Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0114-KDIP4.4012.480.2017.1.BS
z 9 listopada 2017 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2017 r., poz. 201, z późn. zm.), Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 6 września 2017 r. (data wpływu 12 września 2017 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie uznania otrzymywanych kwot z tytułu korzystania z lokalu za wynagrodzenie za czynności podlegające opodatkowaniu – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 12 września 2017 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie uznania otrzymywanych kwot z tytułu korzystania z lokalu za wynagrodzenie za czynności podlegające opodatkowaniu.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni Danuta S. prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą pod nazwą Firma „S...” Danuta S. Przedmiotem prowadzonej działalności gospodarczej jest m.in. kupno i sprzedaż nieruchomości na własny rachunek oraz wynajem nieruchomości. Danuta S. jest użytkownikiem wieczystym działki gruntu oraz właścicielką położonego na tej działce, stanowiącego odrębną nieruchomość budynku handlowo-usługowego. Powyższa nieruchomość jest wykorzystywana na cele prowadzonej działalności. W budynku należącym do Wnioskodawczyni jedno z pomieszczeń o powierzchni 27,20 m², bez tytułu prawnego zajmuje P. S.A. z przeznaczeniem na stację transformatorową.

Firma „S” Danuta S w dniu 1 czerwca 2006 r. zawarła z Z. S.A. umowę najmu opisanego powyżej lokalu położonego. Strony ustaliły wartość czynszu na kwotę 101,20 zł/ m².

Pismem z dnia 21 listopada 2006 r. Danuta S. wypowiedziała łączącą strony umowę najmu lokalu. Pomimo wypowiedzenia umowy Z. S.A. lokalu nie opuścił, a co miesiąc płacił na rzecz Danuty S. wynikającą z umowy kwotę 101,20 zł/m².

Pismem z dnia 2 lutego 2010 r. Danuta S. wezwała Z. S.A. do opuszczenia i wydania lokalu oraz zapłaty odszkodowania z tytułu bezumownego korzystania z lokalu w wysokości 21.049,60 zł.

Z uwagi na fakt, iż Z. S.A. nie zastosował się do żądań Firmy S konieczne stało się wystąpienie na drogę postępowania sądowego. Prawomocnym wyrokiem z dnia 22 marca 2013 r. wydanym w sprawie Sąd Rejonowy zasądził na rzecz Danuty S. kwotę 20.185,71 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 9 marca 2010 r. do dnia zapłaty, jednocześnie oddalił roszczenie o eksmisję P. S.A. z lokalu stanowiącego własność Danuty S.

Kolejnym pozwem z dnia 17 lipca 2013 r. Danuta S. wystąpiła przeciwko P. S.A. o zapłatę wynagrodzenia za korzystanie z lokalu obejmującego kolejne okresy tj. od 1 lutego 2010 r. do 30 czerwca 2013 r.

W toku postępowania P. S.A. w całości uznało roszczenie. Wyrokiem z dnia 8 stycznia 2014 r. Sąd Rejonowy, zasądził na rzecz Danuty S. kwotę 26.697,15 zł wraz z ustawowymi odsetkami.

Od dnia 1 lipca 2013 r. P. S.A. co miesiąc uiszcza na rzecz Danuty S. kwotę 752,35 zł. Kwota ta została ustalona przez Sąd Rejonowy wyrokiem wydanym w sprawie. Jednocześnie Danuta S wielokrotnie proponowała P. S.A. zawarcie umowy najmu, ze stawką czynszu ustaloną na kwotę 752,35 netto i uregulowanie stosunków prawnych. P. S.A. konsekwentnie odmawia zawarcia umowy najmu.

Od dnia 1 lipca 2013 r. Firma „S” wystawia na rzecz P S.A. faktury VAT na kwotę 752,35 netto doliczając do tego należny podatek VAT w wysokości 173,04 zł tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z lokalu stanowiącego własność Wnioskodawczyni. Spółka P. S.A. co miesiąc przekazuje na rzecz Firmy „S” kwotę 752,35 zł uważając tym samym, że jest to odszkodowanie od którego nie powinien być naliczany podatek VAT, a nawet przy założeniu, że jest inaczej to kwota 752,35 zł jest to już kwota brutto.

