Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu
ILPB2/415-740/12-2/TR
z 31 października 2012 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 749 ze zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko, przedstawione we wniosku z dnia 30 lipca 2012 r. (data wpływu: 2 sierpnia 2012 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych otrzymania odszkodowania przyznanego z tytułu niedostarczenia lokalu socjalnego osobie uprawnionej – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 2 sierpnia 2012 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych otrzymania odszkodowania przyznanego z tytułu niedostarczenia lokalu socjalnego osobie uprawnionej.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

W 2011 roku Wnioskodawca był i nadal jest właścicielem nieruchomości ze 100-letnim budynkiem wielorodzinnym z lokalem usługowym w parterze. W budynku znajdują się lokale mieszkalne, które Zainteresowany wynajmuje lokatorom. Na nieruchomości nie ma lokali o odrębnej własności (na całą nieruchomość wraz z budynkiem jest tylko jedna księga wieczysta). Budynek został ujęty w ewidencji środków trwałych Wnioskodawcy i amortyzuje On jego wartość. W 2011 roku, przychody z wynajmowania lokali mieszkalnych Zainteresowany rozliczał na zasadach ogólnych z uwzględnieniem amortyzacji budynku i kosztów uzyskania przychodów (jak stanowi art. 9a ust. 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). W ramach kosztów uzyskania przychodów z nieruchomości, Wnioskodawca może wyróżnić dwie zasadnicze grupy bieżących kosztów: koszty jednoznacznie związane z lokalem oraz koszty ponoszone na utrzymanie budynku i nieruchomości jako całości (które również przekładają się na wysokość uzyskiwanych z lokali przychodów).

W przedmiotowym budynku lokatorom lokalu mieszkalnego została wypowiedziana umowa najmu. Lokatorzy nie opuścili lokalu, dlatego przed sądem otrzymali wyrok eksmisji z prawem do lokalu socjalnego. Zgodnie z prawem, lokal socjalny zobowiązana jest dostarczyć gmina. Gmina nie wywiązywała się ze swojego obowiązku i nie dostarczała lokalu socjalnego uprawnionym lokatorom, a lokatorzy nie opuścili lokalu. Lokatorzy nie płacili odszkodowania za zajmowanie lokalu bez tytułu prawnego, a lokalu z lokatorami Zainteresowany nie miał możliwości wynająć na wolnym rynku. Dlatego, jako właścicielowi lokalu, przysługiwało Mu prawo do roszczenia odszkodowawczego od gminy – jako substytut czynszu z najmu za przedmiotowy lokal.

Zainteresowany wystąpił do sądu o zasądzenie odszkodowania od gminy. Przed sądem zawarł z gminą ugodę i dnia 11 maja 2011 roku Zarząd Komunalnych (…), przelał należną Wnioskodawcy kwotę odszkodowania będącego substytutem czynszu z najmu. W skład kwoty odszkodowania, oprócz czynszu, wchodzą również kwoty wynikające z rachunków za zużytą w lokalu przez lokatorów wodę i za wywóz śmieci.

W związku z powyższym zadano następujące pytania.

1. Czy wypłacone w 2011 roku odszkodowanie z tytułu niedostarczenia lokalu socjalnego lub zamiennego osobom uprawnionym z mocy wyroku, wypłacone przez gminę (po ugodzie zawartej przed sądem) właścicielowi lokalu, który zajmują osoby z wyrokiem eksmisji (z prawem do lokalu socjalnego), należy traktować jako przychody z najmu (w rozumieniu art. 10 ust. l pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych), mając na uwadze, iż mamy do czynienia z odpowiedzialnością in solidum, gdzie zapłata tego samego długu przez jeden podmiot zwalnia z obowiązku jego zapłaty drugi podmiot?
   
2. Czy przedmiotowe odszkodowanie należy rozliczać na zasadach analogicznych jak najem, tj. uwzględniając koszty uzyskania przychodów z najmu (np. koszty utrzymania i amortyzacja wartości nieruchomości), wpisując je w zeznaniu rocznym PIT-36 w polu nr 67 („Najem lub dzierżawa” – „Przychód”)?
   
3. Czy może przedmiotowe odszkodowanie należy traktować jako dochód z innych źródeł, o których mowa w art. 20 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych?
   
4. Czy w przypadku gdyby przedmiotowe odszkodowanie należało traktować jako przychód z innych źródeł to:
   
   1. czy wydatki ponoszone na utrzymanie wnętrza lokalu oraz zużycie mediów w lokalu można rozliczać jako koszty uzyskania przychodu z przedmiotowego odszkodowania?
      
