Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0111-KDIB3-1.4012.404.2018.1.AB
z 20 lipca 2018 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2018 r., poz. 800 z późn. zm.), Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 14 maja 2018 r. (data wpływu 22 maja 2018 r.) o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania otrzymanego przez Wnioskodawcę odszkodowania w ramach zawartego porozumienia – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 22 maja 2018 r. do tut. organu wpłynął ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania otrzymanego przez Wnioskodawcę odszkodowania w ramach zawartego porozumienia.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony zaistniały stan faktyczny:

Spółka (zwana dalej jako: Spółka, Wnioskodawca) prowadzi działalność w zakresie dystrybucji energii elektrycznej do odbiorców przyłączonych do jej sieci. W toku prowadzonej działalności, Spółka wykorzystuje podziemne oraz napowietrzne kablowe linie elektroenergetyczne, a także inne elementy infrastruktury elektroenergetycznej, które stanowią jej własność. Sieci te posadowione są także na gruntach, które stanowią własność innych podmiotów (osób fizycznych bądź osób prawnych). Właściciele bądź użytkownicy wieczyści gruntów, bądź inne osoby uprawnione do prowadzenia prac na gruntach (dalej: Inwestorzy) planujący przeprowadzić na danym terenie inwestycję (polegającą np. na budowie lub przebudowie obiektów budowlanych), gdy istniejący przebieg sieci elektroenergetycznej Spółki koliduje z projektowaną inwestycją lub też w inny sposób uniemożliwia wykorzystanie gruntu (są to tzw. kolizje energetyczne), zwracają się do Spółki o zmianę przebiegu kolidującej linii elektroenergetycznej lub dokonanie zmian dotyczących innego urządzenia elektroenergetycznego (o tzw. usunięcie kolizji energetycznej). Po decyzji Spółki zakres i sposób przeprowadzenia prac na jej majątku, jest potwierdzany dodatkowo w odpowiednich umowach lub porozumieniach zawieranych z Inwestorami.

Usunięcie kolizji energetycznej leży w gestii Inwestora, który dokonuje prac we własnym zakresie i na swój koszt. Inwestor przedstawia Spółce zakres planowanych prac, który podlega analizie przez służby techniczne Spółki. Spółka wydaje Inwestorowi dokument, w którym określa warunki techniczne usunięcia kolizji. Usunięcie kolizji polega na przebudowie kolidującego odcinka sieci elektroenergetycznej przez Inwestora (lub działającego na jego rzecz wykonawcy).

W stanie faktycznym będącym przedmiotem zapytania Spółka zawarła z Gminą (dalej Gmina) Porozumienie, zgodnie z którym strony ustaliły zasady współpracy w zakresie inwestycji Gminy dotyczącej przebudowy urządzeń oświetlenia.

Zgodnie z Porozumieniem Gmina zobowiązana została do zapłaty rekompensaty (odszkodowania) w wartości godziwej urządzeń będących własnością Spółki przeznaczonych do likwidacji. Jednocześnie w zamian za rzeczone odszkodowanie Spółka wyraziła zgodę na prowadzenie inwestycji przez Gminę obejmującej również prace związane z majątkiem będącym własnością Spółki.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy wyrażając zgodę na przebudowę odcinka sieci elektroenergetycznej lub innych elementów infrastruktury elektroenergetycznej w zamian za odszkodowanie Spółka wykona czynność objętą opodatkowaniem podatkiem VAT?

Stanowisko Wnioskodawcy:

W analizowanym przypadku Porozumienie w sprawie współpracy w zakresie oświetlenia ulicznego (dalej jako Porozumienie) opiera się na założeniu, że Inwestor w tym przypadku Gmina dokonuje usunięcia kolizji urządzeń będących własnością Wnioskodawcy na własny koszt. Jednocześnie Spółka wyraża zgodę na likwidację urządzeń będących własnością Spółki.

