2017.07.28 - Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej

Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0114-KDIP1-3.4012.124.2017.2.KC
z 28 lipca 2017 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2017 r., poz. 201, z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 6 kwietnia 2017 r. (data wpływu 11 maja 2017 r.) uzupełnione pismem z dnia 7 czerwca 2017 r. (data wpływu 8 czerwca 2017 r.) w odpowiedzi na wezwanie tutejszego Organu z dnia 24 maja 2017 r. (data doręczenia 2017 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie braku opodatkowania VAT bezumownego korzystania z nieruchomości – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 11 maja 2017 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie braku opodatkowania VAT bezumownego korzystania z nieruchomości. Złożony wniosek został uzupełniony pismem z dnia 7 czerwca 2017 r. (data wpływu 8 czerwca 2017 r.) w odpowiedzi na wezwanie tutejszego Organu z dnia 24 maja 2017 r. (skutecznie doręczone w dniu 2017 r.).

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny:

Spółdzielnia Mieszkaniowa powstała na podstawie uchwały Walnego Zgromadzenia Członków z dnia 10 września 1991 roku.

Dnia 10 maja 1971 r. Prezydium Rady wydało Decyzję o lokalizacji inwestycji na rzecz Międzyzakładowej Spółdzielni Mieszkaniowej. Decyzja ustaliła lokalizację zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej o powierzchni 25.5 ha.

Urząd Dzielnicowy, dnia 10 maja 1974 r. Decyzją-wstępną orzekł ustanowić na rzecz Międzyzakładowej Spółdzielni Mieszkaniowej, wieczyste użytkowanie na lat 99 terenu o powierzchni 50.289 m². Na przedmiotowym terenie Międzyzakładowa Spółdzielnia Mieszkaniowa wybudowała budynki mieszkalne wielorodzinne, budynki usługowe oraz infrastrukturę osiedlową.

Spółdzielnia Mieszkaniowa wykształciła się na bazie istniejących osiedli i nabyła majątek tworzący Osiedle.

Urząd Dzielnicowy, wydając Decyzję - wstępną na rzecz poprzednika prawnego, zobowiązał się w punkcie VI do podpisania umowy notarialnej w terminie dwóch miesięcy od daty urządzenia księgi wieczystej.

W dniu 30 września 2005 r. Urząd Miasta złożył do Sądu Okręgowego, pozew przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej wnosząc o zobowiązanie pozwanej Spółdzielni do opuszczenia bezprawnie zajmowanych nieruchomości o łącznej powierzchni 59 282 m², podnosząc w uzasadnieniu, że ww nieruchomości stanowią własność Miasta jako następcy prawnego Gminy na podstawie decyzji Wojewody, a pozwana Spółdzielnia pomimo braku tytułu prawnego do przedmiotowych nieruchomości bezprawnie je zajmuje.

Przedmiotowe postępowanie zostało czasowo zawieszone, a następnie postanowieniem z dnia 10.09.2013 r. Sąd Okręgowy postanowił podjąć zawieszone postępowanie.

W dniu 05.03.2015 r. Spółdzielnia otrzymała od Miasta fakturę za bezumowne korzystanie z nieruchomości będących własnością Miasta. Żądana kwota odszkodowania została opodatkowana podatkiem VAT.

W uzupełnieniu z dnia 7 czerwca 2017 (data wpływu 8 czerwca 2017), stanowiącym odpowiedź na wezwanie tut. Organu z dnia 24 maja 2017 r., Spółdzielnia wskazała:

W dniu 30 września 2005 r. Urząd Miasta pozwał przed Sądem Okręgowym Spółdzielnię Mieszkaniową o opuszczenie bezprawnie zajmowanych nieruchomości o łącznej powierzchni ( 192.075 m² - sprostowanie wykazanej powierzchni we wniosku o wydanie interpretacji z dnia 06 kwietnia 2017 r.).

Jak podnoszono w uzasadnieniu pozwu - nieruchomości te stanowią własność Miasta jako następcy prawnego Gminy na podstawie decyzji Wojewody. Pozwana Spółdzielnia pomimo braku tytułu prawnego do przedmiotowych nieruchomości bezprawnie je zajmuje. Postępowanie zostało czasowo zawieszone.

