jest odpowiedzialny ani za jej zużycie, ani za jej pogorszenie lub utratę. Nabywa własność pożytków naturalnych, które zostały od rzeczy odłączone w czasie jego posiadania oraz zachowuje pobrane pożytki cywilne, jeżeli stały się w tym czasie wymagalne.

Jak wynika z treści § 2 powołanego przepisu – od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy. Obowiązany jest zwrócić pobrane od powyższej chwili pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył.

Jak wynika natomiast z art. 225 Kodeksu cywilnego, obowiązki samoistnego posiadacza w złej wierze względem właściciela są takie same jak obowiązki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, w której ten dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy. Jednakże samoistny posiadacz w złej wierze obowiązany jest nadto zwrócić wartość pożytków, których z powodu złej gospodarki nie uzyskał oraz jest odpowiedzialny za pogorszenie i utratę rzeczy, chyba że rzecz uległaby pogorszeniu lub utracie także wtedy, gdyby znajdowała się w posiadaniu uprawnionego.

Z ww. regulacji wynika, że w sytuacji wytoczenia powództwa – przeciwko samoistnemu posiadaczowi w złej wierze – jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy oraz jest odpowiedzialny za jej stan. Ponadto, spoczywa na nim obowiązek zwrotu pobranych od powyższej chwili pożytków, których nie zużył, jak również winny jest uiścić wartość tych, które zużył.

Podkreślenia wymaga również, że przepisy podatkowe nie definiują pojęcia odszkodowania. Zatem w tym zakresie należy posiłkować się przepisami prawa cywilnego. Na gruncie prawa cywilnego odszkodowanie za doznaną szkodę majątkową lub niemajątkową uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody. Ponadto między zdarzeniem a zaistniałą w jego wyniku szkodą musi istnieć związek przyczynowy.

Zgodnie z treścią art. 471 Kodeksu cywilnego, dłużnik zobowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

W świetle wyżej przytoczonych przepisów, na gruncie stosunków cywilnoprawnych szkoda polega na nienależytym wykonaniu bądź niewykonaniu zobowiązania przez dłużnika, istnienia adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy działaniem lub zaniechaniem a szkodą. Brak tych przesłanek powoduje, że nie mamy do czynienia ze szkodą, za powstanie której dłużnik zobowiązany jest do wypłaty odszkodowania.

Zasady rozliczania się współwłaścicieli reguluje natomiast art. 207 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym pożytki i inne przychody z rzeczy wspólnej przypadają współwłaścicielom w stosunku do wielkości udziałów. W takim samym stosunku współwłaściciele ponoszą wydatki i ciężary związane z rzeczą wspólną. Wyrażona w tym przepisie zasada partycypacji przez współwłaścicieli w stosunku do wielkości przysługujących im udziałów dotyczy, po pierwsze, pożytków rzeczy wspólnej, oraz po drugie, innych przychodów z rzeczy wspólnej. Przez pożytki podlegające normie art. 207 Kodeksu cywilnego należy rozumieć pożytki naturalne oraz cywilne, o których mowa w art. 53 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 53 § 1 Kodeksu cywilnego, pożytkami naturalnymi rzeczy są jej płody (np. przychówek zwierząt, zboże) i inne odłączone od niej części składowe, o ile według zasad prawidłowej gospodarki stanowią normalny dochód z rzeczy (np. piasek, glina). W myśl natomiast art. 53 § 2 Kodeksu cywilnego, pożytkami cywilnymi rzeczy są dochody, które rzecz przynosi na podstawie stosunku prawnego (np. czynsz najmu, czynsz dzierżawy).

Użyte w art. 207 Kodeksu cywilnego pojęcia pożytków i innych przychodów z rzeczy wspólnej nie obejmuje natomiast swymi zakresem korzyści osiąganych przez współwłaścicieli z tytułu posiadania lokalu we wspólnej nieruchomości.

