Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi
IPTPP3/4512-483/15-4/MJ
z 9 marca 2016 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r., poz. 613, z późn. zm.) oraz § 6 pkt 3 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U., poz. 643), art. 16 ustawy z dnia 10 września 2015 r. o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz.U., poz. 1649, z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko – przedstawione we wniosku z dnia 3 listopada 2015 r. (data wpływu 10 listopada 2015 r.), uzupełnionym pismem z dnia 26 stycznia 2016 r. (data wpływu 29 stycznia 2016 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie uznania, że czynność bezumownego korzystania z lokalu mieszkalnego podlega opodatkowaniu i korzysta ze zwolnienia od podatku od towarów i usług – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 10 listopada 2015 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie:

• uznania najmu lokali użytkowych i czynności refakturowania mediów na najemców za czynności podlegające opodatkowaniu i niekorzystające ze zwolnienia z podatku od towarów i usług,
  

• uznania, że czynność bezumownego korzystania z lokalu mieszkalnego podlega opodatkowaniu i korzysta ze zwolnienia od podatku od towarów i usług,
  

• prawa do częściowego odliczenia podatku naliczonego z faktur VAT dokumentujących Wydatki Bieżące poniesione/ponoszone na Budynek w oparciu o art. 90 ust. 1 ustawy o VAT,
  

• sposobu odliczenia podatku naliczonego od Wydatków Bieżących.
  
  

Ww. wniosek został uzupełniony pismem z dnia 26 stycznia 2016 r. (data wpływu 29 stycznia 2016 r.) poprzez doprecyzowanie opisu stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny i zdarzenie przyszłe.

Gmina ….. (dalej: Gmina) jest zarejestrowanym, czynnym podatnikiem VAT. Gmina jest właścicielem nieruchomości zabudowanej znajdującej się …. przy ulicy …. (dalej: Bursa. Budynek). Budynek był wykorzystywany przez Gminę do dnia 31 sierpnia 2012 r. na cele prowadzenia dwóch jednostek oświatowych: bursy szkolnej oraz szkolnego schroniska młodzieżowego, tzn. na cele i zadania określone w ustawie z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 1991 r., nr 95 poz. 425) oraz w przepisach wydanych na jej podstawie, koncentrując się na prowadzeniu działalności opiekuńczej i wychowawczej w okresie kształcenia poza stałym miejscem zamieszkania.

Tym samym, do dnia 31 sierpnia 2012 r. Budynek w całości wykorzystywany był do zadań własnych Gminy, mieszczących się w ramach reżimu publiczno-prawnego, a więc do czynności niepodlegających VAT. W Budynku istniała/istnieje możliwość wyodrębnienia poszczególnych pomieszczeń, które mogą być/były/są udostępniane odrębnie (zarówno lokale użytkowe jak i lokale mieszkalne).

Od dnia 1 września 2012 r. Gmina:

• odpłatnie wynajmowała/wynajmuje lokale użytkowe na rzecz:
  • Stowarzyszenia …. (w tym m.in. pomieszczenia na cele prowadzenia Szkolnego Schroniska Młodzieżowego, pomieszczenia bloku żywieniowego, pomieszczenia z przeznaczeniem na realizację zadań publicznych z zakresu edukacji, oświaty i wychowania na terenie Gminy w postaci prowadzenia bursy szkolnej, szkolnego schroniska młodzieżowego, pomieszczenia dydaktyczne oraz pomieszczenia sanitarne przystosowane do korzystania przez dzieci w wieku przedszkolnym oraz na działalność niepublicznego przedszkola),
    
  • Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej …., na cele prowadzenia Klubu Wolontariatu,
  • Samodzielnego Szpitala Wojewódzkiego im. ….. na cele związane z ochroną zdrowia,

• a także odpłatnie udostępniała/udostępnia lokale mieszkalne na rzecz trzech osób fizycznych:
  • Osoba A - (na podstawie umowy najmu) lokal mieszkalny o powierzchni 48,11 m², usytuowany na I piętrze Budynku, który był wynajmowany do dnia 31 maja 2014 r.,
  • Osoba B - (na podstawie umowy najmu) lokal mieszkalny o powierzchni 48 m², usytuowany na I piętrze Budynku, a także
    
  • Osoba C - (na podstawie bezumownego korzystania z lokalu) lokal mieszkalny o powierzchni 21 m², usytuowany na parterze Budynku.
  
  
  

Ponadto, Gmina użycza nieodpłatnie jeden lokal dla …. Wojewódzkiej Komendy Ochotniczych Hufców Pracy ….. (dalej: użyczany lokal).

Ponadto, w Budynku istnieją również inne lokale użytkowe, które obecnie nie są wynajmowane, jednakże są przeznaczone przez Gminę do odpłatnego wynajmu (tzn. z zamiarem ich wynajęcia na rzecz zainteresowanych). Powyższa sytuacja wynika w szczególności z faktu, iż wynajem uzależniony był/jest od czynników zewnętrznych jak przykładowo pory roku, popytu na wynajem pomieszczeń itp. Taka sama sytuacja (lokal nie wynajmowany) występuje w odniesieniu do lokalu mieszkalnego o pow. 48,11 m², który do dnia 31 maja 2014 r. był wynajmowany Osobie A, a w chwili obecnej Gmina poszukuje najemcy na ten lokal.

Od 1 września 2012 r. Gmina pobierała/pobiera czynsz związany z wynajmem lokali mieszkalnych i lokali użytkowych. Czynsz związany z wynajmem lokali użytkowych był/jest opodatkowywany przez Gminę według stawki podstawowej VAT, natomiast czynsz związany z wynajmem lokali mieszkalnych był/jest wykazywany przez Gminę ze stawką „zw” zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 36 ustawy o VAT.

Gmina zarówno na rzecz najemców lokali użytkowych, lokali mieszkalnych oraz użyczanego lokalu dokonywała/dokonuje refakturowania mediów, tj. w szczególności za zużycie energii elektrycznej i cieplnej oraz pobór wody, w których wykazuje VAT według podstawowej stawki, tj. 23%.

Gmina nie dokonywała/nie dokonuje refakturowania mediów jedynie w stosunku do odpłatnie udostępnianego na podstawie bezumownego korzystania lokalu mieszkalnego. Gmina pobierała/pobiera od osoby fizycznej zajmującej lokal w ramach bezumownego korzystania jedynie ustalony czynsz (wynagrodzenie), który wykazywany był/jest na fakturach ze stawką „zw”, zaś osoba korzystająca bezumownie uiszczała/uiszcza go w odstępach miesięcznych. Ponadto, zarówno Gmina jak i osoba zajmująca bezumownie lokal wyraźnie i jednoznacznie wyrażają swoją wolę chęci utrzymania stanu obecnego. Gmina zaniechała podejmowania jakichkolwiek działań (pati) mających na celu usunięcie korzystającego bezumownie z lokalu oraz nie domaga się odszkodowania w przypadku nieopuszczenia zajętych pomieszczeń, korzystający bezumownie zaś, dobrowolnie uiszcza ustalony z Gminą czynsz.