Zdaniem Spółki, wyrażając zgodę na przebudowę odcinka sieci elektroenergetycznej lub innych elementów infrastruktury elektroenergetycznej Spółka wykona czynność opodatkowaną podatkiem VAT a zatem świadczy na rzecz Inwestora usługę tolerowania określonego zachowania Inwestora, za którą pobiera wynagrodzenie.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenia usług na terytorium kraju. Zakres tych czynności został zdefiniowany w art. 7 i art. 8 cyt. ustawy.

Na podstawie art. 7 ust. 1 ustawy VAT przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Zgodnie natomiast z art. 8 ust. 1 ustawy VAT, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

• przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
• zobowiązanie do powstrzymywania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
• świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
  
  

Należy stwierdzić, że Spółka nie dokonuje opodatkowanej VAT dostawy towaru, ponieważ nie dochodzi do przeniesienia prawa do rozrządzania towarem jak właściciel na rzecz Inwestora Jednocześnie mając na uwadze przedstawiony opis stanu faktycznego oraz przywołane powyżej przepisy prawa podatkowego, należy stwierdzić, iż w zaistniałych okolicznościach konkretnej sprawy Spółka występuje w charakterze podatnika VAT, oraz w roli podmiotu świadczącego usługę opodatkowaną podatkiem VAT.

Godząc się na przebudowę przez Inwestora majątku Spółki oraz obciążając Inwestora wynagrodzeniem zwanym w Porozumieniu odszkodowaniem, Spółka dokonuje odpłatnego świadczenia usługi.

Wnioskodawca w analizowanym stanie faktycznym ma zatem do czynienia ze świadczeniem usługi podlegającej opodatkowaniu na podstawie art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT, w myśl którego przez odpłatne świadczenie usługi rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również zobowiązanie do powstrzymywania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji.

Normą art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy VAT objęte są tylko te działania, które dotyczą stosunku zobowiązaniowego wynikającego z zawartej umowy, a jeden z podmiotów jest bezpośrednim beneficjentem wskazanego zobowiązania i oczywiście usługa ma charakter odpłatny. Przy wystąpieniu wszystkich wskazanych przesłanek wynagrodzenie otrzymane z tytułu świadczenia usługi będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem VAT.

Tak więc zobowiązanie do powstrzymywania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji w zamian za wynagrodzenie (w tym przypadku nazwane odszkodowaniem) podlega opodatkowaniu, gdy tego rodzaju zaniechania lub znoszenia stanów przez podatnika powodują uzyskanie bezpośredniej korzyści przez wynagradzającego (płacącego). Jeżeli tego rodzaju sytuacje zaniechania działań lub tolerowania stanów nie przynoszą bezpośredniej korzyści podmiotowi płacącemu za ich trwanie - nie podlegają podatkowi VAT.

W analizowanym przypadku, Gmina uzyskuje korzyści z tytułu umownego zobowiązania się Wnioskodawcy do tolerowania prac przeprowadzanych przez Gminę na urządzeniach elektroenergetycznych spółki - Gmina ma możliwość prowadzenia inwestycji, co było głównym celem zawarcia Porozumienia. Tak więc świadczenie Spółki podlega opodatkowaniu VAT jako odpłatne świadczenie usługi.

W związku z powyższymi, kiedy między podmiotami zostaje zawarte porozumienie, w ramach którego jedna ze stron (w tym przypadku Spółka) zobowiązuje się do tolerowania czynności, a druga strona (w tym przypadku Gmina) jest beneficjentem usługi, zastosowanie będą miały przepisy art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT, z których wynika, że opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają wszelkie transakcje, których przedmiotem jest dostawa towarów lub świadczenie usług, pod warunkiem, że są one realizowane przez podatników w rozumieniu ustawy i wykonywane w ramach działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy.

Powyższe argumenty przemawiające za opodatkowaniem VAT analizowanego zdarzenia prezentowane są w orzecznictwie.

Zwracamy uwagę na przykładowe w tym zakresie wyroki, w tym wyrok NSA z 12.02.2014r., sygn. I FSK 285/13.

