2016.02.05 - Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi

Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi
IPTPP3/4512-507/15-2/OS
z 5 lutego 2016 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r., poz. 613, z późn. zm.) oraz § 6 pkt 3 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U., poz. 643), art. 16 ustawy z dnia 10 września 2015 r. o zmianie ustawy - Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz.U., poz. 1649 z późn. zm.), Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko – przedstawione we wniosku z dnia 20 listopada 2015 r. (data wpływu 24 listopada 2015 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania podatkiem VAT bezumownego korzystania z nieruchomości – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 24 listopada 2015 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania podatkiem VAT bezumownego korzystania z nieruchomości oraz w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny i zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca jest osobą fizyczną, polskim rezydentem podatkowym, prowadzącym działalność gospodarczą pod firmą .... Działalność gospodarcza Wnioskodawcy obejmuje m.in. kupno i sprzedaż nieruchomości na własny rachunek oraz wynajem i zarządzanie nieruchomościami własnymi lub dzierżawionymi.

Wnioskodawca pozostaje współwłaścicielem (wraz z małżonką) m.in. budynku gospodarczego o powierzchni użytkowej 111 m², w którym znajduje się stacja transformatorowo-rozdzielcza (dalej: trafostacja) należąca do ... S.A. (dalej: ...). Część powierzchni w/w budynku wielkości 26,87 m² (mieszcząca trafostację) była przedmiotem najmu łączącego Wnioskodawcę jako wynajmującego i ... S.A. (poprzednika prawnego ...) jako najemcę (umowa najmu z 14 czerwca 2002 r.). Wnioskodawca wypowiedział umowę najmu w kwietniu 2013 r. Umowa najmu w ocenie Wnioskodawcy nie gwarantowała nawet zwrotu kosztów ponoszonych na nieruchomości, ponadto ... nie wykonywała wszystkich obowiązków wynikających z umowy (m.in. konserwacja pomieszczenia trafostacji). Uwzględniając terminy wypowiedzenia umowy najmu wynikające z art. 673 § 2 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2014 r., poz. 121 ze zm.), umowa przestała obowiązywać z końcem września 2013 r. Pismem z 23 września 2013 r. pełnomocnik Wnioskodawcy wezwał ... do zdemontowania urządzeń elektroenergetycznych znajdujących się na nieruchomości do 30 listopada 2013 r. ... nie uczyniła zadość żądaniu Wnioskodawcy.

Wnioskodawca za okresy od października 2013 r. do września 2015 r. obciążał ... kwotami za bezumowne korzystanie z nieruchomości. Kwoty te dokumentowane były fakturami VAT, Wnioskodawca wykazywał kwoty netto w przychodach należnych. ... nie dokonała płatności żadnych z tych kwot, wszystkie wystawiane faktury były odsyłane do Wnioskodawcy. Wnioskodawca dokonał kalkulacji kwot we własnym zakresie.

W maju 2014 r. Wnioskodawca pozwał ... o zapłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości za październik 2013 r. Objęcie pozwem tylko jednego miesiąca uzasadnione było koniecznością zweryfikowania stanowiska Wnioskodawcy odnośnie zasadności obciążania ... kwotami za bezumowne korzystanie z nieruchomości (... wielokrotnie podnosiło wobec Wnioskodawcy argument zasiedzenia służebności przesyłu na nieruchomości) oraz odnośnie wysokości kwot. Objęcie pozwem większej ilości miesięcy oznaczałoby konieczność poniesienia zwiększonych kosztów sądowych przy niepewnym rezultacie postępowania. Prawomocnym wyrokiem z 6 października 2015 r. Sąd Rejonowy zasądził na rzecz: Wnioskodawcy określoną kwotę tytułem bezumownego korzystania z nieruchomości za październik 2013 r. Sąd potwierdził roszczenie Wnioskodawcy (prawo do uzyskania kwot za bezumowne korzystanie z nieruchomości), jednakże zredukował kwotę należną Wnioskodawcy z tego tytułu. W rezultacie wydania wyroku Wnioskodawca wezwał ... do zapłaty kwot tytułem bezumownego korzystania z nieruchomości za okresy od października 2013 r. do października 2015 r., uwzględniając wartość kwoty zasądzonej przez Sąd za październik 2013 r.