Wspomniany powyżej system rozliczeń za media wynika z faktu, iż Gmina jest stroną umów z dostawcami mediów. Po otrzymaniu faktur za zużycie mediów Gmina wystawia na rzecz najemców stosowne faktury dokumentujące ich dostawę. Kwestie użyczenia i obciążania za zużycie mediów uregulowane są w ramach ustaleń pomiędzy stronami (tj. Gminą a najemcami) i są ze sobą ściśle powiązane, tzn. gdyby Gmina nie zamierzała udostępniać Budynku, nie byłoby konieczności uregulowania przedmiotowych kwestii pomiędzy Gminą a najemcami i obciążania ich wartością wydatków związanych ze zużyciem mediów.

Gmina zaznacza, iż gdyby nie udostępniała odpłatnie pomieszczeń użytkownikom (np. gdyby Gmina wykorzystywała samodzielnie, na własne potrzeby pomieszczenia, a nie udostępniała ich na rzecz ww. podmiotów), nie byłoby konieczności obciążania użytkowników wartością wydatków związanych ze zużyciem mediów w części dotyczącej tych pomieszczeń.

Wystawiane przez Gminę na rzecz najemców faktury za czynsz oraz refakturowane media ujmowane są w rejestrach sprzedaży Gminy. Wartość netto wraz z należnym VAT z tytułu powyższego świadczenia Gmina wykazuje w składanych deklaracjach VAT-7.

W świetle powyższego, za wynajem poszczególnych lokali Bursy pobierane są następujące opłaty:

• w stosunku do lokali użytkowych - opłata czynszowa z wykazaną na fakturze stawką podstawową VAT oraz opłaty związane z refakturowaniem mediów na najemców według stawki podstawowej 23%,
  

• w stosunku do lokali mieszkalnych wynajmowanych na podstawie umów najmu – opłata czynszowa z wykazaną na fakturze stawką „zw” oraz opłaty związane z refakturowaniem mediów na najemców według stawki podstawowej 23%,
  

• w stosunku do lokalu użyczanego - stała, miesięczna opłata za media opodatkowana według stawki podstawowej 23%,
  

• w stosunku do lokalu mieszkalnego udostępnianego na podstawie bezumownego korzystania - jedynie opłata czynszowa z wykazaną stawką „zw”, tzn. bez refakturowania opłat lub stałej stawki miesięcznej za zużyte media.
  
  

W celu zapewnienia odpowiedniego stanu technicznego Budynku, Gmina ponosiła/ponosi/będzie ponosić wydatki bieżące, które dotyczą/dotyczyły m.in. zakupu zrębki drzewnej wykorzystywanej do ogrzewania Budynku i wody, utrzymywania czystości itp. (dalej: Wydatki Bieżące).

Opisywane Wydatki Bieżące były/są dokumentowane przez dostawców/wykonawców wystawianymi na Gminę fakturami VAT z wykazanymi na nich kwotami VAT naliczonego.

Gmina dotychczas nie odliczyła podatku naliczonego z tytułu Wydatków Bieżących gdyż w pierwszej kolejności Gmina chce potwierdzić prawidłowość dokonania takiego odliczenia w drodze interpretacji indywidualnej Ministra Finansów.

W uzupełnieniu wniosku Wnioskodawca wskazał, że dla celów odpowiedzi na otrzymane wezwanie Gmina podaje „wydatki bieżące” związane z Budynkiem, jakie ponosiła/ponosi/będzie ponosić: zakup zrębki drzewnej wykorzystywanej do ogrzewania budynku, wydatki związane z zaopatrzeniem i dostawą wody, odprowadzaniem ścieków w tym konieczne i niezbędne remonty instalacji obciążające wynajmującego, wydatki związane z dystrybucją energii elektrycznej, koszty energii elektrycznej, usługi serwisowe kotła C.O., usługi telekomunikacyjne - abonament telefoniczny związany z kosztami telefonu na który wysyłane są automatycznie powiadomienia o awarii kotła C.O., bieżące remonty (np. wymiana rur), koszty związane z zatrudnieniem pracownika palacza/konserwatora, tj. zakup herbaty i środków czystości.

Abstrahując od powyższego, Gmina pragnie jednak zauważyć, iż:

• wymienienie wszystkich „wydatków bielących” związanych z Budynkiem nie jest możliwe, bowiem Gmina nie jest w stanie przewidzieć jakie przykładowe wydatki, poza wymienionymi powyżej, mogą pojawić się np. za pół roku;
  

• zdaniem Gminy pytanie nakazujące wymienienie wszystkich „wydatków bieżących”, może skłaniać do wymieniania także takich co do których istnieje ryzyko/możliwość ich pojawienia się wśród wydatków bieżących w przyszłości, np. za 3 lata, gdy przykładowo Gmina może uznać, że będzie nabywać także, np. usługi mycia okien w Budynku.
  
  

Wnioskodawca od 1 września 2012 r. wykorzystywał/wykorzystuje/będzie wykorzystywał zakupione towary i usługi, określone we wniosku jako „wydatki bieżące” zarówno do czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług i zwolnionych z podatku od towarów i usług. Ponadto Wnioskodawca wykorzystywał w przeszłości przez okres ok. trzech miesięcy 2012 r. zakupione towary i usługi, określone we wniosku jako „wydatki bieżące” także do czynności spoza zakresu VAT. Od 1 stycznia 2013 r. zakupione towary i usługi, określone we wniosku jako „wydatki bieżące” nie były wykorzystywane do czynności spoza zakresu VAT.

Nabywane od 1 września 2012 r. towary i usługi, określone we wniosku jako „wydatki bieżące” były/są/będą wykorzystywane do czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, jak i czynności, w związku z którymi takie prawo nie przysługuje. Należy jednak wskazać, iż Wnioskodawca nie miał/nie ma/nie będzie miał możliwości odrębnego określenia kwot podatku naliczonego związanego z czynnościami, w stosunku do których Wnioskodawcy przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego.

