INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej, reprezentowanej przez Pełnomocnika , przedstawione we wniosku z dnia 9 września 2011 r. (data wpływu 13 września 2011 r.), uzupełnionym pismem z dnia 5 grudnia 2011 r. (data wpływu 8 grudnia 2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania zawarcia powierniczej umowy przelewu wierzytelności, której konsekwencją jest wydanie nieruchomości – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 13 września 2011 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania zawarcia powierniczej umowy przelewu wierzytelności, której konsekwencją jest wydanie nieruchomości. Wniosek uzupełniono pismem z dnia 5 grudnia 2011 r. (data wpływu 8 grudnia 2011 r.) o dowód wpłaty dodatkowej opłaty.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa (dalej: SKOK) jest podmiotem, który prowadzi działalność na zasadach określonych w ustawie z dnia 14 grudnia 1995 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych (Dz. U. z 1996 r. Nr 1, poz. 2 ze zm., dalej: Ustawa o SKOK).

W ramach prowadzonej działalności SKOK udziela kredytów oraz pożyczek zabezpieczonych prawem własności lub użytkowania wieczystego nieruchomości należących do kredytobiorcy lub pożyczkobiorcy (dalej określanych wspólnie jako Pożyczkobiorca). Zabezpieczenie to następuje w drodze zawarcia powierniczej umowy przewłaszczenia danej nieruchomości. Przedmiotowa nieruchomość pozostaje, co do zasady, w posiadaniu Pożyczkobiorcy (np. na podstawie zawarcia ze SKOK umowy nieodpłatnego użyczenia). Możliwe jest również określenie w umowie, że dana nieruchomość zostaje wydana przez Pożyczkodawcę na rzecz SKOK. W takiej sytuacji strony postanawiają o jednoczesnym nieodpłatnym użyczeniu przedmiotowej nieruchomości Pożyczkodawcy. Umowa przewłaszczenia zobowiązuje SKOK do powrotnego przeniesienia własności nieruchomości oraz/lub prawa użytkowania wieczystego na rzecz Pożyczkobiorcy oraz, ewentualnie, ich wydania w określonym terminie. Analogicznie powyższe zasady są stosowane w przypadku przewłaszczenia nieruchomości należących do poręczycieli umowy pożyczki lub kredytu.

W przypadku niewywiązania się Pożyczkobiorcy z jego zobowiązania, SKOK ma prawo do zaspokojenia swojej wierzytelności z przewłaszczonej nieruchomości. W tym celu SKOK dokonuje przelewu powierniczego wierzytelności, wraz z prawem własności nieruchomości stanowiącej jej zabezpieczenie, na rzecz podmiotu trzeciego (dalej: Nabywca). Nabywca, na podstawie umowy powierniczego przelewu wierzytelności, jest zobowiązany do podjęcia czynności zmierzających do uzyskania zapłaty kwoty udzielonej pożyczki wraz z odsetkami. Kwota ta może być uzyskana bezpośrednio od Pożyczkodawcy albo poprzez zaspokojenie z nieruchomości stanowiących zabezpieczenie. Wraz z odzyskaniem należności, Nabywca jest obowiązany do przekazania SKOK uzyskanych kwot, po potrąceniu wynagrodzenia należnego za przeprowadzone czynności egzekucyjne. W celu wykonania umowy powierniczego przelewu wierzytelności, SKOK przenosi na Nabywcę prawo użytkowania wieczystego i/lub prawo własności nieruchomości przewłaszczonych na zabezpieczenie.

