Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy
ITPP2/4512-591/15/AP
z 7 września 2015 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) w związku z § 9 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r. poz. 643), Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko – przedstawione we wniosku z dnia 27 maja 2015 r. (data wpływu 5 czerwca 2015 r.), uzupełnionym w dniu 1 września 2015 r. (data wpływu), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie niepodlegania opodatkowaniu kosztów zwróconych przez podmiot przyłączany w sytuacji odstąpienia przez Spółkę od umowy o przyłączenie – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 5 czerwca 2015 r. został złożony ww. wniosek, uzupełniony w dniu 1 września 2015 r., o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie niepodlegania opodatkowaniu kosztów zwróconych przez podmiot przyłączany w sytuacji odstąpienia przez Spółkę od umowy o przyłączenie.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny/zdarzenie przyszłe.

Spółka jest przedsiębiorstwem energetycznym zajmującym się przesyłem i dystrybucją energii elektrycznej. Jako operator systemu dystrybucyjnego świadczący usługi przesyłu i dystrybucji na podstawie umów zawartych z przedsiębiorstwami energetycznymi, zajmującymi się obrotem tą energią oraz na podstawie umów z odbiorcami, Spółka odpowiedzialna jest za ruch sieciowy w systemie dystrybucyjnym elektroenergetycznym, bieżące i długookresowe bezpieczeństwo funkcjonowania tego systemu, eksploatację, konserwację, remonty oraz niezbędną rozbudowę sieci dystrybucyjnej w tym połączeń z innymi systemami elektroenergetycznymi. Spółka posiada oraz buduje urządzenia elektroenergetyczne, które służą do doprowadzania i odprowadzania energii elektrycznej. W ramach odpowiedzialności nałożonej przepisami prawa, zobowiązana jest również do realizacji przyłączeń urządzeń, instalacji i sieci elektroenergetycznej, przez co należy rozumieć budowę odcinka lub elementu sieci służącego do połączenia urządzeń, instalacji lub sieci podmiotu ubiegającego się o ich przyłączenie do sieci elektroenergetycznej, z pozostałą częścią sieci.

Przyłączenie do sieci realizowane jest na wniosek Podmiotu Przyłączanego. Po otrzymaniu takiego wniosku, Spółka wydaje Warunki Przyłączenia, w których wskazane są zasady na jakich realizowane będą prace, w tym m.in. szacowana opłata za wykonanie prac w ramach wykonania przyłącza. Do Warunków Przyłączenia załączany jest projekt umowy o przyłączenie. Podmiot Przyłączany ma dwa lata na zawarcie umowy o przyłączenie, po tym czasie Warunki Przyłączenia tracą ważność. Wnioskodawca, mając na uwadze zasadę równego traktowania podmiotów ubiegających się o przyłączenie do sieci, dysponuje wzorami umów o przyłączenie. Zastosowanie danego wzoru umowy uzależnione jest od tego, w której grupie przyłączeniowej znajduje się podmiot ubiegający się o przyłączenie oraz od sposobu realizacji umowy o przyłączenie (umowa inwestycyjna lub umowa bezinwestycyjna). Wzór umowy zawiera ustalenia dotyczące m.in. przedmiotu umowy, harmonogramu prac przyłączeniowych, zasad realizacji tych prac, warunków odbioru technicznego, określenia opłaty za przyłączenie, okresu obowiązywania umowy i warunków jej rozwiązania, wskazania kar umownych oraz warunków na jakich strony mogą odstąpić od umowy.

Na podstawie umowy, Podmiot Przyłączany zobowiązuje się do realizacji poniższych zadań w wyznaczonych terminach:

1. dostarczenia Spółce projektu zagospodarowania działki lub terenu, na której znajduje się Obiekt Przyłączany w terminie 14 dni od dnia zawarcia umowy,
2. dostarczenia Spółce prawomocnej decyzji administracyjnej/zgłoszenia, dotyczącej zgody na budowę Obiektu Przyłączanego, w terminie nie dłuższym niż do dnia rozpoczęcia prac budowlano-montażowych związanych z realizacją instalacji przyłączanej,
3. rozpoczęcia prac budowlano-montażowych związanych z realizacją Instalacji Przyłączanej oraz zakończenia tych prac w określonych w umowie terminach,
4. dostarczenia Spółce oświadczenia o stanie technicznym Instalacji Przyłączanej na określonym formularzu, które stwierdza jej wykonanie zgodnie z obowiązującymi przepisami i zasadami wiedzy technicznej oraz jej gotowość do załączenia pod napięcie (dalej zwane: Oświadczenie o Gotowości Instalacji Przyłączanej) w terminie 14 dni od dnia zakończenia prac budowlano-montażowych związanych z realizacją Instalacji Przyłączanej.