Media, tj. zużycie energii elektrycznej i cieplnej, pobór wody nie są dostarczane najemcy na podstawie odrębnej umowy niż umowa najmu dotycząca lokalu użytkowego. Umowy najmu dla lokalu użytkowego przewidują, że najemca obowiązany jest uiszczać opłaty za następujące media:

• pobór wody,
  

• pobór energii elektrycznej i cieplnej.
  
  

Media, tj. zużycie energii elektrycznej i cieplnej, pobór wody nie są dostarczane najemcy na podstawie odrębnej umowy niż umowa najmu dotycząca lokalu mieszkalnego (z wyjątkiem energii elektrycznej dla lokalu udostępnianego Osobie B, o czym mowa poniżej). Umowy najmu dla lokalu mieszkalnego przewidują, że najemca obowiązany jest uiszczać opłaty za następujące media:

• pobór wody,
  

• pobór energii elektrycznej i cieplnej.
  
  

Powyższe w zakresie dostawy energii elektrycznej, nie dotyczy lokalu mieszkalnego opisanego we wniosku jako udostępnianego odpłatnie Osobie B, bowiem dla tego lokalu energia elektryczna dostarczana jest na podstawie odrębnej umowy, którą z zakładem energetycznym zawarł najemca we własnym imieniu i na własną rzecz.

Wszystkie wynajmowane lokale użytkowe nie mają indywidualnych liczników, wskazujących zużycie wody, energii elektrycznej oraz energii cieplnej. Jeden z lokali mieszkalnych (we wniosku określany jako udostępniany Osobie A) jest wynajmowany od 1 grudnia 2015 r. jako lokal użytkowy posiada indywidualny licznik na energię elektryczną. Pozostałe lokale użytkowe, jak wspomniano powyżej, nie mają indywidualnych liczników na energię elektryczną. Wynajmowane lokale mieszkalne nie mają indywidualnych liczników dla energii cieplnej i poboru wody. Lokale mieszkalne opisane we wniosku jako udostępniane odpłatnie Osobie A i Osobie B mają odrębne liczniki na energię elektryczną. Pozostałe lokale mieszkalne nie maja indywidualnych liczników wskazujących zużycie energii elektrycznej.

Najemcy lokali użytkowych nie mają możliwości wyboru świadczeniodawców dostawy energii elektrycznej i cieplnej oraz wody. Najemcy lokali mieszkalnych (z wyjątkiem osoby B w zakresie energii elektrycznej - o czym mowa poniżej) nie mają możliwości wyboru świadczeniodawców dostawy energii elektrycznej i cieplnej oraz wody. Powyższe, w zakresie możliwości wyboru świadczeniodawcy energii elektrycznej nie dotyczy najemcy lokalu mieszkalnego opisanego we wniosku jako Osoba B, która ma możliwość wyboru świadczeniodawcy w zakresie energii elektrycznej.

Najemcy lokali mieszkalnych mogą swobodnie wybierać ilość dostarczanych mediów tj.:

• energii elektrycznej i cieplnej,
  

• wody.
  
  

Najemcy lokali użytkowych mogą swobodnie wybierać ilość dostarczanych mediów tj.:

• energii elektrycznej i cieplnej,
  

• wody.
  
  

Wnioskodawca nie ma możliwości decydowania o ilości zużycia: energii elektrycznej i cieplnej oraz poboru wody zużywanych przez najemców lokali użytkowych. Wnioskodawca nie ma możliwości decydowania o ilości zużycia: energii elektrycznej i cieplnej oraz poboru wody zużywanych przez najemców lokali mieszkalnych.

Zdaniem Gminy pytanie: „Czy umowy najmu, dotyczące lokali użytkowych i mieszkalnych, na zużycie energii elektrycznej i cieplnej oraz pobór wody są zawarte w imieniu i na rzecz Wnioskodawcy? Jeżeli nie, to należy wskazać w czyim imieniu i na czyją rzecz? Należy wskazać dla każdego rodzaju lokalu i rodzaju mediów oddzielnie.” - zdanie pierwsze - jest skonstruowane w sposób nie pozwalający na nie prawidłowo odpowiedzieć. W związku z tym, Gmina udziela odpowiedzi w zakresie zdania pierwszego, która jej zdaniem w sposób najbliższy może odpowiadać intencjom pytającego, tj. odpowiada na pytanie w zakresie zdania pierwszego: „Czy umowy dotyczące lokali użytkowych i mieszkalnych, na zużycie energii elektrycznej i cieplnej oraz pobór wody są zawarte w imieniu i na rzecz Wnioskodawcy?” Umowy z dostawcami energii elektrycznej oraz dostawcami wody dotyczące wyjmowanych lokali użytkowych, są zawarte w imieniu i na rzecz Wnioskodawcy. Umowy, z dostawcami energii elektrycznej oraz dostawcami wody dotyczące wynajmowanych lokali mieszkalnych (z wyjątkiem Osoby B w zakresie energii elektrycznej o czym mowa poniżej), są zawarte w imieniu i na rzecz Wnioskodawcy. Powyższe w zakresie energii elektrycznej nie dotyczy lokalu mieszkalnego udostępnianego Osobie B, która ma zawartą z zakładem energetycznym indywidualną umowę, w swoim imieniu i na swoją rzecz. Energia cieplna, zarówno dla lokali użytkowych, jak i lokali mieszkalnych, jest dostarczana przez Gminę, która we własnym zakresie obsługuje kocioł C.O. zainstalowany w Budynku.

Umowy zawarte z najemcami lokali mieszkalnych (z wyjątkiem osoby B w zakresie energii elektrycznej) i użytkowych, z tytułu nieterminowego regulowania przez najemców należności za media tj. zużycie energii elektrycznej i cieplnej oraz pobór wody przewidują, że za opóźnienie w uiszczeniu powyższych opłat naliczane będą odsetki ustawowe oraz przewidują, iż Wynajmujący może wypowiedzieć umowę najmu lokalu.

Umowy, zawarte z najemcami lokali użytkowych i mieszkalnych (z wyjątkiem osoby B w zakresie energii elektrycznej) z tytułu nieterminowego regulowania należności za czynsz wraz z mediami przewidują naliczanie odsetek ustawowych. Dodatkowo, nie później niż na miesiąc naprzód, na koniec miesiąca kalendarzowego, Wynajmujący może wypowiedzieć stosunek prawny, jeżeli Najemca jest w zwłoce z zapłatą czynszu lub innych opłat za używanie lokalu, za określone w umowie okresy płatności pomimo uprzedzenia go na piśmie o zamiarze wypowiedzenia stosunku prawnego i wyznaczenia dodatkowego, miesięcznego terminu do zapłaty zaległych i bieżących należności.

