Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0114-KDIP2-1.4010.457.2018.1.KS
z 12 grudnia 2018 r.

 

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA


Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2018 r., poz. 800 ze zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 29 października 2018 r. (data wpływu 5 listopada 2018 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie:

  1. możliwości zwolnienia z opodatkowania, na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy, dochodów Wnioskodawcy przeznaczonych, zgodnie ze zmienionym Statutem, na dofinansowanie lub finansowanie działalności Spółki celowej oraz innych spółek celowych, jeżeli zostaną utworzone w przyszłości - jest nieprawidłowe,
  2. możliwości zwolnienia z opodatkowania, na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy, dochodów Wnioskodawcy przeznaczonych, zgodnie ze zmienionym Statutem, na dofinansowanie lub finansowanie działalności Spółki celowej oraz innych spółek celowych, jeżeli zostaną utworzone w przyszłości, niezależnie od faktu czy zostały osiągnięte przed zmianą, czy po zmianie statutu - jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 5 listopada 2018 r. do tutejszego organu wpłynął ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych, na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy, dochodu Uczelni przeznaczonego, zgodnie ze zmienionym Statutem, na dofinansowanie lub finansowanie działalności Spółki celowej oraz innych spółek celowych, jeżeli zostaną utworzone w przyszłości.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe.


Wnioskodawca (dalej również jako: Uczelnia) jest akademicką uczelnią niepubliczną w rozumieniu art. 13 ust. 1 pkt 2) i art. 14 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r., Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1668 , dalej: Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce). W ramach prowadzonej działalności, Uczelnia prowadzi studia różnego rodzaju i kursy dokształcające, w tym m in. na kierunkach humanistycznych, prawie, psychologii czy filologii. Dodatkowo, Uczelnia pełni funkcję ośrodka badawczego i prowadzi również różnego rodzaju badania naukowe oraz prace rozwojowe, inwestując w ten sposób w rozwój i upowszechnianie nauki. Uczelnia występuje też w roli eksperta w różnego rodzaju dziedzinach oraz świadczy usługi badawcze i opiniodawcze. Uczelnia współpracuje ze środowiskiem kultury, sztuki i biznesu. Wyniki badań prowadzonych przez Uczelnię znajdują zastosowanie w różnych obszarach gospodarki i życia społecznego.

Uczelnia działa na podstawie Prawa o szkolnictwie wyższym i nauce oraz Statutu (dalej: Statut).


Zgodnie ze Statutem, „Podstawowymi zadaniami Uczelni są:

  1. kształcenie studentów w celu zdobywania i uzupełniania wiedzy oraz umiejętności niezbędnych w pracy zawodowej,
  2. prowadzenie badań naukowych i prac rozwojowych, świadczenie usług badawczych oraz opiniodawczych i eksperckich (w tym działalności diagnostycznej, terapeutycznej i poradniczej),
  3. wychowywanie studentów w poczuciu odpowiedzialności za Państwo Polskie, za umacnianie zasad demokracji i poszanowanie praw człowieka,
  4. kształcenie i promowanie kadr naukowych,
  5. upowszechnianie i pomnażanie osiągnięć nauki i kultury narodowej, w tym poprzez gromadzenie i udostępnianie zbiorów bibliotecznych i informacyjnych,
  6. prowadzenie studiów podyplomowych, kursów i szkoleń w celu kształcenia nowych umiejętności niezbędnych na rynku pracy w systemie uczenia się przez całe życie,
  7. stwarzanie warunków do rozwoju kultury fizycznej studentów,
  8. działanie na rzecz społeczności lokalnych i regionalnych,
  9. stwarzanie studentom niepełnosprawnym warunków do pełnego udziału w procesie kształcenia i w badaniach naukowych,
  10. prowadzenie działalności oświatowej,
  11. świadczenie usług w zakresie pośrednictwa pracy, doradztwa personalnego i poradnictwa zawodowego.

Zadania powyższe Uczelnia wykonuje we współpracy z krajowymi i zagranicznymi instytucjami naukowymi, przedsiębiorcami, stowarzyszeniami i organizacjami zawodowymi.

Działając na podstawie art. 86a ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz.U. z 2017 r., poz. 2183, w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 września 2018 r.), w celu komercjalizacji pośredniej wyników badań Uczelnia założyła spółkę celową, której jest jedynym udziałowcem (dalej: Spółka celowa). Przedmiotem działalności Spółki celowej jest w szczególności:

  1. prowadzenie badań naukowych oraz prac rozwojowych w dziedzinie nauk społecznych i humanistycznych,
  2. prowadzenie badań naukowych i prac rozwojowych w dziedzinie pozostałych nauk przyrodniczych i technicznych,
  3. działalność związania z organizacją targów, wystaw i kongresów,
  4. wydawanie książek i periodyków oraz pozostała działalność wydawnicza, z wyłączeniem działalności w zakresie programowania
  5. różnego rodzaju pozaszkolne formy edukacji,
  6. doradztwo w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej i zarządzania,
  7. działalność wspomagająca edukację,
  8. działalność profesjonalna, naukowa i techniczna,
  9. dzierżawa własności intelektualnej i podobnych produktów, z wyłączeniem prac chronionych prawem autorskim,
  10. działalność firm centralnych (head office) i holdingów, w wyłączeniem holdingów finansowych.

Nie jest wykluczone, że w przyszłości Spółka celowa będzie tworzyć kolejne spółki, które będą prowadzić działalność tożsamą jak Spółka celowa.

Na pokrycie kapitału zakładowego Spółki celowej, Uczelnia wniosła wkład pieniężny. W przyszłości Uczelnia wniesie również wkład niepieniężny w postaci wyników badań naukowych i prac rozwojowych. Spółka celowa będzie m.in. prowadzić dalsze inwestycje w badania i rozwój, tj. będzie rozwijać, przygotowywać do wdrożenia i wdrażać wyniki badań naukowych, prac rozwojowych prowadzonych przez Uczelnię.

Dodatkowo, w celu prowadzenia dalszych inwestycji w badania i rozwój Spółka celowa otrzyma od Wnioskodawcy również środki pieniężne. Dofinansowanie Spółki celowej, o którym mowa powyżej nastąpi przez wkład pieniężny na kapitał zakładowy/zapasowy lub/i pożyczkę lub/i (po wcześniejszej zmianie umowy Spółki celowej) - dopłaty pieniężne do kapitału.

Mając na uwadze, że Spółka celowa będzie rozwijać działalność badawczą i rozwojową prowadzoną również przez Uczelnię, Uczelnia planuje zmodyfikować punkt 2) Statutu wskazany powyżej i nadać mu następujące brzmienie:

„prowadzenie badań naukowych i prac rozwojowych, świadczenie usług badawczych oraz opiniodawczych i eksperckich (w tym działalności diagnostycznej, terapeutycznej i poradniczej) oraz dofinansowanie i finansowanie działalności spółek bezpośrednio zależnych, utworzonych na podstawie Prawa o szkolnictwie wyższym lub Prawa o szkolnictwie wyższym i nauce, które realizują badania naukowe i prace rozwojowe.

Niezależnie do Spółki celowej, nie jest wykluczone, że w przyszłości Uczelnia będzie tworzyć kolejne spółki celowe na podstawie art. 149 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 października 2018 r.). Utworzone w przyszłości spółki celowe będą prowadziły działalność podobną lub tożsamą z działalnością Spółki celowej.

Uczelnia osiąga dochody, które podlegają zwolnieniu z podatku dochodowego na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o PDOP.


Uczelnia nie osiąga dochodów z działalności polegającej na wytwarzaniu wyrobów przemysłu elektronicznego, paliwowego, tytoniowego, spirytusowego, winiarskiego, piwowarskiego, a także pozostałych wyrobów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,5%, oraz wyrobów z metali szlachetnych albo z udziałem tych metali, dochodów z handlu tymi wyrobami ani dochodów z działalności polegającej na oddaniu środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych do odpłatnego używania na podstawie umowy leasingu.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania.

  1. Czy dochody Wnioskodawcy, które zostaną przeznaczone zgodnie ze zmienionym Statutem na dofinansowanie lub finansowanie działalności Spółki celowej oraz innych spółek celowych, jeżeli zostaną utworzone w przyszłości, będą korzystały ze zwolnienia z podatku dochodowego na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o PDOP?
  2. Czy dochody Wnioskodawcy, które zostaną przeznaczone zgodnie ze zmienionym Statutem na dofinansowanie lub finansowanie działalności Spółki celowej oraz innych spółek celowych, jeżeli zostaną utworzone w przyszłości, będą korzystały ze zwolnienia z podatku dochodowego na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o PDOP, niezależnie od faktu kiedy zostały one osiągnięte (tj. przed czy po zmianie Statutu)?