Pismem z dnia 19 sierpnia 2010 r. Urząd Miasta wezwał Spółdzielnię do zapłaty wynagrodzenia z tyt. bezumownego użytkowania przedmiotowych nieruchomości za okres 3 lat wstecz. Opłata została obciążona podatkiem VAT.

Pismem z dnia 22 października 2010 r. Urząd Miasta - skorygował wezwanie z dnia 19 sierpnia 2010 r. informując, że wynagrodzenie stanowi odszkodowanie z tyt. bezumownego korzystania z gruntów i nie podlega obciążeniu podatkiem VAT, w związku z powyższym koryguje naliczone wcześniej wynagrodzenie o podatek VAT.

Spółdzielnia zakwestionowała wysokość odszkodowania i powierzchnię nieruchomości. W dniu 28.06.2013 r. przed Sądem Okręgowym została zawarta ugoda o treści:

Miasto złożyło do Sądu Rejonowego pozew o zapłatę za bezumowne korzystanie z nieruchomości (dot. wezwania z dnia 19.08.2010 r.). Sąd wydał nakaz zapłaty w elektronicznym postępowaniu upominawczym i nakazał zalecić Spółdzielni Miastu - kwotę z wezwania, wraz z odsetkami. Spółdzielnia zakwestionowała zarówno wysokość odszkodowania oraz powierzchnię nieruchomości.

W wyniku prowadzonych negocjacji strony zgodnie oświadczyły, iż wyrażają wolę polubownego rozwiązania sporu.

W wyniku ugody Spółdzielnia zobowiązała się do zapłaty uzgodnionej między stronami kwoty tytułem odszkodowania za bezumowne korzystanie z nieruchomości. Odszkodowanie będzie należne za okres zgodny z żądaniem pozwu.

Należność główna zostanie uiszczona w terminie 30 dni od dnia zawarcia niniejszej ugody na rachunek bankowy Miasta z tytułem na przelewie „odszkodowanie za bezumowne korzystanie z nieruchomości na podstawie ugody z dnia 28 czerwca 2013 r.”

Miasto wystawi na rzecz Spółdzielni notę księgową tytułem naliczonych odsetek ustawowych od należności głównej.

Miasto równocześnie cofnęło powództwo w sprawie roszczenia zapłaty za bezumowne korzystanie nieruchomości dot. kwestionowanej przez Spółdzielnię powierzchni uznając rację Spółdzielni.

Niniejsza Ugoda wyczerpuje wszystkie roszczenia Miasta względem Spółdzielni z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości za okres od 01 września 2007 do 31 sierpnia 2010 r.

Pismami z dnia 8 lutego 2016 r. Urząd Miasta wezwał Spółdzielnię do uregulowania należności tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z gruntów za okres 3 lat od 1 lutego 2013 r. do dnia 31 stycznia 2016 r. W wezwaniach należność została opodatkowana podatkiem VAT.

W dniu 1 kwietnia 2016 r. Miasto wystawiło faktury VAT na rzecz Spółdzielni Mieszkaniowej , opiewające na kwoty wyszczególnione w wezwaniach z dnia 8 lutego 2016 r. tytułem „bezumownego korzystania z nieruchomości od dnia 31 stycznia 2013 r. do 31 stycznia 2016 r.”

Pismami z dnia 18 kwietnia 2016 r. skierowanymi, Spółdzielnia Mieszkaniowa - poinformowała, że nie uznaje tego roszczenia i odmawia zapłaty za bezumowne korzystanie. Z uwagi na powyższe otrzymane faktury pozostawia bez księgowania.

Odnośnie zawieszenia postępowania:

W dniu 30 września 2005 r. Urząd Miasta - złożył przeciwko Spółdzielni pozew, wnosząc o zobowiązanie pozwanej Spółdzielni do opuszczenia bezprawnie zajmowanych nieruchomości.

Przedmiotowe postępowanie zostało czasowo zawieszone a następnie Postanowieniem Sądu Okręgowego z dnia 10 września 2013 r. podjęto. W dniu 30 października 2013 r. postępowanie ponownie zawieszono.

Ponownie w dniu 8 października 2014 r. Urząd Miasta wystąpił z wnioskiem o podjęcie zawieszonego postępowania i ponownie Sąd Okręgowy postanowił podjąć zawieszone postępowanie, które po raz kolejny postanowienie Sądu Okręgowego z dnia 6 lutego 2015 r. zostało zawieszone.

