2017.08.03 - Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej

Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0114-KDIP4.4012.222.2017.1.KR
z 3 sierpnia 2017 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2017 r., poz. 201, z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 5 czerwca 2017 r. (data wpływu 7 czerwca 2017 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania czynności zawierania umów w zakresie nabycia wierzytelności niewymagalnych – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 7 czerwca 2017 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania czynności zawierania umów w zakresie nabycia wierzytelności niewymagalnych.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny i zdarzenie przyszłe.

(Spółka Akcyjna A) Oddział w Polsce („Wnioskodawca”, „Bank”) jest oddziałem spółki B (Spółka Akcyjna) prowadzącym działalność bankową na terytorium Polski.

W ramach prowadzonej działalności, Wnioskodawca planuje (na moment złożenia niniejszego wniosku) zawieranie z kontrahentami („Sprzedający”) umów sprzedaży wierzytelności („Wierzytelności”) przysługujących Sprzedającym wobec ich dłużników („Dłużnicy”). Wierzytelności wynikać będą z umów sprzedaży zawartych pomiędzy określonym Sprzedającym oraz Dłużnikiem („Stosunek Podstawowy”).

Zgodnie z ustaleniami pomiędzy Dłużnikiem a Sprzedającym, Dłużnik będzie zobowiązany do spłaty Wierzytelności w odległym terminie (np. w ciągu trzech lat). Jednocześnie, Sprzedający i Dłużnik mogą dodatkowo przewidzieć, że zapłata ceny przez Dłużnika nastąpi w ratach (np. trzech rocznych ratach).

Na podstawie umów sprzedaży wierzytelności zawieranych ze Sprzedającymi („Umowy”), Bank będzie nabywał własność Wierzytelności. Własność Wierzytelności przejdzie na Bank w momencie zapłaty umówionej ceny za Wierzytelność.

Po zawarciu danej Umowy, Bank zawiadomi Dłużnika o zmianie wierzyciela, natomiast Dłużnik oświadczy, że spłaci Wierzytelność na rachunek Banku, uznając jednocześnie osobę nowego wierzyciela.

Zgodnie z założeniami:

jedna Umowa będzie dotyczyła jednej, konkretnej Wierzytelności przysługującej Sprzedającemu wobec Dłużnika;

cena nabycia danej Wierzytelności wyniesie określony procent jej wartości nominalnej (np. 90% wartości nominalnej Wierzytelności), która to cena będzie płatna przez Bank na rzecz Sprzedającego „z góry” („Cena nabycia”) - w konsekwencji, powstanie różnica pomiędzy kwotą zapłaconą przez Bank a wartością nominalną Wierzytelności - tj. dyskonto („Dyskonto”) stanowiące jedyne wynagrodzenie Banku za świadczoną usługę; oraz

Bank nabędzie własność danej Wierzytelności bez regresu (tj. bez prawa żądania zwrotu ceny zapłaconej za daną Wierzytelność od Sprzedającego w przypadku braku spełnienia zobowiązania pieniężnego przez Dłużnika ze Stosunku Podstawowego, tj. spłaty Wierzytelności).

Jednocześnie, Umowy zawierane pomiędzy Sprzedającymi a Bankiem będą miały charakter jednorazowy. W szczególności, relacja gospodarcza pomiędzy danym Sprzedającym a Bankiem nie będzie miała charakteru ciągłego i będzie ograniczała się do jednorazowego nabycia konkretnej Wierzytelności przez Bank w zamian za wynagrodzenie.

Ponadto, zgodnie z postanowieniami Umów, Bank w związku z nabyciem Wierzytelności nie będzie świadczył jakichkolwiek dodatkowych usług na rzecz Sprzedającego, w szczególności usług windykacyjnych.

Bank nie stanie się również stroną umów sprzedaży zawartych pomiędzy Sprzedającymi a Dłużnikami i nie przejmie żadnych zobowiązań Sprzedającego wobec Dłużników wynikających z określonego Stosunku Podstawowego, a ponadto nie będzie odpowiedzialny za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązań danego Sprzedającego wobec Dłużnika.

