Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie
IPPB4/4511-1478/15-2/MS
z 22 stycznia 2016 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r., poz. 613) oraz § 5 pkt 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r., poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko - przedstawione we wniosku z dnia 18 grudnia 2015 r. (data wpływu 22 grudnia 2015 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie wypłaty odszkodowania za bezumowne korzystanie z nieruchomości wraz z odsetkami – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 22 grudnia 2015 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie wypłaty odszkodowania za bezumowne korzystanie z nieruchomości wraz z odsetkami.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny i zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca jest (i) osobą fizyczną (ii) posiadającą w Polsce miejsce zamieszkania oraz (iii) podlegającą w Polsce nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w podatku PIT. Wnioskodawca na podstawie umowy sprzedaży z dnia 23 czerwca 2006 r. zawartej w formie aktu notarialnego (Rep. A) w celu wykonania umowy przedwstępnej z dnia 3 lutego 2005 r. nabył do majątku osobistego - prawa i roszczenia do nieruchomości oznaczonej dawniej numerem hipotecznym („Nieruchomość”) wraz z prawami do budynków usytuowanych na tej Nieruchomości, wynikające z art. 7 ust. 2 dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze Miasta. Nabyte przez Wnioskodawcę roszczenia względem Nieruchomości obejmowały także roszczenia wynikające z art. 224 i art. 225 Kodeksu Cywilnego, tj. roszczenia związane z posiadaniem przez posiadacza samoistnego. W dniu 22 kwietnia 2013 r. Wnioskodawca wniósł pozew o zasądzenie na Jego rzecz wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z Nieruchomości.

Prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego Wydział Cywilny („Sąd Okręgowy”) z dnia 10 grudnia 2014 r. („Wyrok Sądu Okręgowego z 10 grudnia 2014 r.”), Sąd Okręgowy zasądził na rzecz Wnioskodawcy kwotę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z Nieruchomości za okres od dnia 3 lutego 2010 r. do dnia 22 czerwca 2012 r. („Wynagrodzenie za Bezumowne Korzystanie I”) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 10 grudnia 2014 r. do dnia zapłaty Wynagrodzenia za Bezumowne Korzystanie I („Odsetki I”). Kwota Wynagrodzenia za Bezumowne Korzystanie I wraz z Odsetkami I została Wnioskodawcy wypłacona dnia 14 grudnia 2015 r.

W dniu 16 stycznia 2015 r. Wnioskodawca złożył apelację od Wyroku Sądu Okręgowego z 10 grudnia 2014 r. wnosząc o zmianę Wyroku Sądu Okręgowego z 10 grudnia 2014 r. oraz o zasądzenie na rzecz Wnioskodawcy pozostałej kwoty wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z Nieruchomości za okres od dnia 22 czerwca 2002 r. do dnia 2 lutego 2010 r. („Wynagrodzenie za Bezumowne Korzystanie II”) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 10 grudnia 2014 r. do dnia zapłaty wynagrodzenia za Bezumowne Korzystanie II („Odsetki II”). Do dnia złożenia tego wniosku postępowanie apelacyjne od Wyroku Sądu Okręgowego z 10 grudnia 2014 r. nie zostało zakończone.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania:

1. Czy prawidłowe jest stanowisko Wnioskodawcy, że w stanie faktycznym i zdarzeniu przyszłym przedstawionym we wniosku, wynagrodzenie za Bezumowne Korzystanie I otrzymane przez Wnioskodawcę oraz wynagrodzenie za Bezumowne Korzystanie II, które może zostać w przyszłości otrzymane przez Wnioskodawcę jest (będzie) przychodem zwolnionym od podatku PIT?
2. Czy prawidłowe jest stanowisko Wnioskodawcy, że w stanie faktycznym i zdarzeniu przyszłym przedstawionym we wniosku, Odsetki I otrzymane przez Wnioskodawcę oraz Odsetki II, które mogą w przyszłości zostać otrzymane przez Wnioskodawcę są (będą) przychodem zwolnionym od podatku PIT?
   
   

Zdaniem Wnioskodawcy.

