Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0111-KDIB2-2.4015.91.2018.2.HS
z 30 listopada 2018 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 800 ze zm.), Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 24 lipca 2018 r. (data wpływu 28 sierpnia 2018 r.), uzupełnionym 13 listopada 2018 r., o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej m.in. podatku od spadków i darowizn w zakresie skutków podatkowych przekazania środków pieniężnych na konto Wnioskodawcy – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 28 sierpnia 2018 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej m.in. podatku od spadków i darowizn w zakresie skutków podatkowych przekazania środków pieniężnych na konto Wnioskodawcy.

W związku z brakami formalnymi stwierdzonymi we wniosku, pismem z 26 października 2018 r. Znak: 0111-KDIB2-2.4015.91.2018.1.HS 0111-KDIB2-2.4014.154.2018.1.HS wezwano Wnioskodawcę do uzupełnienia wniosku. Uzupełnienia dokonano 13 listopada 2018 r.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Wujek przekazał swojemu bratankowi (Wnioskodawcy) przelewem bankowym kwotę 200 000 zł. W tytule przelewu wpisał następującą adnotację: „Mam kłopoty. Dzisiaj przelałem M. na jego konto kwotę 200 000 zł. Proszę się nimi zaopiekować.”

Wnioskodawca dodaje, że wujek od wielu lat cierpi na postępującą depresję. Leczy się w poradni zdrowia psychicznego. Jednym z objawów tej choroby są u niego stany lękowe, obawa o swoją przyszłość. W przypadku nawrotu choroby nie kontaktuje się z otoczeniem. Nie otwiera drzwi do mieszkania i nie odbiera telefonów. W momencie, gdy Wnioskodawca dowiedział się o przelaniu pieniędzy na konto zaczęto szukać wujka. Znaleziono go po kilku dniach. Wujek zwrócił się z prośbą o zwrot pieniędzy. Twierdził, że nie pamięta faktu przelania pieniędzy na konto bratanka. Kwota 200 000 zł przelana przez wujka na konto Wnioskodawcy została wujkowi niezwłocznie zwrócona w pełnej wysokości.

W uzupełnieniu wniosku z 9 listopada 2018 r. (data wpływu 13 listopada 2018 r.) Wnioskodawca wskazał, że jego zdaniem nie doszło do zawarcia umowy darowizny w rozumieniu art. 888 Kodeksu cywilnego. Stosownie do treści przytoczonego przepisu art. 888 Kodeksu cywilnego – przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swojego majątku. Czynnikiem wyróżniającym czynność prawną w postaci darowizny jest element korzyści osiągany przez jedną stronę umowy. Celem darowizny jest wzbogacenie obdarowanego kosztem majątku darczyńcy. W braku jednoczesności oświadczeń obu stron, umowa dochodzi do skutku dopiero z chwilą złożenia oświadczenia o przyjęciu darowizny przez obdarowanego – Z. Gawlik komentarz do art. 888 Kodeksu cywilnego, stan prawny 2014.08.01, podobnie G. Bieniek, H. Ciepła, St. Dmowski i inni – Komentarz do kodeku cywilnego Księga trzecia, zobowiązania tom 2 str. 730 i następne. W tej konkretnej sprawie nie doszło do zawarcia umowy darowizny w rozumieniu przywołanego wyżej przepisu. Pieniądze na konto Wnioskodawcy zostały przelane w warunkach wykluczających świadome albo swobodne podjęcie decyzji w rozumieniu art. 82 Kodeksu cywilnego. Darczyńca dokonał przelewu pieniędzy w momencie kolejnego nawrotu choroby psychicznej w postaci depresji. Po ustąpieniu objawów choroby zażądał zwrotu przelanych na konto pieniędzy. Pieniądze te zostały natychmiast zwrócone darczyńcy w pełnej wysokości. Nie można w tym przypadku mówić o wzbogaceniu się obdarowanego Wnioskodawcy kosztem majątku darczyńcy. Wnioskodawca nigdy nie składał oświadczenia o przejęciu darowizny, a przelane pieniądze natychmiast zwrócił nie korzystając z nich.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy w tej sytuacji Wnioskodawca ma obowiązek zapłacić podatek i w jakiej wysokości, czy ma obowiązek zawiadomić organ podatkowy o przytoczonym wyżej zdarzeniu i w jakiej formie, skoro podatnik jako osoba fizyczna ma obowiązek składać do organu podatkowego deklaracje lub zeznania podatkowe?