Wnioskodawca nie akceptuje sytuacji bezumownego zajmowania nieruchomości przez .... Przed wydaniem opisanego powyżej wyroku Sądu Rejonowego Wnioskodawca proponował ... odkupienie nieruchomości, jak również kierował wobec ... propozycje zawarcia nowej umowy najmu określającej nową wartość czynszu. ... nie wykazała zainteresowania propozycjami Wnioskodawcy. W dalszej kolejności Wnioskodawca rozważa wystąpienie z wnioskiem do sądu o opróżnienie nieruchomości przez .... Możliwe jest również, że w rezultacie niekorzystnego dla ... wyroku, podmiot ten zmieni swoje negatywne stanowisko dotyczące odkupienia nieruchomości lub jej części. Zależnie od rozwoju wydarzeń Wnioskodawca będzie zmierzał do rozwiązania powstałej sytuacji - zatem stan bezumownego korzystania z nieruchomości stanowi jedynie sytuację przejściową.

Niniejszy wniosek dotyczy stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego zarówno w zakresie podatku od towarów i usług, jak i podatku dochodowego od osób fizycznych, gdyż niektóre zdarzenia mogące mieć wpływ na kwalifikację w obydwu podatkach już zaistniały.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy kwoty za bezumowne korzystanie z nieruchomości stanowią wynagrodzenie za odpłatne świadczenie usług w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług?

Zdaniem Wnioskodawcy, kwoty za bezumowne korzystanie z nieruchomości, którymi Wnioskodawca obciąża ... nie stanowią wynagrodzenia za świadczenie usług w rozumieniu przepisów ustawy z 11 marca 2004 r o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2011 r., Nr 177, poz. 1054 ze zm.; dalej: uptu). Nie występuje bowiem żadna usługa świadczona przez Wnioskodawcę, do której można by potencjalnie przypisać wynagrodzenie w postaci odszkodowania, jakim Wnioskodawca obciąża .... Obciążenie tymi kwotami ... to pozostaje poza zakresem przepisów uptu.

Stosownie do art. 8 ust. 1 uptu przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 uptu, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Dla zaistnienia usługi w rozumieniu powołanego wyżej art. 8 ust. 1 uptu konieczne jest istnienie wyraźnego związku pomiędzy czynnościami wykonywanymi przez świadczącego usługę a wynagrodzeniem otrzymywanym za te czynności. Związek ten powinien być oparty o relacje cywilnoprawne i mieć charakter bezpośredni, tj. taki, żeby można było powiedzieć, że płatność następuje za te czynności. Związek ten nie istnieje, jeśli pierwotny stosunek cywilnoprawny między stronami np. umowa najmu, dzierżawy) ustał, a nie istnieje wola stron co do kontynuowania tego stosunku.

W ocenie Wnioskodawcy od października 2013 r. między Wnioskodawcą a ... nie istnieje stosunek prawny (nawet dorozumiany), który mógłby być podstawą dla istnienia usługi w rozumieniu art. 8 ust. 1 uptu. ... zajmuje nieruchomości bezumownie, nie wykonała skierowanego do niej żądania Wnioskodawcy opróżnienia pomieszczeń, nie jest zainteresowana rozwiązaniem zaistniałego stanu. Z drugiej strony Wnioskodawca aktywnie poszukuje rozwiązań zaistniałego stanu, traktując sytuację bezumownego korzystania z nieruchomości jako stan przejściowy. Wnioskodawca nie udzielił zgody (nawet dorozumianej) na dalsze korzystanie z nieruchomości przez ..., o czym świadczą podjęte przez Wnioskodawcę działania (w tym wezwanie do opróżnienia pomieszczeń). Tym samym, kwoty należne Wnioskodawcy za bezumowne korzystanie z nieruchomości nie mają charakteru wynagrodzenia za jakąkolwiek usługę świadczoną przez Wnioskodawcę. Kwoty te mają charakter zbliżony do odszkodowania, pozostają zatem poza zakresem przepisów uptu. Wystawianie faktur dokumentujących kwoty za bezumowne korzystanie było tym samym działaniem nieprawidłowym - kwoty te winny być dokumentowane innymi dokumentami (notami księgowymi).