Z umowy łączącej Wnioskodawcę z najemcami lokali użytkowych wynikają następujące prawa

i obowiązki:

• Wynajmujący oddaje w najem Najemcy wydzieloną część budynku mieszczącego się …. przy ul. …..,
  

• Wynajmujący umożliwi Najemcy prawidłowe korzystanie z przedmiotu najmu a w szczególności korzystanie z energii elektrycznej, bieżącej wody, wywozu nieczystości płynnych i stałych, centralnego ogrzewania. Koszty korzystania z tych mediów będzie ponosił Najemca,
  

• Najemca zobowiązuje się zapłacić Wynajmującemu czynsz najmu,
  

• Oprócz czynszu najmu, Najemca zobowiązany jest uiścić opłaty za media,
  

• Wynajmujący jest zobowiązany ponosić w całości odpowiedzialność z zakresu ochrony przeciwpożarowej budynku,
  

• Przedmiot najmu nie może być bez pisemnej zgody Wynajmującego używany ani oddawany w podnajem osobom trzecim, Najemca jest zobowiązany do używania przedmiotu najmu zgodnie z celem do którego został wynajęty,
  

• Najemca jest obowiązany utrzymać lokal we właściwym stanie sanitarnym i technicznym oraz dokonywać na własny koszt drobnych napraw i konserwacji.
  

• Wynajmujący ma prawo do natychmiastowego wypowiedzeniu umowy w przypadku stwierdzenia oznak dewastacji przedmiotu umowy,
  

• Wypowiedzenie przez Wynajmującego umowy może nastąpić, jeżeli Najemca jest w zwłoce z zapłatą czynszu lub innych opłat za używanie lokalu za co najmniej wskazane w umowie okresy płatności,
  

• Po ustaniu stosunku najmu Najemca zobowiązany jest niezwłocznie zwrócić przedmiot najmu Wynajmującemu w stanie niepogorszonym.
  
  

Z umowy łączącej Wnioskodawcę z najemcami lokali mieszkalnych wynikają następujące prawa obowiązki:

• Wynajmujący oddaje w najem Najemcy wydzieloną część budynku mieszczącego się …. przy ul. …..,
  

• Wynajmujący umożliwi Najemcy prawidłowe korzystanie z przedmiotu najmu a w szczególności korzystanie z energii elektrycznej, bieżącej wody, wywozu nieczystości płynnych i stałych, centralnego ogrzewania. Koszty korzystania z tych mediów będzie ponosił Najemca,
  

• Najemca zobowiązuje się zapłacić Wynajmującemu czynsz najmu,
  

• Oprócz czynszu najmu, Najemca zobowiązany jest uiścić opłaty za media,
  

• Przedmiot najmu nie może być bez pisemnej zgody Wynajmującego używany ani oddawany w podnajem osobom trzecim,
  

• Najemca jest zobowiązany do używania przedmiotu najmu zgodnie z celem do którego został wynajęty,
  

• Najemca jest obowiązany utrzymać lokal we właściwym stanie sanitarnym i technicznym oraz dokonywać na własny koszt drobnych napraw i konserwacji,
  

• Wynajmujący ma prawo do natychmiastowego wypowiedzenia umowy w przypadku stwierdzenia oznak dewastacji przedmiotu umowy,
  

• Wypowiedzenie przez Wynajmującego umowy może nastąpić, jeżeli Najemca jest w zwłoce z zapłatą czynszu lub innych opłat za używanie lokalu za co najmniej za wskazane w umowie okresy płatności.
  
  

Gmina w sposób odrębny na fakturze (fakturach) wykazywała/wykazuje/będzie wykazywała należności z tytułu najmu lokali użytkowych oraz z tytułu mediów.

Gmina w sposób odrębny na fakturze (fakturach) wykazywała/wykazuje/będzie wykazywała należności tytułu najmu lokali mieszkalnych oraz z tytułu mediów.

Lokale mieszkalne były/są oraz będą wykorzystywane na cele mieszkaniowe, natomiast od 1 grudnia 2015r. jeden z lokali mieszkalnych (we wniosku określany jako udostępniany Osobie A) jest przeznaczony i wykorzystywany na cele użytkowe.

Odsprzedawane przez Wnioskodawcę media. tj. zużycie energii elektrycznej i cieplnej, pobór wody należą zgodnie z Polską Klasyfikacją Wyrobów i Usług (PKWiU) z 2008 r. do grupowania:

• energia elektryczna - 35.11.10.0;
  

• usługi związane z dystrybucją energii elektrycznej - 35.13.10.0;
  

• usługi związane z handlem energią elektryczną - 35.14.10.0;
  

• usługi związane z handlem wodą dostarczaną za pośrednictwem sieci wodociągowych - 36.00.20.0;
  

• usługi związane z odprowadzaniem i oczyszczaniem ścieków - 37.00.11.0.
  
  

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie (we wniosku oznaczone jako nr 2.)

Czy w przedstawionym w stanie faktycznym bezumowne korzystanie stanowiło/stanowi/będzie stanowić czynność podlegającą opodatkowaniu VAT i korzystało/korzysta/będzie korzystać ze zwolnienia z VAT?

Zdaniem Wnioskodawcy, w przedstawionym stanie faktycznym/zdarzeniu przyszłym bezumowne korzystanie stanowiło/stanowi/będzie stanowić czynność podlegającą opodatkowaniu VAT i korzystało/korzysta/będzie korzystać ze zwolnienia z VAT.

Uzasadnienie:

Mając na uwadze argumentację przedstawioną w pytaniu 1, Gmina stoi na stanowisku, że skoro podczas czynności bezumownego korzystania Gmina nie przenosi prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, ani nie dochodzi w szczególności do przekazania lub zużycia towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w przedstawionym stanie faktycznym nie mamy do czynienia z odpłatną dostawą towarów o której mowa w art. 7 ust. 1 i ust. 2 ustawy o VAT.

Tym samym, w przedmiotowym stanie faktycznym kwestią wymagającą rozstrzygnięcia jest ustalenie czy bezumowne korzystanie podlega opodatkowaniu VAT, jako odpłatne świadczenie usług.

Zgodnie z cytowanym już art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej,
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji,
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa
   
   

Zarówno ustawa o VAT, jak i przepisy wykonawcze do niej nie definiują pojęcia „bezumowne korzystanie”. Kwestie związane z bezumownym korzystaniem z cudzej rzeczy regulują przepisy art. 224, art. 225 oraz art. 674 KC.