Zdaniem Wnioskodawcy:

Ad 1

Zdaniem Wnioskodawcy, dochody Wnioskodawcy, które zostaną przeznaczone zgodnie ze zmienionym Statutem na dofinansowanie lub finansowanie działalności Spółki celowej oraz innych spółek celowych, jeżeli zostaną utworzone w przyszłości, będą korzystały ze zwolnienia z podatku dochodowego na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o PDOP.

Uzasadnienie stanowiska Wnioskodawcy

Zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy o PDOP, przedmiotem opodatkowania podatkiem dochodowym jest dochód stanowiący sumę dochodu osiągniętego z zysków kapitałowych oraz dochodu osiągniętego z innych źródeł przychodów. Z kolei na podstawie art. 7 ust. 2 ustawy o PDOP dochodem jest nadwyżka sumy przychodów uzyskanych z tego źródła przychodów nad kosztami ich uzyskania, osiągnięta w roku podatkowym.

Nie każdy dochód podlega opodatkowaniu PDOP. Niektóre typy dochodów, które podlegają opodatkowaniu mogą być objęte zwolnieniem z opodatkowania.

Katalog dochodów objętych zwolnieniem z PDOP zawiera art. 17 ust. 1 ustawy o PDOP. Przepis ten ma charakter zamknięty. Zwolnieniu podlegają więc wyłącznie dochody z tytułów wprost wymienionych w art. 17 ust. 1 ustawy o PDOP. Część zwolnień ma charakter bezwarunkowy, tzn. dochody podlegają zwolnieniu bez względu na ich późniejsze przeznaczenie. Jednakże w niektórych przypadkach, zwolnienie znajduje zastosowanie jedynie pod warunkiem przeznaczenia na określone cele (zwolnienia warunkowe).

Na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o PDOP zwolnieniu podlegają dochody podatników, których celem statutowym jest m.in. działalność naukowa, naukowo-techniczna oraz oświatowa, w tym również polegająca na kształceniu studentów - w części przeznaczonej na te cele.


Zgodnie zaś z art. 17 ust. 1a ustawy o PDOP zwolnienie, o którym mowa w ust. 1, dotyczące podatników przeznaczających dochody na cele statutowe lub inne cele określone w tym przepisie, nie dotyczy:

  1. dochodów uzyskanych z działalności polegającej na wytwarzaniu wyrobów przemysłu elektronicznego, paliwowego, tytoniowego, spirytusowego, winiarskiego, piwowarskiego, a także pozostałych wyrobów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,5%, oraz wyrobów z metali szlachetnych albo z udziałem tych metali lub dochodów uzyskanych z handlu tymi wyrobami; zwolnieniem objęte są jednak dochody jednostek naukowych i instytutów badawczych, w rozumieniu odrębnych przepisów, uzyskane z działalności polegającej na wytwarzaniu wyrobów przemysłu elektronicznego;
  2. dochodów uzyskanych z działalności polegającej na oddaniu środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych do odpłatnego używania na warunkach określonych w art. 17a-17k;
  3. dochodów, bez względu na czas ich osiągnięcia, wydatkowanych na inne cele niż wymienione w tych przepisach.

Stosownie do art. 17 ust. 1b ustawy o PDOP zwolnienie, o którym mowa w ust. 1, dotyczące podatników przeznaczających dochody na cele statutowe lub inne cele określone w tym przepisie, ma zastosowanie, jeżeli dochód jest przeznaczony i - bez względu na termin - wydatkowany na cele określone w tym przepisie, w tym także na nabycie środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych służących bezpośrednio realizacji tych celów oraz na opłacenie podatków niestanowiących kosztu uzyskania przychodów.

Z kolei na podstawie art. 17 ust. 1c ustawy o PDOP przepis ust. 1 pkt 4 nie ma zastosowania w:

  1. przedsiębiorstwach państwowych, spółdzielniach i spółkach,
  2. przedsiębiorstwach komunalnych mających osobowość prawną, dla których funkcję organu założycielskiego pełnią jednostki samorządu terytorialnego lub ich jednostki pomocnicze utworzone na podstawie odrębnych przepisów;
  3. samorządowych zakładach budżetowych oraz jednostkach organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, będących podatnikami podatku dochodowego od osób prawnych - jeżeli przedmiotem ich działalności jest zaspokajanie potrzeb publicznych pośrednio związanych z ochroną środowiska w zakresie: wodociągów i kanalizacji, ścieków komunalnych, wysypisk i utylizacji odpadów komunalnych oraz transportu zbiorowego.

W świetle powyższych regulacji ustawy o PDOP, zwolnienie z PDOP wynikające z art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o PDOP jest zwolnieniem warunkowym. Tak też stwierdził Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 5 października 2012 r. (sygn. III SA/WA 383/12): "Zwolnienie zawarte w art. 17 ust. 1 pkt 4 PDOPrU dotyczy sfery działalności statutowej podatników. Wolne od podatku są dochody przeznaczone na te rodzaje działalności, które zostały expressis verbis wymienione w tym przepisie - dalej "cele statutowe". Cele te stanowią w istocie odrębną od innych kategorię zwolnień podatkowych, co podkreśla brzmienie art. 17 ust. 1b, w związku z czym na gruncie przepisów PDOPrU należy je rozumieć jako pewien katalog rodzajów działalności (aktywności) podatników ukierunkowanych na osiągnięcie określonego rezultatu. Z zakresu przedmiotowego tego katalogu wynika, że jest nim zaspokajanie potrzeb ogólnospołecznych (cel publiczny). Ustawodawca w tym przypadku preferuje pod względem podatkowym niektóre rodzaje działalności (aktywności) podatników, jednakże pod warunkiem dążenia do osiągnięcia społecznie użytecznych celów (cele statutowe)".

Zwolnienie, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o PDOP znajduje więc zastosowanie, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:

  1. celem statutowym podatnika jest m.in. działalność naukowa, naukowo-techniczna lub oświatowa,
  2. dochody podatnika przeznaczone są na te cele statutowe,
  3. dochody podatnika nie są osiągane z działalności wymienionych w art. 17 ust. 1a ustawy o PDOP,
  4. podatnik nie stanowi podmiotu, który został wyłączony ze zwolnienia na podstawie art. 17 ust 1c ustawy o PDOP.

Ad 1


Jak wskazano powyżej, zwolnienie z PDOP na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o PDOP ma zastosowanie jeżeli dochody podatnika przeznaczone są na preferowane przez ustawodawcę cele statutowe. Innymi słowy, w celu zastosowania zwolnienia z PDOP:

  • cel działalności musi wynikać ze statutu,
  • cel statutowy musi mieścić się w katalogu celów preferowanych przez ustawodawcę, wskazanych w art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o PDOP.


Celem statutowym jest cel, który został wskazany w statucie danego podmiotu. Jak wynika z wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 4 lipca 2003 r. (sygn. I SA/KA 910/02): "pod pojęciem działalności statutowej fundacji należy rozumieć te rodzaje działalności, które ujęte zostały w statucie. Jest to bezpośrednie rozumienie tego zwrotu, wynikające ze znaczenia użytych w nim słów i. jako takie, nie wymaga stosowania dalszej wykładni".

