INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2005r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.), Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki, przedstawione we wniosku który wpłynął do tut. BKIP w dniu 23 sierpnia 2011r., uzupełnionym w dniu 23 listopada 2011 r. i w dniu 24 listopada 2011 r. o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej m.in. podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie momentu zaliczenia do przychodów podatkowych otrzymanego odszkodowania (pytanie oznaczone we wniosku Nr 2) – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 23 sierpnia 2011r. wpłynął do tut. BKIP wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej m.in. podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie momentu zaliczenia do przychodów podatkowych otrzymanego odszkodowania.

Wniosek nie spełniał wymogów formalnych, dlatego też, pismem z dnia 08 listopada 2011 r. Znak: IBPBI/2/423-1038/11/PC IBPP1/443-1368/11/LSz, wezwano do jego uzupełnienia. Uzupełnienia dokonano w dniu 23 listopada 2011 r. i 24 listopada 2011 r.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Spółka związana była umową dotyczącą sprzedaży na rzecz Kontrahenta - dużej sieci handlowej - wód mineralnych i leczniczych. Kontrahent Spółki prowadzi działalność gospodarczą w postaci sieci hipermarketów zlokalizowanych na terenie całego kraju. W sytuacji dużej konkurencji na rynku wód mineralnych kontrahent Spółki miał charakter uprzywilejowany, umożliwiający mu narzucanie warunków współpracy ze Spółką. W „warunkach handlowych" współpracy zawartych w umowie, o której mowa powyżej, przewidziano możliwość otrzymywania przez Kontrahenta wynagrodzenia za usługi w szczególności „marketingowe" logistyczne i inne obliczane w wysokości określonego procentu od obrotu jaki uzyskiwała Spółka z tytułu sprzedaży towarów handlowych na rzecz Kontrahenta. W związku z powyższym Kontrahent wystawiał na rzecz Spółki faktury VAT. Faktury te były zaliczone przez Spółkę do kosztów uzyskania w okresie jakiego dotyczyły, dokonywano również pomniejszenia VAT należnego o VAT naliczony związany z tymi fakturami. Zapłata za faktury „marketingowe" odbywała się poprzez jednostronne oświadczenie o potrąceniu ich z należnościami za dostarczone i sprzedane towary handlowe.

Po analizie prawnej zawartej umowy, Zarząd Spółki uznał, iż praktyki polegające na pobieraniu innych niż marża handlowa opłat utrudniających przedsiębiorcy dostęp do rynku jakie stosowane są przez Kontrahenta, są czynami nieuczciwej konkurencji określonymi w art. 15 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 roku o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

W związku z powyższym Spółka dniu 30 czerwca 2009 roku złożyła pozew o odszkodowanie w wysokości kwoty stanowiącej równowartość pobranych jednostronnie opłat „marketingowych" i innych niż marża handlowa. Podstawną prawną pozwu było stosowanie przez Kontrahenta czynów nieuczciwej konkurencji określonych w art. 15 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 roku o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz.U. z 2003 r. nr 153, poz. 1503). Podstawą żądania odszkodowania był art. 18 ust. 1 pkt 5 ww. ustawy, odsyłający do przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu.

Sądy obu instancji zważyły, że przedmiotem umowy łączącej strony w istocie nie było ustalenie warunków wspólnego prowadzenia działalności promocyjno - marketingowej ale pretekst do pobierania kolejnych dodatkowych opłat innych niż marża handlowa. Opłaty nie stanowiły też upustów udzielanych kupującemu, bo nie były zawarte na fakturach sprzedawcy (Wnioskodawcy). Odmowa przyjęcia takich warunków prowadziła do zerwania współpracy, co nastąpiło wraz z wniesieniem pozwu.

Umowa przewidująca takie warunki jest nieważna jako sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, utrudniająca w sposób oczywisty dostęp do rynku i w ten sposób narusza dobre obyczaje handlowe (por. SN z 26 stycznia 2006 r. sygn. akt II CK 378/05). Dokonywane potrącenia były nieskuteczne, gdyż czyn nieuczciwej konkurencji jest deliktem i stosownie do treści art. 505 pkt 3 kodeksu cywilnego, niemożliwe jest dokonywanie takich potrąceń.

Wyroki w w/w sprawie zobowiązywały do zapłaty przez Kontrahenta pełnej kwoty odszkodowania o jakie wystąpiła Spółka wraz z kosztami sądowymi i odsetkami ustawowymi.