Sprzedający poza Ceną nabycia (obejmującą, jak wskazano powyżej, określony procent wartości nominalnej Wierzytelności) stanowiącą wynagrodzenia Banku za świadczoną usługę nie będzie uiszczał na rzecz Banku jakiegokolwiek dodatkowego wynagrodzenia (np. prowizji).

Wierzytelności będące przedmiotem Umów będą wierzytelnościami niewymagalnymi. Ponadto, na moment zawarcia danej Umowy Wierzytelności nie będą też wierzytelnościami tzw. trudnymi - na moment zawarcia danej Umowy nie będzie wiadomo, czy dany Dłużnik będzie dokonywał spłat Wierzytelności.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy opisane czynności Wnioskodawcy polegające na zawieraniu Umów będą korzystać ze zwolnienia z opodatkowania VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT?

Zdaniem Wnioskodawcy, opisane czynności Wnioskodawcy polegające na zawieraniu Umów będą korzystać ze zwolnienia z opodatkowania VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT.

Ustawa o VAT nie zawiera przepisów wprost regulujących opodatkowanie czynności nabycia wierzytelności.

Art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT przewiduje, że opodatkowaniu VAT podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji. Aby uznać dane świadczenie za odpłatne świadczenie usług, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Innymi słowy, musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę.

Należy zauważyć, że:

pomiędzy Wnioskodawcą a Sprzedającym istnieje stosunek prawny - tj. dana Umowa;

Wnioskodawca spełni na rzecz Sprzedającego świadczenie - nabędzie Wierzytelność oraz zapłaci na jego rzecz Cenę nabycia przed terminem wymagalności Wierzytelności; oraz

Wnioskodawca w zamian za świadczenie na rzecz Sprzedającego otrzyma wynagrodzenie - tj. Dyskonto, którego wysokość będzie równa różnicy pomiędzy kwotą zapłaconą przez Bank (Ceną nabycia) a wartością nominalną Wierzytelności.

Ponadto, mając na uwadze, że Wierzytelności nie są wierzytelnościami trudnymi (tj. wierzytelnościami, w przypadku których występują trudności ze spłatą), w ocenie Wnioskodawcy nie znajdzie zastosowania argumentacja dotycząca braku opodatkowania VAT transakcji zbycia wierzytelności zawarta w wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 27 października 2011 r. w sprawie C-93/10 Finanzamt Essen-NordOst przeciwko GFKL Financial Services AG.

W świetle powyższego, zdaniem Wnioskodawcy, czynności Wnioskodawcy polegające na zawieraniu Umów będą stanowiły odpłatne świadczenie usług w rozumieniu ustawy o VAT.

Jednocześnie, art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT stanowi, że zwalnia się od podatku usługi w zakresie depozytów środków pieniężnych, prowadzenia rachunków pieniężnych, wszelkiego rodzaju transakcji płatniczych, przekazów i transferów pieniężnych, długów, czeków i weksli oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług.

Przedmiot czynności Wnioskodawcy polegających na zawieraniu Umów obejmuje swoim zakresem długi o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT - tj. Wierzytelności. W konsekwencji, zdaniem Wnioskodawcy, czynności Wnioskodawcy polegające na zawieraniu Umów niewątpliwie będą usługami w zakresie długów, które są objęte zakresem zastosowania art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT.

Jednocześnie, art. 43 ust. 15 ustawy o VAT stanowi, że zwolnienie wynikające z art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT nie ma zastosowania do czynności ściągania długów, w tym factoringu, usług doradztwa oraz usług w zakresie leasingu.

Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 21 października 2013 r. (sygn. akt I FSK 1388/12) w zakresie ustalenia zakresu pojęć "usługi factoringu" oraz "usługi ściągania długów" wskazał, że dla oceny, czy usługi określone w umowach nabycia wierzytelności podlegają zwolnieniu przedmiotowemu z VAT, czy też z tego zwolnienia są wyłączone, niezbędnym jest szczegółowa analiza zapisów przedmiotowych umów. Powinna ona zostać przeprowadzona w aspekcie zasadniczego celu, przyczyny jej zawarcia i skutków ekonomicznych. W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, należy bowiem odpowiedzieć na następujące pytania:

czy usługi te przede wszystkim zmierzają do ściągania długów; oraz

czy ściąganie długów jest podstawowym celem i efektem ekonomicznym umów nabycia wierzytelności.