W niektórych przypadkach, nieruchomość, która jest przedmiotem przewłaszczenia na rzecz Nabywcy, jest jednocześnie przedmiotem najmu osobom trzecim. Wnioskodawca podkreślił, że Nabywca otrzymuje nieruchomość w celu podejmowania działań prawnych zmierzających do uzyskania zapłaty wierzytelności SKOK. Nabywca wierzytelności powinien podejmować działania skutkujące spłatą zobowiązania Pożyczkobiorcy, niemniej pobrane od dłużnika kwoty, wynikające z pierwotnego zobowiązania nie przypadają mu na własność, ale po potrąceniu wynagrodzenia za świadczoną usługę, zostają przekazane na rzecz pierwotnego wierzyciela. Jednocześnie w księgach wieczystych przewłaszczonych nieruchomości będą cały czas ujawnione roszczenia Pożyczkobiorcy i Poręczycieli do powrotnego przeniesienia własności po spłacie pożyczki. Zainteresowany wskazał, że jeżeli nabywca wierzytelności nie wywiąże się z ciążących na nim obowiązków, wówczas dokonuje przelewu zwrotnego wierzytelności na SKOK, a wraz z nimi zobowiązany jest do zwrotnego przeniesienia (i ewentualnie wydania) nieruchomości stanowiącej zabezpieczenie przedmiotowej wierzytelności.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy zawarcie powierniczej umowy przelewu wierzytelności pomiędzy SKOK a Nabywcą, której konsekwencją jest wydanie przez SKOK nieruchomości oznacza, że wydanie to jest czynnością podlegającą opodatkowaniu zgodnie z przepisami ustawy o VAT...

Zdaniem Wnioskodawcy, umowa powierniczego przelewu wierzytelności zawierana jest w celu stworzenia podstaw prawnych do prowadzenia windykacji należności przez wyspecjalizowany podmiot, na zlecenie pierwotnego właściciela wierzytelności. Zainteresowany wskazał, że jeżeli nabywca wierzytelności nie wywiąże się z ciążących na nim obowiązków, wówczas dokonuje przelewu zwrotnego wierzytelności. Zgodnie z nauką prawa cywilnego, powierniczy przelew wierzytelności należy do umów nienazwanych, co oznacza, że w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm., dalej: Kodeks cywilny) nie zostały przewidziane szczegółowe uregulowania dotyczące tej instytucji. W przypadku kwestii nieuregulowanych przez strony w umowie przelewu powierniczego zastosowanie znajdują zatem przepisy ogólne Kodeksu cywilnego dotyczące zobowiązań. Podstawą do zawarcia tego typu umowy jest zasada swobody umów wyrażona w art. 3531 Kodeksu cywilnego. Wnioskodawca podkreślił, że przeniesiona na nabywcę wierzytelność nie ma definitywnie wejść do jego majątku, ale pozostawać ma w dyspozycji nabywcy jedynie czasowo, w celu jej windykacji. Nabywca wierzytelności otrzymuje jedynie tytuł do dysponowania wierzytelnością w celu podejmowania działań prawnych zmierzających do uzyskania jej zapłaty. Nabywca wierzytelności podejmować powinien działania skutkujące spłatą długu, niemniej pobrane od dłużnika kwoty wynikające z pierwotnego zobowiązania nie przypadają mu na własność, ale po potrąceniu wynagrodzenia za świadczoną usługę, zostają przekazane na rzecz pierwotnego wierzyciela. Przedmiotem powierniczego przelewu może być każda wierzytelność, chyba że strony umowy, z której wynika wierzytelność, postanowią inaczej. Co do zasady zatem, wierzytelność wynikająca z umowy pożyczki albo kredytu może być przedmiotem powierniczego przelewu.

W ocenie Wnioskodawcy, zawarcie powierniczej umowy przelewu wierzytelności pomiędzy SKOK a Nabywcą, której konsekwencją jest wydanie przez SKOK nieruchomości nie oznacza, że wydanie to jest czynnością podlegającą opodatkowaniu. Tym samym odpowiedź na pytanie Wnioskodawcy powinna być negatywna. Przedmiotowa czynność powinna być traktowana jako neutralna z punktu widzenia przepisów o VAT, nie mieści się bowiem w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu, wskazanych w art. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm., dalej: ustawa o VAT).

Zgodnie z art. 5 ustawy o VAT, za czynności podlegające opodatkowaniu uznaje się:

1. odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;
2. eksport towarów;
3. import towarów;
4. wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;
5. wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.