Ad. 1

Zdaniem Wnioskodawcy, prawidłowe jest stanowisko Wnioskodawcy, że w stanie faktycznym i zdarzeniu przyszłym przedstawionym we wniosku, wynagrodzenie za Bezumowne Korzystanie I otrzymane przez Wnioskodawcę oraz wynagrodzenie za Bezumowne Korzystanie II, które może zostać w przyszłości otrzymane przez Wnioskodawcę jest (będzie) przychodem zwolnionym od podatku PIT.

1. 1 Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o PIT „opodatkowaniu [podatkiem PIT] podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c [ustawy o PIT] oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku”.
   
   
   

Jak stanowi art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o PIT „źródłami przychodów są: 9) inne źródła”.

Jak wskazano natomiast w art. 11 ust. 1 ustawy o PIT „przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19, art. 20 ust. 3 i art. 30f są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Natomiast art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT wskazuje, że wolne od [podatku PIT] są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, z późn. zm.), z wyjątkiem:

1. określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
2. odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
3. odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,
4. odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
5. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
6. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1 [ustawy o PIT], lub na zasadach, o których mowa w art. 30c [ustawy o PIT],
7. odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe”.
   
   

Art. 21 ust. 1 pkt 3b) ustawy o PIT stanowi, że „wolne od [podatku PIT] są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sadowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

1. otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
2. dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.
   
   

Ponadto, w art. 224 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego wskazano, że „samoistny posiadacz w dobrej wierze nie jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i nie jest odpowiedzialny ani za jej zużycie, ani za jej pogorszenie lub utratę. Nabywa własność pożytków naturalnych, które zostały od rzeczy odłączone w czasie jego posiadania, oraz zachowuje pobrane pożytki cywilne, jeżeli stały się w tym czasie wymagalne. Jednakże od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy. Obowiązany jest zwrócić pobrane od powyższej chwili pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył”.

1. 2 Jak zostało wskazane w stanie faktycznym i zdarzeniu przyszłym przedstawionym we wniosku, Sąd Okręgowy zasądził na rzecz Wnioskodawcy kwotę wynagrodzenia za Bezumowne Korzystanie I wraz z Odsetkami I. W dniu 14 grudnia 2015 r. kwota Wynagrodzenia za Bezumowne Korzystanie I wraz Odsetkami I została Wnioskodawcy wypłacona. Kwota Wynagrodzenie za Bezumowne Korzystanie II wraz z Odsetkami II może zostać wypłacona w przyszłości Wnioskodawcy. Zdaniem Wnioskodawcy wynagrodzenie za bezumowne korzystanie jest odszkodowaniem, należnym z tytułu bezumownego korzystania z rzeczy właściciela przez nieuprawnionego posiadacza. Jak zostało bowiem wskazane w wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 11 czerwca 2015 r. „ art. 224 § 2 [Kodeksu cywilnego] w związku z art. 225 [Kodeksu cywilnego] pozwolić mają właścicielowi na doprowadzenie jego stanu majątkowego do poziomu, który można byłoby osiągnąć, gdyby właściciel mógł ze swej rzeczy korzystać. Jakkolwiek roszczenie to łączy w sobie elementy odszkodowania i zwrotu bezpodstawnego wzbogacenia, to ma charakter odrębny i jego przesłanka nie jest ani rzeczywisty uszczerbek właściciela, ani wymierne korzyści posiadacza. Nie jest decydujące czy posiadacz efektywnie korzystał z rzeczy, ani jak często korzystał i w jakich formach. Ważne jest, że znalazł się w sytuacji pozwalającej na korzystanie z rzeczy w taki sposób w jaki mogą to czynić osoby, którym przysługuje do rzeczy określone prawo. Inaczej mówiąc, miał możliwość używania rzeczy, pobierania z niej pożytków, przekształcenia itp. działań”. Podobnie stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 18 września 2015 r., wskazując że „roszczenia, dla których podstawę tworzy art. 225 w zw. z art. 224 [Kodeksu cywilnego] są odrębnymi roszczeniami, opartymi o samodzielnie dla nich ustalone przesłanki, niezależne od przesłanek roszczeń odszkodowawczych i o zwrot bezpodstawnego wzbogacenia. W oparciu o powołane wyżej przepisy właściciel rzeczy może dochodzić przeciwko posiadaczowi samoistnemu w złej wierze wynagrodzenia za korzystanie z niej za cały okres posiadania w tym charakterze, zwrotu pobranych niezużytych pożytków, uiszczenia wartości niepobranych i użytych pożytków oraz odszkodowania za utratę i pogorszenie rzeczy. Roszczenia te powinny być dochodzone w ciągu roku od dnia zwrotu rzeczy, której dotyczą (art. 229 [Kodeksu cywilnego])”.
   
