Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0112-KDIL3-1.4011.93.2017.2.KF
z 23 czerwca 2017 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2017 r., poz. 201, z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 17 maja 2017 r. (data wpływu 18 maja 2017 r.), uzupełnionym w dniu 8 czerwca 2017 r., o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych przedawnienia zobowiązania – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 18 maja 2017 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych przedawnienia zobowiązania.

Z uwagi na fakt, że wniosek nie spełniał wymogów formalnych, o których mowa w art. 14b § 3 Ordynacji podatkowej, pismem z dnia 30 maja 2017 r. nr 0112-KDIL3-1.4011.93.2017.1.KF, na podstawie art. 169 § 1 tej ustawy, wezwano Wnioskodawcę do uzupełnienia wniosku w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania.

Wezwanie wysłano w dniu 30 maja 2017 r., skutecznie doręczono w dniu 5 czerwca 2017 r., natomiast w dniu 8 czerwca 2017 r. wpłynęło uzupełnienie wniosku (nadane w polskiej placówce pocztowej w dniu 7 czerwca 2017 r.).

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

„P” (wierzyciel) wystąpił do Sądu Rejonowego z pozwem o zapłatę przeciwko Wnioskodawcy kwoty 8.736,18 zł.

W toku prowadzonego postępowania przed Sądem Rejonowym, pozwany podniósł zarzut przedawnienia roszczeń. W efekcie końcowym pismem z dnia 8 lutego 2017 r. wierzyciel poinformował Wnioskodawcę, iż w związku z podniesionym zarzutem przedawnienia, wierzyciel go uznaje jako zasadny. Wierzyciel uznał zarzut przedawnienia jako zasadny i poinformował, że przedawniona kwota będzie stanowiła przychód Wnioskodawcy w roku 2016 i będzie podlegała opodatkowaniu na podstawie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w związku z czym wierzyciel sporządzi PIT-8C i prześle go do właściwego Urzędu Skarbowego. Kwota wskazana w PIT-8C oprócz kwoty dochodzonej pozwem, tj. 8.736,18 zł została przez wierzyciela powiększona o odsetki i w efekcie końcowym PIT-8C został przesłany do Urzędu Skarbowego, jak i do Wnioskodawcy (dłużnika) na łączną kwotę 9.030,70 zł.

W dniu 29 września 2016 r. Sąd Rejonowy wydał wyrok oddalający powództwo „P” przeciwko Wnioskodawcy, uznając zarzut przedawnienia. Powód od wyroku Sądu Rejonowego wniósł apelację, kwestionując w niej ustalenia Sądu I instancji. Wyrokiem z dnia 14 grudnia 2016 r. Sąd Okręgowy wydział cywilny oddalił apelację strony powodowej. W wyroku Sądu Okręgowego błędnie wskazano nazwę Sądu I instancji.

Ponadto w piśmie stanowiącym uzupełnienie wniosku wskazano, że przedawnienie zobowiązania, o którym mowa w treści wniosku nastąpiło 25 czerwca 2016 r., natomiast „P” była wierzycielem z tytułu przedmiotowego zobowiązania od 14 grudnia 2012 r., czyli jak najbardziej w chwili przedawnienia. Co więcej, potwierdziły to wyroki Sądów dwóch instancji. „P” po wyroku Sądu zrezygnowała z dochodzenia roszczenia, a nie je umorzyła, co ma w tym wypadku kluczowe znaczenie.

Poza tym Wnioskodawca nadmienił, że urzędnicy zajmowali się już dokładnie takimi samymi sprawami wobec „P” tylko na inne kwoty, dla przykładu: indywidualna interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 25 września 2015 r. lub Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu (interpretacja nr ILPB2/4511-1-608/16-3/BC) gdzie przyznali, że w tym przypadku nie wystąpił obowiązek wystawienia informacji PIT-8C przez firmę windykacyjną, a Wnioskodawca nie uzyskał przychodu podlegającego opodatkowaniu.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania.

1. Czy obecny wierzyciel ma podstawę do wystawienia PIT-8C?
2. Czy Wnioskodawca podlega obowiązkowi opodatkowania takiego przychodu?
   
   

Zdaniem Wnioskodawcy, nie nastąpiło po jego stronie trwałe przysporzenie majątkowe i nie powstał przychód podlegający opodatkowaniu, tak jak to występuje w przypadku umorzenia przez bank.