Zgodnie z przedstawionym zdarzeniem przyszłym Wnioskodawca działa w oparciu o statut, na podstawie którego po zmianie podstawowymi zadaniami Uczelni będą:

  • „kształcenie studentów w celu zdobywania i uzupełniania wiedzy oraz umiejętności niezbędnych w pracy zawodowej,
  • prowadzenie badań naukowych i prac rozwojowych, świadczenie usług badawczych oraz opiniodawczych i eksperckich (w tym działalności diagnostycznej, terapeutycznej i poradniczej), oraz dofinansowanie i finansowanie działalności spółek bezpośrednio zależnych, utworzonych na podstawie Prawa o szkolnictwie wyższym lub Prawa o szkolnictwie wyższym i nauce, które realizują badania naukowe i prace rozwojowe,
  • wychowywanie studentów w poczuciu odpowiedzialności za Państwo Polskie, za umacnianie zasad demokracji i poszanowanie praw człowieka,
  • kształcenie i promowanie kadr naukowych,
  • upowszechniania i pomnażanie osiągnięć nauki i kultury narodowej, w tym poprzez gromadzenie i udostępniania zbiorów bibliotecznych i informacyjnych,
  • prowadzenie studiów podyplomowych, kursów i szkoleń w celu kształcenia nowych umiejętności niezbędnych na rynku pracy w systemie uczenia się przez całe życie,
  • stwarzanie warunków do rozwoju kultury fizycznej studentów,
  • działanie na rzecz społeczności lokalnych i regionalnych,
  • stwarzanie studentom niepełnosprawnym warunków do pełnego udziału w procesie kształcenia i w badaniach naukowych,
  • prowadzenie działalności oświatowej,
  • świadczenie usług w zakresie pośrednictwa pracy, doradztwa personalnego i poradnictwa zawodowego."

Cele statutowe, które mieszczą się w katalogu celów preferowanych przez ustawodawcę obejmują m.in. działalność naukową, naukowo-techniczną oraz oświatową.


Wnioskodawca wskazuje, że wobec braku definicji legalnej działalności naukowej i oświatowej, należy dokonać wykładni gramatycznej i wykorzystać definicje słownikowe. Zgodnie z internetowym Słownikiem Języka Polskiego PWN (http://sip.pwn.pl) działalność to „zespół działań podejmowanych w jakimś celu", oświata to „proces kształcenia, upowszechniania wiedzy i kultury w społeczeństwie”, natomiast nauka to „ogół wiedzy ludzkiej ułożonej w system zagadnień, zespół poglądów stanowiących usystematyzowaną całość” oraz „dyscyplina badawcza odnosząca się do pewnej dziedziny rzeczywistości”. W konsekwencji przez działalność oświatową oraz działalność naukową rozumieć należy zespół działań podejmowanych w celu upowszechniania wiedzy i kultury w społeczeństwie. Jak wynika z art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o PDOP, działalność oświatowa może polegać m.in. na kształceniu studentów. Działania te muszą mieć charakter rzeczywisty, muszą być identyfikowalne i skonkretyzowane.

Mając na uwadze cele statutowe Wnioskodawcy oraz definicje działalności naukowej i oświatowej, nie ulega wątpliwości, że Wnioskodawca pełni rolę placówki naukowej i oświatowej, tj. placówki której celem statutowym jest działalność naukowa oraz oświatowa. Wnioskodawca kształci bowiem studentów oraz prowadzi różnego rodzaju badania, upowszechniając w ten sposób wiedzę i kulturę w społeczeństwie.

W szczególności, Wnioskodawca podkreśla, że działalność naukowa Wnioskodawcy obejmuje m.in. działalność badawczo-rozwojową. Jak wynika bowiem ze Statutu, jednym z podstawowych celów Wnioskodawcy jest: „prowadzenie badań naukowych i prac rozwojowych, świadczenie usług badawczych oraz opiniodawczych i eksperckich (w tym działalności diagnostycznej, terapeutycznej i poradniczej) (...)”.

Uczelnia pełni więc funkcję ośrodka badawczego i prowadzi również różnego rodzaju badania naukowe oraz prace rozwojowe. Uczelnia występuje w roli eksperta w różnego rodzaju dziedzinach oraz świadczy usługi badawcze i opiniodawcze. Uczelnia współpracuje ze środowiskiem kultury, sztuki i biznesu. Wyniki badań prowadzonych przez Uczelnię znajdują zastosowanie w różnych obszarach gospodarki i życia społecznego.

Wnioskodawca wskazuje, że nauka to pojęcie, które należy interpretować maksymalnie szeroko. Jak wynika ze słownika języka polskiego nauka stanowi bowiem ogół wiedzy ludzkiej. Ogół natomiast to pewna całość. Ani z art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o PDOP ani z definicji słownikowych nie wnikają żadne ograniczenia co do zakresu przedmiotowego tego pojęcia. Prowadząc więc badania naukowe i prace rozwojowe oraz świadcząc usługi badawcze oraz opiniodawcze i eksperckie (w tym w zakresie działalności diagnostycznej, terapeutycznej i poradniczej) Wnioskodawca prowadzi działalność naukową, która stanowi cel statutowy Wnioskodawcy.

Wnioskodawca wskazuje, że Uczelnia prowadzi działalność badawczo-rozwojową we własnych strukturach oraz za pośrednictwem Spółki celowej. Spółka celowa została utworzona przez Wnioskodawcę na podstawie art. 86a Prawa o szkolnictwie wyższym, w celu komercjalizacji pośredniej wyników badań Wnioskodawcy. Dodatkowo Wnioskodawca nie wyklucza, że w przyszłości utworzy kolejne spółki celowe na podstawie art. 149 Prawa o szkolnictwie wyższym i nauce.

Jak Wnioskodawca wskazał w zdarzeniu przyszłym, przedmiotem działalności Spółki celowej jest w szczególności:

  1. prowadzenie badań naukowych oraz prac rozwojowych w dziedzinie nauk społecznych i humanistycznych,
  2. prowadzenie badań naukowych i prac rozwojowych w dziedzinie pozostałych nauk przyrodniczych i technicznych,
  3. działalność związania z organizacją targów, wystaw i kongresów,
  4. wydawanie książek i periodyków oraz pozostała działalność wydawnicza, z wyłączeniem działalności w zakresie programowania,
  5. różnego rodzaju pozaszkolne formy edukacji,
  6. doradztwo w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej i zarządzania,
  7. działalność wspomagająca edukację,
  8. działalność profesjonalna, naukowa i techniczna,
  9. dzierżawa własności intelektualnej i podobnych produktów, z wyłączeniem prac chronionych prawem autorskim,
  10. działalność firm centralnych (head office) i holdingów, w wyłączeniem holdingów finansowych.


Jeżeli Wnioskodawca utworzy kolejne spółki celowe, będą one prowadzić działalność podobną lub tożsamą do działalności Spółki celowej.

W kontekście zacytowanej powyżej definicji nauki, w ocenie Wnioskodawcy nie budzi wątpliwości, że podobnie jak Uczelnia Spółka celowa oraz inne spółki celowe, jeżeli zostaną utworzone w przyszłości, będą powadzić działalność naukową. Spółka celowa oraz inne spółki celowe, jeżeli zostaną utworzone w przyszłości będą prowadzić dalsze inwestycje w badania i rozwój (tj. będzie rozwijać, przygotowywać do wdrożenia i wdrażać wyniki badań naukowych, prac rozwojowych prowadzonych przez Uczelnię). Działalność naukowa Spółki celowej oraz innych spółek celowych, jeżeli zostaną utworzone w przyszłości będzie więc swojego rodzaju kontynuacją działalności naukowej Uczelni. Innymi słowy działalność Spółki celowej oraz innych spółek celowych, jeżeli zostaną utworzone w przyszłości nie będzie wobec działalności Wnioskodawcy całkowicie autonomiczna.


W konsekwencji warunek pierwszy zostanie spełniony, statutowym celem Uczelni jest działalność naukowa i oświatowa, które mieszczą się w katalogu celów preferowanych przez ustawodawcę, wskazanych w art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o PDOP.

Ad 2

Na podstawie art. 1b ustawy o PDOP zwolnienie, o którym mowa w art. 17 ust. 1 ustawy o PDOP, dotyczące podatników przeznaczających dochody na cele statutowe lub inne cele określone w tym przepisie, ma zastosowanie, jeżeli dochód jest przeznaczony i - bez względu na termin - wydatkowany na cele określone w tym przepisie. Jeżeli więc podatnik przeznacza dochody na cele statutowe korzysta ze zwolnienia niezależnie od innych okoliczności. Jak wynika m.in. z wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 30 stycznia 2013 r., (sygn. akt II FSK 45/12): „Wskazać bowiem należy, że przepis art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych wyraźnie wskazuje, iż wolne od podatku są dochody przeznaczone przez podatników na realizację preferowanych przez ustawodawcę celów. W konsekwencji spełnienie tego kryterium stanowi niezbędny równocześnie wystarczający warunek zastosowania zwolnienia. Do zastosowania tego zwolnienia wystarcza bowiem przeznaczenie i wydatkowanie uzyskanego dochodu na wskazane cele”.