Zgodnie z art. 224 § 1 KC, samoistny posiadacz w dobrej wierze nie jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i nie jest odpowiedzialny ani za jej zużycie, ani za jej pogorszenie lub utratę. Nabywa własność pożytków naturalnych, które zostały od rzeczy odłączone w czasie jego posiadania oraz zachowuje pobrane pożytki cywilne, jeżeli stały się w tym czasie wymagalne. Jak wynika z treści § 2 powołanego przepisu - od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy. Obowiązany jest zwrócić pobrane od powyższej chwili pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył.

Natomiast zgodnie z art. 225 KC, obowiązki samoistnego posiadacza w złej wierze względem właściciela są takie same jak obowiązki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, w której ten dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy. Jednakże samoistny posiadacz w złej wierze obowiązany jest nadto zwrócić wartość pożytków, których z powodu złej gospodarki nie uzyskał, oraz jest odpowiedzialny za pogorszenie i utratę rzeczy, chyba że rzecz uległaby pogorszeniu lub utracie także wtedy, gdyby znajdowała się w posiadaniu uprawnionego.

Zgodnie z art. 674 KC, jeżeli po upływie terminu oznaczonego w umowie albo w wypowiedzeniu najemca używa nadal rzeczy za zgodą wynajmującego, poczytuje się w razie wątpliwości, że najem został przedłużony na czas nieoznaczony. W sytuacji zatem rozwiązania umowy najmu ustaje łączący strony stosunek najmu, co powoduje po stronie najemcy obowiązek oddania przedmiotu najmu. Do chwili wydania tego przedmiotu zachodzi po stronie byłego najemcy, tzw. bezumowne korzystanie z rzeczy.

Jak wynika z ww. przepisów KC, w przypadku bezumownego korzystania z rzeczy (nieruchomości) korzystający w złej lub dobrej wierze od chwili, w której dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy obowiązany jest do wypłaty wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy, zwrotu pożytków oraz odszkodowania z powodu zużycia, pogorszenia lub utraty rzeczy. Wynagrodzeniem za korzystanie z rzeczy objęte jest wszystko, co właściciel mógłby uzyskać, gdyby odpłatnie, na podstawie odpowiedniego stosunku prawnego, oddał rzecz do odpłatnego korzystania innemu podmiotowi.

Tym samym, o tym, czy bezumowne korzystanie podlega opodatkowaniu VAT, decydować będą w każdym przypadku konkretne okoliczności.

Należy stwierdzić, że dana usługa podlega opodatkowaniu VAT wówczas, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą, a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych.

Zatem, w celu uznania danego świadczenia za odpłatne świadczenie, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a beneficjentem, i w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Tym samym, wystąpić musi bezpośredni i niezbędny związek pomiędzy wykonywanymi czynnościami i wysokością otrzymanego wynagrodzenia oparty o relacje cywilnoprawne pomiędzy podmiotami.

Bezpośredni związek pomiędzy świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem istnieje wówczas, gdy jest możliwe zidentyfikowanie bezpośredniej i jasno zindywidualizowanej korzyści na rzecz świadczącego usługę oraz gdy świadczenie wzajemne pozostaje w bezpośrednim związku ze świadczeniem dokonanej czynności.

W konsekwencji powyższego należy stwierdzić, iż opodatkowaniu VAT będzie podlegało tylko to świadczenie (usługa), w przypadku którego istnieje konsument, tj. odbiorca świadczenia odnoszący z niego choćby potencjalną korzyść. Jeżeli nie istnieje podmiot, który odnosiłby konkretne korzyści o charakterze majątkowym związanym z danym świadczeniem, to świadczenie to nie będzie usługą podlegającą opodatkowaniu VAT.

Tym samym, w przypadku, gdy korzystający z nieruchomości nie opuszcza jej, a właściciel dążąc do tego wytoczy przeciwko niemu powództwo o wydanie rzeczy, zasadne jest przyjęcie, że pomiędzy właścicielem i korzystającym bezumownie z tej nieruchomości nie istnieje żaden jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełnione są świadczenia wzajemne. W tej sytuacji świadczenie podatnika, nieoparte na tytule prawnym, wskazującym obowiązek świadczenia usług oraz wysokość wynagrodzenia - nie podlega opodatkowaniu VAT.

Niemniej jednak, w zaistniałym stanie faktycznym, Gmina odnosi korzyści z tytułu bezumownego korzystania w postaci ustalanego czynszu (wynagrodzenia). Zarówno Gmina jak i osoba zajmująca bezumownie lokal wyraźnie i jednoznacznie wyrażają swoją wolę chęci bezumownego korzystania.

Od osoby zajmującej lokal pobierany jest uzgodniony przez strony czynsz, który w rzeczywistości stanowi wynagrodzenie za świadczoną przez Gminę usługę, dającą wyraźne i bezpośrednie korzyści w postaci możliwości korzystania z mienia Gminy.

Gmina pragnie zaznaczyć, że obie strony zainteresowane są kontynuacją obecnego bezumownego korzystania. Gmina nie podejmowała/nie podejmuje działań mających na celu usunięcie najemcy z lokalu oraz nie domaga się odszkodowania w przypadku nieopuszczenia zajętych pomieszczeń. W powyższej sytuacji przyjąć zatem należy, że między stronami istniał dorozumiany stosunek prawny i powyższe czynności traktować należy jako odpłatne świadczenie usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy o VAT.

W przypadku jednak gdyby Gmina zmierzała do usunięcia osoby fizycznej korzystającej z lokalu, skończyłaby się zgoda na świadczenie usług najmu bez tytułu prawnego, a żądana kwota wynagrodzenia (roszczenie pieniężne) w swojej istocie nie stanowiłaby należności za wykonanie usług, lecz odszkodowanie.

Niemniej jednak, w zaistniałym stanie faktycznym, bezumowne korzystanie odbywa się za zgodą Gminy. Gmina otrzymuje za powyższe czynności odpowiednie wynagrodzenie i tym samym, w powyższych okolicznościach, czynności te posiadają charakter usługi najmu i spełniają definicję świadczenia usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT i podlega VAT.