Instytucja przedawnienia uregulowana została w art. 117-125 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 117 paragraf 1 Kodeksu, z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu, przy czym po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Przedawnienie zobowiązania jest zdarzeniem prawnym, powodującym określone skutki w zakresie możliwości dochodzenia zobowiązań. Istota przedawnienia polega zatem na tym, że po upływie określonego w ustawie terminu, ten przeciwko komu kieruje się roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia. Skutkiem tego roszczenie przedawnione nie gaśnie, a jedynie nie będzie mogło być przymusowo zrealizowane. Sąd bowiem oddali powództwo uprawnionego w razie upływu terminu przedawnienia i gdy dłużnik podniesie zarzut przedawnienia. Nadto roszczenie takie jest nadal uznawane za prawnie istniejące. Znajduje to przede wszystkim wyraz w tym, że dłużnik, który po upływie terminu przedawnienia spełnił świadczenie, nie może następnie żądać jego zwrotu, chociażby nie był świadomy upływu terminu przedawnienia i związanych z tym skutków prawnych. Spełnił on bowiem należne w świetle prawa zobowiązanie.

Mając na uwadze powyższe należy stwierdzić, że mimo rezygnacji przez wierzyciela z dochodzenia przedawnionego długu, zobowiązanie nadal istnieje i dłużnik ma obowiązek wykonać ciążące na nim zobowiązanie, natomiast wierzyciel nie może dochodzić przymusowego jego wykonania. Z uwagi więc na fakt, że Wnioskodawca mimo przedawnienia zobowiązania, może to zobowiązanie wypełnić, jego korzyść majątkowa nie ma jeszcze charakteru trwałego w momencie przedawnienia. Wobec powyższego, w związku z przedawnieniem zobowiązania kredytowego, nie nastąpiło po stronie Wnioskodawcy trwałe przysporzenie majątkowe i nie powstał przychód podlegający opodatkowaniu, tak jak to występuje w przypadku umorzenia wierzytelności przez bank, bowiem samo przedawnienie zobowiązania nie wywołuje zmiany charakteru zobowiązania na zobowiązanie bezzwrotne i nie powoduje powstania przychodu z nieodpłatnego świadczenia w świetle art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zatem w tym przypadku nie wystąpił obowiązek wystawienia informacji PIT-8C przez firmę windykacyjną, a Wnioskodawca nie uzyskał przychodu podlegającego opodatkowaniu.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z zasadą powszechności opodatkowania wyrażoną w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2016 r., poz. 2032, z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają zatem wszelkie dochody osiągane przez podatnika, z wyjątkiem tych dochodów, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę jako zwolnione z podatku, bądź od których zaniechano poboru podatku, w drodze rozporządzenia wydanego przez Ministra Finansów.

Rodzaje źródeł przychodów zostały określone w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdzie między innymi w pkt 9 wymieniono „inne źródła”.

Stosownie natomiast do treści art. 11 ust. 1 ww. ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19, art. 25b i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Z przedstawionych przepisów wynika zatem, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega – co do zasady – każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną.

Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, nie mające charakteru zwrotnego.

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji, gdy podatnik, czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów, uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

Jak natomiast stanowi art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Użyte w tym przepisie sformułowanie „w szczególności” wskazuje, że zawiera on tylko przykładowe wyliczenie przychodów, co oznacza, że przysporzenia majątkowe, nie zaliczane do pozostałych źródeł przychodów, stanowią przychody objęte dyspozycją tego przepisu.

Na podstawie art. 42a ww. ustawy, osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1, z wyjątkiem dochodów (przychodów) wymienionych w art. 21, art. 52, art. 52a i art. 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku, od których nie są obowiązane pobierać zaliczki na podatek lub zryczałtowanego podatku dochodowego, są obowiązane sporządzić informację według ustalonego wzoru (PIT-8C) o wysokości przychodów i w terminie do końca lutego następnego roku podatkowego, z zastrzeżeniem art. 45ba ust. 4, przesłać ją podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika wykonuje swoje zadania, a w przypadku podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2a, urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych wykonuje swoje zadania.

Z zaprezentowanego w treści wniosku opisu stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawca otrzymał informację PIT-8C wystawioną przez Prokurę NSFIZ, w związku z przedawnieniem długu i uznaniu przedawnienia przez wierzyciela jako zasadny. Przedawnienie zobowiązania, o którym mowa w treści wniosku nastąpiło 25 czerwca 2016 r., natomiast Prokura NSFiZ była wierzycielem z tytułu przedmiotowego zobowiązania od 14 grudnia 2012 r.

Zgodnie z art. 117 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2016 r., poz. 380, z późn. zm.), z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu. Po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Jednakże zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przed upływem terminu jest nieważne.