   
   

1. 3 Zatem, zdaniem Wnioskodawcy, z powyższych przepisów oraz wyroków sądów powszechnych, wynika, że Wynagrodzenie za Bezumowne Korzystanie I otrzymane przez Wnioskodawcę oraz Wynagrodzenie za Bezumowne Korzystanie II, które może zostać w przyszłości otrzymane przez Wnioskodawcę stanowi dla Wnioskodawcy odszkodowanie służące naprawieniu uszczerbku spowodowanego pozbawieniem Wnioskodawcy możliwości korzystania z Nieruchomości. W związku z tym, Wnioskodawca stoi na stanowisku, że w stanie faktycznym i zdarzeniu przyszłym przedstawionym we wniosku, Wynagrodzenie za Bezumowne Korzystanie I otrzymane przez Wnioskodawcę oraz Wynagrodzenie za Bezumowne Korzystanie II - jako otrzymanie odszkodowania jest (będzie) wolne od podatku PIT, na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 w zw. z art. 21 ust. 1 pkt 3b) ustawy o PIT. Jak zostało wskazane we wniosku w opisie stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego, Wnioskodawca otrzymał wynagrodzenie za Bezumowne Korzystanie I na podstawie Wyroku Sądu Okręgowego z 10 grudnia 2014 r. Wynagrodzenie za Bezumowne Korzystanie II które może zostać w przyszłości otrzymane przez Wnioskodawcę będzie należne również na podstawie wyroku sądowego. Natomiast przepisy dotyczące zasad ustalania Wynagrodzenia za Bezumowne Korzystanie I oraz Wynagrodzenia za Bezumowne Korzystanie II zostały określone w Kodeksie cywilnym. Zatem, zdaniem Wnioskodawcy wynagrodzenie za Bezumowne Korzystanie I otrzymane przez Wnioskodawcę oraz wynagrodzenie za Bezumowne Korzystanie II, które może zostać w przyszłości otrzymane przez Wnioskodawcę spełnia przesłanki wskazane w art. 21 ust. 1 pkt 3) w zw. z art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o PIT i jest (będzie) wolne od opodatkowania podatkiem PIT.
   
   
   

Ad. 2

Zdaniem Wnioskodawcy prawidłowe jest stanowisko Wnioskodawcy, że w stanie faktycznym i zdarzeniu przyszłym przedstawionym we wniosku, Odsetki I otrzymane przez Wnioskodawcę oraz Odsetki II, które mogą w przyszłości zostać otrzymane przez Wnioskodawcę są (będą) przychodem zwolnionym od podatku PIT.

2. 1. Jak zostało wskazane w opisie stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku, Sąd Okręgowy zasądził na rzecz Wnioskodawcy kwotę Wynagrodzenia za Bezumowne Korzystanie I wraz Odsetkami I. W dniu 14 grudnia 2015 r. kwota Wynagrodzenia za Bezumowne Korzystanie I wraz Odsetkami I została Wnioskodawcy wypłacona. Kwota Wynagrodzenie za Bezumowne Korzystanie II wraz z Odsetkami II może zostać wypłacona Wnioskodawcy w przyszłości. Zatem, zdaniem Wnioskodawcy, zgodnie z przepisami wskazanymi w pkt I.1. wniosku oraz opisem stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego przedstawionym we wniosku, kwota Odsetek I otrzymana przez Wnioskodawcę oraz kwota Odsetek II, która może zostać w przyszłości otrzymana przez Wnioskodawcę jest (będzie) również wolna od podatku PIT. Wnioskodawca stoi bowiem na stanowisku, że skoro, zdaniem Wnioskodawcy, Wynagrodzenie za Bezumowne Korzystanie I oraz Wynagrodzenie za Bezumowne Korzystanie II jest (będzie) wolne od podatku PIT na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 w zw. z art. 21 ust. 1 pkt 3b) ustawy o PIT, to również Odsetki I oraz Odsetki II są (będą) wolne od podatku PIT. Odsetki mają bowiem charakter akcesoryjny (dodatkowy) w stosunku do świadczenia głównego jakim jest Wynagrodzenie za Bezumowne Korzystanie I oraz Wynagrodzenie za Bezumowne Korzystanie II. Odsetki powinny być bowiem opodatkowane podatkiem PIT w taki sam sposób co świadczenie główne. Jeżeli zatem Wynagrodzenie za Bezumowne Korzystanie I oraz Wynagrodzenie za Bezumowne Korzystanie II jest (będzie) przychodem wolnym od podatku PIT, to również Odsetki I oraz Odsetki II są (będą) wolne od podatku PIT.
   