Stanowisko Wnioskodawcy znajduje potwierdzenie w orzecznictwie sądów administracyjnych. Jak wskazał Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 15 stycznia 2015 r. (sygn. I FSK 1980/13): „Nie można zatem mówić o odpłatnym świadczeniu usług w rozumieniu art. 8 ustawy o VAT, w sytuacji, kiedy spółka akcyjna korzysta zarówno z nieruchomości gruntowych wnioskodawcy jak i jej pomieszczeń bezumownie. Nie oznacza to bowiem, iż ma miejsce dorozumiana zgoda, a zatem, iż istnieje milcząca umowa pomiędzy stronami. Także stwierdzenie co do nie podjęcia żadnych działań zmierzających do niekorzystania przez spółkę z nieruchomości gruntowych i pomieszczeń spółdzielni nie oznacza istnienia dorozumianej zgody na taki stan rzeczy, a przez to istnienie milczącej umowy”. Sąd podkreślił przy tym brak ekwiwalentności stosunku łączącego właściciela nieruchomości i osobę bezumownie korzystającą z nieruchomości. Podobnie wypowiedział się NSA w wyroku z 6 września 2013 r. (sygn. I FSK 1315/12).

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054, z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Z art. 7 ust. 1 cyt. ustawy wynika, że przez dostawę towarów, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Natomiast, zgodnie z art. 8 ust. 1 powołanej ustawy przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 w tym również:

przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej,
zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji,
świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Definicja świadczenia usług ma zatem charakter dopełniający definicję dostawy towarów i jest wyrazem realizacji powszechności opodatkowania podatkiem od towarów i usług transakcji wykonywanych przez podatnika w ramach działalności gospodarczej.

Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy zatem rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Należy jednak zaznaczyć, iż nie każde działanie, powstrzymanie się od działania, czy tolerowanie czynności lub sytuacji, może zostać uznane za usługę w rozumieniu przepisów ustawy. Aby tak się stało muszą zostać spełnione łącznie następujące warunki:

w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona jest bezpośrednio beneficjentem świadczenia,

świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Dana czynność podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wówczas, gdy istnieje bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia. Wynagrodzenie musi być należne za wykonanie świadczenia.

Kwestia odpłatności była wielokrotnie przedmiotem rozstrzygnięć Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

W wyroku z dnia 1 kwietnia 1982 r. w sprawie Hong-Kong Trade Development Council, TSUE stwierdził, że wskazane w sprawie czynności podlegają opodatkowaniu jedynie wtedy, gdy zostały wykonane odpłatnie. Analizując ten problem Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z dnia 8 marca 1988 r. w sprawie Apple and Pear Development Council stwierdził, że czynność można uznać za dokonaną odpłatnie, gdy istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi, a ponadto odpłatność za otrzymane świadczenie (towar lub usługę) pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miałaby być opodatkowana tym podatkiem.

Pojęcie „odpłatności” pojawiło się również w orzeczeniu z dnia 5 lutego 1981 r. C-154/80, które zapadło na tle przepisów I Dyrektywy VAT z dnia 11 kwietnia 1967 r. w sprawie harmonizacji przepisów Państw Członkowskich w zakresie podatków obrotowych (67/227/EWEC). Trybunał wskazał, że termin „zapłata” stanowi integralną część przepisów prawa wspólnotowego, które nie odwołuje się do prawa państw członkowskich dla ustalenia jego znaczenia i zakresu. Stąd też wykładnia tego wyrażenia nie może być pozostawiona dyskrecjonalnemu władztwu każdego państwa członkowskiego. Ponadto Trybunał przypomniał, że świadczenie podlega opodatkowaniu jedynie w wypadku, gdy podstawę opodatkowania stanowi świadczenie wzajemne otrzymane przez świadczącego usługę. Musi również istnieć możliwość wyrażenia w pieniądzu wartości tego świadczenia wzajemnego. W końcu – jak wskazał Trybunał – świadczenie wzajemne musi stanowić pewną wartość subiektywną, gdyż podstawą opodatkowania jest świadczenie wzajemne rzeczywiście otrzymane, nie zaś wartość otrzymana według kryteriów obiektywnych.

Na uwagę zasługuje także orzeczenie w sprawie C-16/93 pomiędzy R. J. Tolsma a Inspecteur der Omzetbelasting Leeuwarden (Holandia), gdzie Trybunał zauważył, że czynność „podlega opodatkowaniu wyłącznie wtedy, gdy istnieje związek prawny między usługodawcą i usługobiorcą, w ramach którego następuje świadczenie wzajemne, przy czym wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy”.