Kwota odszkodowania, po jej wpłacie na rachunek bankowy Spółki została zaliczona do przychodów podatkowych w dacie otrzymania.

W odpowiedzi na wezwanie z dnia 08 listopada 2011r. znak IBPBI/2/423-1038/11/PC IBPP1/443-1368/11/LSz, ujętej w piśmie z dnia 17 listopada 2011r., Spółka dodatkowo wyjaśnia jaka jest istota i podstawa prawna otrzymanego odszkodowania. Na podstawie art. 15 i nast. ustawy z 16 kwietnia 1993 roku o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz.U. z 2003 r., nr 153, poz. 1503 ze zm.), czynem nieuczciwej konkurenci jest utrudnianie innym przedsiębiorcom dostępu do rynku w szczególności przez pobieranie innych niż marża handlowa opłat za przyjęcie towaru do sprzedaży. W sytuacji dopuszczenia się takiego czynu przez przedsiębiorcę występuje delikt, w związku z którym podlega on odpowiedzialności cywilnej. Zapytanie interpretacyjne nie jest zatem związane ani z roszczeniem o wykonanie bądź nienależyte wykonanie usług marketingowych, ani z dotyczącym wysokości i zwrotu należności potrąconych z tego tytułu, ani z roszczeniem o zapłatę za towary zakupione od Wnioskodawcy. Było to natomiast nowe nieekwiwalentne roszczenie o przyznanie na w/w podstawie prawnej odszkodowania za dokonanie czynu niedozwolonego, który prawomocnie stwierdzono. Sądy nie stwierdziły przy tym, iż usługi marketingowe nie były faktycznie wykonane lecz, że stanowiły one jedynie pretekst (pozór) dla pobrania opłaty. Ponadto część tych usług była określona jako na przykład „usługi promocyjne związane z wprowadzeniem nowego produktu na rynek”, co wyraża pewną gotowość lub jest całkowicie nieweryfikowalne, jednak jest należnością wynikającą z treści narzuconej Wnioskodawcy umowy. Ponadto Wnioskodawca zaznaczył, iż kwota odszkodowania nie stanowi zapłaty za świadczenia Kontrahenta gdyż ma charakter rekompensacyjny.

W związku z powyższym zadano m.in. następujące pytanie:

Czy w opisanym powyżej stanie faktycznym przegrany przez Kontrahenta Spółki spór prawny dotyczący odszkodowania za bezpodstawne wzbogacenie się, skutkować winien dla Spółki obowiązkiem dokonania korekt kosztów uzyskania przychodów związanych z zakupem usług stanowiących przedmiot pozwu... (pytanie oznaczone we wniosku Nr 2)

Zdaniem Wnioskodawcy, w opisanym powyżej stanie faktycznym Spółka w przeciągu kilku lat otrzymywała od Kontrahenta faktury dotyczące w szczególności usług "marketingowych", logistycznych i innych liczonych w wysokości określonego procentu od obrotu jaki uzyskiwała Spółka z tytułu sprzedaży towarów handlowych na rzecz Kontrahenta. Wyliczenie wartości faktur oraz ich pozycje były zgodne z zawartą umową handlową. Spółka występując do Sądu za podstawę żądania zwrotu nielegalnych opłat uznała art. 18 ust. 1 pkt 5 u.z.n.k. odsyłający do przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu. Przedmiotem pozwu nie był więc zwrot wartości faktur "marketingowych" lecz wartość odszkodowania wyliczona na ich podstawie. Sąd uznając racje Spółce nakazał Kontrahentowi wypłatę zgodną z pozwem tj. odszkodowanie z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia. W świetle powyższego zdaniem Wnioskodawcy brak jest przesłanek powodujących obowiązek korekty okresów przeszłych, w których Spółka zaliczyła opłaty do kosztów uzyskania. Spółka posiadając dokumenty wystawione prawidłowo zgodnie z umową nie była świadoma, iż opłaty te zostaną uznane za czyn nieuczciwej konkurencji, fakt ten został stwierdzony dopiero w postępowaniu sądowym.

Spółka otrzymując odszkodowanie zaliczyła go do przychodów podatkowych w dacie otrzymania odszkodowania, korygowanie kosztów związanych z odszkodowaniem w latach wcześniejszych spowodowałoby więc podwójne opodatkowanie tego samego zdarzenia.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz. u. z 2011 r. Nr 74, poz. 397 ze zm., określanej w dalszej części skrótem „updop”), przychodami, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 14, są w szczególności otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, w tym również różnice kursowe.

