Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0115-KDIT2-1.4011.24.2017.2.KK
z 2 czerwca 2017 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2017 r., poz. 201, z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 16 marca 2017 r. (data wpływu 20 marca 2017 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego, uzupełnionym pismem z dnia 15 maja 2017 r. (data wpływu), dotyczące podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie przychodu z tytułu przedawnienia zobowiązania kredytowego – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 20 marca 2017 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych przedawnienia zobowiązania kredytowego. Wniosek został następnie uzupełniony – w odpowiedzi na wezwanie organu – pismem z dnia 15 maja 2017 r.

We wniosku i jego uzupełnieniu przedstawiono następujący stan faktyczny.

W dniu 13 marca 2008 r. Wnioskodawca podpisał z M. S.A, który działał w imieniu B S.A, umowę na spłatę zobowiązań kredytowych oraz na dowolny cel konsumpcyjny (kwota udzielonego kredytu to 36.911 zł na 84 równe raty). Umowa kredytowa została zawarta na osobę fizyczną nie prowadzącą działalności gospodarczej.

Dnia 8 października 2009 r. Bank wystawił bankowy tytuł egzekucyjny ze względu na brak wywiązywania się kredytobiorcy z umowy - stała się wymagalna (35.925,42 zł z tytułu kapitału, odsetki umowne 20% za okres 12 września 2008 – 8 października 2009 do dnia wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego w kwocie 3.034,17 zł, odsetki za opóźnienie w spłacie kredytu od 12 września 2008 r. do dnia wystawienia Bankowego Tytułu Egzekucyjnego w kwocie 5.124,04 zł).K S.A zakupiła dług od Banku. Od 24 kwietnia 2011 r. do 13 października 2015 r. nie zostały podjęte żadne działania windykacyjne. Przedawnienie nastąpiło 24 kwietnia 2014 r, licząc od daty przejęcia wierzytelności przez XXX.

W dniu 14 października 2015 r. przyszło pismo od Kancelarii Prawnej R. Sp.k, która reprezentuje XXX, że zadłużenie z tytułu umowy wraz z odsetkami wynosi 74.470,36 zł i należy ją zapłacić. Po czym 11 stycznia 2016 r przychodzi nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym z Sądu Rejonowego Wydział I Cywilny z powództwa XXX o zapłatę kwoty 74 816,82 zł od którego Wnioskodawca podniósł zarzut przedawnienia wierzytelności. Podniósł, że dla roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej termin przedawnienia wynosi trzy lata (przy czym wystarczy, aby działalność gospodarczą prowadziła jedna ze stron). Dodatkowo podważył legitymację procesową czynną wierzyciela i to na nim ciążyło wykazanie istnienia zadłużenia - czego nie był w stanie zrobić, ze względu na brak umów poświadczonych za zgodność z oryginałem - po czym XXX pismem z dnia16 lutego 2016 r. cofnął pozew - Sąd umarza postępowanie.

Pismem z dnia 31 października 2016 r. K. S.A poinformował, że Wierzyciel - XXX uznał zarzut przedawnienia jako zasadny i poinformował, że przedawniona kwota będzie stanowiła przychód Wnioskodawcy w roku 2016 i będzie podlegała opodatkowaniu na podstawie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w związku z czym wierzyciel sporządzi PIT-8C i prześle go do właściwego Urzędu Skarbowego. Dnia 28 lutego 2017 r. K. S.A przysyła PIT- 8C opiewający na kwotę 74.816,82 zł.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania.

1. Czy przychodem Wnioskodawcy (osoby fizycznej) podlegającym opodatkowaniu jest cała kwota długu wraz z odsetkami na dzień 31 października 2016 r. (dzień uznania przez wierzyciela zarzutu przedawniania) mimo, że termin przedawnienia minął 25 kwietnia 2014 r.?
2. Czy przychodem Wnioskodawcy (osoby fizycznej) podlegającym opodatkowaniu jest kwota należności głównej i odsetek ustawowych na dzień przedawnienia?
3. Czy Wnioskodawca podlega obowiązkowi opodatkowania takiego przychodu?
4. Czy przychodem osoby fizycznej podlegającym opodatkowaniu jest:


1. kwota zadłużenia z tytułu kapitału,
2. kwota odsetek naliczona przez wierzyciela, który wykupił dług, do dnia uznania przeterminowania, czyli do dnia 31 października 2016 r.?
   