Powyższe stanowisko potwierdzone zostało w interpretacjach indywidualnych wydanych przez Ministra Finansów, m.in. w:

• interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 24 stycznia 2014 r., o sygn. ITPP1/443-1151/13/IK, w której Dyrektor stwierdził, iż: „Z tak przedstawionego stanu faktycznego wynika, że Nadleśnictwo w istocie tolerowało sytuację, w której przy braku formalnego stosunku prawnego (nie zawarto nowych umów najmu/dzierżawy z dotychczasowymi użytkownikami), o czym świadczy pobieranie dobrowolnych wpłat uiszczanych przez użytkowników. W tej sytuacji przyjąć należy, że między stronami istniał dorozumiany stosunek prawny, a dorozumianą zgodę, traktować należy jako świadczenie usług - która to czynność ma charakter usługi najmu, dzierżawy, podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.”;
  

• interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 6 marca 2012 r., o sygn. ILPP1/443-1502/11-4/AW w której stwierdzono, że: „Bowiem w ww. okresie, tj. jest od dnia 1 stycznia 2006 r. do roku 2010, pomiędzy stronami brak jest porozumienia wyrażającego wolę świadczenia usługi najmu, niemniej jednak Wnioskodawca nie powziął jakichkolwiek czynności mających na celu odzyskanie nieruchomości, gdyż nie mając podpisanej umowy najmu, Gmina w kolejnych latach wystawiała faktury VAT i obciążała osobę fizyczną należnościami. W tym stanie rzeczy, mamy do czynienia z „dorozumianym przedłużeniem umowy”. Przemawia za tym fakt, iż pomimo wypowiedzenia umowy najemca w dalszym ciągu nie opuszcza nieruchomości – domku turystycznego, a następnie obciążany jest opłatą za bezumowne korzystanie z ww. obiektu, uznać należy, iż spełnione zostały przesłanki powalające potraktować otrzymane kwoty za podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług i stanowiące wynagrodzenie z tytułu świadczonej usługi. (...) W świetle powyższego korzystanie z nieruchomości Gminy bez zawierania pisemnej umowy cywilnoprawnej - spełnia definicję świadczenia usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy i na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług”,
  

• interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 2 grudnia 2013 r., o sygn. ITPP1/443-929/13/IK, w której Dyrektor stwierdził iż: „(...) Gmina w istocie tolerowała sytuację, w której przy braku formalnego stosunku prawnego (umowa o użytkowanie wieczyste została rozwiązana 16 grudnia 2009 r.), podmioty trzecie (S. i A. M.) korzystały z części działki nr ........ Taki stan rzeczy istniał do momentu złożenia pozwu o wydanie zajętej działki. Do tego momentu Gmina nie podejmowała czynności zmierzających do odzyskania gruntu lecz dążyła do uregulowania stanu prawnego nieruchomości, o czym świadczy m.in. zgoda Gminy na propozycję S. i A. M. w postaci uruchomienia przejścia dla pieszych na działce nr ......... w zamian za bezprzetargową sprzedaż paska gruntu uprzednio wydzielonego z zajętej części działki nr........ W tej sytuacji przyjąć należy, że między stronami istniał dorozumiany stosunek prawny, a dorozumianą zgodę, traktować należy jako świadczenie usług - która to czynność ma charakter usługi najmu, dzierżawy, bądź dostawę towarów - oddanie nieruchomości w użytkowanie wieczyste - podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Wobec powyższego kwota określona przez Gminę z tytułu czynności bezumownego korzystania z działki nr...... stanowi należność za wykonanie usługi i podlega opodatkowaniu jako świadczenie usług o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy”,
  
  

a także w podobnym stanie faktycznym w:

• interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 14 stycznia 2014 r., o sygn. IBPP1/443-5/14/MS, w której Dyrektor stwierdził, iż: „(...) iż umożliwienie byłym dzierżawom korzystania z mienia Skarbu Państwa do chwili zawarcia nowych umów dzierżawy lub do chwili odmowy zawarcia takich umów stanowi czynność opodatkowaną podatkiem od towarów i usług z mocy art. 5 ust. 1 pkt l w związku z art. 8 ustawy o VAT”;
  

• interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 5 marca 2014 r., o sygn. IBPP1/443-1157/13/KJ, w której Dyrektor stwierdził, iż: „ (...) Inaczej należy jednak oceniać sytuację, gdy korzystający użytkuje nieruchomość za zgodą właściciela (nawet dorozumianą) płacąc z tego tytułu określone kwoty, a także sytuację kiedy właściciel rzeczy (np. nieruchomości) - z różnych względów - toleruje sytuację, w której przy braku formalnego stosunku prawnego, inny podmiot korzysta z należącej do niego rzeczy. W tych okolicznościach wynagrodzenie otrzymane przez właściciela z tytułu bezumownego korzystania z rzeczy spełnia definicję świadczenia usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT i na podstawie art. 5 ust. 1 cyt. ustawy podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług (...) Reasumując należy stwierdzić, iż decydujące znaczenie dla opodatkowania lub nieopodatkowania bezumownego korzystania z nieruchomości mają okoliczności faktyczne. Generalnie sytuacja ta pozostaje poza opodatkowaniem podatkiem od towarów i usług. Jeżeli jednak okoliczności wskazują na dorozumiane, milczące (za zgodą właściciela) korzystanie z nieruchomości to wynagrodzenie otrzymane przez właściciela z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów usług.”
  

• interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 2 grudnia 2013 r., o sygn. ITPP1/443-889/13/DM, w której Dyrektor stwierdził, m.in. że: „Na podstawie powyższej analizy przepisów stwierdzić należy, że przy rozstrzygnięciu wątpliwości czy bezumowne korzystanie z nieruchomości podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w myśl art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług, decydują w każdym przypadku konkretne okoliczności. (...) Inaczej należy jednak oceniać sytuacje, gdy korzystający użytkuje nieruchomość za zgodą właściciela (nawet dorozumianą), płacąc z tego tytułu określone kwoty, a także sytuację kiedy właściciel rzeczy (np. nieruchomości) - z różnych względów - toleruje sytuację, w której przy braku formalnego stosunku prawnego, inny podmiot korzysta z należącej do niego rzeczy. W tych okolicznościach wynagrodzenie otrzymane przez właściciela z tytułu bezumownego korzystania z rzeczy spełnia definicję świadczenia usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług i na podstawie art. 5 ust. i cyt. ustawy podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.”
  
  

Tym samym, zdaniem Gminy, skoro zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 36 ustawy o VAT usługi w zakresie wynajmowania lub wydzierżawiania nieruchomości o charakterze mieszkalnym lub części nieruchomości na własny rachunek, wyłącznie na cele mieszkaniowe korzystają ze zwolnienia z VAT, to w przedstawionym stanie faktycznym do bezumownego korzystania należy zastosować zwolnienie z VAT.

Reasumując, w przedstawionym stanie faktycznym bezumowne korzystanie stanowiło/stanowi/będzie stanowić czynność podlegającą opodatkowaniu VAT i korzystało/korzysta/będzie korzystać ze zwolnienia z VAT.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054, z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą”, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 – w świetle art. 7 ust. 1 ustawy – rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

W myśl art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 (…)

Definicja świadczenia usług ma zatem charakter dopełniający definicję dostawy towarów i jest wyrazem realizacji powszechności opodatkowania podatkiem od towarów i usług transakcji wykonywanych przez podatnika w ramach działalności gospodarczej.

Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy zatem rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Należy jednak zaznaczyć, że nie każde działanie, powstrzymanie się od działania, czy tolerowanie czynności lub sytuacji, może zostać uznane za usługę w rozumieniu przepisów ustawy. Aby tak się stało muszą zostać spełnione łącznie następujące warunki:

• w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona jest bezpośrednio beneficjentem świadczenia,
  

• świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).
  
  

Dana czynność podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wówczas, gdy istnieje bezpośredni związek o charakterze przyczynowym między świadczoną usługą a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia. Wynagrodzenie musi być należne za wykonanie świadczenia.

W myśl art. 15 ust. 1 ustawy, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Zgodnie z art. 15 ust. 2 ustawy, w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 marca 2013 r., działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Z kolei stosownie do art. 15 ust. 2 ustawy, w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 kwietnia 2013 r., działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Według art. 15 ust. 6 ustawy, nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

Oznacza to, że organ będzie uznany za podatnika podatku od towarów i usług w dwóch przypadkach, tj. gdy wykonuje czynności inne niż te, które mieszczą się w ramach jego zadań oraz, gdy wykonuje czynności mieszczące się w ramach jego zadań, ale czyni to na podstawie umów cywilnoprawnych.

Z przytoczonych przepisów wynika, że jednostki samorządu terytorialnego są podatnikami podatku od towarów i usług w zakresie wszelkich czynności, które mają charakter cywilnoprawny, tzn. są przez nie wykonywane na podstawie umów cywilnoprawnych. Będą to zatem wszystkie wykonywane przez te jednostki czynności w sferze ich aktywności cywilnoprawnej, np. czynności sprzedaży, zamiany, wynajmu, dzierżawy.

Powyższe uregulowania są odzwierciedleniem art. 13 Dyrektywy 2006/112/WE Rady, zgodnie z którym krajowe, regionalne i lokalne organy władzy oraz inne podmioty prawa publicznego nie są uważane za podatników w związku z działalnością, którą podejmują lub transakcjami, których dokonują jako organy władzy publicznej, nawet jeśli pobierają należności, opłaty, składki lub płatności w związku z takimi działaniami lub transakcjami.

Jednakże, w świetle unormowań prawa wspólnotowego w przypadku, gdy organy władzy publicznej bądź urzędy obsługujące te organy podejmują takie działania lub dokonują takich transakcji, są uważane za podatników w odniesieniu do tych działań, lub transakcji, gdyby wykluczenie ich z kategorii podatników prowadziło do znaczących zakłóceń konkurencji.

Gmina, zgodnie z art. 2 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tj. Dz.U. z 2015 r., poz. 1515), posiada osobowość prawną i wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność.

Do zakresu działania gminy, na podstawie art. 6 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów. Do zadań własnych gminy należy zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty (…) (art. 7 ust. 1 pkt 9 cyt. ustawy).

Jak stanowi art. 9 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, w celu wykonywania zadań gmina może tworzyć jednostki organizacyjne, a także zawierać umowy z innymi podmiotami, w tym z organizacjami pozarządowymi.

Zarówno ustawa o podatku od towarów i usług, jak i przepisy wykonawcze do niej nie definiują pojęcia „bezumowne korzystanie”. Kwestie związane z bezumownym korzystaniem z cudzej rzeczy regulują przepisy art. 224, art. 225 oraz art. 674 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r., poz. 121, z późn. zm).

Jak wynika z ww. przepisów Kodeksu cywilnego, w przypadku bezumownego korzystania z rzeczy (nieruchomości) korzystający w złej lub dobrej wierze od chwili, w której dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy obowiązany jest do wypłaty wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy, zwrotu pożytków oraz odszkodowania z powodu zużycia, pogorszenia lub utraty rzeczy. Wynagrodzeniem za korzystanie z rzeczy objęte jest wszystko, co właściciel mógłby uzyskać, gdyby odpłatnie, na podstawie odpowiedniego stosunku prawnego, oddał rzecz do odpłatnego korzystania innemu podmiotowi.

Przepisy podatkowe nie definiują także pojęcia odszkodowania. Zatem i w tym zakresie należy posiłkować się przepisami prawa cywilnego. Na gruncie prawa cywilnego odszkodowanie za doznaną szkodę majątkową lub niemajątkową uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody. Ponadto, między zdarzeniem a zaistniałą w jego wyniku szkodą musi istnieć związek przyczynowy. Zgodnie z treścią art. 471 Kodeksu cywilnego, dłużnik zobowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

W świetle wyżej przytoczonych przepisów, na gruncie stosunków cywilnoprawnych szkoda polega na nienależytym wykonaniu bądź niewykonaniu zobowiązania przez dłużnika, istnienia adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy działaniem lub zaniechaniem a szkodą. Brak tych przesłanek powoduje, że nie mamy do czynienia ze szkodą, za powstanie której dłużnik zobowiązany jest do wypłaty odszkodowania.

Na podstawie powyższej analizy przepisów należy stwierdzić, że przy rozstrzygnięciu wątpliwości czy bezumowne korzystanie z nieruchomości podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w myśl art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług, decydują w każdym przypadku konkretne okoliczności.

W przypadku wystąpienia przeciwko podmiotowi korzystającemu z określonej rzeczy (np. nieruchomości) bez tytułu prawnego z powództwem o wydanie rzeczy – zasadnym jest przyjęcie, że pomiędzy stronami zdarzenia nie istnieje żaden jawny czy też dorozumiany stosunek prawny (umowa) skutkujący realizacją wzajemnych świadczeń. W takiej sytuacji świadczenie podatnika, nieoparte na tytule prawnym, wskazującym obowiązek świadczenia usług jak i wynagrodzenie za to świadczenie nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Odszkodowanie wypłacone w takich okolicznościach z tego tytułu nie jest płatnością za świadczenie usługi, lecz rekompensatą za pozbawienie właściciela prawa do swobodnego dysponowania nieruchomością i wynikłe z tego tytułu szkody.

Inaczej należy jednak oceniać sytuację, gdy korzystający z nieruchomości użytkuje ją za zgodą właściciela (nawet dorozumianą) płacąc z tego tytułu określone kwoty, a także sytuację kiedy właściciel rzeczy (np. nieruchomości) – z różnych względów – toleruje sytuację, w której przy braku formalnego stosunku prawnego, inny podmiot korzysta z należącej do niego rzeczy. W tych okolicznościach czynność, z tytułu której właściciel otrzymuje wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z rzeczy spełnia definicję świadczenia usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy i na podstawie art. 5 ust. 1 cyt. ustawy podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Podstawowa stawka podatku VAT, zgodnie z art. 41 ust. 1 ustawy, wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1.