   
2. 2. Stanowisko zbieżne ze stanowiskiem Wnioskodawcy przedstawionym we wniosku, zostało zaprezentowane w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 17 stycznia 2014 r. w którym Naczelny Sąd Administracyjny wskazał, że „w pełni aprobuje konkluzje sadu pierwszej instancji, że odsetki należy przypisać do tego samego źródła przychodów co należność główna - a co za tym idzie, podlegają one opodatkowaniu w ten sam sposób. Odsetki stanowią integralny element przychodu ze sprzedaży nieruchomości, ponieważ mają charakter akcesoryjny, a ich byt prawny zależy od należności, z która są związane. (…) Z konieczności przeprowadzania ścisłej literalnej wykładni przepisów regulujących zwolnienia podatkowe nie można wyprowadzić wniosku, że odsetki należy przyporządkować do innego źródła przychodu niż należność główna”.
   
   
2. 3. Zatem, zdaniem Wnioskodawcy, w stanie faktycznym i zdarzeniu przyszłym opisanym we wniosku, jeżeli Wynagrodzenie za Bezumowne Korzystanie I otrzymane przez Wnioskodawcę oraz Wynagrodzenie za Bezumowne Korzystanie II, które może zostać w przyszłości otrzymane przez Wnioskodawcę stanowi przychód zwolniony od podatku PIT na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3) w zw. z art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o PIT, to również otrzymanie Odsetek I oraz Odsetek II, jako świadczenia akcesoryjnego jest (będzie) wolne od podatku PIT.
   
   

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej opisanego stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r., poz. 361, z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Zatem wszelkie dochody podatnika nie wymienione enumeratywnie w katalogu zwolnień przedmiotowych podlegają opodatkowaniu.

Stosownie do art. 11 ust. 1 ww. ustawy przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19, art. 20 ust. 3 i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Zgodnie z brzmieniem art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Jak dowodzi użycie sformułowania „w szczególności”, definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy.

Należy podkreślić, że wszelkie zwolnienia i ulgi podatkowe są wyjątkiem, istotnym odstępstwem od zasady sprawiedliwości podatkowej – powszechności i równości opodatkowania, a ich zastosowanie nie może odbywać się na podstawie wykładni rozszerzającej, tzn. muszą być interpretowane ściśle.

Oceniając stanowisko Wnioskodawcy stosownym jest powołanie przepisów traktujących o zwolnieniu z opodatkowania wypłaconych odszkodowań, tj. art. 21 ust. 1 pkt 3 i pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, do których także sam Wnioskodawca odsyła.

Przepis art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy stanowi, że wolne od podatku są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, z późn. zm.), z wyjątkiem:

1. określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
2. odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
3. odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,
4. odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
5. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
6. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,
7. odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.
   
   

Stosownie natomiast do art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy, wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

1. otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
2. dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.
   
   

Powołane uregulowania prawne wskazują jednoznacznie, że nie wszystkie odszkodowania otrzymane przez osoby fizyczne wolne są od podatku dochodowego. Ze zwolnienia przedmiotowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 cyt. ustawy korzystają jedynie te odszkodowania, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów rangi ustawy lub aktów wykonawczych wydanych na ich podstawie czy też stosownych porozumień zbiorowych opartych na prawie pracy, z wyjątkiem wyłączonych ze zwolnienia wolą ustawodawcy.