5. Czy jeśli wierzyciel XXX nie był wstanie przedstawić dokumentów potwierdzających istnienie długu, to może wystawić PIT-8C?
6. W którym momencie powstaje ewentualny przychód i czy przychód taki podlega obowiązkowi podatkowemu w chwili obecnej?

Zdaniem Wnioskodawcy, nie nastąpiło po jego stronie trwałe przysporzenie majątkowe i nie powstał przychód podlegający opodatkowaniu, tak jak występuje w przypadkach umorzenia. Przychodem Wnioskodawcy nie jest ani należność główna ani kwota odsetek. Wnioskodawca uważa, że wierzyciel nie ma podstaw do wystawienia dokumentu PIT-8C ze względu na brak dokumentów potwierdzających zakup długu jak i jego istnienie, więc nie podlega obowiązkowi opodatkowania. Wierzyciel nie zawarł z wnioskodawcą umowy o zwolnienie z długu, określonej w art. 508 KC.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r., poz. 361, z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych przewiduje zasadę powszechności opodatkowania (art. 9 ust. 1). Konstrukcja podatku dochodowego od osób fizycznych zakłada przy tym zróżnicowanie sposobu opodatkowania poszczególnych rodzajów dochodów (przychodów) osób fizycznych w oparciu o system przyporządkowywania ich do odpowiedniego źródła przychodów. W języku powszechnym mianem „źródła” określane jest „to, co stanowi początek czegoś”, „przyczyna czegoś”.

Źródła przychodów zostały określone przez ustawodawcę w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. I tak, źródłami przychodów są m.in.:

• stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, praca nakładcza, emerytura lub renta (art. 10 ust. 1 pkt 1);
• działalność wykonywana osobiście (art. 10 ust. 1 pkt 2);
• pozarolnicza działalność gospodarcza (art. 10 ust. 1 pkt 3);
• kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych innych niż wymienione w pkt 8 lit. a-c (art. 10 ust. 1 pkt 7);
• inne źródła (art. 10 ust. 1 pkt 9).

Przychody z poszczególnych źródeł przychodów i zasady ich ustalania zostały uregulowane w art. 12-20 omawianej ustawy.

Katalog źródeł przychodów jest katalogiem zamkniętym. Ustawodawca „zamknął” ten katalog dzięki wprowadzeniu kategorii „innych źródeł”, czyli źródeł przychodów innych niż wymienione w art. 10 ust. 1 pkt 1-8a. W sytuacji, gdy dane przysporzenie podatnika ma charakter przychodu i nie mieści się w żadnej z kategorii wskazanych w art. 10 ust. 1 pkt 1-8a ustawy, jest przypisywane do źródła z art. 10 ust. 1 pkt 9. Rozwiązanie to jest elementem gwarantującym realizację zasady powszechności opodatkowania.

Ogólne określenie „przychodów” zawiera art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Stosownie do tego przepisu przychodami (z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3) są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Pojęcie przychodu wiąże się zatem z przysporzeniem majątkowym po stronie podatnika, z wartością wchodzącą do jego majątku.

Poza powołanym przepisem określającym w sposób ogólny pojęcie przychodu ustawodawca przewidział również szczegółowe regulacje dotyczące przychodów z konkretnych źródeł. I tak, zgodnie z art. 14 ust. 2 pkt 6 omawianej ustawy przychodem z pozarolniczej działalności gospodarczej jest wartość umorzonych lub przedawnionych zobowiązań, z zastrzeżeniem ust. 3 pkt 6 (zobowiązania umorzone w związku z postępowaniem upadłościowym z możliwością zawarcia układu w rozumieniu przepisów prawa upadłościowego i naprawczego), w tym z tytułu zaciągniętych kredytów (pożyczek), z wyjątkiem umorzonych pożyczek z Funduszu Pracy.