Niniejszy wniosek dotyczy stanu faktycznego w zakresie podatku od towarów i usług.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania.

Czy kwotę, którą P. S.A. co miesiąc przekazuje na rachunek Firmy „S...” należy traktować jako wynagrodzenie z tytułu korzystania z lokalu stanowiącego wyłączną własność Wnioskodawczyni, które powinno zostać opodatkowane podatkiem od towarów usług czy też jako odszkodowanie z tytułu bezumownego korzystania z lokalu, niepodlegające opodatkowaniu podatkiem VAT?

Zdaniem Wnioskodawcy:

Zasądzona wyrokiem Sadu Rejonowego kwota 752,35 zł stanowi wynagrodzenie z tytułu korzystania przez P. S.A. z lokalu Danuty S pomimo, iż strony nie łączy umowa najmu. Kwota ta winna zatem zostać opodatkowana podatkiem od towarów i usług.

P. S.A. pomimo zakończenia umowy najmu nadal korzysta z lokalu stanowiącego własność Wnioskodawczyni, uiszczając jednocześnie, co miesiąc z tego tytułu wynagrodzenie. Zaś właściciel lokalu taki stan rzeczy toleruje i wyraża na niego zgodę. W zaistniałym stanie faktycznym mamy do czynienia ze świadczeniem usługi w rozumieniu art. 8 ust.1 ust. 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, a otrzymane wynagrodzenie na podstawie art. 5 ust. 1 podlega opodatkowaniu. Bez znaczenia pozostaje, że owo wynagrodzenie płacone jest na dotychczasowych zasadach, niejako dobrowolnie czy też zostało zapłacone dopiero na podstawie wyroku sądowego. O opodatkowaniu VAT decyduje to, że właściciel po zakończeniu trwania umowy, w takiej bądź innej formie wyraża wolę kontynuowania najmu i oczekuje z tego tytułu zapłaty, co należy odczytywać jako wyrażenie zgody na dalsze trwanie najmu.

W zaistniałym stanie faktycznym, nie mamy do czynienia ze świadczeniem odszkodowawczym po stronie P S.A., a z zapłatą co miesięcznego wynagrodzenia. Biorąc pod uwagę stan faktyczny sprawy oraz toczące się wcześniej między stronami postępowania sądowe uznać trzeba, że Firma „S” Danuta S świadczy usługi na rzecz P S.A. w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od towarów i usług. Wnioskodawczyni będąc właścicielem przedmiotowego lokalu położonego od momentu wydania prawomocnego już wyroku Sądu Rejonowego oddalającego jej pozew o eksmisję toleruje sytuację, w której P S.A. korzysta z należącej do niej rzeczy. Ponadto Danuta S wielokrotnie proponowała spółce podpisanie umowy najmu i uregulowanie łączących strony stosunków.

Podsumowując, zdaniem Wnioskodawczyni, wpłacana co miesiąc na jej rzecz kwota 752,35 zł za okres korzystania z jej nieruchomości stanowi świadczenie wzajemne. W ujęciu podatku VAT kwota ta jest wynagrodzeniem za usługę, a nie rekompensatą za pozbawienie możliwości faktycznego korzystania z lokalu. Opodatkowaniu podatkiem VAT podlega odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, a przez świadczenie usług należy rozumieć każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ustawy o VAT, w tym również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub tolerowania czynności lub sytuacji, o czym stanowią odpowiednio art. 5 ust.1 pkt 1 i art. 8 ust.1 pkt 2 ustawy o VAT. Tak ujętym świadczeniem jest zatem zarówno obowiązek wykonania (uczynienia, zrobienia) czegoś na rzecz innej osoby, a więc konieczne zachowanie w postaci działania, jak i mająca właściwą sobie podstawę czynność zaniechania, wyrażające się nieczynieniem, tolerowaniem, czy znoszeniem określonego stanu.