Zasady korzystania z rzeczy wspólnej reguluje art. 206 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym każdy ze współwłaścicieli jest uprawniony do współposiadania rzeczy wspólnej oraz do korzystania z niej w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez pozostałych współwłaścicieli.

Współwłaściciel, który pozbawia innego współwłaściciela posiadania rzeczy w sposób przewidziany w art. 206 Kodeksu cywilnego, narusza jednak jego uprawnienie wynikające ze współwłasności, która jest postacią własności i tym samym podlega ochronie na podstawie art. 222 i następne Kodeksu cywilnego. W konsekwencji współwłaściciel, którego uprawnienie wynikające ze współwłasności zostało w ten sposób naruszone przez innego współwłaściciela, może m.in. dochodzić od niego w postępowaniu o zniesienie współwłasności roszczenia o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy na zasadach określonych w art. 224 § 2 Kodeksu cywilnego w związku z art. 618 k.p.c. lub na zasadach określonych w art. 224 § 2 Kodeksu cywilnego w związku z art. 225 Kodeksu cywilnego i art. 618 k.p.c. (zob. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 2008 r., III CZP 3/08, OSNC 2009, nr 4, poz. 53).

O tym, czy bezumowne korzystanie z nieruchomości podlega opodatkowaniu na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, decydować muszą w każdym przypadku konkretne okoliczności. Kluczowym elementem dla rozstrzygnięcia, czy czynność podlega opodatkowaniu, jest fakt istnienia zgody, chociażby nieformalnej, na korzystanie z przedmiotu, bądź wystąpienie przez jego właściciela na drogę sądową.

W sytuacji zatem, gdy osoba trzecia korzysta z nieruchomości bez zgody jej właściciela, zasadne jest przyjęcie, że pomiędzy właścicielem nieruchomości i korzystającym bezumownie z tej nieruchomości nie istnieje żaden jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełnione są świadczenia wzajemne.

Świadczenie podatnika, nieoparte na tytule prawnym, wskazującym na istnienie obowiązku świadczenia usługi oraz wysokości wynagrodzenia – nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Odszkodowanie wypłacone w takich okolicznościach z tego tytułu nie jest płatnością za świadczenie usługi, lecz rekompensatą za pozbawienie właściciela prawa do swobodnego dysponowania nieruchomością i wynikłe z tego tytułu szkody.

Inaczej należy jednak oceniać sytuację, gdy korzystający z nieruchomości użytkuje ją za zgodą właściciela (nawet dorozumianą), a także sytuację, kiedy właściciel rzeczy (np. nieruchomości) – z różnych względów – toleruje sytuację, w której przy braku formalnego stosunku prawnego, inny podmiot korzysta z należącej do niego rzeczy. W tych okolicznościach wynagrodzenie otrzymane przez właściciela z tytułu bezumownego korzystania z rzeczy należy uznać za wynagrodzenie z tytułu świadczenia usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, które na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, podlega opodatkowaniu tym podatkiem.

W konsekwencji należy stwierdzić, że decydujące znaczenie dla opodatkowania lub nieopodatkowania bezumownego korzystania z nieruchomości bez zawiązywania stosunku zobowiązaniowego mają okoliczności faktyczne. Co do zasady, sytuacja ta pozostaje poza opodatkowaniem podatkiem od towarów i usług. Jeżeli jednak okoliczności wskazują na dorozumianą, milczącą zgodę właściciela nieruchomości na jej użytkowanie przez dotychczasowego użytkownika – czynność ta podlega opodatkowaniu jako świadczenie usług.

Biorąc pod uwagę przedstawiony we wniosku opis sprawy stwierdzić należy, że Wnioskodawca tolerował powstałą sytuacją, tj. korzystanie z nieruchomości będącej również własnością Wnioskodawcy przez pozostałych współwłaścicieli ponad przysługujący im w prawie własności udział. Z opisu sprawy nie wynika bowiem, by Wnioskodawca podjął wystarczające kroki zmierzające do uniemożliwienia korzystania z nieruchomości przez współwłaścicieli ponad przysługujący im udział. W szczególności, Gmina Miejska nie wystąpiła na drogę sądową z roszczeniem o dopuszczenie jej do współposiadania i współkorzystania z ww. nieruchomości.