Sądy administracyjne (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 7 kwietnia 2010 r., sygn. akt I SA/Wr 152/10, orzeczenie prawomocne) wskazują, że usługa w zakresie ściągania długów jest usługą, której treść polega na egzekwowaniu przez jeden z podmiotów od osób trzecich należności (długów) przysługujących drugiej stronie umowy, za ustalone wynagrodzenie. Jedną z podstawowych cech usługi ściągania długów jest brak po stronie usługobiorcy jakichkolwiek praw do ściąganej przez niego wierzytelności. Wszelkie prawa z nią związane przysługują wierzycielowi, na rzecz którego dług jest egzekwowany. Ponosi on też ryzyko niewypłacalności dłużnika.

Jednocześnie, orzecznictwo sądów administracyjnych definiuje usługę factoringu jako „czynność prawną, w której dostawca jest uprawniony lub został zobowiązany do przelania na faktora wierzytelności wynikających z zawartych przez dostawcę ze swoimi kontrahentami (dłużnikami) umów sprzedaży towarów lub umów o świadczenie usług, a faktor jest zobowiązany do świadczeń dodatkowych (finansowania dostawcy, prowadzenia księgowości związanej z wierzytelnościami, inkaso wierzytelności, ochrony przed niewypłacalnością dłużników)” - tak przywoływany powyżej wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 7 kwietnia 2010 r. (sygn. akt I SA/Wr 152/10, orzeczenie prawomocne).

Factoring jest zatem umową o charakterze złożonym i kompleksowym. Usługami factoringowymi są jedynie te usługi obrotu wierzytelnościami, które wyróżniają się stałymi, ciągłymi powiązaniami prawnymi pomiędzy faktorantem (przedsiębiorcą-zbywcą wierzytelności) a faktorem, co wynika z umów o charakterze długoterminowym pomiędzy tymi podmiotami, które najczęściej nakładają na faktora dodatkowe obowiązki w stosunku do faktoranta, oprócz nabycia wierzytelności w celu ich windykacji we własnym zakresie lub w celu dalszej ich sprzedaży (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 25 lutego 2011 r., sygn. akt I SA/Kr 2075/10, orzeczenie prawomocne).

Wnioskodawca przedstawione powyżej poglądy sądów administracyjnych w pełni aprobuje i uznaje je za własne.

W kontekście przedstawionego opisu stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego należy zauważyć, że czynności Wnioskodawcy polegające na zawieraniu Umów nie są czynnościami ściągania długów. Podstawowym celem Umów jest bowiem nabycie Wierzytelności przed terminem wymagalności Wierzytelności w zamian za wynagrodzenie w postaci Dyskonta. Wskutek zawarcia danej Umowy, Sprzedający otrzyma od Banku środki finansowe we wcześniejszym terminie aniżeli wynikałoby to z umowy zawartej pomiędzy Dłużnikiem a Sprzedającym.

Jednocześnie, należy zauważyć, że Wnioskodawca zawierając Umowy nie będzie działał w celu ściągnięcia długu na rzecz Sprzedającego - wierzyciela, lecz sam stanie się wierzycielem Dłużnika w stosunku do Wierzytelności. Gdyby ekonomicznym celem przyświecającym Sprzedającemu było otrzymanie spłaty długu z tytułu Wierzytelności w rezultacie świadczonych przez Bank usług ściągania długów, to nie przenosiłby on na rzecz Banku własności Wierzytelności, lecz zleciłby on Wnioskodawcy przeprowadzenie czynności bezpośrednio zmierzających do windykacji własnego długu (wierzytelności) wobec Dłużnika w przypadku braku spłaty Wierzytelności (np. wysyłkę Dłużnikowi wezwań do zapłaty czy też złożenie pozwu o zapłatę przeciwko Dłużnikowi).