„(...) W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego (...) sytuacja spełnia warunki wynikające z art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT, który to przepis w ramach definicji usług na równi z działaniami traktuje powstrzymanie się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji. Dla uznania, że mamy do czynienia z tego typu usługą koniecznej jest jedynie wykazanie odpłatności czynności i że doszło do uzyskania bezpośredniej korzyści przez jedną ze stron umowy. W rozpatrywanej sprawie oba te warunki zostały spełnione.”

Mając na uwadze powyższe, pomimo tego, że kwota otrzymywana przez podatnika nazwana jest odszkodowaniem, to w rzeczywistości jest to wynagrodzenie za usługę. Polega ona na powstrzymywaniu się od dokonania określonej czynności lub znoszeniu określonych zachowań. Korzyścią, którą można przypisać podmiotowi wypłacającego to wynagrodzenie, jest możliwość przebudowy oświetlenia ulicznego, oraz spowodowanie powstrzymania się i zaspokojenia roszczeń Spółki poprzez wypłatę określonej kwoty. W przeciwnym razie, rozliczenie tego wynagrodzenia bez naliczania podatku VAT zaburzałoby system podatku od towarów i usług, który w założeniu ma obejmować wszystkie rodzaje aktywności gospodarczej. NSA przypomniał, że pod pojęciem świadczenia usług należy rozumieć również takie czynności, które nie są świadczeniem usług w potocznym rozumieniu tego słowa, o czym świadczy m.in. treść art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT. Podobnie wypowiedział się NSA w wyroku z 07.02.2014r., sygn. I FSK 1664/12 i zwrócił uwagę na to, iż samo nazwanie kwoty należnej odszkodowaniem nie przesądza o braku opodatkowania danej czynności VAT;

,,(...) Należy przede wszystkim zaznaczyć, że samo stwierdzenie we wniosku, iż mamy do czynienia z odszkodowaniem nie przesądza samo w sobie, że tak właśnie jest. Choć na płacenie „odszkodowania” spółka wskazała w części wniosku o wydanie interpretacji obejmującej przedstawienie zaistniałego stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego, nie oznacza to, że dokonana przez nią kwalifikacja płaconych kwot jako odszkodowania stanowi wiążący organ i sądy administracyjne element stanu faktycznego. Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego posłużenie się przez stronę taką nomenklaturą, czy to we wniosku, czy w opisanych tam porozumieniach rozwiązujących, stanowi ocenę prawną charakteru dokonywanych wypłat, której prawidłowość podlega badaniu w postępowaniu interpretacyjnym, a w konsekwencji tego ocena ta może nie zostać podzielona przez organ lub - na dalszym etapie postępowania – sąd.

W okolicznościach niniejszej sprawy Naczelny Sąd Administracyjny nie podziela wyrażonego w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku stanowiska, zgodnie z którym mamy do czynienia z klasycznym odszkodowaniem. Skrótowo rzecz ujmując, odszkodowanie ma na celu naprawienie wyrządzonej szkody. W swym wniosku spółka podała, że zawiera porozumienie rozwiązujące umowę najmu z wynajmującym i w porozumieniu tym określa kwotę, jaka zostanie wypłacona wynajmującemu w związku z przedterminowym rozwiązaniem umowy najmu z przyczyn leżących wyłącznie po jej stronie. W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego tak podany stan faktyczny nie umożliwia stwierdzenia, jaki charakter ma wypłacana przez spółkę kwota, a zwłaszcza nie pozwala na uznanie, że jest to odszkodowanie za wyrządzoną przez spółkę szkodę. Dla przybliżenia tej kwestii warto odwołać się do rozważań zawartych w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 18 lipca 2012 r., sygn. akt III CZP 39/12. Choć Sąd Najwyższy zajmował się kwestią odmienną od będącej przedmiotem sporu w sprawie, tj. zagadnieniem kary umownej w przypadku odstąpienia od umowy, na uwagę zasługują wywody natury ogólnej dotyczące możliwości powstania szkody w wyniku samego rozwiązania umowy (to, że w uchwale chodzi o odstąpienie od umowy, a nie rozwiązanie jej w wyniku porozumienia stron, pozostaje dla przydatności rozważań Sądu Najwyższego w niniejszej sprawie bez istotnego znaczenia). Kwintesencja stanowiska Sądu Najwyższego sprowadza się do tego, że kara umowna, stanowiąca surogat odszkodowania za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania, musi wiązać się z powstałą szkodą, a samo odstąpienie od umowy obowiązku zapłaty odszkodowania, choćby w postaci kary umownej, nie rodzi.”