Zdaniem Wnioskodawcy, nie powinien zapłacić żadnego podatku. Nie ma też obowiązku zawiadomienia organu podatkowego. W tym konkretnym stanie faktycznym brak jest przesłanek uzasadniających powstanie zobowiązania podatkowego.

Rozpatrując przestawione zagadnienie należy mieć na uwadze fakt, że czynność prawna, o której mowa wyżej dotknięta jest nieważnością bezwzględną w rozumieniu art. 82 Kodeksu cywilnego. Z przepisu tego wynika, że nieważne jest oświadczenie woli złożone przez osobę, która z jakiekolwiek powodów znajdowała się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne podjęcie decyzji i wyrażenie woli.

Dotyczy to w szczególności choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego, chociażby nawet przemijającego, zaburzenia czynności psychicznych. Przy czym do choroby psychicznej w rozumieniu cytowanego art. 82 Kodeksu cywilnego należy zaliczyć stany depresyjne – M. Fras, M. Habdas Kodeks cywilny. Komentarz. Tom. Część ogólna art. 1-125. Stan prawny 1 stycznia 2018 r. Komentarz do art. 82 Kodeksu cywilnego. Opublikowano WKP 2018.

Wnioskodawca dodaje, że nie ma znaczenia czy stan wyłączający świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli miał charakter stały czy przemijający; wystarczy istnienie takiego stanu, który oznacza brak rozeznania, niemożliwość rozumienia posunięć własnych oraz niezdawanie sobie sprawy ze znaczenia skutków własnego postępowania – wyroki Sądu Najwyższego:

1. z 7 lutego 2006 r. sygn. akt IV CSK 7/05 Lex 180191,
2. z 27 lipca 2010 r. sygn. akt II CSK 147/10 Lex 621139.

Złożenie oświadczenia woli w stanie określonym w art. 82 Kodeksu cywilnego powoduje jego nieważność bez potrzeby wykazywania jakichkolwiek dalszych okoliczności – B. Lewaszkiewicz-Pertykowska Komentarz do art. 82 Kodeksu cywilnego. Stan prawny 2014.04.18.

Z treści art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn wynika, że podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczpospolitej polskiej, tytułem darowizny. Zgodnie z treścią z art. 888 Kodeksu cywilnego – przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia ma rzecz obdarowanego kosztem swojego majątku. W świetle tego przepisu nie ma wątpliwości, że darowizna jest umową, a nie jednostronną czynnością prawną. Zawarcie umowy darowizny następuje z chwilą złożenia przez strony oświadczenia. Oświadczenia obu stron nie muszą być złożone jednocześnie. Jednak w tym konkretnym przypadku nie mamy do czynienia z nabyciem własności rzeczy lub praw majątkowych w rozumieniu art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn, ponieważ czynność w postaci bankowego przelewu dokonana została w warunkach nieważności bezwzględnej przewidzianej w art. 82 Kodeksu cywilnego. Odbiorca, do którego został skierowany przelew, pieniądze natychmiast zwrócił. Na uwagę zasługuje również stanowisko przedstawione w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z 4 października 2007 r. sygn. akt I SA/G1 103/07 Lex nr 42547 (winno być: 421547). Wynika z niego mianowicie, że przedmiotem opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn jest zgodnie z art. 1 ustawy o podatku od spadku i darowizn nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej. Dopóki zatem organy podatkowe nie wykażą, że doszło do nabycia własności rzeczy wymienionych w tym przepisie nie ma podstaw do opodatkowania podatkiem z tytułu nabycia.