Charakter transakcji przedstawionej w stanie sprawy wyklucza obrót transgraniczny, w związku z czym istotna w tej sytuacji jest jedynie odpłatna dostawa towarów oraz odpłatne świadczenie usług za wynagrodzeniem na terytorium kraju.

Definicja zawarta w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT wskazuje, że opodatkowanie, co do zasady, ma miejsce jeżeli spełnione są następujące warunki:

1. przedmiotowa transakcja spełnia definicję dostawy towarów lub świadczenia usług, oraz
2. jest to transakcja za wynagrodzeniem, oraz
3. jest to transakcja której miejscem wykonywania jest terytorium Polski.

Co do zasady, powyższe warunki muszą zostać spełnione kumulatywnie, aby transakcja została objęta opodatkowaniem. Istnieją od tej zasady wyjątki określone w przepisach ustawy o VAT. Definicja towaru zawarta w art. 2 pkt 6 ustawy o VAT wskazuje, że towarem są rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii. Nieruchomość jest więc rzeczą w rozumieniu powyższego przepisu. Jeżeli zatem nieruchomość jest przedmiotem dostawy za wynagrodzeniem, co do zasady spełniona jest definicja czynności podlegającej opodatkowaniu w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT.

Analiza definicji dostawy towarów.

Zdaniem Wnioskodawcy, analiza definicji pojęcia „dostawa towarów” prowadzi do wniosku, iż w przedstawionym stanie sprawy nie ma ona miejsca. Zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, dostawą towarów jest przeniesienie prawa do rozporządzania danym towarem jak właściciel. Zainteresowany podkreślił, że nie jest w tym przypadku istotne jaka forma prawna towarzyszy przeniesieniu tego prawa, kluczowa jest bowiem możliwość faktycznego dysponowania rzeczą.

W przedstawionym stanie sprawy istotą transakcji pomiędzy SKOK a Nabywcą jest umożliwienie wskazanemu Nabywcy wykonanie umówionego świadczenia. Cel (causa) wskazanego działania opiera się na konieczności zabezpieczenia istniejącej wierzytelności, nie zaś definitywnym przysporzeniu po stronie Nabywcy (casusa cavendi). Wynika to ze wskazanej powyżej definicji przelewu powierniczego. Istotą wskazanej transakcji jest bowiem brak definitywnego przysporzenia po jego stronie, jakie miałoby miejsce w przypadku innego celu transakcji (np. causa solvendi). Nabywca jest zobowiązany do podjęcia szeregu czynności zmierzających do odzyskania kwoty wierzytelności i przekazania jej SKOK. Jeżeli jego działania odniosą zamierzony skutek (bez konieczności zbywania przedmiotowej wierzytelności), własność przedmiotowej wierzytelności ponownie zostanie przeniesiona na rzecz Pożyczkobiorcy. Jeżeli zaś działania Nabywcy nie będą skuteczne, własność nieruchomości zostanie ponownie przeniesiona na rzecz SKOK.

Przeniesienie prawa własności nieruchomości na rzecz Nabywcy jest konsekwencją przelewu na jego rzecz wierzytelności, których obsługa jest przedmiotem jego świadczenia. Istotą transakcji pomiędzy stronami jest więc świadczenie usługi Nabywcy na rzecz SKOK. Udostępnienie Nabywcy nieruchomości jest w istocie umożliwieniem mu wykonywania określonych świadczeń. Zainteresowany podkreślił, że dana transakcja nie może mieć jednocześnie dwóch różnych konsekwencji w podatku od towarów i usług. Konstrukcja art. 7 oraz art. 8 ustawy o VAT, oraz definicje dostawy towarów oraz świadczenia usług w rozumieniu tejże ustawy wykluczają taką możliwość. Jeżeli więc Nabywca wykonuje na rzecz SKOK usługę, wykorzystując do tego przedmiotowe nieruchomości, ich wydanie Nabywcy nie powinno być rozpoznawane przez SKOK na zasadach właściwych dla dostawy towarów. W opinii Wnioskodawcy, stanowiłoby to bowiem rozpoznanie różnych konsekwencji podatkowych tej samej transakcji.