Należy zatem przyjąć, że w analizowanej sytuacji Spółka nie uzyskuje klasycznego odszkodowania wskutek wyrządzenia Spółce bez jej wiedzy i woli szkody, a wręcz przeciwnie Spółka godzi się na określone działania Inwestora, współpracuje w tym zakresie, podejmuje czynności zmierzające do osiągnięcia określnych korzyści przez Inwestora, w zamian za co otrzymuje stosowne wynagrodzenie. Sam fakt nazwania odpłatności odszkodowaniem nie zmienia faktu, iż jest de facto wynagrodzenie za działanie, tolerowanie określonego zachowania Inwestora.

Podobnie w interpretacji indywidualnej z 29 kwietnia 2015 r., sygn. IPPP1/4512-92/15-3/JL wypowiedział się Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie;

,,(...) W tym miejscu wskazać należy, że w przedmiotowej sprawie wcześniejsze rozwiązanie umowy oraz wypłacenie określonych kwot na rzecz Wnioskodawcy, prowadzi do zgodnego zakończenia istniejącego pomiędzy stronami stosunku w inny sposób niż pierwotnie było to przewidziane, nie jest natomiast rezultatem jednostronnego niewywiązywania się lub nienależytego wywiązania się przez którąś ze stron umowy z ciążących na niej obowiązków. Należy w tym miejscu podkreślić, że Spółka była uprawniona do wypowiedzenia umowy w dowolnym terminie, o czym świadczą zapisy umowne. W przedmiotowej sprawie nie zaistniały okoliczności, które w rozumieniu przepisów kodeksu cywilnego powodowałyby szkodę i determinowały wypłatę odszkodowania. Zachowania obu podmiotów są zachowaniami wynikającymi bezpośrednio z łączącej ich umowy, na mocy której uzgodnili, że umowa zawarta na czas nieokreślony może być rozwiązana wcześniej.

(...) W analizowanej sprawie istnieje zatem bezpośredni związek pomiędzy dokonanym świadczeniem a otrzymanym wynagrodzeniem. Ponadto wypłata odszkodowania powoduje, że Wnioskodawca zaprzestaje dochodzenia od Spółki roszczeń z tytułu rozwiązania umowy, co powoduje, że Spółka staje się faktycznym beneficjentem świadczenia Wnioskodawcy. Tym samym zgodę na wcześniejsze rozwiązanie umowy przez Spółkę, za którą Wnioskodawca otrzymuje określoną kwotę pieniężną, należy traktować jako określone świadczenie usług podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, ponieważ spełnione są przesłanki istnienia związku pomiędzy wypłatą należności, a otrzymaniem świadczenia wzajemnego oraz beneficjenta świadczenia, co jest warunkiem koniecznym do uznania, że wypłata tej kwoty podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.”

Gdyby zatem uznać, że udzielenie zgody na prowadzenie przez Gminę inwestycji w zamian za otrzymane wynagrodzenie (w Porozumieniu zwane odszkodowaniem) nie podlega VAT, to zaburzałoby to system podatku od towarów i usług, który w założeniu ma obejmować wszystkie rodzaje aktywności. Pod pojęciem świadczenia usług należy rozumieć również takie czynności, które nie są świadczeniem usług w potocznym rozumieniu tego słowa.