Z opisu sprawy wynika, iż Wnioskodawca jest osobą fizyczną, polskim rezydentem podatkowym, prowadzącym działalność gospodarczą, która obejmuje m.in. kupno i sprzedaż nieruchomości na własny rachunek oraz wynajem i zarządzanie nieruchomościami własnymi lub dzierżawionymi. Wnioskodawca pozostaje współwłaścicielem (wraz z małżonką) m.in. budynku gospodarczego o powierzchni użytkowej 111 m², w którym znajduje się stacja transformatorowo-rozdzielcza (dalej: trafostacja) należąca do ... S.A. (dalej: ...). Część powierzchni w/w budynku wielkości 26,87 m² (mieszcząca trafostację) była przedmiotem najmu łączącego Wnioskodawcę jako wynajmującego i ... S.A. (poprzednika prawnego ...) jako najemcę (umowa najmu z 14 czerwca 2002 r.).

Wnioskodawca wypowiedział umowę najmu w kwietniu 2013 r. Umowa najmu w ocenie Wnioskodawcy nie gwarantowała nawet zwrotu kosztów ponoszonych na nieruchomości, ponadto ... nie wykonywała wszystkich obowiązków wynikających z umowy (m.in. konserwacja pomieszczenia trafostacji). Umowa przestała obowiązywać z końcem września 2013 r. Pismem z 23 września 2013 r. pełnomocnik Wnioskodawcy wezwał ... do zdemontowania urządzeń elektroenergetycznych znajdujących się na nieruchomości do 30 listopada 2013 r. ... nie uczyniła zadość żądaniu Wnioskodawcy. Wnioskodawca za okresy od października 2013 r. do września 2015 r. obciążał ... kwotami za bezumowne korzystanie z nieruchomości. Kwoty te dokumentowane były fakturami VAT, Wnioskodawca wykazywał kwoty netto w przychodach należnych. ... nie dokonała płatności żadnych z tych kwot, wszystkie wystawiane faktury były odsyłane do Wnioskodawcy. Wnioskodawca dokonał kalkulacji kwot we własnym zakresie. W maju 2014 r. Wnioskodawca pozwał ... o zapłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości za październik 2013 r. Prawomocnym wyrokiem z 6 października 2015 r. Sąd Rejonowy zasądził na rzecz: Wnioskodawcy określoną kwotę tytułem bezumownego korzystania z nieruchomości za październik 2013 r. Sąd potwierdził roszczenie Wnioskodawcy (prawo do uzyskania kwot za bezumowne korzystanie z nieruchomości), jednakże zredukował kwotę należną Wnioskodawcy z tego tytułu. W rezultacie wydania wyroku Wnioskodawca wezwał ... do zapłaty kwot tytułem bezumownego korzystania z nieruchomości za okresy od października 2013 r. do października 2015 r., uwzględniając wartość kwoty zasądzonej przez Sąd za październik 2013 r.

Zarówno ustawa o podatku od towarów i usług, jak i przepisy wykonawcze do niej nie definiują pojęcia „bezumowne korzystanie”. Kwestie związane z bezumownym korzystaniem z cudzej rzeczy regulują przepisy art. 224, art. 225 oraz art. 674 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r., poz. 121 z późn. zm.).

Zgodnie z art. 222 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą. Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń.

Stosownie do art. 224 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego samoistny posiadacz w dobrej wierze nie jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i nie jest odpowiedzialny ani za jej zużycie, ani za jej pogorszenie lub utratę. Nabywa własność pożytków naturalnych, które zostały od rzeczy odłączone w czasie jego posiadania, oraz zachowuje pobrane pożytki cywilne, jeżeli stały się w tym czasie wymagalne. Jednakże od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy. Obowiązany jest zwrócić pobrane od powyższej chwili pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył.

Jak wynika natomiast z art. 225 Kodeksu cywilnego, obowiązki samoistnego posiadacza w złej wierze względem właściciela są takie same jak obowiązki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, w której ten dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy. Jednakże samoistny posiadacz w złej wierze obowiązany jest nadto zwrócić wartość pożytków, których z powodu złej gospodarki nie uzyskał, oraz jest odpowiedzialny za pogorszenie i utratę rzeczy, chyba że rzecz uległaby pogorszeniu lub utracie także wtedy, gdyby znajdowała się w posiadaniu uprawnionego.

Przepisy podatkowe nie zawierają również definicji odszkodowania. Zatem również w tym zakresie należy posiłkować się przepisami prawa cywilnego. Na gruncie prawa cywilnego odszkodowanie za doznaną szkodę majątkową lub niemajątkową uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody. Ponadto między zdarzeniem a zaistniałą w jego wyniku szkodą musi istnieć związek przyczynowy. Kodeks cywilny rozróżnia dwa podstawowe rodzaje odpowiedzialności: kontraktową, która powstaje z mocy umowy i odnosi się do przypadków niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania (art. 471 Kc) oraz deliktową, czyli wynikającą z czynów niedozwolonych (art. 415 Kc).