Zdaniem Wnioskodawcy, brak jest przesłanek do opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn w rozumieniu art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Przedmiotem niniejszej interpretacji jest kwestia dotycząca skutków podatkowych przekazania środków pieniężnych na konto Wnioskodawcy w podatku od spadków i darowizn. Natomiast w zakresie skutków podatkowych przekazania środków pieniężnych na konto Wnioskodawcy w podatku od czynności cywilnoprawnych wydano odrębne rozstrzygnięcie.

Zgodnie z przepisem art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz.U. z 2018 r., poz. 644) – podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej „podatkiem”, podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem:

1. dziedziczenia, zapisu zwykłego, dalszego zapisu, zapisu windykacyjnego, polecenia testamentowego,
2. darowizny, polecenia darczyńcy,
3. zasiedzenia,
4. nieodpłatnego zniesienia współwłasności,
5. zachowku, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w drodze dziedziczenia albo w postaci zapisu,
6. nieodpłatnej: renty, użytkowania oraz służebności.
   
   

Jako, że przepisy tej ustawy nie definiują pojęcia „darowizna” należy odwołać się do odpowiednich przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1025 ze zm.).

W myśl art. 888 Kodeksu cywilnego – przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku.

Z powyżej zacytowanego przepisu wynika, że podstawową cechą umowy darowizny jest bezpłatne świadczenie darczyńcy na rzecz obdarowanego kosztem jego majątku.

Darowizna należy do czynności, których celem jest dokonanie aktu przysporzenia majątkowego (świadczenie musi wzbogacić obdarowanego) i zobowiązanie darczyńcy musi być zamierzone jako nieodpłatne. Świadczenie ma charakter nieodpłatny, gdy druga strona umowy nie zobowiązuje się do jakiegokolwiek świadczenia w zamian za otrzymane świadczenie. Istotą darowizny – jako czynności nieodpłatnej – jest więc brak po drugiej stronie ekwiwalentu w postaci świadczenia wzajemnego.

Darowizna może polegać zarówno na przesunięciach do majątku obdarowanego określonych przedmiotów majątkowych, jak i na innych postaciach dyspozycji majątkowych darczyńcy prowadzących do zmniejszenia jego majątku, a po stronie majątku obdarowanego do zwiększenia aktywów lub zmniejszenia pasywów.

Do zawarcia umowy darowizny, podobnie jak każdej innej umowy, niezbędne jest zgodne oświadczenie woli złożone przez obie strony umowy. Umowa darowizny dochodzi do skutku dopiero z chwilą złożenia oświadczenia woli przez obdarowanego o przyjęciu darowizny.

Zgodnie z art. 890 Kodeksu cywilnego – oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione.

Oświadczenia woli stron umowy mogą być dotknięte różnymi wadami przewidzianymi w art. 82-88 Kodeksu cywilnego.

Zgodnie z art. 82 Kodeksu cywilnego – nieważne jest oświadczenie woli złożone przez osobę, która z jakichkolwiek powodów znajdowała się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Dotyczy to w szczególności choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego, chociażby nawet przemijającego, zaburzenia czynności psychicznych.

Z opisu stanu faktycznego wynika, że wujek Wnioskodawcy przekazał Wnioskodawcy przelewem bankowym kwotę 200 000 zł. W tytule przelewu wpisał następującą adnotację: „Mam kłopoty. Dzisiaj przelałem M. na jego konto kwotę 200 000 zł. Proszę się nimi zaopiekować.” Wujek od wielu lat cierpi na postępującą depresję. Leczy się w poradni zdrowia psychicznego. Jednym z objawów tej choroby są u niego stany lękowe, obawa o swoją przyszłość. W przypadku nawrotu choroby nie kontaktuje się z otoczeniem. Nie otwiera drzwi do mieszkania i nie odbiera telefonów. W momencie, gdy Wnioskodawca dowiedział się o przelaniu pieniędzy na konto zaczęto szukać wujka. Znaleziono go po kilku dniach. Wujek zwrócił się z prośbą o zwrot pieniędzy. Twierdził, że nie pamięta faktu przelania pieniędzy na konto bratanka. Kwota 200 000 zł przelana przez wujka na konto bratanka została wujkowi niezwłocznie zwrócona w pełnej wysokości.