   2. czy proporcjonalną cześć wydatków ponoszonych na utrzymanie nieruchomości wspólnej (w której znajduje się przedmiotowy lokal) można rozliczać jako koszty uzyskania przychodu z przedmiotowego odszkodowania?
      
   3. czy proporcjonalną część amortyzacji kosztów zakupu nieruchomości (w której znajduje się przedmiotowy lokal) można rozliczać jako koszty uzyskania przychodu z przedmiotowego odszkodowania?
   
   

Zdaniem Wnioskodawcy:

Ad. 1. Tak.

Ponieważ przedmiotowe odszkodowanie wypłacone przez gminę jest wypłacane zamiast czynszu z najmu, to takie przychody należy klasyfikować jako przychody z najmu (w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). W rozliczeniu rocznym PIT-36 należy dopisywać przychody z takiego odszkodowania w polu nr 67 („Najem lub dzierżawa” – „Przychód”) i rozliczać je z wszystkimi ponoszonymi kosztami uzyskania przychodów z najmu (koszty utrzymania i amortyzacja wartości nieruchomości).

Ad. 2. Tak.

Ponieważ są to przychody z najmu, nie należy traktować ich jako przychody z „innych źródeł”.

Ad. 3. Nie.

Przedmiotowe odszkodowanie zostało wypłacone przez gminę na podstawie przepisów szczególnych (Art. 18 ust. 3 i ust. 5 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego) i stanowi substytut czynszu, który by wynikał ze stosunku najmu dla danego lokalu. Wysokość odszkodowania jest wprost proporcjonalna do stanu całej nieruchomości i lokalu – koszty ponoszone na utrzymanie nieruchomości i lokalu podnoszą wartość odszkodowania. W przypadku, jeżeli lokatorzy oczekujący na lokal socjalny nie uiszczają odszkodowania, o którym mowa w przepisach szczególnych: art. 18 ust. 3 ustawy o ochronie praw lokatorów (w przepisie tym podana jest dokładna wartość odszkodowania jaką zobowiązani są płacić lokatorzy), to gmina w ramach swojego odszkodowania również pokrywa te niezapłacone przez lokatora odszkodowanie w ramach swojej odpowiedzialności (ponieważ są to konsekwencje wynikłe z nieprzyznania przez gminę lokalu socjalnego). W zakresie tej kwoty gmina wchodzi zatem jako dłużnik w miejsce niepłacącego lokatora i opłaca za niego wartość czynszu, jaką ten musiałby uiszczać, gdyby zajmował go na podstawie ważnego tytułu prawnego.

Ad. 4a, 4b, 4c.Tak.

Dla wynajmującego jest to zatem czynsz najmu z tym, że uiszczony przez inny podmiot, który odpowiada za niedostarczenie lokalu socjalnego osobie uprawnionej i zajmującej w dalszym ciągu przedmiotowy lokal. Z tego względu uiszczona kwota nie zmienia swojego charakteru i winna być traktowana jako przychód z najmu, co wynika wprost z zapisów ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego.

Nadto, przedmiotowe odszkodowanie wynika wprost z prawa własności do nieruchomości – czyli kwota poniesiona na zakup nieruchomości jest wprost związana z przychodem, jakim jest takie odszkodowanie (stąd prawo do amortyzowania wartości nieruchomości i odliczania tej wartości od przychodu, jakim jest odszkodowanie wypłacone przez gminę).

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Podstawową zasadą obowiązującą w przepisach ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 361 ze zm.) jest zasada powszechności opodatkowania. W myśl tej zasady, wyrażonej w treści art. 9 ust. 1 ww. ustawy, opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Z treści powołanego przepisu wynika zatem, iż opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody uzyskane przez podatnika, z wyjątkiem tych, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę w katalogu zwolnień przedmiotowych ustawy bądź, od których Minister Finansów zaniechał poboru podatku, w drodze rozporządzenia.

Z przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego wynika, iż – na podstawie ugody sądowej – w 2011 r. Wnioskodawcy zostało wypłacone przez gminę odszkodowanie z tytułu niedostarczenia lokalu mieszkalnego.

Zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (t. j. Dz. U. z 2005r. Nr 31, poz. 266 ze zm.), osoby zajmujące lokal bez tytułu prawnego są obowiązane do dnia opróżnienia lokalu co miesiąc uiszczać odszkodowanie. W myśl art. 18 ust. 2 tejże ustawy, z zastrzeżeniem ust. 3, odszkodowanie, o którym mowa w ust. 1, odpowiada wysokości czynszu, jaki właściciel mógłby otrzymać z tytułu najmu lokalu. Jeżeli odszkodowanie nie pokrywa poniesionych strat, właściciel może żądać od osoby, o której mowa w ust. 1, odszkodowania uzupełniającego.

Zgodnie natomiast z art. 18 ust. 5 ustawy ww. ustawy, jeżeli gmina nie dostarczyła lokalu socjalnego osobie uprawnionej do niego z mocy wyroku, właścicielowi przysługuje roszczenie odszkodowawcze do gminy, na podstawie art. 417 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, z późn. zm.).

Z przepisu art. 417 § 1 Kodeksu cywilnego wynika, iż za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa. Jeżeli szkoda została wyrządzona przez wydanie prawomocnego orzeczenia lub ostatecznej decyzji, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu ich niezgodności z prawem, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej. Odnosi się to również do wypadku, gdy prawomocne orzeczenie lub ostateczna decyzja zostały wydane na podstawie aktu normatywnego niezgodnego z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą (art. 417 § 2 Kodeksu cywilnego).

W myśl natomiast art. 10 ust. 1 pkt 6 i pkt 9 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, odrębnymi źródłami przychodów są odpowiednio:

• najem, podnajem, dzierżawa, poddzierżawa oraz inne umowy o podobnym charakterze, w tym również dzierżawa, poddzierżawa działów specjalnych produkcji rolnej oraz gospodarstwa rolnego lub jego składników na cele nierolnicze albo na prowadzenie działów specjalnych produkcji rolnej, z wyjątkiem składników majątku związanych z działalnością gospodarczą,
• inne źródła.
  
  

Zgodnie z art. 11 ww. ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Stosownie do treści art. 20 ust. 1 ww. ustawy, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Cytowany przepis art. 20 ust. 1 ww. ustawy zawiera otwarty katalog przychodów, w związku z czym do kategorii tej mogą zostać zaliczone również inne (niż wymienione w tym przepisie) przychody, objęte ogólną definicją przychodów, zawartą w art. 11 ust. 1 cyt. ustawy.

Biorąc powyższe pod uwagę należy stwierdzić, iż przychody z tytułu otrzymanego przez Zainteresowanego odszkodowania należy zakwalifikować do przychodów, o których mowa w art. 20 ust. 1 w zw. z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tj. do przychodów z innych źródeł.

Zauważyć bowiem należy, iż otrzymanego przez Wnioskodawcę odszkodowania nie sposób uznać za przychód ze źródła przychodów określonego w art. 10 ust. 1 pkt 6 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W konsekwencji, rzeczonego odszkodowania nie można rozliczać na zasadach analogicznych jak najem, tj. uwzględniając koszty uzyskania przychodów z najmu.

Na gruncie przedmiotowej sprawy nie został bowiem spełniony warunek pozostawania ww. odszkodowania w związku z przychodem z tytułu najmu lokali mieszkalnych. Nawet gdyby odszkodowanie wypłacone w 2011 r. przez gminę w związku z niedostarczeniem lokali socjalnych osobom uprawnionym na mocy ugody sądowej odpowiadało wysokościom czynszów, jakie właściciel mógłby otrzymać z tytułu najmu lokali, to odszkodowanie to nie stanowi czynszu, do którego na mocy przepisów prawa oraz zawartej umowy zobowiązany jest najemca. W myśl bowiem art. 659 § 1 Kodeksu cywilnego, przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nie oznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz. Czynsz może być oznaczony w pieniądzach lub w świadczeniach innego rodzaju (art. 659 § 2 Kodeksu cywilnego).

Jak wynika z analizowanego wniosku, przedmiotowe odszkodowanie wypłacone zostało przez gminę jako zadośćuczynienie za szkodę związaną z niedostarczeniem lokali socjalnych osobom uprawnionym, nie zaś jako czynsze związane z użytkowaniem (w tym bezprawnym) lokali przez najemców. Tym samym, otrzymane od gminy odszkodowanie winno zostać zaliczone przez Wnioskodawcę do źródła przychodów określonego w art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Stosownie zaś do treści art. 9 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 24-25 nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.

Koszty uzyskania przychodów regulowane są art. 22 ww. ustawy. Zgodnie z art. 22 ust. 1 tej ustawy, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23.