Jednakże, zgodnie z art. 146a pkt 1 ustawy, w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2013 r., w okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2013 r., z zastrzeżeniem art. 146f stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i 13, art. 109 ust. 2 i art. 110, wynosi 23%.

W myśl art. 146a pkt 1 ustawy, w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2014 r., w okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2016 r., z zastrzeżeniem art. 146f, stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i 13, art. 109 ust. 2 i art. 110, wynosi 23%.

Jednakże zarówno w treści ustawy, jak i w przepisach wykonawczych do niej, ustawodawca przewidział opodatkowanie niektórych czynności stawkami obniżonymi lub zwolnienie od podatku.

Stosownie do treści art. 43 ust. 1 pkt 36 ustawy, zwalnia się od podatku usługi w zakresie wynajmowania lub wydzierżawiania nieruchomości o charakterze mieszkalnym lub części nieruchomości, na własny rachunek, wyłącznie na cele mieszkaniowe.

Zatem, ze zwolnienia od podatku od towarów i usług korzysta wyłącznie świadczenie usług wynajmu nieruchomości na cele mieszkalne. Zastosowanie zwolnienia jest uzależnione od spełnienia przesłanek obiektywnych dotyczących charakteru wynajmowanego lokalu (lokal mieszkalny) oraz subiektywnych dotyczących przeznaczenia wynajmowanego lokalu (cel mieszkaniowy).

Z opisu sprawy wynika, że Wnioskodawca jest zarejestrowanym, czynnym podatnikiem VAT. Gmina jest właścicielem nieruchomości zabudowanej znajdującej się …. przy ulicy …… (dalej: Bursa. Budynek). Budynek był wykorzystywany przez Gminę do dnia 31 sierpnia 2012 r. na cele prowadzenia dwóch jednostek oświatowych: bursy szkolnej oraz szkolnego schroniska młodzieżowego. W Budynku istniała/istnieje możliwość wyodrębnienia poszczególnych pomieszczeń, które mogą być/były/są udostępniane odrębnie (zarówno lokale użytkowe jak i lokale mieszkalne).

Od dnia 1 września 2012 r. Gmina:

• odpłatnie udostępniała/udostępnia lokale mieszkalne na rzecz trzech osób fizycznych:
  • Osoba A - (na podstawie umowy najmu),
    
  • Osoba B - (na podstawie umowy najmu),
  • Osoba C - (na podstawie bezumownego korzystania z lokalu) lokal mieszkalny o powierzchni 21 m², usytuowany na parterze Budynku.
  
  
  

Gmina nie dokonywała/nie dokonuje refakturowania mediów w stosunku do odpłatnie udostępnianego na podstawie bezumownego korzystania lokalu mieszkalnego. Gmina pobierała/pobiera od osoby fizycznej zajmującej lokal w ramach bezumownego korzystania jedynie ustalony czynsz (wynagrodzenie), który wykazywany był/jest na fakturach ze stawką „zw”, zaś osoba korzystająca bezumownie uiszczała/uiszcza go w odstępach miesięcznych. Ponadto, zarówno Gmina jak i osoba zajmująca bezumownie lokal wyraźnie i jednoznacznie wyrażają swoją wolę chęci utrzymania stanu obecnego. Gmina zaniechała podejmowania jakichkolwiek działań (pati) mających na celu usunięcie korzystającego bezumownie z lokalu oraz nie domaga się odszkodowania w przypadku nieopuszczenia zajętych pomieszczeń, korzystający bezumownie zaś, dobrowolnie uiszcza ustalony z Gminą czynsz.

Mając na uwadze okoliczności sprawy oraz powołane przepisy prawa w odniesieniu do lokalu mieszkalnego znajdującego się na parterze Budynku, udostępnianego bezumownie osobie fizycznej należy stwierdzić, że – jak wskazał Wnioskodawca – Gmina zaniechała podejmowania jakichkolwiek działań mających na celu usunięcie korzystającego bezumownie z lokalu oraz nie domaga się odszkodowania w przypadku nieopuszczenia zajętych pomieszczeń, korzystający bezumownie zaś dobrowolnie uiszcza ustalony z Gminą czynsz. W tej sytuacji należy przyjąć, że między stronami istnieje/będzie istniał dorozumiany stosunek prawny, a dorozumianą zgodę należy traktować jako świadczenie usług, która to czynność ma charakter usługi najmu. Tym samym Wnioskodawca pozwalając osobie fizycznej na korzystanie z lokalu mieszkalnego świadczy/będzie świadczyć usługi w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, które ze względu na ich odpłatny charakter (możliwość zamieszkania w lokalu w zamian za uiszczane wynagrodzenie) podlegają/będą podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Otrzymywane przez Wnioskodawcę wynagrodzenie jest/będzie w rzeczywistości wynagrodzeniem za świadczoną przez Gminę usługę, dającą wypłacającej je osobie fizycznej wyraźne i bezpośrednie korzyści w postaci możliwości korzystania z lokalu mieszkalnego.

Wobec powyższego bezumowne korzystanie z lokalu mieszkalnego stanowiło/stanowi/będzie stanowić świadczenie usług w myśl art. 8 ust. 1 ustawy i podlegało/podlega/będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Jednocześnie należy zauważyć, że skoro Wnioskodawca udostępnia/będzie udostępniać osobie fizycznej lokal mieszkalny – jak wynika z wniosku - wyłącznie na cele mieszkaniowe, to czynność ta korzysta/będzie korzystać ze zwolnienia na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 36 ustawy.

Reasumując, bezumowne korzystanie przez osobę fizyczną z lokalu mieszkalnego stanowiło/stanowi/będzie stanowić czynność podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy i korzystało/korzysta/będzie korzystać ze zwolnienia od podatku VAT zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 36 ustawy.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym oraz zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Zaznacza się, że zgodnie z art. 14b § 3 ustawy Ordynacja podatkowa, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Niniejszą interpretacją załatwiono wniosek w części dotyczącej uznania, że czynność bezumownego korzystania z lokalu mieszkalnego podlega opodatkowaniu i korzysta ze zwolnienia od podatku od towarów i usług. Natomiast w pozostałym zakresie zostaną wydane odrębne rozstrzygnięcia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego ……, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację – w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2012 r., poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Skarbowa w Łodzi, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Piotrkowie Trybunalskim, ul. Wronia 65, 97-300 Piotrków Trybunalski.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.