Mając na uwadze powyższe uznać trzeba, iż kwota 752,35 zł winna zostać opodatkowana podatkiem od towarów i usług.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2017 r., poz. 1221, z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu ww. podatkiem podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 – na mocy art. 8 ust. 1 ustawy – rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
   
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
   
   

Z cytowanych wyżej przepisów ustawy wynika, że przez usługę należy rozumieć każde świadczenie na rzecz danego podmiotu niebędące dostawą towarów.

Z uwagi na powyższe unormowania, pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie się na rzecz innej osoby, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie, bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy).

Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie. Zauważyć jednak należy, że usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym.

W związku z powyższym, czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Pojęcie świadczenia – składającego się na istotę usługi – należy interpretować zgodnie z jego cywilistycznym rozumieniem. Jak wskazuje art. 353 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2017 r., poz. 459, z późn. zm), zwanej dalej k.c., świadczenie może polegać na działaniu albo zaniechaniu. Przez świadczenie należy zatem rozumieć każde zachowanie się na rzecz innego podmiotu. Na zachowanie to składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innego podmiotu), jak i zaniechanie (nie czynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Na świadczenie mogą się też jednocześnie składać zachowania związane z działaniem, jak i zaniechaniem.

Należy zauważyć, że pojęcie usługi zostało zdefiniowane bardzo szeroko. Powyższa definicja jest niewątpliwie szersza niż zakres tego pojęcia w potocznym jego rozumieniu. Taka konstrukcja definicji usług pozwala na objęcie zakresem przedmiotowym podatku VAT wszelkich transakcji wykonywanych w ramach działalności gospodarczej.

Co się zaś tyczy odpłatności za ww. świadczenie to ustawa nie definiuje co należy rozumieć przez czynność odpłatną. Jednak dla uznania, że dostawa towarów oraz świadczenie usługi podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, bezwzględnym warunkiem jest „odpłatność” za daną czynność, co wynika z ww. przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Odpłatność oznacza wykonanie czynności (dostawy towarów oraz świadczenia usług) za wynagrodzeniem. W znaczeniu potocznym wynagrodzenie to zapłata za pracę, należność, a także odszkodowanie. Natomiast odpłatny to taki, który wymaga zapłacenia, zwrotu kosztów, płatny.

Powyższa analiza prowadzi do wniosku, że istotną cechą wynagrodzenia jest istnienie bezpośredniego związku pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług i otrzymaną zapłatą.

Można w tym miejscu wskazać, że kwestia odpłatności była wielokrotnie przedmiotem rozstrzygnięć Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

W wyroku z dnia 15 lipca 1982 r. w sprawie C-89/81 Hong-Kong Trade Development Council, TSUE stwierdził, że wskazane w sprawie czynności podlegają opodatkowaniu jedynie wtedy, gdy zostały wykonane odpłatnie. Analizując głębiej ten problem Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z dnia 8 marca 1988 r. w sprawie Apple and Pear Development Council stwierdził, że czynność można uznać za dokonaną odpłatnie, gdy istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi, a ponadto odpłatność za otrzymane świadczenie (towar lub usługę pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miałaby być opodatkowana tym podatkiem).