Mając na uwadze, że na podstawie zmiany Statutu jednym z podstawowych celów Wnioskodawcy będzie „prowadzenie badań naukowych i prac rozwojowych, świadczenie usług badawczych oraz opiniodawczych i eksperckich (w tym działalności diagnostycznej, terapeutycznej i poradniczej) oraz dofinansowanie i finansowanie działalności spółek bezpośrednio zależnych, utworzonych na podstawie Prawa o szkolnictwie wyższym lub Prawa o szkolnictwie wyższym i nauce, które realizują badania naukowe i prace rozwojowe", dochody Wnioskodawcy przeznaczone i wydatkowane na finansowanie lub dofinansowanie Spółki celowej oraz innych spółek celowych, jeżeli zostaną utworzone w przyszłości zostaną przeznaczone i wydatkowane zgodnie ze Statutem.

Jak wskazano powyżej, jednym z celów Wnioskodawcy jest rozwój działalności naukowej Uczelni. Wnioskodawca przyjął strategię, zgodnie z którą utworzył Spółkę celową i nie jest wykluczone, że utworzy kolejne spółki celowe, aby wydzielić wyspecjalizowaną działalność do odrębnego podmiotu. W celu prowadzenia dalszych badań Spółka celowa oraz inne spółki celowe, jeżeli zostaną utworzone w przyszłości muszą zostać wyposażone w środki finansowe. Wnioskodawca wyjaśnia również, że rozważa różne formy dofinansowania lub finansowania Spółki celowej.

Niezależnie od powyższego Wnioskodawca podkreśla także, że żaden przepis nie limituje zwolnienia z PDOP do dochodów przeznaczonych i wydatkowanych bezpośrednio na działalność naukową danego podatnika. W konsekwencji, w ocenie Wnioskodawcy zwolnieniu podlegać powinny zarówno dochody przeznaczone i wydatkowane na działalność Wnioskodawcy jak i finansowanie lub dofinansowanie działalności Spółki celowej oraz innych spółek celowych, jeżeli zostaną utworzone w przyszłości, które podobnie jak Wnioskodawca powadzą lub będą prowadzić działalność naukową.

Powyższe potwierdzają organy podatkowe oraz sądy administracyjne. Tytułem przykładu:

  • Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z dnia 13 stycznia 2017 r. , (sygn. 1462-IPPB5.4510.963.2016.2.MR) uznał, że: „Wskazać należy, że z treści art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych wynika, że wolne od podatku są dochody podatników, których celem statutowym jest między innymi działalność naukowa, naukowo-techniczna, oświatowa, w tym również polegająca na kształceniu studentów (...) w części przeznaczonej na te cele. Jednocześnie trzeba zaznaczyć, iż przepis art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie wyklucza prowadzenia w sposób pośredni działalności oświatowej, naukowej, czy innej w nim wymienionej. Istotne jest jedynie to, aby doszło do rzeczywistego prowadzenia tego rodzaju działalności, a nie to, aby działalność miała bezpośredni charakter."
  • Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale 7 sędziów z dnia listopada 2000 r. (sygn. FPS 9/00): "Zważywszy, że istotą inicjatyw społecznych jest podejmowanie ich we własnym zakresie przez określoną społeczność, zwykle z zaangażowaniem własnej pracy i własnych środków finansowych, wydaje się oczywistym, że inne podmioty – w ramach swych statutowych celów - mogą przewidzieć jedynie wspieranie takich inicjatyw, a nie ich bezpośrednie podejmowanie i realizację. (…) Nie ma bowiem podstaw do uznania, że ustawodawca nie zamierzał preferować czy też stymulować instrumentami podatkowymi takich działań, które mają na celu dofinansowywanie (a więc wspieranie) np. nauki, kultury, ochrony zdrowia, ograniczając zwolnienie podatkowe do podmiotów realizujących takie działania wyłącznie samodzielnie, wprost i bezpośrednio. Nie można przy tym tracić z pola widzenia, że działalność w wielu dziedzinach wymaga współdziałania różnych podmiotów oraz finansowania z różnych źródeł. Istotna rola przypada w tym właśnie zakresie podmiotom, które jako cel swej statutowej działalności przyjęły wspieranie działalności w różnych dziedzinach, nie podejmując się realizacji wprost takich działań. Z tych względów należy uznać, że dochody podatników, których celem statutowym jest wspieranie działalności naukowej są wolne od podatku dochodowego od osób prawnych na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy z 15.2.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych".
  • Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi w wyroku z dnia 12 września 2007 r., (sygn. akt I SA/Łd 330/07) uznał, że: „Należy zgodzić się ze skarżącym, że ustawodawca nie postawił ani ograniczeń czasowych wydatkowania dochodu, ani też warunku wydatkowania dochodu bezpośrednio na preferowany cel, poza wydatkami na nabycie środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, które powinny być bezpośrednio związane z realizacją takich celów. Z omawianego przepisu wynika, że między zwolnionym dochodem, a wydatkiem czynionym z tego dochodu ma zachodzić związek polegający na ukierunkowaniu wydatku na przynajmniej jeden z preferowanych celów. Można więc przyjąć, że warunek zwolnienia podatkowego zajdzie także wtedy, gdy celem wydatku będzie pośrednio realizacja popieranego przez ustawodawcę celu. W związku z tym spostrzeżeniem postawić można pytanie, na ile silny powinien być związek wydatkowanego dochodu z preferowanym celem, aby dochód był zwolniony od podatku. Chociaż trudno znaleźć jednoznaczną odpowiedź, to należy stwierdzić, że związek taki, choćby pośredni, powinien być jednak oczywisty. Ocena w każdej sytuacji związana będzie z okolicznościami konkretnej sprawy."
  • Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z dnia 17 lipca 2009 r., sygn. IPPB5/423-192/09-6/AS: „Jednocześnie trzeba zaznaczyć, iż przepis art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie wyklucza prowadzenia w sposób pośredni działalności oświatowej, naukowej, czy innej w nim wymienionej. Istotne jest jedynie to, aby doszło do rzeczywistego prowadzenia tego rodzaju działalności, a nie to, aby działalność miała bezpośredni charakter."

W konsekwencji warunek drugi zostanie spełniony. Wnioskodawca przeznaczy bowiem i wyda dochody na działalność statutową.

Ad 3

Na podstawie art. 17 ust. 1a niektóre kategorie dochodów wyłączają możliwość skorzystania ze zwolnienia z opodatkowania PDOP. Do dochodów tych należą dochody uzyskane z działalności polegającej na wytwarzaniu wyrobów przemysłu elektronicznego, paliwowego, tytoniowego, spirytusowego, winiarskiego, piwowarskiego, a także pozostałych wyrobów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,5%, oraz wyrobów z metali szlachetnych albo z udziałem tych metali lub dochodów uzyskanych z handlu tymi wyrobami oraz dochody uzyskane z działalności polegającej na oddaniu środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych do odpłatnego używania na podstawie umowy leasingu.

Jak wynika z opisu zdarzenia przyszłego Wnioskodawca nie osiąga dochodów ze wskazanych źródeł przychodów, należy więc uznać, że trzeci warunek jest również spełniony.


Ad 4

Zgodnie z art. 17 ust. 1c ustawy o PDOP przepis ust. 1 pkt 4 nie ma zastosowania w:

  1. przedsiębiorstwach państwowych, spółdzielniach i spółkach,
  2. przedsiębiorstwach komunalnych mających osobowość prawną, dla których funkcję organu założycielskiego pełnią jednostki samorządu terytorialnego lub ich jednostki pomocnicze utworzone na podstawie odrębnych przepisów;
  3. samorządowych zakładach budżetowych oraz jednostkach organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, będących podatnikami podatku dochodowego od osób prawnych - jeżeli przedmiotem ich działalności jest zaspokajanie potrzeb publicznych pośrednio związanych z ochroną środowiska w zakresie: wodociągów i kanalizacji, ścieków komunalnych, wysypisk i utylizacji odpadów komunalnych oraz transportu zbiorowego.

Katalog podmiotów, w stosunku do których zwolnienie z PDOP nie ma zastosowania stanowi katalog zamknięty. W konsekwencji podmioty, które nie zostały wymienione expressis verbis w przepisie mogą, pod warunkiem spełnienia pozostałych przesłanek korzystać ze zwolnienia.