Mimo, że korzystanie z nieruchomości przez pozostałych współwłaścicieli ponad przysługujący im w prawie własności udział, nie nastąpiło na podstawie jakiegokolwiek tytułu prawnego (np. umowa dzierżawy, najmu, użyczenia), na podstawie którego strony mogłyby określić wzajemne obowiązki, tj. zakres świadczonych usług oraz wysokość wynagrodzenia z tego tytułu, to jednak Wnioskodawca tolerował fakt korzystania przez współwłaścicieli nieruchomości ponad przysługujący im w prawie własności udział. To, że Wnioskodawca podjął ze współwłaścicielami korespondencję w sprawie uregulowania wzajemnej współpracy, w tym sposobu korzystania ze wspólnej nieruchomości, jak również podpisania umowy o zarząd i przedkładania rachunku z zarządu, celem rozliczenia ww. budynku, która prowadzona była ze współwłaścicielami w latach 2006-2011 nie oznacza, że kroki jakie podejmował uznać należy za wystarczające do uznania braku zgody Wnioskodawcy na postępowanie współwłaścicieli tej nieruchomości. Kroków tych w żadnej mierze nie można uznać za radykalne, wręcz przeciwnie, to jeden ze współwłaścicieli wystąpił w 2010 r. na drogę sądową celem zniesienia współwłasności. Na wniosek Gminy Miejskiej, w ramach przedmiotowego postępowania, zostało zgłoszone przeciwko współwłaścicielom ww. nieruchomości roszczenie o zwrot pożytków.

Tym samym uznać należy, że pomiędzy stronami istnieje określony stosunek prawny o charakterze umownym – dorozumiany – skutkujący realizacją wzajemnych świadczeń. Stwierdzić bowiem należy, że wolą Wnioskodawcy jako współwłaściciela nieruchomości, bezumownie wykorzystywanej przez pozostałych współwłaścicieli nieruchomości ponad przysługujący jej w prawie własności udział, było udostępnienie im tej nieruchomości, wprawdzie nie jawne, na podstawie zawartej pomiędzy stronami umowy cywilnoprawnej, lecz właśnie dorozumiane, polegające na tolerowaniu przez Wnioskodawcę zaistniałej sytuacji.

Zatem w niniejszej sprawie zastosowanie znajdzie art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy, gdzie przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumieć należy tolerowanie zaistniałej sytuacji.

Tym samym, w okolicznościach przedmiotowej sprawy, bezumowna czynność, dokonywana za dorozumianą zgodą Wnioskodawcy, stanowi transakcję podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, a uzyskana zapłata z tego tytułu stanowi należność za jej wykonanie.

W związku z powyższym taka należność z tytułu bezumownego korzystania przez współwłaścicieli z nieruchomości, ponad przypadający im udział w prawie własności podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Mając na względzie powołane przepisy prawa oraz opis sprawy stwierdzić należy, że należna Wnioskodawcy kwota pieniężna otrzymana od pozostałych współwłaścicieli nieruchomości tytułem zasądzonych pożytków z rzeczy wspólnej winna być traktowana jako należność za świadczenie wzajemne w postaci świadczenia usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy, podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy w zakresie pytania oznaczonego we wniosku nr 1 należało ocenić jako nieprawidłowe.

W przedmiotowej sprawie, z uwagi na powyższe rozstrzygnięcie, wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą również kwestii ustalenia stawki VAT dla ww. czynności.

Należy w tym miejscu zauważyć, że wykonywana czynność, która podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, może być opodatkowana właściwą stawką podatku VAT albo może korzystać ze zwolnienia od tego podatku.

I tak, zgodnie z art. 41 ust. 1 ustawy – stawka podatku wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i ust. 3, art. 122 i art. 129 ust. 1.