Ponadto, czynności Wnioskodawcy polegające na zawieraniu Umów nie będą również usługami w zakresie factoringu. Bank nie będzie bowiem zobowiązany do świadczenia na rzecz Sprzedającego jakichkolwiek usług dodatkowych związanych z Wierzytelnościami. Co więcej, każda Umowa będzie miała charakter jednorazowy i będzie dotyczyła wyłącznie określonej Wierzytelności. Należy podkreślić, że Umowy nie będą umowami o charakterze długoterminowym, ustanawiającymi stałe i ciągłe relacje gospodarcze pomiędzy Wnioskodawcą a Sprzedającym w zakresie nabywania wierzytelności. Stosunek cywilnoprawny pomiędzy Sprzedającym a Bankiem na podstawie Umowy ograniczy się jedynie do nabycia Wierzytelności przez Bank i jej zbycia na rzecz Banku przez Sprzedającego. Poza Dyskontem stanowiącym wynagrodzenie Banku, Sprzedający nie będzie uiszczał na rzecz Banku jakiegokolwiek dodatkowego wynagrodzenia za świadczone przez Bank usługi (np. prowizji).

W świetle powyższego, w ocenie Wnioskodawcy wyłączenie zawarte w art. 43 ust. 15 ustawy o VAT w przypadku czynności Wnioskodawcy polegających na zawieraniu Umów nie znajdzie zastosowania.

W konsekwencji, zdaniem Wnioskodawcy wskazane czynności Wnioskodawcy polegające na zawieraniu Umów będą korzystać ze zwolnienia z opodatkowania VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2017 r., poz. 1221), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu ww. podatkiem podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy - przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Według art. 8 ust. 1 ustawy - przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Przez towary, zgodnie z art. 2 pkt 6 ww. ustawy, rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii. Natomiast, na mocy art. 2 pkt 22 ustawy, przez sprzedaż rozumie się odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.

Z cytowanych wyżej przepisów jednoznacznie wynika, że każde odpłatne świadczenie polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czy określonym zachowaniu mieści się w tak sformułowanej definicji usługi.

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę.

W ramach systemu podatku VAT czynnościami podlegającymi opodatkowaniu są transakcje między stronami, przewidujące zapłatę ceny lub inne wynagrodzenie. Zatem jeżeli czynność polega jedynie na świadczeniu jednej ze stron, bez bezpośredniego wynagrodzenia, nie ma podstawy opodatkowania, w związku z czym świadczenie takie nie podlega podatkowi VAT.

Należy zauważyć, że świadczenie usługi następuje „odpłatnie” w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1, a zatem podlega opodatkowaniu, tylko jeżeli pomiędzy usługodawcą a usługobiorcą istnieje stosunek prawny, w ramach którego następuje wymiana świadczeń wzajemnych, gdyż świadczenie otrzymywane przez usługodawcę stanowi rzeczywiste odzwierciedlenie wartości usługi świadczonej usługobiorcy. Świadczenie usług dokonywane odpłatnie w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT wymaga bezpośredniego związku między wyświadczoną usługą a otrzymanym wynagrodzeniem. Przy czym przepisy ustawy nie określają postaci wynagrodzenia.

Odpłatność określana jest przez strony umowy i jeśli strony ustalą zapłatę wówczas wykonane świadczenie staje się odpłatne. W przypadku istnienia świadczenia wzajemnego otrzymanego przez świadczącego usługę, należy uznać czynności wykonywane w ramach zawartej umowy za odpłatne świadczenie usług określone w art. 8 ust. 1 ustawy podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

W konsekwencji, dostawa towarów lub świadczenie usług podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wtedy, gdy są wykonane odpłatnie oraz gdy pomiędzy dostawcą towaru lub świadczącym usługę i ich beneficjentem (odbiorcą) istnieje jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełniane są świadczenia wzajemne.

Z przedstawionych okoliczności sprawy wynika, że Wnioskodawca prowadzi działalność bankową na terytorium Polski.