Spółka natomiast zobowiązana jest do budowy przyłącza oraz rozbudowy sieci w sposób uwzględniający Warunki Przyłączenia, w terminie określonym od dnia podpisania umowy. Ponadto, prace projektowe mogą ujawnić konieczność objęcia zakresem rozbudowy sieci i budowy przyłącza nieruchomości należące do osób trzecich, co wymagać będzie zgody tych osób na przeprowadzenie prac. Niezależnie więc od realizacji zobowiązań przez Podmiot Przyłączany, Spółka ponosi wydatki na wykonanie przyłącza już od dnia zawarcia umowy.

Zgodnie z zapisami wzoru umowy o przyłączenie w zakresie kar umownych, w przypadku niedotrzymania przez Podmiot Przyłączany terminu do dostarczenia Oświadczenia o Gotowości Instalacji Przyłączanej (zobowiązanie Podmiotu Przyłączanego wskazane powyżej w pkt 4), Spółka jest uprawniona do żądania od Podmiotu Przyłączanego zapłaty kary umownej w wysokości 0,2% szacowanej opłaty za przyłączenie, za każdy dzień zwłoki w jego dostarczeniu, przy czym wysokość kary nie może być większa niż dwukrotność szacowanej opłaty za przyłączenie. W Spółce praktykuje się, że w przypadku, gdy Podmiot Przyłączany dostarczy Oświadczenie o Gotowości Instalacji Przyłączanej po wymaganym terminie, Spółka wystawia notę obciążeniową z naliczoną karą umowną.

Jednocześnie umowa stanowi, że Spółka może odstąpić od umowy, jeżeli Podmiot Przyłączany, pomimo wezwania pisemnego, nie realizuje terminowo swoich zobowiązań opisanych powyżej w pkt 1, 2, 3. W przypadku odstąpienia od umowy Spółka może żądać od Podmiotu Przyłączanego zwrotu udokumentowanych kosztów poniesionych na realizację przyłącza lub rozbudowę sieci do dnia odstąpienia, jednak nie więcej niż dwukrotność szacowanej opłaty za przyłączenie.

Obecnie w Spółce praktykuje się, że w przypadku gdy Podmiot Przyłączany nie wywiązuje się w terminie z realizacji powyższych zadań (zobowiązanie Podmiotu Przyłączanego z pkt 1, 2, 3), wzywany jest pisemnie - w terminie 14 dni od dnia wezwania – do zrealizowania zadania, z zastrzeżeniem, że brak realizacji zadania w tym terminie umożliwi Spółce odstąpienie od umowy. Jeżeli mimo wezwania Podmiot Przyłączany nie dokonuje realizacji zadania, wówczas w terminie 30 dni od powzięcia informacji nt. okoliczności uzasadniających odstąpienie od umowy, wystawiane jest oświadczenie o odstąpieniu od umowy wraz z uzasadnieniem. Jeżeli zostały poniesione koszty na realizację przyłącza lub rozbudowę sieci, dołączana jest do oświadczenia faktura VAT obejmująca wartość poniesionych kosztów z powyższych tytułów. Podmiot Przyłączany na tę okoliczność nie otrzymuje opracowanej dokumentacji projektowej ani żadnych innych składników trwałych związanych z realizacją umowy o przyłączenie.

W uzupełnieniu wniosku podano, że:

• Prawo odstąpienia zawarte w umowie o przyłączenie powiązane jest z art. 492 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121 z późn. zm.).
• Zgodnie z art. 7 ust. 2 ustawy Prawo energetyczne, w umowie o przyłączenie określa się m.in. odpowiedzialność stron za niedotrzymanie warunków umowy, a w szczególności za opóźnienie terminu realizacji prac w stosunku do ustalonego w umowie. Dodatkowo kwestia wzajemnych rozliczeń po wykonaniu prawa odstąpienia wynika z art. 395 K.c. (dla umownego prawa odstąpienia) i art. 494 K.c. Na tej podstawie zasady zwrotu kosztów uregulowano szczegółowo w umowie.
• Podmiot Przyłączany, po wypełnieniu zobowiązań umownych ponosi opłatę przyłączeniową wynikającą z taryfy dla energii elektrycznej zatwierdzonej przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki; co do zasady umowy nie przewidują zwrotu kosztów rozbudowy sieci.
• Przyłącze lub sieć elektroenergetyczna wybudowane w ramach realizacji umowy o przyłączenie, zawsze stanowi własność Operatora Sieci Dystrybucyjnej (Spółki), niezależnie od tego czy Podmiot Przyłączany wypełnił czy nie wypełnił zobowiązania z umowy o przyłączenie.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy zwrot udokumentowanych kosztów poniesionych na realizację przyłącza lub rozbudowę sieci, którymi obciążany jest Podmiot Przyłączany w przypadku odstąpienia od umowy przez Spółkę, podlega opodatkowaniu podatkiem VAT i powinien zostać udokumentowany fakturą VAT?

Zdaniem Wnioskodawcy, zwrot udokumentowanych kosztów poniesionych na realizację przyłącza lub rozbudowę sieci, którymi obciążany jest Podmiot Przyłączany, nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Z uwagi na to, że Podmiot Przyłączany nie otrzymuje w zamian za zapłatę żadnej usługi ani żadnego towaru, to zwrot kosztów należy uznać za rekompensatę poniesionego przez Spółkę wydatku, a nie za świadczenie.

Jak stanowi art. 5 ust. 1 pkt l ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 nr 177, poz. 1054 z późn. zm.), dalej zwana ustawą VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarowi usług podlegają m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Według art. 7 ust. 1 ustawy VAT, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Natomiast zgodnie z art. 8 ust. 1 ww. ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Spółka, w ramach realizacji Umowy o przyłączenie do sieci elektroenergetycznej Podmiotu Przyłączanego, wykonuje prace, w związku z którymi ponosi wydatki. Zdarza się, że przygotowywane są dokumentacje projektowe, rozpoczynane są prace budowlane, albo Spółka ponosi wydatki związane z uzyskaniem prawa do wejścia na grunt osoby trzeciej. Co do zasady, jeżeli Podmiot Przyłączany wywiąże się ze swoich zadań, czyli:

1. dostarczy Spółce projekt zagospodarowania działki lub terenu, na której znajduje się Obiekt Przyłączany,
2. dostarczy Spółce prawomocną decyzję administracyjną/zgłoszenie, dotyczące zgody na budowę Obiektu Przyłączanego,
3. rozpocznie prace budowlano-montażowe związane z realizacją Instalacji Przyłączanej oraz zakończy te prace w określonych terminach,

- to Spółka wszelkie koszty związane z wykonaniem przyłącza wlicza w opłatę za przyłączenie.

Jednak jeżeli Podmiot Przyłączany nie dokonuje realizacji zadań w wyznaczonym terminie, to Spółka, po uprzednim wezwaniu do wykonania zobowiązań, wystawia oświadczenie o odstąpieniu od umowy wraz z uzasadnieniem. Zgodnie z zapisami Umowy wiążącej Spółkę oraz Podmiot Przyłączany, w opisanym przypadku odstąpienia od umowy, Spółka może żądać od Podmiotu Przyłączanego zwrotu udokumentowanych kosztów poniesionych na realizację Przyłącza lub rozbudowę sieci do dnia odstąpienia, jednak nie więcej niż dwukrotności szacowanej opłaty za przyłączenie. Podmiot Przyłączany na tę okoliczność nie otrzymuje opracowanej dokumentacji projektowej lub żadnych innych składników trwałych związanych z realizacją umowy o przyłączenie.

W świetle obowiązujących przepisów ustawy VAT, biorąc pod uwagę opisany stan faktyczny, należy stwierdzić, że zwrot udokumentowanych kosztów poniesionych na realizację przyłącza lub rozbudowę sieci, którymi obciążany jest Podmiot Przyłączany nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Ponieważ Spółka nie wydaje kontrahentowi w omawianym przypadku żadnej dokumentacji projektowej, ani żadnych innych składników, więc z całą pewnością nie mamy tu do czynienia z dostawą towarów. Na podstawie przepisów prawa należy zauważyć, że pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres, gdyż nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub tolerowania czynności lub sytuacji. Jednak w przypadku świadczenia, aby można było mówić o czynności podlegającej opodatkowaniu, muszą zostać spełnione następujące warunki:

• w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona (nabywca) jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,
• świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Ważne jest przy tym, że obydwa wyżej wskazane warunki są konieczne do spełnienia, aby świadczenie mogło zostać uznane za usługę, a co za tym idzie - podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Dana usługa podlega więc opodatkowaniu podatkiem VAT wówczas, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą, a otrzymanym świadczeniem wzajemnym w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych. Natomiast w przedmiotowej sprawie, Podmiot Przyłączany jest zobowiązany do zapłaty należności, jednak nie otrzymuje żadnego świadczenia wzajemnego. Nie jest więc beneficjentem świadczenia.

W ocenie Wnioskodawcy, ze stanu faktycznego jednoznacznie wynika, że należność nakładana na kontrahenta w przypadku odstąpienia od Umowy, ma jedynie funkcję rekompensaty, która nie przewyższa wartości poniesionych przez Spółkę wydatków związanych z pracami nad wykonaniem przyłącza.

Bez znaczenia jest przy tym jak Umowa nazywa taką należność, a ewentualne skutki podatkowe należy określić biorąc pod uwagę faktyczne czynności podejmowane przez strony Umowy.

Dyrektor Izby Skarbowej w interpretacji indywidualnej z dnia 21 lutego 2014 r., znak IPPP1/443-1234/13-2/AP stwierdza, że „(...) aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie (...)”. Przy zastosowaniu wnioskowania a contrario, należy uznać, że jeżeli zapłata nie wynika z należności za świadczenie usługi, to nie można uznać jej zapłaty za świadczenie podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z unormowaniem zawartym w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu ww. podatkiem, podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Na podstawie art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

W myśl art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Z treści powyższego przepisu art. 8 ust. 1 ustawy wynika, że ustawodawca przyjął generalną zasadę, że usługami są wszelkie odpłatne świadczenia niebędące dostawą towarów. Stąd też stwierdzić należy, że definicja „świadczenia usług” ma charakter dopełniający definicję „dostawy towarów”. Jest ona wyrazem realizacji zasady powszechności opodatkowania podatkiem od towarów i usług transakcji wykonywanych przez podatników w ramach prowadzonej przez nich działalności gospodarczej.

Dana czynność podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wówczas, gdy istnieje bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą, a otrzymaną zapłatą, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia.

Stosownie do art. 106b ust. 1 pkt 1 ustawy, podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą sprzedaż, a także dostawę towarów i świadczenie usług, o których mowa w art. 106a pkt 2, dokonywane przez niego na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem.

W myśl ust. 3 pkt 1 ww. artykułu, na żądanie nabywcy towaru lub usługi podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą czynności, o których mowa w ust. 1 pkt 1, z wyjątkiem czynności, o których mowa w art. 19a ust. 5 pkt 4, oraz otrzymanie całości lub części zapłaty przed wykonaniem tych czynności, z wyjątkiem przypadku, gdy zapłata dotyczy wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów – jeżeli obowiązek wystawienia faktury nie wynika z ust. 1.

Odszkodowanie jest pojęciem niezdefiniowanym w ustawie o podatku od towarów i usług. Natomiast w świetle uregulowań zawartych w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r., poz. 121 z późn. zm.) jest ono zapłatą za wyrządzone szkody, poniesione przez kogoś straty.

Na mocy art. 361 § 1 i § 2 K.c., zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Jak wynika z powyższych regulacji K.c., istotą odszkodowań nie jest płatność za świadczenie, lecz rekompensata za szkodę. W takim przypadku nie mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną – świadczenie w zamian za wynagrodzenie – co oznacza, że otrzymane odszkodowanie nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony podatnika.

Jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron (art. 362 K.c.).

Należy również zauważyć, że w myśl art. 471 K.c., dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Ponadto stosownie do art. 494 § 1 K.c., strona, która odstępuje od umowy wzajemnej, obowiązana jest zwrócić drugiej stronie wszystko, co otrzymała od niej na mocy umowy, a druga strona obowiązana jest to przyjąć. Strona, która odstępuje od umowy, może żądać nie tylko zwrotu tego, co świadczyła, lecz również na zasadach ogólnych naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania.