W tym miejscu należy zaznaczyć, że zgodnie art. 146a pkt 1 ustawy, w okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2018 r., z zastrzeżeniem art. 146f stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i 13, art. 109 ust. 2 i art. 110, wynosi 23%.

Natomiast w myśl art. 146aa ust. 1 ustawy, w okresie od dnia 1 stycznia 2019 r. do końca roku następującego po roku, dla którego wartość relacji, o której mowa w art. 38a pkt 4 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, jest nie większa niż 43% oraz wartość, o której mowa w art. 112aa ust. 5 tej ustawy, jest nie mniejsza niż -6%, stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i 13, art. 109 ust. 2 i art. 110, wynosi 23%.

Przy czym, zarówno w treści ustawy, jak i w przepisach wykonawczych do niej, ustawodawca przewidział opodatkowanie niektórych czynności stawkami obniżonymi lub zwolnienie od podatku.

Zakres i zasady zwolnienia od podatku od towarów i usług dostawy towarów lub świadczenia usług zostały określone m.in. w art. 43 ustawy.

Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 36 ustawy, zwalnia się od podatku usługi w zakresie wynajmowania lub wydzierżawiania nieruchomości o charakterze mieszkalnym lub części nieruchomości, na własny rachunek, wyłącznie na cele mieszkaniowe.

Zatem, ze zwolnienia od podatku od towarów i usług korzysta wyłącznie świadczenie usług wynajmu nieruchomości na cele mieszkalne. Zastosowanie zwolnienia jest więc uzależnione od spełnienia przesłanek obiektywnych dotyczących charakteru wynajmowanego lokalu (lokal mieszkalny) oraz subiektywnych dotyczących przeznaczenia wynajmowanego lokalu (cel mieszkaniowy).

W związku z tym, zwolnieniu nie podlega dostawa towarów i świadczenie usług związanych z lokalami innymi niż mieszkalne oraz lokalami mieszkalnymi wykorzystywanymi na cel inny niż mieszkaniowy.

Jak wynika z przedstawionego opisu sprawy, w opisanej we wniosku nieruchomości, której dotyczą zasądzone na rzecz Wnioskodawcy pożytki rzeczy wspólnej, znajdują się wyłącznie lokale o przeznaczeniu innym niż mieszkalne.

Wobec powyższego, odnosząc się do kwestii dotyczącej zastosowania prawidłowej stawki podatku należy stwierdzić, że bezumowne korzystanie z nieruchomości ponad przypadający udział w prawie własności przez współwłaścicieli zajmujących lokale, w których prowadzona jest działalność gospodarcza oraz lokal mieszkalny, w którym prowadzona jest działalność usługowa, podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług według stawki podstawowej 23%.

Tym samym, zasądzona na rzecz Gminy od pozostałych współwłaścicieli nieruchomości kwota pieniężna tytułem zasądzonych pożytków z rzeczy wspólnej będzie opodatkowana według 23% stawki podatku od towarów i usług.

Zatem stanowisko Wnioskodawcy w ww. zakresie jest prawidłowe.

Należy podkreślić, że zgodnie z art. 14b § 1 ustawy Ordynacja podatkowa, Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, na wniosek Zainteresowanego, wydaje, w jego indywidualnej sprawie, interpretację przepisów prawa podatkowego (interpretację indywidualną).

W związku z tym tutejszy organ informuje, że wydana interpretacja dotyczy tylko sprawy będącej przedmiotem wniosku (zapytania) Zainteresowanego. Inne kwestie przedstawione w opisie sprawy, bądź we własnym stanowisku, które nie zostały objęte pytaniem, nie mogą być – zgodnie z art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej – rozpatrzone.

Zauważyć należy, że zgodnie z art. 14b § 3 ustawy Ordynacja podatkowa, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź straci swą aktualność.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

z zastosowaniem art. 119a;
w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2193), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2018 r., poz. 1302, z późn. zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

Reklama

O nas

Regulamin