Zgodnie z założeniami:

jedna Umowa będzie dotyczyła jednej, konkretnej Wierzytelności przysługującej Sprzedającemu wobec Dłużnika;

cena nabycia danej Wierzytelności wyniesie określony procent jej wartości nominalnej (np. 90% wartości nominalnej Wierzytelności), która to cena będzie płatna przez Bank na rzecz Sprzedającego „z góry” („Cena nabycia”) - w konsekwencji, powstanie różnica pomiędzy kwotą zapłaconą przez Bank a wartością nominalną Wierzytelności - tj. dyskonto („Dyskonto”) stanowiące jedyne wynagrodzenie Banku za świadczoną usługę; oraz

Bank nabędzie własność danej Wierzytelności bez regresu (tj. bez prawa żądania zwrotu ceny zapłaconej za daną Wierzytelność od Sprzedającego w przypadku braku spełnienia zobowiązania pieniężnego przez Dłużnika ze Stosunku Podstawowego, tj. spłaty Wierzytelności).

Sprzedający poza Ceną nabycia (obejmującą, jak wskazano powyżej, określony procent wartości nominalnej Wierzytelności) stanowiącą wynagrodzenie Banku za świadczoną usługę nie będzie uiszczał na rzecz Banku jakiegokolwiek dodatkowego wynagrodzenia (np. prowizji).

Wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą opodatkowania czynności zawierania umów w zakresie nabywania wierzytelności niewymagalnych.

W odniesieniu do wątpliwości Wnioskodawcy dotyczących opodatkowania czynności nabycia wierzytelności wskazać należy, że wierzytelność jest prawem majątkowym, które może być przedmiotem obrotu gospodarczego. Instytucja przelewu wierzytelności została uregulowana w przepisach art. 509-518 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2017 r., poz. 439), zwanej dalej k.c.

Zgodnie z brzmieniem art. 509 § 1 k.c. – wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. W myśl § 2 cytowanego artykułu – wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki. Jak stanowi art. 510 § 1 k.c. – umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.

Istotą przelewu wierzytelności jest zatem umowa zawierana przez wierzyciela z osobą trzecią, na podstawie której osoba ta nabywa od wierzyciela przysługującą mu wierzytelność. W wyniku przelewu wierzytelności prawa przysługujące dotychczasowemu wierzycielowi przechodzą na nabywcę wierzytelności, przy czym sam stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie. W zamian za nabywaną wierzytelność cesjonariusz (nabywca) zobowiązuje się do spełnienia określonego świadczenia na rzecz cedenta. Spełnienie świadczenia, wynikającego z umowy przelewu nastąpi, gdy cedent przeniesie wierzytelność na cesjonariusza, a on zapłaci mu cenę za cedowaną wierzytelność (w sytuacji, kiedy cesja będzie miała charakter odpłatny).

Umowa cesji wierzytelności wypełnia znamiona określone w art. 8 ust. 1 ustawy, polega bowiem na przeniesieniu prawa do wartości niematerialnych i prawnych, w związku z tym stanowi świadczone usług w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. Z punktu widzenia nabywcy wierzytelności do świadczenia usług dochodzi już w momencie samego nabycia wierzytelności, obojętnie czy nabycie zostało dokonane w celu windykacji tej wierzytelności przez samego nabywcę, czy też innego jej wykorzystania do celów prawno-gospodarczych. Celem nabycia cudzej wierzytelności nie musi być jej odsprzedaż, ale także inne wykorzystanie do celów prawno-gospodarczych przez nabywcę. Sposób wykorzystania nabytej wierzytelności może decydować o charakterze usługi nie zaś o istocie czynności prawnej jaką jest nabycie cudzej wierzytelności. Zatem usługą na rzecz cedenta jest nabycie wierzytelności danego podmiotu w celu jej wykorzystania do operacji prawno-podatkowych.

Zatem zakup wierzytelności stanowi usługę polegającą na przeniesieniu wierzytelności z majątku dotychczasowego wierzyciela do majątku osoby trzeciej na mocy umowy zawartej między zbywcą wierzytelności (cedentem), a jej nabywcą (cesjonariuszem). Oznacza to, że w takim przypadku nabywca wierzytelności świadczy na rzecz jej zbywcy usługę, której celem jest uwolnienie sprzedawcy od ciężaru egzekwowania wierzytelności. Jednakże jak wskazano na wstępie ww. usługa podlega opodatkowaniu wówczas, gdy jest świadczona odpłatnie.