Jak Wnioskodawca wskazał w zdarzeniu przyszłym Wnioskodawca jest akademicką uczelnią niepubliczną w rozumieniu Prawa o szkolnictwie wyższym i nauce. Wnioskodawca nie należy więc do kategorii podmiotów wskazanych w art. 17 ust. 1c ustawy o PDOP.

W konsekwencji, czwarty i ostatni warunek zastosowania zwolnienia z PDOP na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4) również jest spełniony.

Mając na uwadze, że:

  1. działalność badawczo-rozwojowa Wnioskodawcy stanowi działalność naukową,
  2. działalność naukowa stanowi cel statutowy Wnioskodawcy,
  3. finansując lub dofinansowując działalność Spółki celowej oraz innych spółek celowych, jeżeli zostaną utworzone w przyszłości Wnioskodawca przeznaczy dochody na cele statutowe,
  4. dochody Wnioskodawcy nie są osiągane z działalności wymienionych w art. 17 ust. 1a ustawy o PDOP,
  5. Wnioskodawca nie stanowi podmiotu, który został wyłączony ze zwolnienia na podstawie art. 17 ust. 1c ustawy o PDOP,

dochody Wnioskodawcy, przeznaczone na finansowanie lub dofinansowanie Spółki celowej oraz innych spółek celowych, jeżeli zostaną utworzone w przyszłości korzystają ze zwolnienia z PDOP, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o PDOP.

Stanowisko Wnioskodawcy znajduje potwierdzenie w linii interpretacyjnej prezentowanej przez organy podatkowe i sądy administracyjne.

Tytułem przykładu Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji z dnia 11 października 2016 r. (sygn. 1462-IPPB5.4510.844.2016.1.MR) analizując przesłanki zwolnienia z PDOP określone w art. 17 ust. 1 pkt 6c, które podobnie jak zwolnienie wskazane w art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o PDOP stanowi zezwolenie warunkowe, stwierdził że: „Jak wynika z treści art. 17 ust. 1 pkt 6c ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, wolne od podatku są dochody organizacji pożytku publicznego, o których mowa w przepisach o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie - w części przeznaczonej na działalność statutową, z wyłączeniem działalności gospodarczej. Wobec tego, o możliwości zwolnienia od podatku osiągniętego dochodu decyduje zasadniczo, oprócz wymogu, że nie może to dotyczyć działalności gospodarczej, cel na jaki przeznaczone zostaną te środki. Wobec powyższego, dochód Fundacji posiadającej status organizacji pożytku publicznego, w części przeznaczonej i przekazanej na cel statutowy, jakim będzie udzielenie zwrotnego finansowania polegającego na udzieleniu pożyczki na rzecz Spółki, w zakresie zgodnym z celami statutowymi Fundacji, na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 6c będzie korzystało ze zwolnienia od podatku dochodowego od osób prawnych.

Analogiczne stanowisko zajął Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 7 sierpnia 2018 r., sygn. II FSK 2129/16, który w wyroku do którego nie opublikowano jeszcze uzasadnienia postawił tezę, że: „Skoro możliwość przekazywania dopłat na rzecz jednoosobowej spółki, którą stowarzyszenie założyło, nie została przewidziana w statucie stowarzyszenia to nie było możliwe uznanie, iż wnoszenie dopłat stanowi działalność statutową tego stowarzyszenia. Tym samym, dochód równoważny wydatkowi na wniesienie dopłat nie podlega zwolnieniu, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 6c w zw. z art. 17 ust. 1b u.p.d.o.p." W ocenie Wnioskodawcy a contrario należy wnioskować, że gdyby możliwość przekazywania dopłat na rzecz spółek została przewidziana w statucie, dochód mógłby korzystać ze zwolnienia z PDOP.

Podsumowując, mając na uwadze, że na podstawie zmienionego Statutu Wnioskodawca będzie prowadził badania naukowe i prace rozwojowe oraz dofinansowywał i finansował działalność spółek bezpośrednio zależnych, utworzonych na podstawie Prawa o szkolnictwie wyższym lub Prawa o szkolnictwie wyższym i nauce, które również realizują badania naukowe i prace rozwojowe, dochody Wnioskodawcy, które zostaną przeznaczone zgodnie ze Statutem na dofinansowanie lub finansowanie działalności Spółki celowej oraz innych spółek celowych, jeżeli zostaną utworzone w przyszłości, będą korzystały ze zwolnienia z podatku dochodowego na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o PDOP.

Ad 2

Zdaniem Wnioskodawcy, dochody Wnioskodawcy, które zostaną przeznaczone zgodnie ze zmienionym Statutem na dofinansowanie lub finansowanie działalności Spółki celowej oraz innych spółek celowych, jeżeli zostaną utworzone w przyszłości, będą korzystały ze zwolnienia z podatku dochodowego na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o PDOP, niezależnie od faktu kiedy zostały one osiągnięte (tj. przed czy po zmianie Statutu).


Uzasadnienie stanowiska Wnioskodawcy


Jak wynika z art. 17 ust. 1b ustawy o PDOP zwolnienie, o którym mowa w ust. 1, dotyczące podatników przeznaczających dochody na cele statutowe lub inne cele określone w tym przepisie, ma zastosowanie, jeżeli dochód jest przeznaczony i - bez względu na termin - wydatkowany na cele określone w tym przepisie, w tym także na nabycie środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych służących bezpośrednio realizacji tych celów oraz na opłacenie podatków niestanowiących kosztu uzyskania przychodów.

W świetle powyższej regulacji, jeśli Wnioskodawca wyda dochody zgodnie ze Statutem na cele naukowe i oświatowe, będzie mógł on skorzystać ze zwolnienia. Nie ma znaczenia czy dochody te zostaną przez Wnioskodawcę osiągnięte przed zmianą Statutu czy po. W ocenie Wnioskodawcy spełnienie wskazanych warunków należy bowiem oceniać na moment wydatkowania dochodów a nie ich osiągnięcia. Moment i sposób osiągnięcia dochodów pozostaje irrelewantny, z zastrzeżeniem jedynie art. 17 ust. 1a ustawy o PDOP, który przewiduje kategorie dochodów wyłączonych ze zwolnienia.

Na podstawie art. 17 ust. 1 a pkt 2 ustawy o PDOP zwolnienie, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o PDOP, dotyczące podatników przeznaczających dochody na cele statutowe lub inne cele określone w tym przepisie, nie dotyczy m.in. dochodów, bez względu na czas ich osiągnięcia, wydatkowanych na inne cele niż wymienione w tych przepisach. Skoro więc zwolnienie nie dotyczy dochodów wydatkowanych na cele inne niż statutowe, bez względu na czas ich osiągnięcia, dochody przeznaczone i wydane na cele statutowe powinny korzystać ze zwolnienia, również bez względu na czas ich osiągnięcia.

Podsumowując, niezależnie od momentu uzyskania przez Wnioskodawcę dochodów (tj. przed czy po zmianie Statusu), które zostaną przeznaczone zgodnie ze zmienionym Statutem na dofinansowanie lub finansowanie działalności Spółki celowej oraz innych spółek celowych, jeżeli zostaną utworzone w przyszłości, będą korzystały ze zwolnienia z podatku dochodowego na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o PDOP.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego w zakresie:

  1. możliwości zwolnienia z opodatkowania, na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy, dochodów Wnioskodawcy przeznaczonych, zgodnie ze zmienionym Statutem, na dofinansowanie lub finansowanie działalności Spółki celowej oraz innych spółek celowych, jeżeli zostaną utworzone w przyszłości - jest nieprawidłowe,
  2. możliwości zwolnienia z opodatkowania, na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy, dochodów Wnioskodawcy przeznaczonych, zgodnie ze zmienionym Statutem, na dofinansowanie lub finansowanie działalności Spółki celowej oraz innych spółek celowych, jeżeli zostaną utworzone w przyszłości, niezależnie od faktu czy zostały osiągnięte przed zmianą, czy po zmianie statutu - jest nieprawidłowe.

Wnioskodawca jest podmiotem działającym na podstawie ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. 2018, poz. 1668, ), posiada osobowość prawną i jest podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych. Zgodnie z art. 1 ust. 1 ww. ustawy, określa ona zasady funkcjonowania systemu szkolnictwa wyższego i nauki. Wnioskodawca jest uczelnią niepubliczną, o której mowa w art. 13 ust. 1 pkt 2 tejże ustawy.