Opodatkowanie podatkiem dochodowym od osób prawnych co do zasady obejmuje wszelkie wpływy majątkowe powstałe w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej. Jednocześnie katalog przychodów, których nie zalicza się do przychodów podatkowych, wymieniony został w art. 12 ust. 4 updop. Brak w nim wyłączenia z opodatkowania przychodu pochodzącego z odszkodowania. Odszkodowanie nie jest również wymienione w art. 17 ust. 1 updop, zawierającym katalog dochodów zwolnionych przedmiotowo od podatku dochodowego.

Zgodnie z art. 12 ust. 3 updop, za przychody związane z działalnością gospodarczą i z działami specjalnymi produkcji rolnej, osiągnięte w roku podatkowym, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont.

Stosownie do art. 12 ust. 3a updop, za datę powstania przychodu, o którym mowa w ust. 3, uważa się, z zastrzeżeniem ust. 3c-3e, dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi albo częściowego wykonania usługi, nie później niż dzień:

• wystawienia faktury, albo
• uregulowania należności.
  
  

W myśl art. 12 ust. 3e updop, w przypadku otrzymania przychodu, o którym mowa w ust. 3, do którego nie stosuje się ust. 3a, 3c i 3d, za datę powstania przychodu uznaje się dzień otrzymania zapłaty.

W myśl art. 15 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 roku o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz.U. z 2003 r. nr 153, poz. 1503 ze zm.), czynem nieuczciwej konkurencji jest utrudnianie innym przedsiębiorcom dostępu do rynku, w szczególności przez pobieranie innych niż marża handlowa opłat za przyjęcie towaru do sprzedaży.

Natomiast zgodnie z art. 18 ust. 1 pkt 5 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, w razie dokonania czynu nieuczciwej konkurencji, przedsiębiorca, którego interes został zagrożony lub naruszony, może żądać wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści, na zasadach ogólnych.

Roszczenie o wydanie korzyści bezpodstawnie uzyskanych wskutek popełnienia czynu nieuczciwej konkurencji może być dochodzone zgodnie z zasadami ogólnymi zawartymi w art. 405 ustawy z dnia 24 kwietnia 1964 r. kodeks cywilny (dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) który stanowi, iż kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości.

Roszczenie o wydanie korzyści zmierza do przywrócenia równowagi majątkowej zachwianej wskutek bezpodstawnego przesunięcia określonej wartości do majątku sprawcy czynu, kosztem majątku poszkodowanego. Przesłankami roszczenia z art. 18 ust. 1 pkt 5 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji są:

1. popełnienie czynu nieuczciwej konkurencji,
2. wzbogacenie sprawcy,
3. zubożenie poszkodowanego oraz
4. związek pomiędzy wzbogaceniem a zubożeniem, który należy rozumieć nie jako związek przyczynowy, ale "współzależność" (wzbogacenie i zubożenie muszą być wynikiem tego samego zdarzenia).
   
   

Omawiane roszczenie pozwala poszkodowanemu na żądanie wydania wszelkich korzyści, jakie sprawca uzyskał bezpośrednio lub pośrednio kosztem jego majątku przy czym dopuszczalna jest kumulacja roszczenia o wydanie bezpodstawnie uzyskanych korzyści z roszczeniem o naprawienie szkody. Łączna wysokość zasądzonego świadczenia nie może jednak przekraczać uszczerbku poniesionego przez poszkodowanego, tj. nie może prowadzić do wzbogacenia poszkodowanego kosztem sprawcy czynu