Zgodnie z brzmieniem art. 415 Kodeksu cywilnego, kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia.

W myśl art. 471 Kodeksu cywilnego, dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

W świetle przytoczonych przepisów, na gruncie stosunków cywilnoprawnych szkoda polega na nienależytym wykonaniu bądź niewykonaniu zobowiązania przez dłużnika, istnieniu adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy działaniem lub zaniechaniem a szkodą. Brak tych przesłanek powoduje, że nie mamy do czynienia ze szkodą, za powstanie której dłużnik zobowiązany jest do wypłaty odszkodowania.

Na podstawie analizy powyższych przepisów należy stwierdzić, że przy rozstrzyganiu wątpliwości, czy bezumowne korzystanie z nieruchomości podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w myśl art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług, decydują w każdym przypadku konkretne okoliczności.

Kluczową kwestią jest fakt istnienia zgody (choćby dorozumianej) na użytkowanie przez np. nierzetelnego posiadacza, bądź czynienie jakichkolwiek kroków przez uprawniony podmiot celem odzyskania tejże nieruchomości, w przypadku braku takiej zgody. Nie ulega wątpliwości, że czynność jest opodatkowana podatkiem VAT, gdy pomiędzy stronami istnieje wzajemny stosunek zobowiązaniowy. W jego ramach dany podmiot w zamian za wynagrodzenie zobowiązany jest do spełnienia na rzecz innego podmiotu określonego świadczenia. Czynność opodatkowana powstaje bowiem wyłącznie w związku z zaistnieniem między stronami stosunku prawnego. Wystąpić musi zatem bezpośredni związek pomiędzy wykonywanymi czynnościami i wysokością otrzymanego wynagrodzenia, oparty o relacje cywilnoprawne pomiędzy podmiotami.

W sytuacji, gdy osoba trzecia korzysta z nieruchomości bez wiedzy i zgody jej właściciela, zasadne jest przyjęcie, że pomiędzy właścicielem nieruchomości i korzystającym bezumownie z tej nieruchomości nie istnieje żaden jawny lub dorozumiany stosunek umowny, w ramach którego spełnione są świadczenia wzajemne. Nie ma bowiem takiego charakteru wynagrodzenie naliczone na podstawie art. 225 k.c. za korzystanie z cudzej rzeczy bez podstawy prawnej.

W przypadku wystąpienia przeciwko podmiotowi korzystającemu z określonej rzeczy bez tytułu prawnego np. z powództwem sądowym lub też w przypadku czynienia jakichkolwiek innych kroków celem wyegzekwowania tejże nieruchomości – nie można powiedzieć, że pomiędzy stronami zdarzenia istnieje określony stosunek prawny – jawny czy też dorozumiany – skutkujący realizacją wzajemnych świadczeń. W takiej sytuacji świadczenie podatnika, nieoparte na tytule prawnym, wskazującym obowiązek świadczenia usług jak i wynagrodzenie za to świadczenie – nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Odszkodowanie wypłacone w takich okolicznościach z tego tytułu nie jest płatnością za świadczenie usługi, lecz rekompensatą za pozbawienie właściciela prawa do swobodnego dysponowania nieruchomością i wynikłe z tego tytułu szkody, zgodnie z art. 471 Kodeksu cywilnego.

Inaczej należy jednak oceniać sytuację, gdy korzystający z nieruchomości użytkuje ją za zgodą właściciela (nawet dorozumianą) płacąc z tego tytułu określone kwoty, a także sytuację kiedy właściciel rzeczy (np. nieruchomości) – z różnych względów – toleruje sytuację, w której przy braku formalnego stosunku prawnego, inny podmiot korzysta z należącej do niego rzeczy. W tych okolicznościach wynagrodzenie otrzymane przez właściciela z tytułu bezumownego korzystania z rzeczy spełnia definicję świadczenia usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy i na podstawie art. 5 ust. 1 cyt. ustawy podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Tym samym, w okolicznościach przedmiotowej sprawy, mimo, że Wnioskodawca wypowiedział umowę najmu, to Wnioskodawca nie powziął jednak jakichkolwiek czynności, mających na celu odzyskanie nieruchomości. Z opisu wynika, że Wnioskodawca zmierza wyłącznie do prawnego uregulowania tego stanu – „Wnioskodawca proponował ... odkupienie nieruchomości, jak również kierował wobec ... propozycje zawarcia nowej umowy najmu określającej nową wartość czynszu”. Zatem, w tym stanie rzeczy, mamy do czynienia z nieformalną zgodą na korzystanie z nieruchomości przez dotychczasowego najemcę. Przemawia za tym fakt, że z opisu sprawy wynika, że Wnioskodawca nie wystąpił na drogę sądową w celu odzyskania nieruchomości, a jedynie dopiero teraz rozważa taką możliwość. Jak wynika z wniosku Wnioskodawca wystąpił na drogę postepowania sądowego jedynie „z roszczeniami o zapłatę”. Zatem przez cały ten czas Wnioskodawca tolerował stan bezumownego korzystania z nieruchomości i nie poczynił starań mających na celu odzyskanie nieruchomości. Tym samym w żaden sposób nie zamanifestował braku woli utrzymania istniejącego stanu.