Jednocześnie, wskazać należy, że ww. podmioty, a tym samym Wnioskodawca, nie zostały wymienione przez ustawodawcę w treści art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. z 2018 r., poz. 1036 ze zm., dalej: ustawa o CIT, updop) jako podmioty, które są zwolnione od podatku.

Z uwagi na powyższe, należy wskazać, że Wnioskodawca, tak jak inne podmioty posiadające osobowość prawną, podlegają ogólnym regułom podatkowym przewidzianym w tej ustawie. Oznacza to, że ustala dochód bez względu na rodzaje źródeł przychodów, z jakich dochód ten został osiągnięty.


Zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy o CIT przedmiotem opodatkowania podatkiem dochodowym jest dochód stanowiący sumę dochodu osiągniętego z zysków kapitałowych oraz dochodu osiągniętego z innych źródeł przychodów; w przypadkach, o których mowa w art. 21, 22 i art. 24b przedmiotem opodatkowania jest przychód. Dochodem ze źródła przychodów, z zastrzeżeniem art. 11, 24a i art. 24b, jest nadwyżka sumy przychodów uzyskanych z tego źródła przychodów nad kosztami ich uzyskania, osiągnięta w roku podatkowym. W sytuacji, gdy koszty uzyskania przychodów przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów (art. 7 ust. 2 ustawy o CIT).

Ustalony w powyższy sposób dochód może być przedmiotem zwolnienia z opodatkowania, o którym mowa w art. 17 ust. 1 ustawy o CIT. Przepis ten zawiera bowiem katalog dochodów wolnych od podatku. Innymi słowy, wyłącza z podstawy opodatkowania dochody uzyskane z tytułów w nim wymienionych.

W myśl art. 12 ust. 1 przychodami, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 14, są w szczególności otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, w tym również różnice kursowe. Stosownie do postanowień zawartych w art. 12 ust. 3 updop, za przychody związane z działalnością gospodarczą i z działami specjalnymi produkcji rolnej, osiągnięte w roku podatkowym, a także za przychody uzyskane z zysków kapitałowych, z wyłączeniem przychodów, o których mowa w art. 7b ust. 1 pkt 1, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont.

Zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o CIT, wolne od podatku są dochody podatników, z zastrzeżeniem ust. 1c, których celem statutowym jest działalność naukowa, naukowo–techniczna, oświatowa, w tym również polegająca na kształceniu studentów, kulturalna, w zakresie kultury fizycznej i sportu, ochrony środowiska, wspierania inicjatyw społecznych na rzecz budowy dróg i sieci telekomunikacyjnej na wsi oraz zaopatrzenie wsi w wodę, dobroczynności, ochrony zdrowia i pomocy społecznej, rehabilitacji zawodowej i społecznej inwalidów oraz kultu religijnego – w części przeznaczonej na te cele.

Podkreślenia wymaga, że zwolnienie określone w art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy nie jest uzależnione od rodzaju uzyskiwanego dochodu, oprócz dochodów wymienionych w art. 17 ust. 1a. Ważny jest cel na jaki ten dochód jest przeznaczony, a nie źródło jego pochodzenia, przy czym źródłem dochodów mogą być przykładowo dochody z działalności statutowej, dochody z działalności gospodarczej.

Warunkiem zwolnienia z opodatkowania dochodu podatnika jest wykazanie się tożsamością celu statutowego i celu preferowanego przez ustawodawcę w powołanym przepisie. Wykazanie tych celów w statucie musi być precyzyjne i ścisłe. Pojęcie cel statutowy to nie tylko bezpośrednie prowadzenie przez organizację jakiejś działalności, lecz także wspieranie takiej działalności, o ile wynika to wprost ze statutu. Z art. 17 ust. 1a updop wynika, że zwolnienie, o którym mowa w ust. 1, dotyczące podatników przeznaczających dochody na cele statutowe lub inne cele określone w tym przepisie, nie dotyczy:

  1. dochodów uzyskanych z działalności polegającej na wytwarzaniu wyrobów przemysłu elektronicznego, paliwowego, tytoniowego, spirytusowego, winiarskiego, piwowarskiego, a także pozostałych wyrobów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,5%, oraz wyrobów z metali szlachetnych albo z udziałem tych metali lub dochodów uzyskanych z handlu tymi wyrobami; zwolnieniem objęte są jednak dochody podmiotów, o których mowa w art. 7 ust. 1 pkt 1, 2 i 4-8 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, uzyskane z działalności polegającej na wytwarzaniu wyrobów przemysłu elektronicznego;
    1a. dochodów uzyskanych z działalności polegającej na oddaniu środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych do odpłatnego używania na warunkach określonych w art. 17a-17k;
  2. dochodów, bez względu na czas ich osiągnięcia, wydatkowanych na inne cele niż wymienione w tych przepisach.


Podkreślić należy, że z art. 17 ust. 1a pkt 2 updop wynika, że zwolnienie o którym mowa w art. 17 ust. 1 updop dotyczące podatników, przeznaczających dochody na cele statutowe lub inne cele określone w tym przepisie nie dotyczy dochodów, bez względu na czas ich osiągnięcia wydatkowanych na inne cele, niż wymienione w tym przepisie. Zatem, przepis ten wprowadza ograniczenie zakresu zwolnienia wskazanego w art. 17 ust. 1 pkt 4 updop tylko do dochodu, który podatnik nie tylko przeznaczy na cele statutowe, określone w tym przepisie, ale i wydatkuje na te cele. Istotne jest to, że samo tylko przeznaczenie dochodu na cele statutowe preferowane przez ustawodawcę nie wystarczy dla zachowania prawa do zwolnienia, gdyż wydatkowanie dochodu na inny cel niż wskazany przez ustawodawcę, spowoduje, że podatnik straci prawo do zastosowania przedmiotowego zwolnienia. Charakterystyczne jest, że art. 17 ust. 1 pkt 4 updop w istocie tylko określa cele społecznie użyteczne, które muszą być określone także w statucie, które uzasadniać mogą zwolnienie od podatku, o ile podatnik osiągnie dochód. Nie określa on żadnych innych warunków tego zwolnienia. Czyni to natomiast w powołanym wyżej przepisie art. 17 ust. 1a, który stanowi, że samo tylko przeznaczenie dochodu na cel społecznie użyteczny, preferowany przez ustawodawcę nie jest wystarczające do zwolnienia, dochód musi być także wydatkowany na ten cel.

Kolejny warunek omawianego zwolnienia ustawodawca wprowadził w art. 17 ust. 1b updop. Zgodnie z tym przepisem, zwolnienie, o którym mowa w ust. 1, dotyczące podatników przeznaczających dochody na cele statutowe lub inne cele określone w tym przepisie, ma zastosowanie, jeżeli dochód jest przeznaczony i - bez względu na termin - wydatkowany na cele określone w tym przepisie, w tym także na nabycie środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych służących bezpośrednio realizacji tych celów oraz na opłacenie podatków niestanowiących kosztu uzyskania przychodów, z zastrzeżeniem ust. 1 pkt 5a.

Ustawodawca wprowadził w tym przepisie ułatwienie dla podatników w korzystaniu ze zwolnienia, bowiem postanowił, że wydatkowanie dochodu może nastąpić - po uprzednim jego przeznaczeniu - w czasie znacznie późniejszym od momentu jego osiągnięcia i przeznaczenia. Jednakże wprowadził przy tym warunek rozwiązujący - pozbawiający podatnika zwolnienia w przypadku jego wydatkowania na inny niż preferowany cel ustawowy.

Użycie przez ustawodawcę w art. 17 ust. 1 pkt 4 ww. ustawy sformułowania „w części przeznaczonej na te cele” oznacza, że jeżeli statut będzie przewidywał również realizację innych celów niż wymienione w tym przepisie - to przeznaczenie dochodów podatnika na realizację tych „innych celów” nie będzie stanowiło podstawy do zwolnienia od opodatkowania. Nie można bowiem w tym zakresie zastosować wykładni rozszerzającej ustawowy zakres zwolnienia podatkowego.


Zatem warunkiem skorzystania ze zwolnienia określonego w art. 17 ust. 1 pkt 4 ww. ustawy podatkowej jest aby cele przewidziane w statucie mieściły się w katalogu celów wymienionych w tym przepisie.