W dniu 4 lutego 2016 r. Urząd Miasta kolejny raz wystąpił do Sądu Okręgowego z wnioskiem o podjęcie zawieszonego postępowania w sprawie o wydanie nieruchomości i postanowieniem z dnia 11 marca 2016 r. Sąd Okręgowy postanowił podjąć zawieszone postępowanie, a następnie je po raz kolejny zawiesił.

W dniu 29 maja 2017 r. Urząd Miasta ponownie wystąpił do Sądu Okręgowego z wnioskiem o podjęcie zawieszonego postępowania - do dnia dzisiejszego brak jest rozstrzygnięcia w tej sprawie.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy odszkodowanie za bezumowne korzystanie z nieruchomości podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług VAT ?

Stanowisko Wnioskodawcy:

W ocenie Spółdzielni jest to odszkodowanie i jako takie pozostaje poza zakresem regulacji art. 5 i art. 8 ustawy o VAT.

Zarówno ustawa o podatku od towarów i usług jak i przepisy wykonawcze do niej nie definiują pojęcia "bezumowne korzystanie". Kwestie związane z bezumownym korzystaniem z cudzej rzeczy oraz dotyczące odszkodowania regulują przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny. (Dz.U. z 2014 r. poz.1 21 z późn. zm. ) zawarte w art. 224 § 1 i 2, art. 225. Natomiast z postanowień art. 471 K.c. wynika, że dłużnik zobowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

W przypadku wystąpienia przeciwko podmiotowi korzystającemu z określonej rzeczy bez tytułu prawnego np. z powództwem sądowym lub w przypadku czynienia jakichkolwiek innych kroków celem wyegzekwowania tejże nieruchomości - nie można powiedzieć, że pomiędzy stronami zdarzenia istnieje określony stosunek prawny - jawny czy też dorozmumiany - skutkujący realizacją wzajemnych świadczeń. W takiej sytuacji świadczenie podatnika, nie oparte na tytule prawnym, wskazującym obowiązek świadczenia usług jak i wynagrodzenie za to świadczenie - nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Odszkodowanie wypłacone w takich okolicznościach z tego tytułu nie jest płatnością za świadczenie usług, lecz rekompensatą za pozbawienie właściciela prawa do swobodnego dysponowania nieruchomością i wynikłe z tego tytułu szkody, zgodnie z art. 471 Kodeku cywilnego.

Analogiczna sprawa została rozstrzygnięta w wyroku NSA z dnia 15 stycznia 2015 r., sygn. akt I FSK 1980/13. Problem dotyczył bezumownego korzystania przez spółkę z gruntów należących do spółdzielni.

Organy podatkowe uznały, iż spółdzielnia zgadzała się z bezumownym korzystaniem z jej gruntów i pomieszczeń, przede wszystkim ze względu na to, że zamierzała porozumieć się w tej sprawie ze spółką w drodze sądowej ugody. Fiskus uznał tym samym, że spółdzielnia wyraziła zgodę na korzystanie przez spółkę mimo braku umowy - z gruntów i pomieszczeń będących jej własnością. Sąd rozpatrujący skargę uznał jednak, iż w omawianym stanie faktycznym nie można mówić o świadczeniu usługi podlegającej opodatkowaniu. Zdaniem Sądu jedyną możliwą formą naprawienia szkody (w związku z bezumownym korzystaniem z gruntu i kotłowni) jest odszkodowanie pieniężne. Nie można - zdaniem Sądu - w tym przypadku mówić o tzw. milczącym przedłużeniu umowy. Nie w każdym przypadku tolerowanie danej czynności czy sytuacji można uznać za świadczenie usługi. Niemożliwym do realizacji było w tej sprawie żądanie usunięcia sieci ciepłowniczej z gruntu należącego do spółdzielni.

Opodatkowanie odszkodowania za bezumowne korzystanie z nieruchomości gruntowych nie jest świadczeniem usługi, tym samym nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

W uzupełnieniu z dnia 7 czerwca 2017 (data wpływu 8 czerwca 2017), stanowiącym odpowiedź na wezwanie tut. Organu z dnia 24 maja 2017 r., Spółdzielnia wskazała:

Spółdzielnia od momentu powstania na podstawie Walnego Zgromadzenia Członków z dnia 10 września 1991 r. korzysta bezumownie z nieruchomości będących własnością Miasta.