Wnioskodawca wskazuje, że nie doszło do zawarcia umowy darowizny w rozumieniu art. 888 Kodeksu cywilnego. Wnioskodawca nigdy nie składał oświadczenia o przejęciu darowizny, a przelane pieniądze natychmiast zwrócił nie korzystając z nich. Istotna jest także okoliczność, że środki pieniężne na konto Wnioskodawcy zostały przelane w warunkach wykluczających świadome albo swobodne podjęcie decyzji w rozumieniu art. 82 Kodeksu cywilnego.

Wnioskodawca powziął wątpliwość co do zasadności opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn wyżej opisanej czynności przekazania środków pieniężnych na konto Wnioskodawcy.

Opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn podlegają wyłącznie czynności, które zostały enumeratywnie wymienione w art. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, tj. czynności prawne, których skutkiem jest nieodpłatne nabycie rzeczy lub praw majątkowych przez osoby fizyczne. Nabycie majątku tytułem darowizny jest jedną z tych czynności, które ustawodawca objął zakresem przedmiotowym ustawy.

Skoro jednak – jak wskazał Wnioskodawca – w istocie nie doszło do zawarcia umowy darowizny, a jedynie do czynności przekazania środków pieniężnych na konto Wnioskodawcy (ze środków tych nie korzystał i zwrócił je niezwłocznie po odnalezieniu wujka), która to czynność została dokonana w warunkach wykluczających świadome albo swobodne podjęcie decyzji w rozumieniu art. 82 Kodeksu cywilnego, należy uznać, że przekazanie środków pieniężnych na konto Wnioskodawcy nie podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Opisana we wniosku czynność nie mieści się bowiem w katalogu określającym przedmiot opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn.

Zatem z tego tytułu na gruncie podatku od spadków i darowizn nie powstaną po stronie Wnioskodawcy jakiekolwiek obowiązki podatkowe w podatku od spadków i darowizn, w tym również obowiązek zawiadomienia organu podatkowego czy złożenia zeznania.

Stanowisko Wnioskodawcy uznaje się za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Należy nadmienić, że postępowanie w sprawie wydawania interpretacji indywidualnych, z uwagi na przedmiot i charakter wydawanych w jego toku rozstrzygnięć, jest postępowaniem szczególnym, odrębnym, do którego nie mają bezpośredniego zastosowania inne (poza wskazanymi w ustawie) przepisy Ordynacji podatkowej, w szczególności nie jest postępowaniem dowodowym, które może być prowadzone w toku kontroli podatkowej lub czynności sprawdzających. Organ wydający interpretację indywidualną nie może więc zbadać w sensie merytorycznym „sprawy podatkowej” wynikającej z przytoczonego we wniosku stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego lecz jedynie pozytywnie lub negatywnie ocenić, z przytoczeniem przepisów prawa podatkowego, czy stanowisko pytającego zawarte we wniosku odnoszące się do regulacji przepisów prawa podatkowego jest słuszne i znajduje oparcie w okolicznościach przedstawionego stanu faktycznego. Organ wydający interpretację przepisów prawa podatkowego nie może bowiem prowadzić postępowania ani podejmować rozstrzygnięć zastrzeżonych dla innego trybu orzekania, w tym w ramach czynności sprawdzających, postępowania kontrolnego czy podatkowego, które są prowadzone w oparciu o konkretną dokumentację.

Oznacza to, że okoliczność, czy opisana czynność istotnie rodzi skutki w podatku od spadków i darowizn podlega szczegółowej i ostatecznej weryfikacji przez organ podatkowy w toku czynności sprawdzających lub postępowania podatkowego, a nie przez Organ interpretacyjny.

Dodatkowo należy jeszcze raz podkreślić, że tut. Organ nie bada stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego, przyjmując opis stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego wskazany przez Wnioskodawcę.

Zgodnie z art. 14na Ordynacji podatkowej, przepisów art. 14k–14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;
2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.
   
   

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w …, w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2018 r., poz. 1302) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.