Pojęcie „odpłatności” pojawiło się również w orzeczeniu z dnia 5 lutego 1981 r. C-154/80, które zapadło na tle przepisów I Dyrektywy VAT z dnia 11 kwietnia 1967 r. w sprawie harmonizacji przepisów Państw Członkowskich w zakresie podatków obrotowych (67/227/EWEC). Trybunał wskazał, że termin „zapłata” stanowi integralną część przepisów prawa wspólnotowego, które nie odwołuje się do prawa państw członkowskich dla ustalenia jego znaczenia i zakresu. Stąd też wykładnia tego wyrażenia nie może być pozostawiona dyskrecjonalnemu władztwu każdego państwa członkowskiego. Ponadto Trybunał przypomniał, że świadczenie podlega opodatkowaniu jedynie w wypadku, gdy podstawę opodatkowania stanowi świadczenie wzajemne otrzymane przez świadczącego usługę. Musi również istnieć możliwość wyrażenia w pieniądzu wartości tego świadczenia wzajemnego. W końcu – jak wskazał Trybunał – świadczenie wzajemne musi stanowić pewną wartość subiektywną, gdyż podstawą opodatkowania jest świadczenie wzajemne rzeczywiście otrzymane, nie zaś wartość otrzymana według kryteriów obiektywnych.

Na uwagę zasługuje tutaj orzeczenie w sprawie C-16/93 pomiędzy R. J. Tolsma a Inspecteur der Omzetbelasting Leeuwarden (Holandia), gdzie Trybunał zauważył, że czynność „podlega opodatkowaniu wyłącznie wtedy, gdy istnieje związek prawny między usługodawcą i usługobiorcą, w ramach którego następuje świadczenie wzajemne, przy czym wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy”.

Wobec powyższego należy wskazać, że dostawa towarów lub świadczenie usług podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wtedy, gdy są wykonane odpłatnie oraz gdy pomiędzy dostawcą towaru lub świadczącym usługę i ich beneficjentem (odbiorcą) istnieje jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełniane są świadczenia wzajemne.

Zauważyć należy, że przepisy podatkowe nie zawierają definicji odszkodowania. Zatem w tym zakresie należy posiłkować się przepisami prawa cywilnego. Na gruncie prawa cywilnego odszkodowanie za doznaną szkodę majątkową lub niemajątkową uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody. Ponadto między zdarzeniem a zaistniałą w jego wyniku szkodą musi istnieć związek przyczynowy. Kodeks cywilny rozróżnia dwa podstawowe rodzaje odpowiedzialności: kontraktową, która powstaje z mocy umowy i odnosi się do przypadków niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania (art. 471 k.c.) oraz deliktową, czyli wynikającą z czynów niedozwolonych (art. 415 k.c.).

Zgodnie z treścią art. 471 k.c., dłużnik zobowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

W świetle wyżej przytoczonych przepisów, na gruncie stosunków cywilnoprawnych szkoda polega na nienależytym wykonaniu bądź niewykonaniu zobowiązania przez dłużnika, istnieniu adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy działaniem lub zaniechaniem, a szkodą. Brak tych przesłanek powoduje, że nie mamy do czynienia ze szkodą, za powstanie której dłużnik zobowiązany jest do wypłaty odszkodowania.

Przepisy Kodeksu cywilnego regulują również kwestie bezumownego korzystania z cudzej rzeczy.

Zgodnie z art. 222 § 1 i § 2 k.c., właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą. Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń.

Na podstawie art. 224 § 1 k.c., samoistny posiadacz w dobrej wierze nie jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i nie jest odpowiedzialny ani za jej zużycie, ani za jej pogorszenie lub utratę. Nabywa własność pożytków naturalnych, które zostały od rzeczy odłączone w czasie jego posiadania, oraz zachowuje pobrane pożytki cywilne, jeżeli stały się w tym czasie wymagalne.

Jak wynika z treści § 2 powołanego przepisu – od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy. Obowiązany jest zwrócić pobrane od powyższej chwili pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył.

W oparciu natomiast o art. 225 k.c., obowiązki samoistnego posiadacza w złej wierze względem właściciela są takie same jak obowiązki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, w której ten dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy. Jednakże samoistny posiadacz w złej wierze obowiązany jest nadto zwrócić wartość pożytków, których z powodu złej gospodarki nie uzyskał, oraz jest odpowiedzialny za pogorszenie i utratę rzeczy, chyba że rzecz uległaby pogorszeniu lub utracie także wtedy, gdyby znajdowała się w posiadaniu uprawnionego.