Nie kwestionuje, że Miastu należy się odszkodowanie za bezumowne korzystanie z nieruchomości przez Spółdzielnię Mieszkaniowa, jednakże jako odszkodowanie pozostaje poza zakresem regulacji art. 5 - opodatkowanie podatkiem dostawy towarów i art. 8 - świadczenie usług, wynikających z ustawy o podatku od towarów i usług.

W ocenie Spółdzielni roszczenie Miasta dot. odszkodowania, które zawarte jest w art. 224 § 1 i 2 oraz art. 225 Kodeksu Cywilnego i jako dłużnik Spółdzielnia Mieszkaniowa zobowiązana jest do naprawienia szkody z tego wynikłej.

Pytanie zawarte we wniosku dot. konkretnego odszkodowania za bezumowne korzystanie z nieruchomości przez Spółdzielnię Mieszkaniową i jako odszkodowania pozostaje poza zakresem ustawy o podatku od towarów usług.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2016 r., poz. 710, z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu ww. podatkiem podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Przez towary – na podstawie art. 2 pkt 6 ustawy – rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Z treści art. 7 ust. 1 ustawy wynika, że przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...).

Natomiast w myśl art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 (…).

Dostawa towarów i świadczenie usług na terytorium kraju, co do zasady podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Świadczenie usług na gruncie podatku od towarów i usług ma szersze znaczenie niż świadczenie usług w rozumieniu potocznym. Stosownie do treści powołanych przepisów, każde świadczenie na rzecz osób fizycznych, osób prawnych lub jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ustawy, uznawane jest na gruncie ustawy za usługę. Zatem pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie. Zaniechanie działania lub tolerowanie czynności lub sytuacji podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywane jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta usługi.

W zakresie odpłatności za ww. świadczenie, ustawa o podatku od towarów i usług nie definiuje co należy rozumieć przez czynność odpłatną. Jednak dla uznania, że dostawa towarów oraz świadczenie usługi podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, bezwzględnym warunkiem jest „odpłatność” za daną czynność, co wynika z ww. przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy. Odpłatność oznacza wykonanie czynności (dostawy towarów oraz świadczenia usług) za wynagrodzeniem. W znaczeniu potocznym wynagrodzenie to zapłata za pracę, należność, a także odszkodowanie. Natomiast odpłatny to taki, który wymaga zapłacenia, zwrotu kosztów, płatny.

Powyższa analiza prowadzi do wniosku, że istotną cechą wynagrodzenia jest istnienie bezpośredniego związku pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług i otrzymaną zapłatą.

Można w tym miejscu wskazać, że kwestia odpłatności była wielokrotnie przedmiotem rozstrzygnięć Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

I tak, w wyroku z dnia 15 lipca 1982 r. w sprawie C- 89/81 Hong-Kong Trade Development Council, TSUE stwierdził, że wskazane w sprawie czynności podlegają opodatkowaniu jedynie wtedy, gdy zostały wykonane odpłatnie. Analizując głębiej ten problem Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z dnia 8 marca 1988 r. w sprawie Apple and Pear Development Council stwierdził, iż czynność można uznać za dokonaną odpłatnie, gdy istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi, a ponadto odpłatność za otrzymane świadczenie (towar lub usługę pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miałaby być opodatkowana tym podatkiem).

Pojęcie „odpłatności” pojawiło się również w orzeczeniu z dnia 5 lutego 1981 r. C-154/80, które zapadło na tle przepisów I Dyrektywy VAT z dnia 11 kwietnia 1967 r. w sprawie harmonizacji przepisów Państw Członkowskich w zakresie podatków obrotowych (67/227/EWEC). Trybunał wskazał, że termin „zapłata” stanowi integralną część przepisów prawa wspólnotowego, które nie odwołuje się do prawa państw członkowskich dla ustalenia jego znaczenia i zakresu. Stąd też wykładnia tego wyrażenia nie może być pozostawiona dyskrecjonalnemu władztwu każdego państwa członkowskiego. Ponadto Trybunał przypomniał, że świadczenie podlega opodatkowaniu jedynie w wypadku, gdy podstawę opodatkowania stanowi świadczenie wzajemne otrzymane przez świadczącego usługę. Musi również istnieć możliwość wyrażenia w pieniądzu wartości tego świadczenia wzajemnego. W końcu – jak wskazał Trybunał – świadczenie wzajemne musi stanowić pewną wartość subiektywną, gdyż podstawą opodatkowania jest świadczenie wzajemne rzeczywiście otrzymane, nie zaś wartość otrzymana według kryteriów obiektywnych.