Powyższe rozumienie przelewu wierzytelności jako usługi znajduje potwierdzenie w wyrokach polskich sądów administracyjnych. Przykładowo w orzeczeniu z dnia 6 listopada 2009 r. sygn. akt I SA/Po 628/09 WSA w Poznaniu stwierdził: „Biorąc pod uwagę powyższe Sąd podziela pogląd organów podatkowych, że wierzytelność nie jest towarem, a zakup wierzytelności jest usługą. Istotą tej usługi jest zdjęcie z dotychczasowego wierzyciela (zbywcy) ciężaru egzekucji, czy też niewypłacalności dłużnika. Usługa ta wyraża się w tym, że usługodawca uzyskuje zysk generowany [kosztem zbywcy]. Zbywca w tym wypadku otrzymuje za wierzytelność cenę niższą od jej wartości nominalnej. Z drugiej strony zbywca uzyskuje konkretne świadczenie w postaci zdjęcia z niego: ryzyka niewypłacalności dłużnika, konieczności prowadzenia postępowania egzekucyjnego, czy też opóźnień związanych z egzekwowaniem gotówki.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt analizowanej sprawy należy podkreślić, że stosunek cywilnoprawny pomiędzy zbywcą i nabywcą wierzytelności kończy się po dokonaniu tej czynności prawnej. Po zbyciu wierzytelności, zbywca nie ma wpływu na dalszy byt wierzytelności i nie jest zainteresowany dalszym postępowaniem nabywcy w tym względzie. Nie można więc przyjąć, że usługa trwa od chwili nabycia wierzytelności do czasu jej zbycia albo wyegzekwowania”.

W analizowanej sprawie przedmiotem nabycia będą wierzytelności niewymagalne. Jak wskazał Wnioskodawca, transakcja nie będzie dotyczyła wierzytelności tzw. „trudnych”. Z uwagi na powyższe wyjaśnienia należy stwierdzić, że w okolicznościach przedstawionych we wniosku czynność nabycia wierzytelności niewymagalnych przez Wnioskodawcę należy uznać za świadczenie usług w rozumieniu przepisów ustawy o VAT, podlegające opodatkowaniu tym podatkiem. Mamy tu bowiem do czynienia ze świadczeniem usługi przez nabywcę niewymagalnych wierzytelności (Wnioskodawcę) na rzecz sprzedawcy, polegającą na uwolnieniu sprzedawcy od wykonywania czynności związanych ze ściąganiem długu i ryzyka jego nieściągnięcia. Z przedstawionego opisu sprawy wynika również, że Wnioskodawca nabędzie własność danej wierzytelności bez regresu, czyli bez prawa żądania zwrotu ceny zapłaconej za daną wierzytelność od sprzedającego. Zatem, wraz z nabyciem wierzytelności Wnioskodawca przejmować będzie ryzyko niewypłacalności dłużnika. Zbywcy zostaje zaoszczędzone ryzyko i koszty posiadania takich wierzytelności, zostaje on „wyręczony” w czynnościach podejmowanych w celach dochodzenia długu. Zbywca nie musi podejmować żadnych działań zmierzających do zaspokojenia swoich należności od dłużnika takich jak choćby monity.

Ponadto ww. usługa jest świadczona odpłatnie, gdyż różnica między ostateczną wartością zakupu wierzytelności niewymagalnej a wartością nominalną (dyskonto) stanowi dla Wnioskodawcy wynagrodzenie z tytułu świadczenia usług.

Zatem, nabycie wierzytelności w okolicznościach wskazanych w opisie sprawy, stanowi odpłatne świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, a tym samym będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT na podstawie art. 5 ust. 1 ustawy.

Co do zasady, zgodnie z art. 41 ust. 1 ustawy, stawka podatku wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1. Jednocześnie – na podstawie art. 146a pkt 1 ustawy – w okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2018 r., z zastrzeżeniem art. 146f, stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i 13, art. 109 ust. 2 i art. 110, wynosi 23%.