Zakres zwolnienia wynikający natomiast z art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy dotyczy innego rodzaju odszkodowań niż wymienione w cyt. powyżej przepisie, jednakże tylko takich, które otrzymane są na podstawie wyroku lub ugody sądowej. Przepis ten obejmuje tylko odszkodowania za tzw. szkodę rzeczywistą, czyli poniesione straty, a nie dotyczy utraconych korzyści. Specyfika prawa podatkowego nakazuje inaczej traktować odszkodowanie z tytułu poniesionych przez poszkodowanego strat i odszkodowanie z tytułu utraconego zysku. Odszkodowanie z tytułu utraconych korzyści, jakich poszkodowany mógł się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono, podlega bowiem opodatkowaniu podatkiem dochodowym jako wyłączone ze zwolnienia na mocy lit. b) omawianego przepisu.

Z przedstawionego stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego wynika, że Wnioskodawca na podstawie umowy sprzedaży z dnia 23 czerwca 2006 r. zawartej w formie aktu notarialnego w celu wykonania umowy przedwstępnej z dnia 3 lutego 2005 r. nabył do majątku osobistego - prawa i roszczenia do nieruchomości wraz z prawami do budynków usytuowanych na tej Nieruchomości, wynikające z art. 7 ust. 2 dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze Miasta. Nabyte przez Wnioskodawcę roszczenia względem Nieruchomości obejmowały także roszczenia wynikające z art. 224 i art. 225 Kodeksu cywilnego, tj. roszczenia związane z posiadaniem przez posiadacza samoistnego. W dniu 22 kwietnia 2013 r. Wnioskodawca wniósł pozew o zasądzenie na Jego rzecz wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z Nieruchomości. Prawomocnym Wyrokiem Sądu Okręgowego, Sąd Okręgowy zasądził na rzecz Wnioskodawcy kwotę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z Nieruchomości za okres od dnia 3 lutego 2010 r. do dnia 22 czerwca 2012 r. („Wynagrodzenie za Bezumowne Korzystanie I”) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 10 grudnia 2014 r. do dnia zapłaty Wynagrodzenia za Bezumowne Korzystanie I („Odsetki I”). Kwota Wynagrodzenia za Bezumowne Korzystanie I wraz z Odsetkami I została Wnioskodawcy wypłacona dnia 14 grudnia 2015 r. W dniu 16 stycznia 2015 r. Wnioskodawca złożył apelację od wyroku Sądu Okręgowego wnosząc o zmianę Wyroku Sądu Okręgowego oraz o zasądzenie na rzecz Wnioskodawcy pozostałej kwoty wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z Nieruchomości za okres od dnia 22 czerwca 2002 r. do dnia 2 lutego 2010 r. („Wynagrodzenie za Bezumowne Korzystanie II”) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 10 grudnia 2014 r. do dnia zapłaty wynagrodzenia za Bezumowne Korzystanie II („Odsetki II”). Do dnia złożenia tego wniosku postępowanie apelacyjne od wyroku Sądu Okręgowego nie zostało zakończone.

W świetle przedstawionego stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego, należy wskazać, że bezumowne korzystanie z rzeczy ma miejsce wtedy, gdy osoba trzecia bez tytułu prawnego wchodzi w strefę uprawnień właścicielskich, w wyniku czego właściciel zostaje pozbawiony faktycznego władztwa nad rzeczą oraz możliwości czerpania z niej pożytków.

W myśl art. 224 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r., poz. 121) samoistny posiadacz w dobrej wierze nie jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i nie jest odpowiedzialny ani za jej zużycie, ani za jej pogorszenie lub utratę. Nabywa własność pożytków naturalnych, które zostały od rzeczy odłączone w czasie jej posiadania, oraz zachowuje pobrane pożytki cywilne, jeżeli stały się w tym czasie wymagalne.

Jednakże od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy. Obowiązany jest zwrócić pobrane od powyższej chwili pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył (art. 224 § 2 ww. ustawy).

Na podstawie art. 225 Kodeksu cywilnego obowiązki samoistnego posiadacza w złej wierze względem właściciela są takie same jak obowiązki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, w której ten dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy. Jednakże samoistny posiadacz w złej wierze obowiązany jest nadto zwrócić wartość pożytków, których z powodu złej gospodarki nie uzyskał, oraz jest odpowiedzialny za pogorszenie i utratę rzeczy, chyba że rzecz uległaby pogorszeniu lub utracie także wtedy, gdyby znajdowała się w posiadaniu uprawnionego.