Z ww. regulacji wynika, że w sytuacji wytoczenia powództwa – przeciwko samoistnemu posiadaczowi w złej wierze – jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy oraz jest odpowiedzialny za jej stan. Ponadto spoczywa na nim obowiązek zwrotu pobranych od powyższej chwili pożytków, których nie zużył, jak również winny jest uiścić wartość tych, które zużył.

Zgodnie z dyspozycją art. 230 k.c., przepisy normujące stosunki między właścicielem rzeczy a posiadaczem samoistnym (art. 224-229 k.c.) znajdują odpowiednie zastosowanie do stosunków między właścicielem rzeczy a posiadaczem zależnym.

W myśl powołanego wyżej art. 230 k.c. przepisy dotyczące roszczeń właściciela przeciwko samoistnemu posiadaczowi o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, o zwrot pożytków lub o zapłatę ich wartości oraz o naprawienie szkody z powodu pogorszenia lub utraty rzeczy, jak również przepisy dotyczące roszczeń samoistnego posiadacza o zwrot nakładów na rzecz, stosuje się odpowiednio do stosunku między właścicielem rzeczy a posiadaczem zależnym, o ile z przepisów regulujących ten stosunek nie wynika nic innego.

Stosownie do art. 336 k.c., posiadaczem rzeczy jest zarówno ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel (posiadacz samoistny), jak i ten, kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą (posiadacz zależny).

O tym, czy bezumowne korzystanie z nieruchomości podlega opodatkowaniu na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, decydować muszą w każdym przypadku konkretne okoliczności.

Zauważyć należy, że z cytowanych wyżej przepisów ustawy o podatku od towarów i usług wynika, że przy określeniu, czy miała miejsce czynność podlegająca opodatkowaniu istotne jest określenie, czy wykonywano świadczenie i czy wynagrodzenie z tytułu wykonywania tego świadczenia miało być wypłacone. Analiza ww. przepisów ustawy prowadzi do wniosku, że istotną cechą wynagrodzenia jest istnienie bezpośredniego związku pomiędzy usługą i otrzymaną zapłatą. Kolejnym czynnikiem decydującym o tym, czy mamy do czynienia z wynagrodzeniem jest ustalenie, czy wynagrodzenie takie było należne z tytułu danego świadczenia. Czynność opodatkowana powstaje w związku z zaistnieniem stosunku prawnego określonego umową między stronami. Zatem wystąpić musi bezpośredni związek pomiędzy wykonywanymi czynnościami i wysokością otrzymanego wynagrodzenia, oparty o relacje cywilnoprawne pomiędzy podmiotami.

W związku z powyższym, czynność podlega opodatkowaniu wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności.

Kluczowym elementem dla rozstrzygnięcia, czy czynność bezumownego korzystania z nieruchomości podlega opodatkowaniu, jest istnienie zgody, chociażby nieformalnej, na korzystanie z przedmiotu, bądź wystąpienie przez jego właściciela na drogę sądową.

W sytuacji zatem, gdy osoba trzecia korzysta z nieruchomości bez zgody jej właściciela, zasadne jest przyjęcie, że pomiędzy właścicielem nieruchomości i korzystającym bezumownie z tej nieruchomości nie istnieje żaden jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa) w ramach którego spełnione są świadczenia wzajemne.

Świadczenie podatnika, nieoparte na tytule prawnym, wskazującym na istnienie obowiązku świadczenia usługi oraz wysokości wynagrodzenia – nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Odszkodowanie wypłacone w takich okolicznościach z tego tytułu nie jest płatnością za świadczenie usługi, lecz rekompensatą za pozbawienie właściciela prawa do swobodnego dysponowania nieruchomością i wynikłe z tego tytułu szkody.