Na uwagę zasługuje tutaj orzeczenie w sprawie C-16/93 pomiędzy R. J. Tolsma a Inspecteur der Omzetbelasting Leeuwarden (Holandia), gdzie Trybunał zauważył, że czynność „podlega opodatkowaniu wyłącznie wtedy, gdy istnieje związek prawny między usługodawcą i usługobiorcą, w ramach którego następuje świadczenie wzajemne, przy czym wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy”.

Z opisu stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawca jako spółdzielnia mieszkaniowa na gruncie należącym do Miasta, wydzierżawionym na 99 lat, wybudowała budynki mieszkalne wielorodzinne, budynki usługowe oraz infrastrukturę osiedlową.

W dniu 30 września 2005 r. Urząd Miasta złożył do Sądu Okręgowego, pozew przeciwko Spółdzielni wnosząc o zobowiązanie pozwanej do opuszczenia bezprawnie zajmowanych nieruchomości o łącznej powierzchni 59 282 m², podnosząc w uzasadnieniu, że ww nieruchomości stanowią własność Miasta jako następcy prawnego Gminy na podstawie decyzji Wojewody , a pozwana Spółdzielnia pomimo braku tytułu prawnego do przedmiotowych nieruchomości bezprawnie je zajmuje. Przedmiotowe postępowanie zostało czasowo zawieszone, i po kilku wznowieniach postępowania, nadal brak jest rozstrzygnięcia w tej sprawie.

W 2010 r. Spółdzielnia Mieszkaniowa otrzymała od Miasta wezwanie do zapłaty, wynagrodzenia z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości gruntowych będących własnością Miasta, za okres trzech lat wstecz. Spółdzielnia zakwestionowała zasadność roszczenia, w następstwie czego przed Sądem Okręgowym , dnia 28 czerwca 2013 r. zawarta została ugoda sądowa. Jak wskazał Wnioskodawca, ugoda ta wyczerpuje wszelkie wszystkie roszczenia względem Wnioskodawcy z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości za okres od 1 września 2007 r do 31 sierpnia 2010 r. Kwota odszkodowania naliczona przez Miasto nie była obciążona podatkiem VAT.

W dniu 5 marca 2015 r. Spółdzielnia otrzymała od Miasta fakturę za bezumowne korzystanie z nieruchomości będących własnością Miasta. Żądana kwota odszkodowania została opodatkowana podatkiem VAT.

Pismami z dnia 8 lutego 2016 r. Urząd Miasta wezwał Wnioskodawcę do uregulowania należności tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z gruntów za okres 3 lat od 1 lutego 2013 r. do dnia 31 stycznia 2016 r. W wezwaniach należność została opodatkowana podatkiem VAT i w dniu 1 kwietnia 2016 r. Miasto wystawiło faktury VAT, opiewające na kwoty wyszczególnione w wezwaniach z dnia 8 lutego 2016 r. tytułem „bezumownego korzystania z nieruchomości od dnia 31 stycznia 2013 r. do 31 stycznia 2016 r.”

Pismami z dnia 18 kwietnia 2016 r. skierowanymi do Wydziału Budżetowo-Księgowego, Wnioskodawca - poinformował, że nie uznaje tego roszczenia i odmawia zapłaty za bezumowne korzystanie.

Wobec tak przedstawionego opisu sprawy, wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą ustalenia, czy odszkodowanie za bezumowne korzystanie z nieruchomości podlega opodatkowaniu VAT.

Jak wskazano wyżej, dostawa towarów lub świadczenie usług podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wtedy, gdy są wykonane odpłatnie, oraz gdy pomiędzy dostawcą towaru lub świadczącym usługę i ich beneficjentem (odbiorcą) istnieje jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełniane są świadczenia wzajemne.