Stosownie do przepisu art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy, zwalnia się od podatku usługi w zakresie depozytów środków pieniężnych, prowadzenia rachunków pieniężnych, wszelkiego rodzaju transakcji płatniczych, przekazów i transferów pieniężnych, długów, czeków i weksli oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług.

Natomiast w myśl art. 43 ust. 15 ustawy zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 37-41 oraz w ust. 13, nie mają zastosowania do:

czynności ściągania długów, w tym factoringu;
usług doradztwa;
usług w zakresie leasingu.

Należy zauważyć, że wskazane wyżej wyłączenie usług ściągania długów, w tym factoringu, ze zwolnienia od podatku od towarów i usług zgodne jest z przepisem art. 13B (1) (d) Szóstej Dyrektywy Rady z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji przepisów Państw Członkowskich dotyczących podatków obrotowych – wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku (77/388/EWG) (Dz. Urz. WE L Nr 145, str. 1 ze zm.), obowiązującej do dnia 31 grudnia 2006 r. Stosownie bowiem do ww. przepisu Państwa Członkowskie zwalniają transakcje, nie naruszając innych przepisów Wspólnoty, na warunkach, które ustalają w celu zapewnienia właściwego i prostego zastosowania zwolnień od podatku i zapobieżenia oszustwom podatkowym, unikaniu opodatkowania lub nadużyciom transakcje, łącznie z negocjacjami, dotyczące depozytu i bieżących rachunków, płatności, transferów, długów, czeków i papierów wartościowych, z wyjątkiem jednakże odzyskiwania długów i factoringu.

Ponadto, zgodnie z treścią przepisu art. 135 (1) (d) Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L Nr 347, s. 1 ze zm.), która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2007 r., Państwa członkowskie zwalniają transakcje, łącznie z pośrednictwem, dotyczące rachunków depozytowych, rachunków bieżących, płatności, przelewów, długów, czeków i innych zbywalnych instrumentów finansowych, z wyłączeniem windykacji należności.

Dodatkowo wskazać należy, że Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z dnia 26 czerwca 2003 r. w sprawie C-305/01, definiując factoring, o którym mowa w ww. przepisie Szóstej Dyrektywy podkreślił, że działalność gospodarcza, w ramach której podmiot gospodarczy nabywa wierzytelności, przejmując ryzyko niewywiązania się dłużnika ze zobowiązania i w zamian wystawia swojemu klientowi faktury z tytułu prowizji, stanowi odzyskiwanie długów w rozumieniu art. 13B (d) (3) tej dyrektywy i dlatego działalność ta wyłączona jest ze zwolnienia określonego w tym przepisie.

Usługi ściągania długów i factoringu nie zostały zdefiniowane w polskich przepisach prawa i należą do tzw. umów nienazwanych. Co do zasady, factoring polega na tym, że faktor trudniący się zawodowo tego typu działalnością nabywa wierzytelności przysługujące przedsiębiorcy (faktorantowi) z tytułu dokonania sprzedaży lub wykonania usług w zamian za określoną kwotę, odpowiadającą wartości nominalnej wierzytelności pomniejszonej o dyskonto uwzględniające wynagrodzenie faktora.

W pojęciu usług ściągania długów i faktoringu mieści się zatem zakup wierzytelności w celu ich windykacji we własnym zakresie lub dalszej odprzedaży. Usługa tego typu polegająca na „wyręczeniu” klienta z czynności zmierzających do odzyskania długu podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług bez możliwości skorzystania ze zwolnienia.

W konsekwencji, świadczona przez Wnioskodawcę usługa będzie podlegała opodatkowaniu stawką podstawową w wysokości 23%, gdyż wyłączona jest ze zwolnienia z podatku na podstawie wyżej powołanego art. 43 ust. 15 ustawy.

Tym samym, stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Zgodnie z art. 14na Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k–14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

z zastosowaniem art. 119a;
w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia. Natomiast w zakresie zdarzenia przyszłego - stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2017 r., poz. 1369) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

Reklama

O nas

Regulamin