Analiza definicji wynagrodzenia.

W ocenie Zainteresowanego, w przedmiotowym stanie sprawy nie ma wynagrodzenia, w związku z czym, wykluczone jest zaistnienie czynności opodatkowanej VAT. Pojęcie wynagrodzenia nie jest zdefiniowane w przepisach o VAT. W praktyce, potwierdzonej licznymi orzeczeniami polskich sądów administracyjnych oraz Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: TSUE), przyjmuje się, że wynagrodzeniem jest każda forma płatności (za pomocą środków pieniężnych lub innych korzyści materialnych), następująca z tytułu świadczenia lub dostawy dokonywanej przez kontrahenta. Z orzecznictwa TSUE (m. in. w sprawie C-16/93 Tolsma) wynika ponadto, że nie każda otrzymywana płatność może być uznana za wynagrodzenie. Jeżeli bowiem nie istnieje stosunek zobowiązaniowy, na podstawie którego dany podmiot ma roszczenie wobec kontrahenta o uiszczenie określonej kwoty, uiszczana płatność nie jest wynagrodzeniem w rozumieniu VAT. W powołanym orzeczeniu, Trybunał wskazał, że płatności uiszczane przez przechodniów ulicznemu grajkowi stanowią datki nie zaś wynagrodzenie za wykonywaną przez niego pracę, a więc jego czynności nie były wykonywane odpłatnie. W piśmiennictwie wskazuje się, że zwyczajowe płatności, do uiszczania których dana osoba nie jest jednak zobowiązana, nie powinny również być traktowane jako wynagrodzenie VAT. W związku z tym, nie mają takiego charakteru np. napiwki (por. A. Bartosiewicz VAT. Komentarz do art. 5 ustawy o podatku od towarów i usług, 2011, wersja elektroniczna Lex Prestige).

Wnioskodawca zwrócił uwagę, że Nabywca nie jest zobowiązany do uiszczania jakiegokolwiek wynagrodzenia na rzecz SKOK z tytułu przeniesienia na jego rzecz własności nieruchomości. Wynika to z faktu, iż istotą działania Nabywcy jest świadczenie usług odzyskiwania wierzytelności, w związku z którymi wykorzystywana może być przedmiotowa nieruchomość. Nie jest więc spełniony warunek konieczny zaistnienia sprzedaży opodatkowanej w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, jakim jest odpłatność dostawy. Tym samym, SKOK nie jest uprawniona do otrzymania wynagrodzenia, lecz jest zobowiązana do jego uiszczenia na rzecz Nabywcy, jeżeli jego działania przyniosą zamierzony skutek. Brak wynagrodzenia z tytułu przeniesienia własności nieruchomości na rzecz Nabywcy wynika przede wszystkim z celu (causa) towarzyszącego tejże czynności. Powierniczy charakter przelewu wierzytelności wyklucza bowiem, zdaniem Zainteresowanego, zaistnienie w tym przypadku dostawy towarów, co zostało wskazane powyżej. W szczególności wykluczone jest utożsamienie kwoty ewentualnie ściągniętego długu z pojęciem wynagrodzenia z tytułu przeniesienia prawa do przedmiotowej nieruchomości.

W ocenie SKOK, wskazane powyżej argumenty pozwalają na stwierdzenie, iż w przedstawionym przez nią stanie sprawy nie ma miejsca dostawa towarów pomiędzy SKOK a Nabywcą, lecz następuje świadczenie usług Nabywcy na rzecz SKOK. Z tego powodu, odpowiadając na pytanie wskazane we wniosku należy orzec, iż wydanie przez SKOK przedmiotowej nieruchomości nie stanowi czynności podlegającej opodatkowaniu.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również:

1. przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie;
2. wydanie towarów na podstawie umowy dzierżawy, najmu, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze zawartej na czas określony lub umowy sprzedaży na warunkach odroczonej płatności, jeżeli umowa przewiduje, że w następstwie normalnych zdarzeń przewidzianych tą umową lub z chwilą zapłaty ostatniej raty prawo własności zostanie przeniesione;
3. wydanie towarów na podstawie umowy komisu: między komitentem a komisantem, jak również wydanie towarów przez komisanta osobie trzeciej;
4. wydanie towarów komitentowi przez komisanta na podstawie umowy komisu, jeżeli komisant zobowiązany był do nabycia rzeczy na rachunek komitenta;
5. ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego, ustanowienie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu oraz przekształcenie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego na spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, a także ustanowienie na rzecz członka spółdzielni mieszkaniowej odrębnej własności lokalu mieszkalnego lub lokalu o innym przeznaczeniu oraz przeniesienie na rzecz członka spółdzielni własności lokalu lub własności domu jednorodzinnego;
6. oddanie gruntów w użytkowanie wieczyste;
7. zbycie praw, o których mowa w pkt 5 i 6.

Wskazać należy, iż przepisy ustawy odrywają pojęcie dostawy towarów od cywilistycznego pojęcia sprzedaży, czyli czynności, której następstwem jest przeniesienie własności określonej rzeczy. Zatem przeniesienie prawa do rozporządzania towarem może mieć miejsce nawet wówczas, gdy nie dochodzi do przeniesienia własności tego towaru. Chodzi tutaj przede wszystkim o możliwość faktycznego dysponowania rzeczą, a nie rozporządzania nią w sensie prawnym. Istotne jest bowiem przeniesienie faktycznego władztwa ekonomicznego nad towarem.

Według art. 2 pkt 6 ustawy, przez towary rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Z informacji zawartych we wniosku wynika, iż SKOK a jest podmiotem, który prowadzi działalność na zasadach określonych w ustawie z dnia 14 grudnia 1995 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych. W ramach prowadzonej działalności SKOK udziela kredytów oraz pożyczek zabezpieczonych prawem własności lub użytkowania wieczystego nieruchomości należących do kredytobiorcy lub pożyczkobiorcy. Zabezpieczenie to następuje w drodze zawarcia powierniczej umowy przewłaszczenia danej nieruchomości. Przedmiotowa nieruchomość pozostaje, co do zasady, w posiadaniu Pożyczkobiorcy (np. na podstawie zawarcia ze SKOK umowy nieodpłatnego użyczenia). Możliwe jest również określenie w umowie, że dana nieruchomość zostaje wydana przez Pożyczkodawcę na rzecz SKOK. W takiej sytuacji strony postanawiają o jednoczesnym nieodpłatnym użyczeniu przedmiotowej nieruchomości Pożyczkodawcy. Umowa przewłaszczenia zobowiązuje SKOK do powrotnego przeniesienia własności nieruchomości oraz/lub prawa użytkowania wieczystego na rzecz Pożyczkobiorcy oraz, ewentualnie, ich wydania w określonym terminie. Analogicznie powyższe zasady są stosowane w przypadku przewłaszczenia nieruchomości należących do poręczycieli umowy pożyczki lub kredytu. W przypadku niewywiązania się Pożyczkobiorcy z jego zobowiązania, SKOK ma prawo do zaspokojenia swojej wierzytelności z przewłaszczonej nieruchomości. W tym celu SKOK dokonuje przelewu powierniczego wierzytelności, wraz z prawem własności nieruchomości stanowiącej jej zabezpieczenie, na rzecz podmiotu trzeciego (dalej: Nabywca). Nabywca, na podstawie umowy powierniczego przelewu wierzytelności, jest zobowiązany do podjęcia czynności zmierzających do uzyskania zapłaty kwoty udzielonej pożyczki wraz z odsetkami. Kwota ta może być uzyskana bezpośrednio od Pożyczkodawcy albo poprzez zaspokojenie z nieruchomości stanowiących zabezpieczenie. Wraz z odzyskaniem należności, Nabywca jest obowiązany do przekazania SKOK uzyskanych kwot, po potrąceniu wynagrodzenia należnego za przeprowadzone czynności egzekucyjne. W celu wykonania umowy powierniczego przelewu wierzytelności, SKOK przenosi na Nabywcę prawo użytkowania wieczystego i/lub prawo własności nieruchomości przewłaszczonych na zabezpieczenie. Wnioskodawca podkreślił, że Nabywca otrzymuje nieruchomość w celu podejmowania działań prawnych zmierzających do uzyskania zapłaty wierzytelności SKOK. Nabywca wierzytelności powinien podejmować działania skutkujące spłatą zobowiązania Pożyczkobiorcy, niemniej pobrane od dłużnika kwoty, wynikające z pierwotnego zobowiązania nie przypadają mu na własność, ale po potrąceniu wynagrodzenia za świadczoną usługę, zostają przekazane na rzecz pierwotnego wierzyciela. Jednocześnie w księgach wieczystych przewłaszczonych nieruchomości będą cały czas ujawnione roszczenia Pożyczkobiorcy i Poręczycieli do powrotnego przeniesienia własności po spłacie pożyczki. Zainteresowany wskazał, że jeżeli nabywca wierzytelności nie wywiąże się z ciążących na nim obowiązków, wówczas dokonuje przelewu zwrotnego wierzytelności na SKOK, a wraz z nimi zobowiązany jest do zwrotnego przeniesienia (i ewentualnie wydania) nieruchomości stanowiącej zabezpieczenie przedmiotowej wierzytelności.