W związku z powyższym, roszczenia uregulowane w ww. przepisach służą naprawieniu uszczerbków spowodowanych pozbawieniem właściciela możliwości korzystania z rzeczy. Treścią tych roszczeń jest natomiast żądanie wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy oraz zwrot pożytków lub ich równowartości. Wynagrodzenie (odszkodowanie) za bezumowne korzystanie z nieruchomości obejmuje spodziewane korzyści z tytułu umowy najmu, która zostałaby zawarta gdyby nieruchomość nie została zajęta. Przepisy prawa cywilnego dają więc właścicielowi rzeczy prawo do roszczenia o wynagrodzenie, które obejmuje kompensatę utraconych korzyści, jakie właściciel uzyskałby, gdyby rzecz wynajął. Utrata korzyści w szczególności podlega na nie uzyskaniu pożytków cywilnych (czynsz z najmu), które rzecz przynosi.

W orzecznictwie przyjmuje się, że wynagrodzenie o jakim mowa w przywoływanych normach nie jest odszkodowaniem. Stanowi ono natomiast sposób regulowania stosunków między właścicielem a nieuprawnionym posiadaczem, ochronę interesów właściciela i przywracania zakłóconej równowagi między tymi podmiotami.

Należy przy tym zaznaczyć, że przepisy art. 224 § 2 i art. 225 Kodeksu cywilnego w zakresie wymienionych w nich roszczeń wyłączają inne podstawy odpowiedzialności posiadacza wobec właściciela. Zarówno powstanie roszczenia o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, jak i wysokość wynagrodzenia nie zależy od tego, czy właściciel w rzeczywistości poniósł jakiś uszczerbek, a posiadacz uzyskał jakąś korzyść. O wysokości należnego właścicielowi wynagrodzenia decydują stawki rynkowe za korzystanie z danego rodzaju rzeczy i czas posiadania rzeczy przez adresata roszczenia. Wynagrodzenie za bezumowne korzystanie nie jest i nie może być odszkodowaniem z tytułu pozbawienia posiadania rzeczy, wiąże się bowiem z faktem wykonywania posiadania samoistnego (art. 225 Kodeksu cywilnego), a nie wyrządzeniem szkody w jakiejkolwiek postaci.

Tym samym świadczenie (wynagrodzenie) przysługujące z tytułu bezumownego korzystania z rzeczy, nie jest naprawieniem szkody wyrządzonej właścicielowi, lecz zapłatą za korzystanie z jego rzeczy, którą korzystający z rzeczy musiałby uiścić właścicielowi, gdyby to korzystanie oparte było na istniejącej podstawie prawnej; a więc tym co uzyskałby właściciel, gdyby rzecz oddał w odpłatne korzystanie na podstawie ważnego stosunku prawnego. W związku z powyższym, tak wypłacone świadczenie nie jest odszkodowaniem, do którego miałyby zastosowanie przepisy prawa cywilnego regulujące wysokość lub zasady ustalania roszczeń odszkodowawczych.

Skoro zatem świadczenie (wynagrodzenie) z tytułu bezumownego korzystania z rzeczy nie ma charakteru odszkodowawczego to nie może ono korzystać ze zwolnienia przedmiotowego na podstawie żadnego z przepisów zawartych w katalogu zwolnień, a więc także z wyżej wskazanych przepisów. Co prawda ustawa podatkowa nie zawiera definicji szkody, czy odszkodowania, jednakże dokonując jego wykładni nie należy odbiegać od jego rozumienia jakie temu pojęciu zostało nadane w systemie prawa cywilnego. O tym co stanowi szkodę oraz jakie są zasady i sposoby jej naprawienia decydują co do zasady przepisy art. 361 i art. 363 Kodeksu cywilnego. Natomiast przedmiotowe świadczenie jako nie służące naprawieniu szkody, nie ma charakteru odszkodowawczego, podobnie jak korzystanie z nieruchomości przez posiadacza nie oznacza wyrządzenia jej właścicielowi szkody tylko dlatego, że nie łączy ich ważny stosunek prawny. Wynagrodzenie, o którym mowa w art. 224 § 2 i art. 225 Kodeksu cywilnego jest należne bez względu na uszczerbek majątkowy jaki poniósł lub mógłby ponieść właściciel rzeczy.