Z kolei to przepisy Kodeksu cywilnego regulują kwestie bezumownego korzystania z cudzej rzeczy.

Zgodnie z art. 222 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego, właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą. Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń.

Na podstawie art. 224 § 1 Kodeksu cywilnego, samoistny posiadacz w dobrej wierze nie jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i nie jest odpowiedzialny ani za jej zużycie, ani za jej pogorszenie lub utratę. Nabywa własność pożytków naturalnych, które zostały od rzeczy odłączone w czasie jego posiadania, oraz zachowuje pobrane pożytki cywilne, jeżeli stały się w tym czasie wymagalne.

Jak wynika z art. 224 § 2 Kodeksu cywilnego, od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy. Obowiązany jest zwrócić pobrane od powyższej chwili pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył.

W oparciu natomiast o art. 225 Kodeksu cywilnego, obowiązki samoistnego posiadacza w złej wierze względem właściciela są takie same jak obowiązki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, w której ten dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy. Jednakże samoistny posiadacz w złej wierze obowiązany jest nadto zwrócić wartość pożytków, których z powodu złej gospodarki nie uzyskał, oraz jest odpowiedzialny za pogorszenie i utratę rzeczy, chyba że rzecz uległaby pogorszeniu lub utracie także wtedy, gdyby znajdowała się w posiadaniu uprawnionego.

Zatem w sytuacji wytoczenia powództwa – przeciwko samoistnemu posiadaczowi w złej wierze – jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy oraz jest odpowiedzialny za jej stan. Ponadto spoczywa na nim obowiązek zwrotu pobranych od powyższej chwili pożytków, których nie zużył, jak również winny jest uiścić wartość tych, które zużył.

Zgodnie z dyspozycją art. 230 ustawy Kodeks cywilny, przepisy dotyczące roszczeń właściciela przeciwko samoistnemu posiadaczowi o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, o zwrot pożytków lub o zapłatę ich wartości oraz o naprawienie szkody z powodu pogorszenia lub utraty rzeczy, jak również przepisy dotyczące roszczeń samoistnego posiadacza o zwrot nakładów na rzecz, stosuje się odpowiednio do stosunku między właścicielem rzeczy a posiadaczem zależnym, o ile z przepisów regulujących ten stosunek nie wynika nic innego.

Stosownie do art. 336 Kodeksu cywilnego, posiadaczem rzeczy jest zarówno ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel (posiadacz samoistny), jak i ten, kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą (posiadacz zależny).

Artykuł 674 ww. Kodeksu stanowi, że jeżeli po upływie terminu oznaczonego w umowie albo w wypowiedzeniu najemca używa nadal rzeczy za zgodą wynajmującego, poczytuje się w razie wątpliwości, że najem został przedłużony na czas nie oznaczony.

Na podstawie analizy powołanych przepisów Kodeksu cywilnego i ustawy o podatku od towarów i usług należy stwierdzić, że przy rozstrzyganiu wątpliwości, czy bezumowne korzystanie z nieruchomości podlega opodatkowaniu w myśl art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, decydują w każdym przypadku konkretne okoliczności.

W przypadku, gdy rzecz (np. nieruchomość) została objęta w posiadanie przez podmiot nieuprawniony, a właściciel rzeczy dążąc do uregulowania stanu niezgodnego z jego wolą wytoczy przeciwko niemu powództwo o wydanie rzeczy, zasadne jest przyjęcie, że pomiędzy właścicielem i korzystającym bezumownie z tej rzeczy nie istnieje żaden jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełnione są świadczenia wzajemne. W tej sytuacji świadczenie podatnika, nieoparte na tytule prawnym, wskazującym obowiązek świadczenia usług oraz wysokość wynagrodzenia - nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Odszkodowanie wypłacone w takich okolicznościach z tego tytułu nie jest płatnością za świadczenie usługi, lecz rekompensatą za pozbawienie właściciela prawa do swobodnego dysponowania rzeczą i wynikłe z tego tytułu szkody.