Podobnie kary umowne, stosowane na podstawie art. 483 § 1 Kodeksu cywilnego, nie stanowią zapłaty za usługę, lecz pełnią funkcję odszkodowawczą (sankcyjną).

Zgodnie z tym przepisem można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna).

Należy dodać, że kwestię kary umownej rozważał Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 18 lipca 2012 r., sygn. akt III CZP 39/12. Sens wyrażonego w niej stanowiska Sądu sprowadza się do tego, że kara umowna, stanowiąca surogat odszkodowania za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania, musi wiązać się z powstałą szkodą, a samo odstąpienie od umowy, obowiązku zapłaty odszkodowania, choćby w postaci kary umownej, nie rodzi. Podobnie można stwierdzić, że sam fakt wcześniejszego rozwiązania umowy za porozumieniem stron nie daje podstaw do twierdzenia o wystąpieniu szkody. Zaś określenie, że jest to odszkodowanie „w związku z przedterminowym rozwiązaniem umowy” także szkody tej nie określa.

Ogólne zasady dotyczące m.in. obowiązków przedsiębiorstwa energetycznego i podmiotów ubiegających się o przyłączenie do sieci oraz przyłączania tych podmiotów do sieci energetycznej określają przepisy ustawy z dnia z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz. U. z 2012 r. poz. 1059 z późn. zm.).

W myśl art. 7 ust. 1 ww. ustawy, przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się przesyłaniem lub dystrybucją paliw gazowych lub energii jest obowiązane do zawarcia umowy o przyłączenie do sieci z podmiotami ubiegającymi się o przyłączenie do sieci, na zasadzie równoprawnego traktowania i przyłączania, w pierwszej kolejności, instalacji odnawialnego źródła energii, jeżeli istnieją techniczne i ekonomiczne warunki przyłączenia do sieci i dostarczania tych paliw lub energii, a żądający zawarcia umowy spełnia warunki przyłączenia do sieci i odbioru. Jeżeli przedsiębiorstwo energetyczne odmówi zawarcia umowy o przyłączenie do sieci lub przyłączenia w pierwszej kolejności instalacji odnawialnego źródła energii, jest obowiązane niezwłocznie pisemnie powiadomić o odmowie Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki i zainteresowany podmiot, podając przyczyny odmowy.

Według ust. 2 powyższego artykułu, umowa o przyłączenie do sieci powinna zawierać co najmniej postanowienia określające: termin realizacji przyłączenia, wysokość opłaty za przyłączenie, miejsce rozgraniczenia własności sieci przedsiębiorstwa energetycznego i instalacji podmiotu przyłączanego, zakres robót niezbędnych przy realizacji przyłączenia, wymagania dotyczące lokalizacji układu pomiarowo-rozliczeniowego i jego parametrów, harmonogram przyłączenia, warunki udostępnienia przedsiębiorstwu energetycznemu nieruchomości należącej do podmiotu przyłączanego w celu budowy lub rozbudowy sieci niezbędnej do realizacji przyłączenia, przewidywany termin zawarcia umowy, na podstawie której nastąpi dostarczanie paliw gazowych lub energii, ilości paliw gazowych lub energii przewidzianych do odbioru, moc przyłączeniową, odpowiedzialność stron za niedotrzymanie warunków umowy, a w szczególności za opóźnienie terminu realizacji prac w stosunku do ustalonego w umowie, oraz okres obowiązywania umowy i warunki jej rozwiązania.

Stosownie do ust. 5 powyższego artykułu, przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się przesyłaniem lub dystrybucją paliw gazowych lub energii jest obowiązane zapewnić realizację i finansowanie budowy i rozbudowy sieci, w tym na potrzeby przyłączania podmiotów ubiegających się o przyłączenie, na warunkach określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 9 ust. 1–4, 7 i 8 i art. 46 oraz w założeniach lub planach, o których mowa w art. 19 i 20.