W świetle powyższego należy zatem stwierdzić, że świadczenie otrzymane przez Wnioskodawcę z tytułu bezumownego korzystania I i bezumownego korzystania II nie może korzystać ze zwolnienia od podatku zarówno na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3, jak i art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wskazane świadczenie nie jest odszkodowaniem i wysokość, czy też zasady jego ustalania nie wynikają z przepisów odrębnych ustaw. Tym samym kwota wypłacona Wnioskodawczyni na podstawie wyroku sądowego podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Wobec powyższego, stanowisko w tej części jest nieprawidłowe.

Natomiast instytucję prawną odsetek reguluje art. 481 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe. Odsetki wypłacone za okres pomiędzy datą zasądzenia i datą wypłaty odszkodowania nie są wliczane do wartości odszkodowania. Zgodnie bowiem z treścią art. 20 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r., poz. 101) do wartości przedmiotu sporu nie wlicza się odsetek, pożytków i kosztów, żądanych obok roszczenia głównego. Przepis ten ma zastosowanie do odsetek ustawowych, z którymi zasądzono świadczenia główne.

Analizując treść powyższych przepisów należy zauważyć, że nie można utożsamiać odsetek za zwłokę z odszkodowaniem. Wierzyciel może ich żądać dopiero, jeżeli dłużnik opóźni się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego. Odsetki mają charakter uboczny względem świadczenia głównego – są skutkiem nie wykonania zobowiązań.

W niektórych sytuacjach w odniesieniu do odsetek ustawodawca przewidział możliwość zwolnienia od podatku dochodowego. Zwolnienie to zostało zawarte w art. 21 ust. 1 pkt 95 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W myśl tego przepisu wolne od podatku są odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty wynagrodzeń i świadczeń z tytułów, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1, a więc ze stosunku służbowego, stosunku pracy, w tym spółdzielczego stosunku pracy, członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, a także pracy nakładczej.

W omawianym przypadku mamy do czynienia z wypłatą świadczenia z tytułu bezumownego korzystania z działki wraz z odsetkami, nie zaś z wynagrodzeniem, o którym mowa powyżej (tj. wynagrodzeniem ze stosunku służbowego, stosunku pracy, w tym spółdzielczego stosunku pracy, członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, a także pracy nakładczej), tym samym takie odsetki nie korzystają/nie będą korzystać z powyższego zwolnienia.

Z uwagi więc na to, że w przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych brak jest regulacji, które zwalniałyby od podatku odsetki ustawowe od przedmiotowych świadczeń, przyjąć należy, że także one podlegają opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Reasumując, świadczenie otrzymane przez Wnioskodawcę z tytułu bezumownego korzystania I i bezumownego korzystania II nie może korzystać ze zwolnienia od podatku zarówno na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3, jak i art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wynikające z wyroku sądowego należne odsetki również nie korzystają/ nie będą korzystać ze zwolnienia i stanowią/będą stanowić przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Zatem wypłacone Wnioskodawcy kwoty oraz odsetki stanowią przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 w związku z art. 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy, podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. W konsekwencji, Wnioskodawca jest/będzie zobowiązany przedmiotowe kwoty wykazać w zeznaniu podatkowym doliczając je do pozostałych dochodów (przychodów) uzyskanych w tym samym roku podatkowym i opodatkować podatkiem dochodowym od osób fizycznych na zasadach ogólnych. Zgodnie bowiem z art. 45 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych podatnicy są obowiązani składać urzędom skarbowym zeznanie, według ustalonego wzoru, o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym, w terminie do dnia 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym, z zastrzeżeniem ust. 7 i 8.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym oraz zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Jeżeli przedstawiony we wniosku stan faktyczny różni się od stanu faktycznego występującego w rzeczywistości, wówczas wydana interpretacja nie będzie chroniła Wnioskodawcy w zakresie dotyczącym rzeczywiście zaistniałego stanu faktycznego.

Z uwagi na to, że wniosek z dnia 18 grudnia 2015 r. (data wpływu 22 grudnia 2015 r.) o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczy 1 stanu faktycznego i 1 zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób fizycznych, natomiast opłata została uiszczona w kwocie 160,00 zł, nadpłata w kwocie 80,00 zł zostanie zwrócona, zgodnie z art. 14f § 2a Ordynacji podatkowej.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację – w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2012 r., poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy), w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.