Biorąc powyższe pod uwagę Spółka stoi na stanowisku, iż określone w Porozumieniu „odszkodowanie” jest faktycznie wynagrodzeniem za świadczoną przez Spółkę usługę tolerowania określonego zachowania Gminy polegającego na umożliwieniu likwidacji majątku Spółki w celu prowadzenia przez Gminę inwestycji i jako takie powinno podlegać opodatkowaniu VAT oraz powinno być udokumentowane fakturą.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w zakresie podatku od towarów i usług w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2017 r., poz. 1221 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają: odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Przez towary rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii (art. 2 pkt 6).

Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
   
   

Dostawa towarów i świadczenie usług na terytorium kraju, co do zasady, podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Świadczenie usług na gruncie podatku od towarów i usług ma szersze znaczenie niż świadczenie usług w rozumieniu potocznym. Stosownie do treści powołanych przepisów, każde świadczenie na rzecz osób fizycznych, osób prawnych lub jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ustawy, uznawane jest na gruncie ustawy za usługę. Zatem pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie.

Opodatkowaniu podlegają tylko takie transakcje, w ramach których występuje możliwy do zidentyfikowania konsument towarów lub usług. W związku z powyższym zaniechanie działania lub tolerowanie czynności lub sytuacji podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywane jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta usługi.

Dla uznania, że dostawa towarów oraz świadczenie usługi podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, bezwzględnym warunkiem jest „odpłatność” za daną czynność, co wynika z ww. przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Powyższa analiza prowadzi do wniosku, że istotną cechą wynagrodzenia jest istnienie bezpośredniego związku pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług i otrzymaną zapłatą.

Kwestia odpłatności była wielokrotnie przedmiotem rozstrzygnięć Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Wyjaśnić należy, że tut. Organ w pełni podziela tezy wyrażone w powołanych przez Stronę orzeczeniach TSUE i NSA.

I tak, w wyroku z dnia 15 lipca 1982 r. w sprawie Hong-Kong Trade Development Council, TSUE stwierdził, że wskazane w sprawie czynności podlegają opodatkowaniu jedynie wtedy, gdy zostały wykonane odpłatnie. Analizując głębiej ten problem TSUE w wyroku z dnia 8 marca 1988 r. w sprawie C-102/86 Apple and Pear Development Council stwierdził, że czynność można uznać za dokonaną odpłatnie, gdy istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi, a ponadto odpłatność za otrzymane świadczenie (towar lub usługę) pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miałaby być opodatkowana tym podatkiem.

Pojęcie „odpłatności” pojawiło się również w orzeczeniu z dnia 5 lutego 1981 r. C-154/80, które zapadło na tle przepisów I Dyrektywy VAT z dnia 11 kwietnia 1967 r. w sprawie harmonizacji przepisów Państw Członkowskich w zakresie podatków obrotowych (67/227/EWEC). Trybunał wskazał, że termin „zapłata” stanowi integralną część przepisów prawa wspólnotowego, które nie odwołuje się do prawa państw członkowskich dla ustalenia jego znaczenia i zakresu. Stąd też wykładnia tego wyrażenia nie może być pozostawiona dyskrecjonalnemu władztwu każdego państwa członkowskiego. Ponadto Trybunał przypomniał, że świadczenie podlega opodatkowaniu jedynie w wypadku, gdy podstawę opodatkowania stanowi świadczenie wzajemne otrzymane przez świadczącego usługę. Musi również istnieć możliwość wyrażenia w pieniądzu wartości tego świadczenia wzajemnego. W końcu – jak wskazał Trybunał – świadczenie wzajemne musi stanowić pewną wartość subiektywną, gdyż podstawą opodatkowania jest świadczenie wzajemne rzeczywiście otrzymane, nie natomiast wartość otrzymana według kryteriów obiektywnych.