Inaczej należy jednak oceniać sytuację, gdy korzystający z nieruchomości użytkuje ją za zgodą właściciela (nawet dorozumianą) płacąc z tego tytułu określone kwoty, a także sytuację, kiedy właściciel rzeczy (np. nieruchomości) – z różnych względów – toleruje sytuację, w której przy braku formalnego stosunku prawnego, inny podmiot korzysta z należącej do niego rzeczy. W tych okolicznościach wynagrodzenie otrzymane przez właściciela z tytułu bezumownego korzystania z rzeczy stanowi wynagrodzenie za świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy i na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W konsekwencji należy stwierdzić, że decydujące znaczenie dla opodatkowania lub nieopodatkowania bezumownego korzystania z nieruchomości bez zawiązywania stosunku zobowiązaniowego mają okoliczności faktyczne. Co do zasady, sytuacja ta pozostaje poza opodatkowaniem podatkiem od towarów i usług. Jeżeli jednak okoliczności wskazują na dorozumianą, milczącą zgodę właściciela nieruchomości na jej użytkowanie przez dotychczasowego użytkownika – czynność ta podlega opodatkowaniu jako świadczenie usług.

Z opisu sprawy wynika, że Wnioskodawca prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą pod nazwą Firma „S” Danuta S. Przedmiotem prowadzonej działalności gospodarczej jest m.in. kupno i sprzedaż nieruchomości na własny rachunek oraz wynajem nieruchomości. Wnioskodawca jest użytkownikiem wieczystym działki gruntu oraz właścicielem położonego na tej działce, stanowiącego odrębną nieruchomość budynku handlowo-usługowego. Powyższa nieruchomość jest wykorzystywana na cele prowadzonej działalności. W budynku należącym do Wnioskodawcy jedno z pomieszczeń o powierzchni 27,20 m², bez tytułu prawnego zajmuje P S.A. z przeznaczeniem na stację transformatorową.

Wnioskodawca w dniu 1 czerwca 2006 r. zawarł z Z S.A. umowę najmu opisanego powyżej lokalu. Pismem z dnia 21 listopada 2006 r. Wnioskodawca wypowiedział łączącą strony umowę najmu lokalu. Pomimo wypowiedzenia umowy Z S.A. lokalu nie opuścił, a co miesiąc płacił na rzecz Wnioskodawcy wynikającą z umowy kwotę 101,20 zł/m². Pismem z dnia 2 lutego 2010 r. Wnioskodawca wezwał Z S.A. do opuszczenia i wydania lokalu oraz zapłaty odszkodowania z tytułu bezumownego korzystania z lokalu. Z uwagi na fakt, iż Z S.A. nie zastosował się do żądań Firmy S konieczne stało się wystąpienie na drogę postępowania sądowego. Prawomocnym wyrokiem z dnia 22 marca 2013 r. wydanym w sprawie Sąd Rejonowy zasądził na rzecz Danuty S kwotę 20.185,71 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 9 marca 2010 r. do dnia zapłaty, jednocześnie oddalił roszczenie o eksmisję P S.A. z lokalu stanowiącego własność Danuty S.

Kolejnym pozwem z dnia 17 lipca 2013 r. Wnioskodawca wystąpił przeciwko P S.A. o zapłatę wynagrodzenia za korzystanie z lokalu obejmującego kolejne okresy tj. od 1 lutego 2010 r. do 30 czerwca 2013 r. W toku postępowania P S.A. w całości uznało roszczenie. Wyrokiem z dnia 8 stycznia 2014 r. Sąd Rejonowy, zasądził na rzecz Danuty S kwotę 26.697,15 zł wraz z ustawowymi odsetkami.

Od dnia 1 lipca 2013 r. P S.A. co miesiąc uiszcza na rzecz Wnioskodawcy kwotę 752,35 zł. Kwota ta została ustalona przez Sąd Rejonowy wyrokiem wydanym w sprawie.