Z regulacji art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych wynika zatem wprost, że podstawowym kryterium zastosowania przewidzianego w nim zwolnienia podatkowego jest przeznaczenie przez podatnika osiągniętego przez niego dochodu na ściśle określone w nim cele preferowane, przy czym cele te muszą w sposób nie budzący wątpliwości wynikać z postanowień statutu danego podmiotu. Jednocześnie określenie „cel statutowy” oznacza cel, który został wyraźnie sprecyzowany w statucie danej osoby prawnej.

Przepis ten nie zawiera natomiast wymogu, by wskazane w nim cele statutowe były głównymi czy też jedynymi celami działalności osoby prawnej. Jednak, aby podatnik, mógł skorzystać ze zwolnienia wynikającego z art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, musi zadeklarować, że osiągnięty przez niego dochód przeznaczy na cele statutowe preferowane przez ustawodawcę i na te cele go faktycznie przeznaczy.

Zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 1c analizowany przepis nie ma zastosowania w:

  1. przedsiębiorstwach państwowych, spółdzielniach i spółkach;
  2. przedsiębiorstwach komunalnych mających osobowość prawną, dla których funkcję organu założycielskiego pełnią jednostki samorządu terytorialnego lub ich jednostki pomocnicze utworzone na podstawie odrębnych przepisów;
  3. samorządowych zakładach budżetowych oraz jednostkach organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, będących podatnikami podatku dochodowego od osób prawnych - jeżeli przedmiotem ich działalności jest zaspokajanie potrzeb publicznych pośrednio związanych z ochroną środowiska w zakresie: wodociągów i kanalizacji, ścieków komunalnych, wysypisk i utylizacji odpadów komunalnych oraz transportu zbiorowego.

Zgodnie z powyższym, w praktyce krąg podmiotów mogących skorzystać z przedmiotowego zwolnienia podatkowego, obejmuje przede wszystkim organizacje typu non-profit. Zwolnienie określone w tym przepisie ma zastosowanie w szczególności do: stowarzyszeń, organizacji społecznych, fundacji, instytucji kultury, jednostek badawczo-rozwojowych, szkół wyższych i innych osób prawnych oraz niektórych zakładów budżetowych oraz jednostek organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnej, realizujących cele określone w ww. art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy.

Reasumując, zwolnienie podatkowe, o którym mowa, jest obwarowane licznymi zastrzeżeniami. Obejmuje tylko tą część dochodów, która przeznaczona zostanie na cele statutowe wskazane w tym przepisie. Ponadto, przepisy ograniczają zakres podmiotowy zwolnienia, poprzez wyłączenie spod możliwości jego zastosowania dochodów różnych grup podatników - czy to z uwagi na rodzaj ich działalności, czy też na określoną formę organizacyjną.

Z punktu widzenia przedmiotu wniosku zauważyć należy, że istotą podniesionego problemu interpretacyjnego jest zagadnienie, które dotyczy rozstrzygnięcia, czy dochody Wnioskodawcy przeznaczone na wsparcie finansowe Spółki celowej mogą korzystać ze zwolnienia przedmiotowego określonego przez ustawodawcę w art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Wskazać należy, że sposób realizacji celów określonych w statucie jednostki powinien być wskazany w sposób ścisły i nie budzący wątpliwości by organy podatkowe mogły rozstrzygnąć, czy jest on zgodny z celami preferowanymi przez ustawodawcę. Organy podatkowe nie są bowiem uprawnione do dokonywania wykładni zapisów statutu.

Innymi słowy precyzyjne określenie celów, dla realizacji których dana osoba prawna została powołana jest istotne dlatego, że cele te nie mogą być ustalane przez organy podatkowe w drodze wykładni postanowień statutu, ponieważ nie są do tego upoważnione. Organ podatkowy, wydając interpretację w trybie art. 14b Ordynacji podatkowej, nie przeprowadza bowiem postępowania dowodowego; jest związany wyłącznie opisem stanu faktycznego przedstawionym przez wnioskodawcę i stanowiskiem wnioskodawcy.

Statut Uczelni powinien określać zasady, formy i zakres działalności realizującej cele, dla których została ona ustanowiona.

Zgodnie z opisem zdarzenia przyszłego, Wnioskodawca zamierza zmienić zapis punktu drugiego Statutu w taki sposób, aby celem statutowym Uczelni mogło być między innymi „dofinansowanie i finansowanie działalności spółek bezpośrednio zależnych, utworzonych na podstawie Prawa o szkolnictwie wyższym lub Prawa o szkolnictwie wyższym i nauce, które realizują badania naukowe i prace rozwojowe”, a więc Uczelnia będzie wspierać działalność spółek bezpośrednio zależnych, których działalność będzie zbieżna z celami statutowymi Uczelni, poprzez takie działania jak wnoszeniu wkładu niepieniężnego w postaci wyników badań naukowych i prac rozwojowych i wkładu pieniężnego na kapitał zakładowy/zapasowy i/lub udzielanie pożyczek i/lub dopłat pieniężnych do kapitału.

W tym miejscu podkreślić należy, że analizowane zwolnienie, dotyczy podatników, których celem statutowym jest określona w przepisie działalność. Ponadto, przepisy ograniczają zakres podmiotowy zwolnienia, poprzez wyłączenie spod możliwości jego zastosowania dochodów różnych grup podatników – czy to z uwagi na rodzaj ich działalności, czy też określoną formę organizacyjną. Omawiany przepis bezpośrednio odnosi się do ust. 1c, zgodnie z którym nie ma on zastosowania m.in.w „przedsiębiorstwach państwowych, spółdzielniach i spółkach”.

Nie ulega wątpliwości, że Wnioskodawca jest podmiotem realizującym cele statutowe. Cele te są zbieżne z celami preferowanymi przez ustawodawcę w art. 17 ust. 1 pkt 4 updop. Uczelnia nie jest także podmiotem, o którym mowa w art. 17 ust. 1c ustawy. Przedmiotem zapytania Wnioskodawcy jest możliwość zastosowania zwolnienia z opodatkowania, na podstawie przywołanego przepisu, dochodów Wnioskodawcy przeznaczonych zgodnie ze zmienionym Statutem na dofinansowanie lub finansowanie działalności Spółki celowej oraz innych spółek celowych, jeżeli zostaną utworzone w przyszłości.

Zdaniem organu, cele statutowe podatnicy mogą realizować samodzielnie, poprzez bezpośrednie działania zmierzające do ich realizacji lub, jeśli przewidują to wprost zapisy Statutu, poprzez inne podmioty, o ile ich cele statutowe są zbieżne z celami statutowymi podatnika. Zakładając, że cele podatnika zgodne są z celami wymienionymi w art. 17 ust. 1 pkt 4 updop, w takich sytuacjach dochody podatnika przeznaczone na te cele będą podlegały zwolnieniu z opodatkowania.

Odnosząc powyższe na grunt rozpatrywanej sprawy wskazać należy, że w sytuacji opisanej we wniosku mamy do czynienia z dofinansowaniem lub finansowaniem działalności podmiotu poprzez takie działania jak wnoszeniu wkładu niepieniężnego w postaci wyników badań naukowych i prac rozwojowych i wkładu pieniężnego na kapitał zakładowy/zapasowy i/lub udzielanie pożyczek i/lub dopłat pieniężnych do kapitału. Tego rodzaju dofinansowanie, czy też finansowanie nie spełnia warunku wydatkowania dochodu na cele statutowe określone w art. 17 ust. 1 pkt 4 updop.

Dodatkowo zauważyć należy, że ustawodawca dopuszczając w art. 17 ust. 1b updop, także pośredni sposób wydatkowania dochodu na cel społecznie użyteczny z zachowaniem prawa do zwolnienia podatkowego, w art. 17 ust. 1e ustawy, ten pośredni sposób ograniczył do przypadków enumeratywnie wyliczonych w pkt 1-3. Jednocześnie podkreślić należy, że zbiór rodzajów lokowania środków pieniężnych, uprawniających podatnika do skorzystania ze zwolnienia, o którym mowa m.in. w art. 17 ust. 1 ustawy jest zbiorem zamkniętym, co prowadzi do wniosku, że inne sposoby lokowania wspomnianych dochodów nie korzystają z takiego zwolnienia.