Kosztami uzyskania przychodu są zatem wszelkie racjonalne i gospodarczo uzasadnione wydatki związane z uzyskanymi przychodami. Z oceny związku z uzyskanym przychodem winno wynikać, iż poniesiony wydatek obiektywnie mógł się przyczynić do osiągnięcia przychodów z danego źródła. Aby zatem wydatek mógł być uznany za koszt uzyskania przychodu winien, w myśl powołanego przepisu spełniać łącznie następujące warunki:

• pozostawać w związku przyczynowym z przychodem lub źródłem przychodu i być poniesiony w celu osiągnięcia przychodu lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodu,
• nie znajdować się na liście kosztów nieuznawanych za koszty uzyskania przychodów, wymienionych w art. 23 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych,
• być właściwie udokumentowany.
  
  

Przekładając powyższe na grunt analizowanej sprawy, stwierdzić należy, iż ani wydatków ponoszonych na utrzymanie wnętrza lokalu oraz zużycie mediów w lokalu, ani proporcjonalnej części wydatków ponoszonych na utrzymanie nieruchomości wspólnej (w której znajduje się przedmiotowy lokal), ani też proporcjonalnej części amortyzacji kosztów zakupu nieruchomości (w której znajduje się przedmiotowy lokal), Wnioskodawca nie może rozliczać jako kosztów uzyskania przychodu z przedmiotowego odszkodowania w rozumieniu cyt. art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdyż nie są one wydatkami poniesionymi w celu uzyskania odszkodowania, czy zabezpieczenia źródła przychodu z przedmiotowego odszkodowania. Mając na uwadze opisany stan faktyczny oraz ww. przepisy prawa, uznać bowiem należy, iż w przedmiotowym przypadku nie został spełniony warunek pozostawania ww. kosztów w związku przyczynowym z przychodem z tytułu odszkodowania wypłaconego w 2011 r. przez gminę w związku z niedostarczeniem lokali socjalnych osobom uprawnionym na mocy ugody sądowej. Jak wynika z wniosku, rzeczone koszty Wnioskodawca był/jest zobowiązany ponieść niezależnie od tego czy „odszkodowanie” zostałoby Mu wypłacone, czy nie. To oznacza, iż nie ma żadnych podstaw prawnych, aby wydatki te zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu tytułem odszkodowania otrzymanego od gminy w związku z niedostarczeniem lokali mieszkalnych osobom uprawnionym. Koszty te nie mają bowiem żadnego związku z otrzymanym odszkodowaniem. Jak już wyżej wskazano, następstwem ich poniesienia nie jest otrzymanie odszkodowania. Badane odszkodowanie zostało bowiem wypłacone Zainteresowanemu na podstawie ugody sądowej w oparciu o przepisy ww. ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, a fakt jego wypłacenia Wnioskodawcy nie był uzależniany od poniesienia ww. wydatków.

Reasumując, stwierdzić należy, iż przedmiotowe odszkodowanie wypłacone przez gminę Wnioskodawcy – jako właścicielowi nieruchomości – z tytułu niedostarczenia lokali socjalnych osobom uprawnionym, należy zakwalifikować do przychodów z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w związku z art. 20 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Tym samym, tak osiągnięty przychód nie może zostać zaliczony do przychodów ze źródła określonego jako najem, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 6 ww. ustawy i rozliczony na zasadach analogicznych jak tenże najem.

Rzeczony przychód podlega wykazaniu w zeznaniu rocznym PIT-36, zgodnie z art. 45 ust. 1 cyt. ustawy podatkowej, składanym do 30 kwietnia roku następującego po roku, w którym go uzyskano i opodatkowaniu, zgodnie z zasadami określonymi w art. 27 tej ustawy, tj. według skali podatkowej łącznie z pozostałymi dochodami podlegającymi opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Do kosztów uzyskania ww. przychodu nie mogą zaś zostać zaliczone wskazane wydatki ponoszone na utrzymanie wnętrza lokalu oraz zużycie mediów w lokalu, ani proporcjonalna część wydatków ponoszonych na utrzymanie nieruchomości wspólnej (w której znajduje się przedmiotowy lokal), ani też proporcjonalna część amortyzacji kosztów zakupu nieruchomości (w której znajduje się przedmiotowy lokal), ponieważ nie ma do tego żadnych podstaw prawnych.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, ul. Ratajczaka 10/12, 61-815 Poznań, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 270). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.