Zgodnie natomiast z art. 20 ust. 1 ustawy, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

W przedstawionym stanie faktycznym doszło do przedawnienia zobowiązania Wnioskodawcy z tytułu umowy kredytu bankowego. Wnioskodawca rozważa, czy zdarzenie to skutkuje po jego stronie powstaniem zobowiązania podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych.

Na wstępie należy wskazać, że zgodnie z art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (Dz. U. z 2012 r., poz. 1376, z późn. zm.), przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne (neutralne) podatkowo z uwagi na zwrotny charakter środków kredytowych. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się jednak w sytuacjach, w których kredyt traci swój zwrotny charakter i staje się trwałym (definitywnym) przysporzeniem majątkowym kredytobiorcy. W takich przypadkach dłużnik osiąga bowiem konkretne przysporzenie majątkowe.

Co istotne, opłatą za korzystanie ze środków finansowych kredytodawcy są odsetki płacone przez kredytobiorcę. Brak konieczności zapłaty wymagalnych odsetek (tj. takich, których termin płatności upłynął), także jest przysporzeniem skutkującym powstaniem przychodu podlegającego opodatkowaniu.

Przedawnienie zobowiązania jest zdarzeniem prawnym, powodującym określone skutki w zakresie możliwości dochodzenia zobowiązań. Zgodnie z art. 117 § 2 zdanie pierwsze ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93, z późn. zm.), po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Zobowiązanie przedawnione przekształca się w tzw. zobowiązanie naturalne. Nie może ono być wyegzekwowane pod przymusem ani też zasądzone przez sąd powszechny, jeżeli dłużnik powoła się na upływ terminu przedawnienia.

Nie ulega wątpliwości, że gdy występuje niemożność przymusowego wyegzekwowania zobowiązania mimo braku jego faktycznego wykonania, dłużnik uzyskuje pewną korzyść majątkową, przejawiającą się w tym, że nie musi realnie wykonać zobowiązania. Zasadnicze znaczenie ma bowiem, że w następstwie przedawnienia dłużnik zostaje zwolniony z obowiązku spłaty zadłużenia (ustaje obowiązek spełnienia świadczenia). Skutki finansowe przedawnienia zobowiązania z tytułu kredytu dla kredytobiorcy oraz kredytodawcy są zatem analogiczne jak przy jego umorzeniu. Kredytobiorca kosztem kredytodawcy osiąga realne przysporzenie majątkowe, a więc uzyskuje przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Przychód podatkowy z tytułu przedawnionego zobowiązania powstaje w momencie upływu terminu przedawnienia. Stosownie do art. 118 Kodeksu cywilnego, jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata. Co do zasady bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne (art. 120 § 1 Kodeksu cywilnego). Ustawa przewiduje przy tym okoliczności skutkujące przerwaniem biegu przedawnienia (art. 123 § 1 Kodeku cywilnego).

Odnosząc powyższe do opisanego stanu faktycznego, należy stwierdzić, że przedawnienie zobowiązania Wnioskodawcy z tytułu umowy kredytu spowodowało powstanie po jego stronie przychodu podatkowego (art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). Przychód ten powstał w dacie przedawnienia zobowiązania, w wartości należności głównej (tj. kwoty niespłaconego kredytu) i odsetek wymagalnych na dzień przedawnienia. Dla określenia daty powstania i wartości problemowego przychodu nie ma znaczenia moment uznania zarzutu przedawnienia zobowiązania przez wierzyciela.

Z uwagi na okoliczność, że kredyt nie był zaciągnięty na cele związane z działalnością gospodarczą, przedmiotowy przychód Wnioskodawcy należy zakwalifikować do przychodów z innych źródeł (art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). Podlega on opodatkowaniu na zasadach ogólnych, według skali podatkowej (art. 27 ustawy). Powinien zostać wykazany w zeznaniu podatkowym Wnioskodawcy za rok podatkowy, w którym doszło do przedawnienia zobowiązań z tytułu umowy kredytu i uwzględniony dla celów obliczenia zobowiązania podatkowego Wnioskodawcy za ww. rok podatkowy.