W światle powyższego, zobowiązanie przedawnione przekształca się w tzw. zobowiązanie naturalne. Nie może ono być wyegzekwowane pod przymusem ani też zasądzone przez sąd powszechny, jeżeli dłużnik powoła się na upływ terminu przedawnienia. Niemniej jednak, w sytuacji gdy występuje niemożność przymusowego wyegzekwowania zobowiązania mimo braku jego faktycznego wykonania, dłużnik uzyskuje pewną korzyść majątkową, przejawiającą się w tym, że nie musi realnie wykonać zobowiązania. Zasadnicze znaczenie ma bowiem, że w następstwie przedawnienia dłużnik zostaje zwolniony z obowiązku spłaty zadłużenia (ustaje obowiązek spełnienia świadczenia). Skutki finansowe przedawnienia zobowiązania z tytułu kredytu dla kredytobiorcy oraz kredytodawcy są zatem takie same jak przy jego umorzeniu. Kredytobiorca kosztem kredytodawcy osiąga realne przysporzenie majątkowe.

Przychód podatkowy z tytułu przedawnionego zobowiązania powstaje w momencie upływu terminu przedawnienia. Stosownie do art. 118 Kodeksu cywilnego, jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata.

W konsekwencji, jeżeli dłużnik, powołując się na przedawnienie zobowiązania, odmawia jego spłacenia, wówczas dłużnik osiąga realne przysporzenie majątkowe, które – jako przychód z innych źródeł – podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Stosownie do postanowień art. 42a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych na świadczeniodawcy ciąży obowiązek sporządzenia informacji PIT-8C na imię dłużnika, w którym jako przychód z innych źródeł należy wykazać wartość przedawnionego zobowiązania (na moment przedawnienia), którego dłużnik odmawia spłacenia.

Reasumując należy zauważyć, że gdy dochodzi do przedawnienia zobowiązania, dłużnik – w dacie przedawnienia – osiąga przychód z innych źródeł w wysokości przedawnionego zobowiązania (składającego się z należności głównej oraz odsetek umownych wymagalnych na dzień przedawnienia).

Odnosząc powyższe do stanu faktycznego przedstawionego w treści wniosku oraz sformułowanych w nim pytań należy zauważyć, że obecny wierzyciel, tj. „P” była zobowiązana do wystawienia informacji, o której mowa w art. 42a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT-8C). Odmowa przez Wnioskodawcę spłaty zaciągniętego zobowiązania skutkuje bowiem powstaniem przychodu w rozumieniu art. 20 ust. 1 ww. ustawy. Przychód ten powstał w 2016 r., tj. w momencie przedawnienia zobowiązania, w wysokości zadłużenia z tytułu kapitału oraz odsetek, które były wymagalne na moment przedawnienia. Na Wnioskodawcy natomiast ciążył obowiązek ich wykazania i opodatkowania w zeznaniu podatkowym (PIT-36) składanym za rok 2016 w terminie do 30 kwietnia 2017 roku. Na podstawie art. 45 ust. 4 pkt 1 cyt. ustawy, w ww. terminie na Wnioskodawcy ciążył również obowiązek zapłaty różnicy pomiędzy podatkiem należnym wynikającym z tego zeznania a sumą należnych za dany rok zaliczek, w tym również sumą zaliczek pobranych przez płatników.

W świetle powyższego nie można zgodzić się z twierdzeniem Wnioskodawcy, w myśl którego w omawianym przypadku nie wystąpił obowiązek wystawienia informacji PIT-8C przez firmę windykacyjną, a Wnioskodawca nie uzyskał przychodu podlegającego opodatkowaniu. Jak wykazano bowiem wyżej, w sytuacji gdy występuje niemożność przymusowego wyegzekwowania zobowiązania mimo braku jego faktycznego wykonania, dłużnik uzyskuje pewną korzyść majątkową, przejawiającą się w tym, że nie musi realnie wykonać zobowiązania. W konsekwencji Wnioskodawca uzyskał – w momencie przedawnienia zobowiązania, tj. w 2016 r. – przychód z innych źródeł podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym, a „P” (jako wierzyciel Wnioskodawcy w momencie przedawnienia zobowiązania) była zobowiązana do wystawienia informacji PIT-8C.

W odniesieniu do powołanych przez Wnioskodawcę pism organów podatkowych, tut. Organ informuje, że zostały one wydane w indywidualnych sprawach i nie mają zastosowania ani konsekwencji wiążących w odniesieniu do żadnego innego zaistniałego stanu faktycznego czy też zdarzenia przyszłego.

Ponadto, wskazana przez Wnioskodawcę interpretacja indywidualna nr ILPB2/4511-1-608/16-3/BC dotyczy odmiennego stanu faktycznego niż przedstawiony w analizowanym wniosku.

Jednocześnie należy wskazać na możliwość zmiany interpretacji indywidualnej w trybie art. 14e § 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej. Zgodnie z tym przepisem, minister właściwy do spraw finansów publicznych może z urzędu zmienić wydaną interpretację ogólną lub indywidualną lub objaśnienia podatkowe, jeżeli stwierdzi ich nieprawidłowość, uwzględniając w szczególności orzecznictwo Sądów, Trybunału Konstytucyjnego lub Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2016 r., poz. 718, z późn. zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.