Z okoliczności sprawy wynika ponadto, ze P S.A. pomimo zakończenia umowy najmu nadal korzysta z lokalu stanowiącego własność Wnioskodawcy uiszczając jednocześnie, co miesiąc z tego tytułu wynagrodzenie, zaś właściciel lokalu taki stan rzeczy toleruje i wyraża na niego zgodę. Wnioskodawca wskazuje, że będąc właścicielem przedmiotowego lokalu od momentu wydania prawomocnego już wyroku Sądu Rejonowego oddalającego jej pozew o eksmisję toleruje sytuację, w której P S.A. korzysta z należącej do niej rzeczy oraz wielokrotnie proponował spółce podpisanie umowy najmu i uregulowanie łączących strony stosunków.

W związku z powyższym opisem sprawy wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą kwestii wskazania, czy kwotę, którą P. S.A. co miesiąc przekazuje na rachunek Firmy „S” należy traktować jako wynagrodzenie z tytułu korzystania z lokalu stanowiącego wyłączną własność Wnioskodawczyni, które powinno zostać opodatkowane podatkiem od towarów usług czy też jako odszkodowanie z tytułu bezumownego korzystania z lokalu, niepodlegające opodatkowaniu podatkiem VAT.

Jak wskazywano w analizie przedstawionej powyżej, kluczowe dla rozstrzygnięcia wątpliwości Wnioskodawcy jest ustalenie, czy w zaistniałej sytuacji Zainteresowany wyraził zgodę (również dorozumianą) na korzystanie z lokalu stanowiącego własność Wnioskodawcy oraz czy podjął jakiekolwiek kroki celem odzyskania tejże nieruchomości, w przypadku braku takiej zgody (umowy).

Z opisu sprawy wynika, że co prawda, Wnioskodawca podjął działania zmierzające do opuszczenia i wydania lokalu przez P S.A., jednakże sąd oddalił pozew Wnioskodawcy o eksmisję. Ponadto sąd zobowiązał P S.A. do comiesięcznego uiszczenia zasądzonej kwoty na rzecz Wnioskodawcy z tytułu zajmowania przedmiotowego lokalu.

Zatem zgodzić należy się z Wnioskodawcą, że wpłacana co miesiąc na jej rzecz przez P. S.A. kwota za okres korzystania z jej nieruchomości stanowi świadczenie wzajemne a kwota ta jest wynagrodzeniem za usługę, która podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, mimo że strony nie łączy pisemna umowa najmu. Zgodzić należy się także z Wnioskodawcą, że bez znaczenia dla kwalifikacji ww. świadczenia jako usługi podlegającej opodatkowaniu jest okoliczność, czy wynagrodzenie płacone jest na „dotychczasowych zasadach – dobrowolnie” czy też płacone na podstawie wyroku sądowego.

Poza tym w niniejszej sprawie niezwykle istotna jest okoliczność, że Wnioskodawca taki stan rzeczy toleruje i wyraża na niego zgodę oraz wyraża wolę kontynuowania najmu.

W konsekwencji, w analizowanej sprawie korzystanie przez P. S.A. z lokalu stanowiącego wyłączną własność Wnioskodawcy – spełnia definicję świadczenia usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy i na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Z uwagi na powołane powyżej przepisy prawa oraz okoliczności sprawy, odpowiadając na pytanie Wnioskodawcy należy stwierdzić, że kwotę, którą P. S.A. co miesiąc przekazuje na rachunek Firmy „S...” należy traktować jako wynagrodzenie z tytułu korzystania z lokalu stanowiącego wyłączną własność Wnioskodawczyni, które powinno zostać opodatkowane podatkiem od towarów usług.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy uznano za prawidłowe.

Podkreślić należy, że wydana interpretacja dotyczy tylko sprawy będącej przedmiotem wniosku (zapytania) Zainteresowanego. Inne kwestie przedstawione w opisie sprawy (dotyczące m.in. podstawy opodatkowania), które nie zostały objęte pytaniem – nie mogą być zgodnie z art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej – rozpatrzone.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Zgodnie z art. 14na Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k–14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;
   
2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.
   
   

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa, w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2017 r., poz. 1369, z późn. zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.