Inaczej należy oceniać sytuację, kiedy właściciel rzeczy (np. nieruchomości) - z różnych względów - toleruje stan, w którym przy braku formalnego stosunku prawnego, inny podmiot korzysta z należącej do niego rzeczy. W tych okolicznościach wynagrodzenie otrzymane przez właściciela z tytułu bezumownego korzystania z rzeczy stanowi zapłatę za świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług i na podstawie art. 5 ust. 1 ustawy podlega opodatkowaniu tym podatkiem.

Zatem w przypadku, gdy właściciel nieruchomości toleruje sytuację, w której przy braku formalnego stosunku prawnego, podmiot trzeci korzysta z nieruchomości i jednocześnie nie podejmuje czynności dążących do odzyskania gruntu uznać należy, że w tym konkretnym przypadku używanie nieruchomości za domniemaną, dorozumianą zgodą, traktować należy jako świadczenie usług (która to czynność ma charakter usługi dzierżawy) podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Jak wskazano w stanie faktycznym, Miasto w 2005 r. wystąpiło do sądu z powództwem o opuszczenie bezprawnie zajmowanych nieruchomości przez Wnioskodawcę, jednak do dnia dzisiejszego sprawa nie została zakończona. Odnosząc się do należności opisanych w przedmiotowej sprawie, należy stwierdzić, że wysiłki Miasta skierowane są w kierunku uregulowania należności z tytułu bezumownego korzystania z gruntów przez Wnioskodawcę. Również zawarta w efekcie ugoda sądowa w 2013 r. nie doprowadziła do odzyskania zajętej bez tytułu prawnego nieruchomości lecz do prawnego uregulowania tego stanu rzeczy.

Zatem w tym stanie rzeczy mamy do czynienia z nieformalną zgodą na korzystanie z nieruchomości. Miasto tolerowało sytuację, w której przy braku formalnego stosunku prawnego Wnioskodawca korzystał z należącej do Miasta nieruchomości. Podobnie jest w sytuacji kolejnych wezwań do zapłaty, które otrzymuje od Miasta Wnioskodawca, gdzie jak sam wskazuje, faktury wystawiane są za bezumowne korzystanie z nieruchomości, co należy ocenić jako użytkowanie nieruchomości za zgodą właściciela (nawet dorozumianą), płacąc z tego tytułu określone kwoty. W tych okolicznościach wynagrodzenie otrzymane przez Miasto z tytułu bezumownego korzystania z rzeczy spełnia definicję świadczenia usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT.

W konsekwencji, w opisanym stanie faktycznym, korzystanie z nieruchomości przez Wnioskodawcę, jest czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 5 ust. 1 ustawy o VAT.

Tym samym, stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe.

Odnosząc się do przytoczonego przez Wnioskodawcę wyroku z dnia 15 stycznia 2015 r., sygn. akt I FSK 1980/13 należy stwierdzić, że ww. orzeczenie dotyczyło bezumownego korzystania przez spółkę z gruntów i pomieszczeń należących do spółdzielni. Organ podatkowy uznał, że spółdzielnia zgadzała się z bezumownym korzystaniem z jej gruntów i pomieszczeń, przede wszystkim ze względu na to, że zamierzała porozumieć się w tej sprawie ze spółką w drodze sądowej ugody. Organ podatkowy uznał tym samym, że spółdzielnia wyraziła zgodę na korzystanie przez spółkę mimo braku umowy – z gruntów i pomieszczeń będących jej własnością. Sąd rozpatrujący skargę stwierdził jednak, że w omawianym stanie faktycznym nie można mówić o świadczeniu usługi podlegającej opodatkowaniu. Zdaniem Sądu jedyną możliwą formą naprawienia szkody jest odszkodowanie pieniężne. Nie można – zdaniem Sądu – w tym przypadku mówić o tzw. milczącym przedłużeniu umowy. Nie w każdym przypadku tolerowanie danej czynności czy sytuacji można uznać za świadczenie usługi. Niemożliwym do realizacji było w tej sprawie żądanie usunięcia sieci ciepłowniczej z gruntu należącego do spółdzielni. NSA w omawianej sprawie stwierdził zatem, że odszkodowanie od spółki przesyłowej za bezumowne korzystanie z nieruchomości należącej do spółdzielni nie jest usługą w rozumieniu ustawy o VAT i nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

Zgodnie z art. 14na Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k–14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

z zastosowaniem art. 119a;
w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa, w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2017 r., poz. 1369) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

Reklama

O nas

Regulamin