W przedmiotowej sprawie należy wskazać, iż umowa przewłaszczenia na zabezpieczenie należy do umów nienazwanych i jest zawierana na podstawie przepisów art. 155, art. 156 oraz art. 3531 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.). Przewłaszczenie na zabezpieczenie polega na zabezpieczeniu wierzytelności przez przeniesienie na wierzyciela własności oznaczonej rzeczy (oznaczonych rzeczy) z równoczesnym zobowiązaniem wierzyciela do korzystania z rzeczy w sposób oznaczony w umowie i do powrotnego przeniesienia własności rzeczy na dłużnika po zaspokojeniu zabezpieczonej wierzytelności. Przeniesienie własności następuje causa cavendi (w celu zabezpieczenia), a między zbywcą (dłużnikiem) i nabywcą (wierzycielem) rzeczy nawiązuje się szczególny stosunek powiernictwa. W przypadku niespełnienia świadczenia przez dłużnika wierzyciel może zaspokoić się z rzeczy – według wcześniejszego umownego uzgodnienia – przez definitywne zachowanie własności rzeczy, jej sprzedaż, wynajęcie itp.

Przedmiotowo istotnym elementem takiej umowy, cechą ją identyfikującą, jest zamieszczenie w jej treści zastrzeżenia o zwrotnym przeniesieniu własności po spełnieniu świadczenia. Zatem, przeniesienie prawa własności następuje w takim przypadku warunkowo (celem nie jest wyzbycie się własności rzeczy) i ma charakter nieodpłatny. Ponadto, w okresie przewłaszczenia nabywca może rozporządzać rzeczą tylko w zakresie uzgodnionym w umowie. Pomimo wydania rzeczy wierzycielowi, nie może on swobodnie rozporządzać tymi rzeczami (np. dokonać ich zbycia).

W przypadku niespełnienia świadczenia przez dłużnika wierzyciel może zaspokoić się z rzeczy – według wcześniejszego umownego uzgodnienia – przez definitywne zachowanie własności rzeczy, jej sprzedaż, wynajęcie itp.

W związku z powyższym uznać należy, iż samo zawarcie umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie wierzytelności nie jest czynnością skutkującą powstaniem obowiązku podatkowego w podatku VAT i obowiązku wystawienia faktury. Jednakże w przypadku niewywiązania się z zawartej umowy (np. zerwania umowy kredytowej, czy braku spłaty pożyczki), warunek zwrotnego przeniesienia własności wygasa, wobec czego pożyczkodawca może od tego momentu swobodnie dysponować przewłaszczoną rzeczą, a dokonana dostawa nabiera odpłatnego charakteru.