A zatem, skoro podjęte działania, tj. wystąpienie „z roszczeniami o zapłatę”, nie mają na celu odzyskania nieruchomości, a jedynie prowadzą do zmobilizowania najemcy do spłaty zadłużenia, uznać należy, że w tym konkretnym przypadku używanie nieruchomości po zakończeniu umownego okresu najmu za domniemaną, dorozumianą zgodą Wnioskodawcy na dalsze korzystanie z przedmiotu najmu, traktować należy jako świadczenie usług podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W ocenie tut. organu, samo wszczęcie przez Wnioskodawcę dochodzenia zwrotu należności na drodze sądowej, nie przesądza automatycznie o braku „dorozumianego świadczenia usług”. Jak bowiem wskazano bezumowne korzystanie z nieruchomości, na co wynajmujący przyzwala na zasadzie milczącego przedłużenia umowy, stanowi świadczenie usług i podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. A zatem, w sytuacji, gdy podejmowane działania zmierzają w istocie jedynie do odzyskania należnych Wnioskodawcy kwot, nie zaś do eksmisji najemcy, a więc zwrotu nieruchomości, przyjąć należy, że między stronami istnieje dorozumiany stosunek prawny.

Dodać w tym miejscu należy, że w przeciwnym natomiast przypadku, tj. gdyby w istocie Wnioskodawca nie tolerował sytuacji, w której najemca zajmuje nieruchomość bez tytułu prawnego i w celu odzyskania nieruchomości podejmowałaby dalsze działania zmierzające do odzyskania nieruchomości, a więc w sytuacji, gdy Wnioskodawca wystąpi z wnioskiem do Sądu o odzyskanie zajmowanej nieruchomości, to w takiej sytuacji Zainteresowany nie wyraża zgody (ani wyraźnej, ani dorozumianej) na korzystanie z niej. Bezumowne korzystanie przez najemcę z nieruchomości, nie będzie świadczeniem usług, o których mowa w art. 8 ustawy o podatku od towarów i usług, pod warunkiem, że Wnioskodawca podejmie kroki zmierzające do eksmisji najemcy. W przypadku bowiem podjęcia takich działań wobec Spółki zajmującej nieruchomość wbrew woli Wnioskodawcy, uznać należy, że pomiędzy właścicielem i korzystającym bezumownie z nieruchomości nie istnieje żaden jawny lub dorozumiany stosunek prawny, w ramach którego spełnione są świadczenia wzajemne.

W konsekwencji powyższego wykorzystywanie nieruchomości po zakończeniu umowy najmu do momentu wytoczenia przez Wnioskodawcę powództwa sądowego o wydanie nieruchomości, stanowić będzie usługę, o której mowa w art. 8 ust. 1 ustawy. Uznanie żądanych przez Wnioskodawcę należności za odszkodowanie może nastąpić dopiero po wyczerpaniu wszystkich środków prawnych mających skutkować odzyskaniem nieruchomości.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym oraz zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

W zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych zostanie wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Tut. Organ informuje, iż wydana interpretacja dotyczy tylko sprawy będącej przedmiotem wniosku (zapytania) Zainteresowanego. Inne kwestie wynikające z opisu sprawy i własnego stanowiska, które nie zostały objęte pytaniem – nie mogą być zgodnie z art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej – rozpatrzone.

Zaznacza się, że zgodnie z art. 14b § 3 ustawy Ordynacja podatkowa, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację – w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2012 r., poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Skarbowa w Łodzi, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Piotrkowie Trybunalskim, ul. Wronia 65, 97-300 Piotrków Trybunalski.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

Reklama

O nas

Regulamin