W myśl art. 17 ust. 1e updop, zwolnienie, o którym mowa w ust. 1, dotyczące podatników przeznaczających dochody na cele statutowe lub inne cele określone w tym przepisie stosuje się również w przypadku lokowania dochodów poprzez nabycie:

  1. wyemitowanych po dniu 1 stycznia 1989 r. obligacji Skarbu Państwa lub bonów skarbowych oraz obligacji wyemitowanych przez jednostki samorządu terytorialnego po dniu 1 stycznia 1997 r.;
  2. papierów wartościowych lub niebędących papierami wartościowymi instrumentów finansowych, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. c ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, o ile nabycie takie nastąpiło w ramach zarządzania portfelem, o którym mowa w art. 75 tej ustawy, również w przypadku gdy zarządzanie portfelem odbywa się na podstawie umowy z towarzystwem funduszy inwestycyjnych, które wykonuje tę działalność na podstawie art. 45 ust. 2 ustawy o funduszach inwestycyjnych, pod warunkiem zdeponowania tych papierów wartościowych lub instrumentów finansowych na odrębnym rachunku prowadzonym przez uprawniony podmiot w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi;
  3. jednostek uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych działających na podstawie ustawy o funduszach inwestycyjnych.

Zgodnie z art. 17 ust. 1f updop, zwolnienie, o którym mowa w ust. 1e, ma zastosowanie, jeżeli dochód jest przeznaczany i wydatkowany, bez względu na termin, na cele określone w ust. 1.

Podkreślić także należy, że z przepisów art. 17 (w szczególności z art. 17 ust. 1a pkt 2) updop, wynika jednoznaczne powiązanie zwolnienia podatkowego z rzeczywistym i bezpośrednim wydatkowaniem dochodu na cele statutowe. Pośrednie etapy alokacji dochodu poza wskazanymi w art. 17 ust. 1e, choćby były obliczone na zwiększenie dochodu i jego przeznaczenie w przyszłości na cele statutowe, nie są objęte przedmiotowym zwolnieniem od podatku dochodowego, przewidzianym w art. 17 ww. ustawy, w tym również nie są objęte zwolnieniem z art. 17 ust. 1 pkt 4.

Odnosząc cytowane powyżej przepisy do przedstawionego we wniosku opisu zdarzenia przyszłego stwierdzić należy, że dochody Uczelni przeznaczone na dofinansowanie lub finansowanie działalności podmiotu poprzez takie działania jak wnoszenie wkładu niepieniężnego w postaci wyników badań naukowych i prac rozwojowych i wkładu pieniężnego na kapitał zakładowy/zapasowy i/lub udzielanie pożyczek i/lub dopłat pieniężnych do kapitału, nie będą objęte zwolnieniem z art. 17 ust. 1 pkt 4 updop, gdyż nie zostaną spełnione wskazane w cytowanych powyżej przepisach warunki uprawniające do zwolnienia.

Opisane we wniosku zdarzenie nie spełnia założeń ustawodawcy uprawniających Wnioskodawcę do zwolnienia przekazanych na rzecz Spółki celowej dochodów. W związku z powyższym, nie można zgodzić się ze stanowiskiem Wnioskodawcy, zgodnie z którym dochody Wnioskodawcy, które zostaną przeznaczone zgodnie ze zmienionym Statutem na dofinansowanie lub finansowanie, poprzez wniesienie wkładu niepieniężnego w postaci wyników badań naukowych i prac rozwojowych i wkładu pieniężnego na kapitał zakładowy/zapasowy i/lub udzielenie pożyczek i/lub dopłat pieniężnych do kapitału, działalności Spółki celowej oraz innych spółek celowych, jeżeli zostaną utworzone w przyszłości, będą korzystały ze zwolnienia z podatku dochodowego na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4 updop.


Stanowisko Wnioskodawcy jest nieprawidłowe.


Odnosząc się do drugiego pytania dotyczącego możliwości zwolnienia z opodatkowania dochodów Wnioskodawcy przeznaczonych, zgodnie ze zmienionym Statutem, na dofinansowanie lub finansowanie działalności Spółki celowej oraz innych spółek celowych, jeżeli zostaną utworzone w przyszłości, niezależnie od faktu czy zostały osiągnięte przed zmianą, czy po zmianie statutu należy wskazać, że przepis art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy warunkuje możliwość zwolnienia z opodatkowania od przeznaczenia osiągniętych przez podatników dochodów na określone w przepisie cele statutowe, co oznacza, że omawiane zwolnienie nie odnosi się do momentu osiągnięcia przychodu.

Niewątpliwie, określając wysokość i moment osiągnięcia przychodu należy mieć na uwadze przepisy: art. 7, rozdziału II w szczególności art. 12 updop. W rozpatrywanej sprawie, z punktu widzenia zadanego pytania, na możliwość zastosowania zwolnienia z opodatkowania w opisanym zdarzeniu, nie ma wpływu moment osiągnięcia przychodu, o ile Uczelnia w ogóle dysponuje dochodem, który może przeznaczyć na określone cele statutowe.

Organ zgadza się z Wnioskodawcą, że w opisanej sytuacji „nie ma znaczenia czy dochody zostaną przez Wnioskodawcę osiągnięte przed zmianą Statutu czy po”, jednak mimo to treść zadanego pytania, a przede wszystkim stanowisko Wnioskodawcy odnosi się kwestii zwolnienia z opodatkowania dochodów Wnioskodawcy w kontekście momentu uzyskania przychodu, a takiego stanowiska organ potwierdzić nie może.

Mając na uwadze powyższe, a przede wszystkim stanowisko organu odnośnie pytania pierwszego, zdaniem tutejszego organu, nie ma racji Wnioskodawca twierdząc, że niezależnie od momentu uzyskania przez Wnioskodawcę dochodów (tj. przed czy po zmianie Statusu), które zostaną przeznaczone zgodnie ze zmienionym Statutem na dofinansowanie lub finansowanie, poprzez takie działania jak wnoszenie wkładu niepieniężnego w postaci wyników badań naukowych i prac rozwojowych i wkładu pieniężnego na kapitał zakładowy/zapasowy i/lub udzielanie pożyczek i/lub dopłat pieniężnych do kapitału, działalności Spółki celowej oraz innych spółek celowych, jeżeli zostaną utworzone w przyszłości, będą korzystały ze zwolnienia z podatku dochodowego na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o PDOP.

Stanowisko Wnioskodawcy jest nieprawidłowe.

W odniesieniu do powołanych przez Wnioskodawcę interpretacji indywidualnych należy stwierdzić, że zostały one wydane w indywidualnych sprawach i nie są wiążące dla Organu wydającego przedmiotową interpretację. Powołane interpretacje nie stanowią źródła prawa. Interpretacje wiążą strony w konkretnej indywidualnej sprawie, wiec zawartych w nich stanowisk organów podatkowych nie można wprost przenosić na grunt innej sprawy. Ponadto, co istotne, powołane przez Uczelnię interpretacje zapadły w odmiennych od przedstawionych we wniosku stanach faktycznych/zdarzeniach przyszłych.

Jednocześnie należy wskazać, że niniejsza interpretacja dotyczy tylko spraw będących przedmiotem zapytania Wnioskodawcy. Inne kwestie przedstawione w opisie sprawy, które nie zostały objęte pytaniem nie mogą być - zgodnie z art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej - rozpatrzone.

Zgodnie z art. 14na Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k–14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

  1. z zastosowaniem art. 119a;
  2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2018 r., poz. 1302) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.


doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji
Dołącz do zarejestrowanych użytkowników i korzystaj wygodnie z epodatnik.pl.   Rejestracja jest prosta, szybka i bezpłatna.

Reklama

Przejrzyj zasięgi serwisu epodatnik.pl od dnia jego uruchomienia. Zobacz profil przeciętnego użytkownika serwisu. Sprawdź szczegółowe dane naszej bazy mailingowej. Poznaj dostępne formy reklamy: display, mailing, artykuły sponsorowane, patronaty, reklama w aktywnych formularzach excel.

czytaj

O nas

epodatnik.pl to źródło aktualnej i rzetelnej informacji podatkowej. epodatnik.pl to jednak przede wszystkim źródło niezależne. Niezależne w poglądach od aparatu skarbowego, od wymiaru sprawiedliwości, od inwestorów kapitałowych, od prasowego mainstreamu.

czytaj

Regulamin

Publikacje mają charakter informacyjny. Wydawca dołoży starań, aby informacje prezentowane w serwisie były rzetelne i aktualne. Treści prezentowane w serwisie stanowią wyraz przekonań autorów publikacji, a nie źródło prawa czy urzędowo obowiązujących jego interpretacji.

czytaj