W świetle powyższego należy stwierdzić, iż wierzyciel, jako właściciel przewłaszczonej nieruchomości, będzie mógł nią swobodnie rozporządzać dopiero kiedy warunek terminowego zwrotu pożyczki nie zostanie spełniony. Zatem, zawarcie powierniczej umowy przelewu wierzytelności pomiędzy SKOK a Nabywcą, której konsekwencją jest wydanie przez SKOK nieruchomości, nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, bowiem nie stanowi odpłatnej dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ust. 1 ustawy.

Jak wskazał we własnym stanowisku Wnioskodawca, istotą transakcji pomiędzy SKOK a Nabywcą jest umożliwienie wskazanemu Nabywcy wykonanie umówionego świadczenia. Cel (causa) wskazanego działania opiera się na konieczności zabezpieczenia istniejącej wierzytelności, nie zaś definitywnym przysporzeniu po stronie Nabywcy (casusa cavendi). Nabywca jest zobowiązany do podjęcia szeregu czynności zmierzających do odzyskania kwoty wierzytelności i przekazania jej SKOK. Jeżeli jego działania odniosą zamierzony skutek (bez konieczności zbywania przedmiotowej wierzytelności), własność przedmiotowej wierzytelności ponownie zostanie przeniesiona na rzecz Pożyczkobiorcy. Jeżeli zaś działania Nabywcy nie będą skuteczne, własność nieruchomości zostanie ponownie przeniesiona na rzecz SKOK. Przeniesienie prawa własności nieruchomości na rzecz Nabywcy jest konsekwencją przelewu na jego rzecz wierzytelności, których obsługa jest przedmiotem jego świadczenia. Istotą transakcji pomiędzy stronami jest więc świadczenie usługi Nabywcy na rzecz SKOK. Udostępnienie Nabywcy nieruchomości jest w istocie umożliwieniem mu wykonywania określonych świadczeń. Wnioskodawca zwrócił również uwagę, że Nabywca nie jest zobowiązany do uiszczania jakiegokolwiek wynagrodzenia na rzecz SKOK z tytułu przeniesienia na jego rzecz własności nieruchomości. Wynika to z faktu, iż istotą działania Nabywcy jest świadczenie usług odzyskiwania wierzytelności, w związku z którymi wykorzystywana może być przedmiotowa nieruchomość. SKOK nie jest uprawniona do otrzymania wynagrodzenia, lecz jest zobowiązana do jego uiszczenia na rzecz Nabywcy, jeżeli jego działania przyniosą zamierzony skutek.

Biorąc pod uwagę powyższe należy stwierdzić, iż w przedmiotowej sprawie z odpłatną dostawą towarów, podlegającą opodatkowaniu, będziemy mieć do czynienia dopiero z chwilą, kiedy wierzyciel uzyska prawo do swobodnego rozporządzania przedmiotową nieruchomością.

Tym samym, zawarcie powierniczej umowy przelewu wierzytelności pomiędzy SKOK a Nabywcą, której konsekwencją jest wydanie przez SKOK nieruchomości, nie stanowi czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Informuje się, że w niniejszej interpretacji załatwiono wniosek w części dotyczącej opodatkowania zawarcia powierniczej umowy przelewu wierzytelności, której konsekwencją jest wydanie nieruchomości w stanie faktycznym. Natomiast kwestia dotycząca opodatkowania zawarcia powierniczej umowy przelewu wierzytelności, której konsekwencją jest wydanie nieruchomości w zdarzeniu przyszłym została rozstrzygnięta w interpretacji indywidualnej z dnia 13 grudnia 2011 r. nr ILPP1/443-1218/11-5/NS.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, ul. Św. Mikołaja 78/79, 50-126 Wrocław po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.