Z przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego wynika, że Spółka związana była umową dotyczącą sprzedaży na rzecz Kontrahenta - dużej sieci handlowej - wód mineralnych i leczniczych. Kontrahent Spółki prowadzi działalność gospodarczą w postaci sieci hipermarketów zlokalizowanych na terenie całego kraju. W sytuacji dużej konkurencji na rynku wód mineralnych kontrahent Spółki miał charakter uprzywilejowany, umożliwiający mu narzucanie warunków współpracy ze Spółką. W „warunkach handlowych" współpracy zawartych w umowie, przewidziano możliwość otrzymywania przez Kontrahenta wynagrodzenia za usługi w szczególności „marketingowe" logistyczne i inne obliczane w wysokości określonego procentu od obrotu jaki uzyskiwała Spółka z tytułu sprzedaży towarów handlowych na rzecz Kontrahenta. W związku z powyższym Kontrahent wystawiał na rzecz Spółki faktury VAT. Faktury te były zaliczone przez Spółkę do kosztów uzyskania w okresie jakiego dotyczyły. Po analizie prawnej zawartej umowy, Zarząd Spółki uznał, iż praktyki polegające na pobieraniu innych niż marża handlowa opłat utrudniających przedsiębiorcy dostęp do rynku, jakie stosowane są przez Kontrahenta, są czynami nieuczciwej konkurencji, określonymi w art. 15 ust. 1 pkt 4 ww. ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 roku o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. W związku z powyższym Spółka dniu 30 czerwca 2009 roku złożyła pozew o odszkodowanie w wysokości kwoty stanowiącej równowartość pobranych jednostronnie opłat „marketingowych" innych niż marża handlowa. Podstawą prawną pozwu było stosowanie przez Kontrahenta czynów nieuczciwej konkurencji, określonych w art. 15 ust. 1 pkt 4 ww. ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, zaś podstawą żądania odszkodowania był art. 18 ust. 1 pkt 5 tej ustawy, odsyłający do przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu. Sądy obu instancji zważyły, że przedmiotem umowy łączącej strony w istocie nie było ustalenie warunków wspólnego prowadzenia działalności promocyjno - marketingowej ale pretekst do pobierania kolejnych dodatkowych opłat innych niż marża handlowa. Opłaty nie stanowiły upustów udzielanych kupującemu, bo nie były zawarte na fakturach sprzedawcy (Wnioskodawcy).

W ww. warunkach nie stwierdzono przy tym, iż usługi marketingowe nie były faktycznie wykonane lecz, stanowiły one jedynie pretekst (pozór) dla pobrania opłaty.

Wyroki w w/w sprawie zobowiązywały do zapłaty przez Kontrahenta pełnej kwoty odszkodowania o jakie wystąpiła Spółka wraz z kosztami sądowymi i odsetkami ustawowymi. Kwota odszkodowania, została wpłacona na rachunek bankowy Spółki w toku postępowań sądowych (z których wynika, iż Sądy nie dopatrzyły się stwierdzenia nieważności umowy).

Wskazać w tym miejscu należy, iż jak wskazano w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 12 czerwca 2008 r. (III CSK 23/08) do uznania, iż zastrzeganie w umowie innych niż marża handlowa opłat za przyjęcie towaru do sprzedaży stanowi delikt nieuczciwej konkurencji określony w art. 15 ust. 1 pkt 4 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, nie ma decydującego znaczenia sama prawna skuteczność towarzyszących umowie sprzedaży tzw. porozumień marketingowych. W tej sytuacji zatem art. 18 ust. 1 pkt 5 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, stwarza samodzielną podstawę domagania się wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści. (...)

W uzasadnieniu wyroku z dnia 19 sierpnia 2009 r. (III CZP 58/09) Sąd Najwyższy uznał, iż dopuszczalne jest dochodzenie ochrony na podstawie art. 18 ust. 1 pkt 5 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, bez potrzeby sięgania do konstrukcji nieważności umowy. Pogląd taki uzasadnia wykładnia systemowa art. 18 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, zawierającego dokładnie określony katalog roszczeń przysługujących pokrzywdzonemu przedsiębiorcy i stanowiącego regulację szczególną w stosunku do przepisów kodeksu cywilnego. Jeżeli zatem w tym przepisie, a także w innych przepisach rozdziału trzeciego ustawy zawarto katalog środków służących ochronie przed skutkami działań nieuczciwej konkurencji, to likwidacja tych skutków powinna następować również według tej regulacji. Także odrębności wynikające z art. 20 i nast. ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, przemawiają za traktowaniem roszczenia przewidzianego w art. 18 ust. 1 pkt 5 jako regulacji szczególnej.

W świetle przedstawionego stanu faktycznego i powyższych uregulowań prawnych stwierdzić zatem należy, iż otrzymane na podstawie wyroku Sądu od Kontrahenta odszkodowanie, za naruszenie zasad uczciwej konkurencji, należy zaliczyć do przychodów podatkowych w dacie jego otrzymania .

Stanowisko Spółki w zakresie pytania oznaczonego we wniosku Nr 2 jest zatem prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej ul. Traugutta 2a 43-300 Bielsko-Biała.