W odniesieniu do wątpliwości Wnioskodawcy odnośnie informacji PIT-8C, należy wyjaśnić, że na podstawie art. 42a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1, z wyjątkiem dochodów (przychodów) wymienionych w art. 21, art. 52, art. 52a i art. 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku, od których nie są obowiązane pobierać zaliczki na podatek lub zryczałtowanego podatku dochodowego, są obowiązane sporządzić informację według ustalonego wzoru (PIT-8C) o wysokości przychodów i w terminie do końca lutego następnego roku podatkowego przekazać podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika, a w przypadku podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2a, urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych.

W związku z powyższym, podmiot będący w momencie przedawnienia zobowiązania z tytułu umowy kredytu wierzycielem tego zobowiązania ma obowiązek sporządzić informację PIT-8C na imię kredytobiorcy, w którym jako przychód z innych źródeł wykaże wartość przedawnionego zobowiązania, którego spłaty odmawia kredytobiorca. Z opisu stanu faktycznego wynika, że na moment przedawnienia zobowiązania kredytowego wierzycielem była XXX (nabyła wierzytelność od Banku w 2011 r.). Jednocześnie, Wnioskodawca wskazał, że podważył przed sądem legitymację procesową czynną wierzyciela, ale na skutek wycofania przez niego pozwu sąd umorzył postępowanie. Na tej podstawie nie można zatem jednoznacznie potwierdzić istnienia lub braku skutecznego nabycia wierzytelności przez XXX.

Należy jednak podkreślić, że przychód dłużnika (Wnioskodawcy) z tytułu przedawnienia zobowiązania powstaje niezależnie od sporządzenia informacji PIT-8C przez wierzyciela. Tym samym, brak wykonania tego obowiązku albo jego błędne wykonanie przez wierzyciela nie zwalnia podatnika (Wnioskodawcy) z obowiązku prawidłowego wykonania zobowiązania podatkowego.

Ponadto podkreślenia wymaga, że stosownie do art. 70 § 1 ustawy Ordynacja podatkowa, zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku.

W konsekwencji odmowa przez Wnioskodawcę spłaty zaciągniętego kredytu jest trwałym przysporzeniem majątkowym, które skutkuje powstaniem przychodu w rozumieniu art. 20 ust. 1 ww. ustawy. Przychód ten powstał w momencie przedawnienia zobowiązania, w wysokości zadłużenia z tytułu kapitału oraz odsetek, które były wymagalne na moment przedawnienia. Bez znaczenia w tym przypadku pozostaje kto (Bank udzielający kredytu czy XXX ) miał obowiązek sporządzenia informacji PIT-8C. Przychód Wnioskodawcy z tytułu przedawnienia zobowiązania powstał bowiem niezależnie od tego faktu, a w konsekwencji Wnioskodawca nie może zostać zwolniony z obowiązku prawidłowego wykonania zobowiązania podatkowego.

W związku z tym na Wnioskodawcy ciąży obowiązek jego wykazania i opodatkowania w zeznaniu podatkowym (PIT-36) składanym za rok, w którym doszło do przedawnienia zobowiązania, w terminie do 30 kwietnia roku następującego po tym zdarzeniu. Na podstawie art. 45 ust. 4 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w ww. terminie na Wnioskodawcy ciąży obowiązek zapłaty różnicy pomiędzy podatkiem należnym wynikającym z tego zeznania a sumą należnych za dany rok zaliczek, w tym również sumą zaliczek pobranych przez płatników. Podatek niezapłacony w terminie płatności staje się zaległością podatkową, od której naliczane są odsetki za zwłokę zgodnie z art. 53 ustawy Ordynacja podatkowa.

Przedmiotem niniejszej interpretacji indywidualnej jest wyłącznie określenie skutków podatkowych przedawnienia zobowiązania z tytułu umowy kredytu po stronie Wnioskodawcy. Tutejszy organ nie oceniał, czy Wnioskodawca prawidłowo określił moment przedawnienia ww. zobowiązania, w szczególności czy uwzględnił ewentualne okoliczności powodujące przerwanie biegu przedawnienia.

Zgodnie z art. 14na Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k–14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;
2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2016 r., poz. 718, z późn. zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.