Na uwagę zasługuje również orzeczenie z dnia 3 marca 1994 r. w sprawie C-16/93 pomiędzy R. J. Tolsma a Inspecteur der Omzetbelasting Leeuwarden (Holandia), gdzie Trybunał zauważył, że czynność „podlega opodatkowaniu wyłącznie wtedy, gdy istnieje związek prawny między usługodawcą i usługobiorcą, w ramach którego następuje świadczenie wzajemne, przy czym wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy”.

W związku z powyższym czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności.

W przedstawionym we wniosku opisie sprawy wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą kwestii czy wyrażając zgodę na przebudowę odcinka sieci elektroenergetycznej lub innych elementów infrastruktury elektroenergetycznej w zamian za odszkodowanie Spółka wykona czynność objętą opodatkowaniem podatkiem VAT.

Przepisy podatkowe nie definiują pojęcia „odszkodowania”. W tym zakresie należy zatem posiłkować się przepisami prawa cywilnego. I tak, kwestie odszkodowań regulują przepisy art. 361-363 ustawy Kodeks cywilny (Dz. U. z 2018 r., poz. 1025 z późn. zm.), zwanej dalej Kodeksem cywilnym. Odszkodowanie jest zapłatą za wyrządzone szkody, poniesione przez kogoś straty.

Z treści art. 361 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego wynika, że zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Istotą odszkodowań nie jest zatem płatność za świadczenie, lecz rekompensata za szkodę. W takim przypadku nie mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną – świadczenie w zamian za wynagrodzenie – co oznacza, że otrzymane odszkodowanie nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony podatnika. Zapłata ta nie jest też związana z zobowiązaniem się otrzymującego daną kwotę do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub tolerowania czynności lub sytuacji.

W myśl art. 917 Kodeksu cywilnego, przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać.

Tak więc istotą ugody jest czynienie sobie wzajemnie ustępstw w zakresie oczekiwanych rezultatów stosunku prawnego, które należy zaliczyć do przedmiotowo istotnych elementów ugody (wyrok SN z dnia 24 lipca 2002 r., sygn. akt I CKN 915/00).

Należy zaznaczyć, że dla ustalenia statusu otrzymywanych środków pieniężnych bez znaczenia pozostaje to jak Strony nazywają daną płatność. Istotnym jest natomiast, czy stanowi ona zapłatę za konkretne świadczenie czy też jest odszkodowaniem w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego. Jeżeli płatności o charakterze odszkodowawczym nie będą miały bezpośredniego związku z żadną czynnością mającą charakter świadczenia ze strony podmiotu zobowiązanego, wówczas kwota otrzymanych odszkodowań nie będzie mieściła się w katalogu czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, i jako taka nie będzie podlegała opodatkowaniu tym podatkiem.

Natomiast treść umowy cywilnoprawnej jest indywidualną sprawą stron, które ją zawierają i zależy od ich uzgodnień. Jednakże w ocenie tut. Organu, nie można poprzez zawarcie odpowiedniej treści umowy cywilnoprawnej wywodzić korzystnych dla siebie skutków podatkowych w postaci preferencji podatkowych. Niezależnie bowiem od tego, jak strony nazwały wypłacane wynagrodzenie w zawartym porozumieniu, to o opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług czynności za którą jest ono faktycznie płacone, decyduje wykonana czynność, a nie ustalenia umowne między podmiotami.

Jak już wskazano, zgodnie z art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji.

W myśl art. 106b ust. 1, 2 i 3 ustawy o VAT podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą:

1. sprzedaż, a także dostawę towarów i świadczenie usług, o których mowa w art. 106a pkt 2, dokonywane przez niego na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem;
2. sprzedaż wysyłkową z terytorium kraju i sprzedaż wysyłkową na terytorium kraju na rzecz podmiotu innego niż wskazany w pkt 1;
3. wewnątrzwspólnotową dostawę towarów na rzecz podmiotu innego niż wskazany w pkt 1;
4. otrzymanie przez niego całości lub części zapłaty przed dokonaniem czynności, o których mowa w pkt 1 i 2, z wyjątkiem przypadku, gdy zapłata dotyczy wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów lub czynności, dla których obowiązek podatkowy powstaje zgodnie z art. 19a ust. 5 pkt 4.
   