Analiza okoliczności przedstawionych we wniosku w świetle przywołanych przepisów prawa prowadzi do wniosku, że koszty poniesione przez Spółkę na realizację przyłącza elektroenergetycznego, którymi obciąża Podmiot Przyłączany w przypadku, gdy Spółka odstępuje od umowy z powodu niewywiązania się tego Podmiotu z zobowiązań umowy, nie posiadają cech odszkodowania za poniesioną szkodę. Zgodnie bowiem z postanowieniami umowy, Spółka wykonuje na rzecz Podmiotu Przyłączanego świadczenie – podejmuje działania mające na celu powstanie przyłącza elektroenergetycznego. Zatem za wykonane czynności (nawet jeśli przed odstąpieniem Spółki od umowy przyłącze nie zostało jeszcze w całości zrealizowane) Spółce należy się wynagrodzenie, które w takich okolicznościach – zgodnie z umową – jest przez strony umowy ustalane jako równowartość poniesionych kosztów. Nie ma znaczenia, że Podmiot Przyłączany nie uzyskuje konkretnego „materialnego” towaru w postaci opracowanej dokumentacji projektowej lub innych składników trwałych związanych z realizacją umowy o przyłączenie. Nawet bowiem w sytuacji wywiązania się przez Podmiot Przyłączany z zobowiązań wynikających z umowy – jak wskazała Spółka – wybudowane przyłącze pozostaje jej własnością.

Ponadto należy zauważyć, że przyjęte zasady związane z realizacją umowy o przyłączenie wskazują, że świadczenie, które Spółka wykonuje w następstwie zawarcia takiej umowy, zawsze wiąże się z uzyskaniem zwrotu kosztów od Podmiotu Przyłączanego:

• w okolicznościach prawidłowego wywiązania się z umowy pobierana jest opłata za przyłączenie, przy czym – jak wskazano we wniosku – Spółka wszelkie koszty związane z wykonaniem przyłącza wlicza w opłatę za przyłączenie,
• w sytuacji niewywiązania się z umowy – odpłatność obejmuje koszty poniesione do dnia odstąpienia od umowy, nie więcej niż dwukrotność szacowanej opłaty za przyłączenie.

Czynności wykonywane przez Spółkę w związku z zawarciem umowy o przyłączenie stanowią więc odrębne świadczenie, niezależne od tego czy Podmiot Przyłączany będzie korzystał z przyłącza (pobierał energię), czy nie.

Nieprawidłowe byłoby zatem uznanie, że zwrot kosztów poniesionych w sytuacji częściowego wykonania prac (w sytuacji odstąpienia przez Spółkę od umowy) nie stanowi wynagrodzenia za podjęte czynności, a w sytuacji wykonania całości świadczenia – należy je uznać za wynagrodzenie.

W świetle powyższego należy stwierdzić, że zwrot kosztów, który Spółka winna otrzymać – zgodnie z zapisami umowy – w przypadku niewywiązania się Podmiotu Przyłączanego z zobowiązań, nie stanowi rekompensaty za szkodę, gdyż de facto Spółka żadnej szkody nie ponosi. Niewykonanie przyłącza energetycznego w związku z odstąpieniem od umowy nie powoduje bowiem ani żadnego uszczerbku w majątku Spółki, ani nie przyczynia się do powstania strat w dotychczas uzyskiwanych przychodach. Spółka ponosi co prawda koszty, jednak nie można tego uznać za szkodę, którą Podmiot Przyłączany winien zrekompensować odszkodowaniem. Są to – jak stwierdzono wyżej – koszty związane z wykonaniem pewnych czynności w ramach umowy o przyłączenie, tj. z częściowym wykonaniem usługi.

Fakt, że Kodeks cywilny umożliwia dowolne formułowanie postanowień zawieranych umów cywilnoprawnych i wobec tego Spółka ma prawo zastrzec w umowie możliwość odstąpienia od niej oraz określić konsekwencje dla Podmiotu Przyłączanego w postaci obowiązku zwrotu poniesionych kosztów, nie przesądza o tym, że stanowią one odszkodowanie.

Uwzględniając powyższe wnioski należy stwierdzić, że otrzymany od Podmiotu Przyłączanego zwrot kosztów poniesionych przez Spółkę w sytuacji odstąpienia od umowy w związku z niewywiązaniem się ww. Podmiotu z zobowiązań, stanowi wynagrodzenie za czynności wykonane przez Spółkę do momentu odstąpienia od umowy. Zatem wynagrodzenie to podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług i winno zostać udokumentowane fakturą VAT – jeśli podmiot zobowiązany do zwrotu kosztów (Podmiot Przyłączany) jest podatnikiem VAT, podatnikiem podatku od wartości dodanej lub osobą prawną.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia, a w przypadku zdarzenia przyszłego – stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, Al. Zwycięstwa 16/17, 80-219 Gdańsk, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację – w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2012 r., poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.