   

Podatnik nie jest obowiązany do wystawienia faktury w odniesieniu do sprzedaży zwolnionej od podatku na podstawie art. 43 ust. 1, art. 113 ust. 1 i 9 lub przepisów wydanych na podstawie art. 82 ust. 3.

Na żądanie nabywcy towaru lub usługi podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą:

1. czynności, o których mowa w ust. 1 pkt 1, z wyjątkiem czynności, o których mowa w art. 19a ust. 5 pkt 4, oraz otrzymanie całości lub części zapłaty przed wykonaniem tych czynności, z wyjątkiem przypadku, gdy zapłata dotyczy wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów - jeżeli obowiązek wystawienia faktury nie wynika z ust. 1,
2. sprzedaż zwolnioną, o której mowa w ust. 2, z zastrzeżeniem art. 117 pkt 1 i art. 118

-jeżeli żądanie jej wystawienia zostało zgłoszone w terminie 3 miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym dostarczono towar lub wykonano usługę bądź otrzymano całość lub część zapłaty.

Zatem, w przedstawionych we wniosku okolicznościach działanie Wnioskodawcy polegające na wyrażeniu zgody na przebudowę odcinka sieci elektroenergetycznej lub innych elementów infrastruktury elektroenergetycznej, zgodnie z porozumieniem zawartym pomiędzy Wnioskodawcą a Gminą, w którym Gmina zobowiązana została do zapłaty rekompensaty (odszkodowania) w wartości godziwej urządzeń będących własnością Spółki przeznaczonych do likwidacji w zamian za rzeczone odszkodowanie Spółka wyraziła zgodę na prowadzenie inwestycji przez Gminę obejmującej również prace związane z majątkiem będącym własnością Spółki, wypełnia wskazaną przesłankę uznania tej czynności za usługę w rozumieniu art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy.

W przedstawionym stanie wypłata Wnioskodawcy wynagrodzenia nazwanego przez Strony odszkodowaniem (rekompensatą) jest w istocie wypłatą określonego w pieniądzu wynagrodzenia za tolerowanie czynności (czyli zobowiązanie się Wnioskodawcy do akceptacji uzgodnień zawartych w porozumieniu).

Gmina bowiem uzyskuje korzyści z tytułu umownego zobowiązania się Wnioskodawcy do tolerowania prac przeprowadzanych przez Gminę na urządzeniach elektroenergetycznych spółki - Gmina ma możliwość prowadzenia inwestycji, co było głównym celem zawarcia Porozumienia.

W konsekwencji należy stwierdzić, że przedmiotowe wynagrodzenie wypłacane Wnioskodawcy stanowi wynagrodzenie za konkretne świadczenie usługi tj. pomiędzy podmiotami zostaje zawarte porozumienie, w ramach którego jedna ze stron (Spółka) zobowiązuje się do tolerowania czynności, a druga strona (Gmina) jest beneficjentem usługi, które podlega opodatkowaniu podatkiem VAT na podstawie art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy w zw. z art. 5 ust. 1 ustawy o VAT

Podsumowując, w analizowanej sprawie otrzymane przez Wnioskodawcę wynagrodzenie nie spełnia funkcji odszkodowawczej, lecz mieści się w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu wymienionych w art. 5 ust. 1 ustawy jako odpłatne świadczenie usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy i podlega opodatkowaniu podatkiem VAT na podstawie art. 5 ust. 1 ustawy o VAT, tym samym powinno być udokumentowane fakturą VAT.

W konsekwencji stanowisko Wnioskodawcy jest prawidłowe.

Nadmienia się, że niniejsza interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Ponadto tut. Organ informuje, że zgodnie z art. 14na ustawy Ordynacja podatkowa, przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;
2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.
   
   

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków, w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz.U. z 2017 r., poz. 1369, z późn. zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.