2016.09.22 - Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu

Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu
ILPP1-2/4512-1-33/16-3/PG
z 22 września 2016 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r., poz. 613, z późn. zm.) oraz § 6 pkt 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r., poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki Cywilnej przedstawione we wniosku z dnia 26 lipca 2016 r. (data wpływu 28 lipca 2016 r.) uzupełnionym pismem z dnia 29 sierpnia 2016 r. (data wpływu 1 września 2016 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie obowiązku wystawienia faktury przez wynajmującego oraz prawa do odliczenia podatku VAT z tej faktury – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 28 lipca 2016 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie obowiązku wystawienia faktury przez wynajmującego oraz prawa do odliczenia podatku VAT z tej faktury. Wniosek został uzupełniony pismem z dnia 29 sierpnia 2016 r. (data wpływu 1 września 2016 r.) o sprecyzowanie, kto jest Wnioskodawcą, doprecyzowanie opisu sprawy oraz własnego stanowiska.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Firma S.C. jest najemcą lokalu 305 w Galerii. W dniu 1 czerwca 2012 r. umowę najmu podpisała firma X, następnie w ramach obowiązującej umowy najmu stronę najemcy zajęła Spółka SC, która zmieniła skład osobowy na ZM, MS, JM (obecnie P), końcowo w Spółce pozostały tylko ZM i JP. Umowa najmu została zawarta na czas nieokreślony, nie krótszy niż 36 miesięcy. W dniu 2 września 2015 r. Najemca S.C. skorzystał z zapisanego w umowie (§ 15 pkt 2) prawa do zamiany umowy na czas nieokreślony w umowę na czas określony (nie dłuższy niż 36 miesięcy), który określił właśnie na 36 miesięcy, tj. do końca września 2018 r. bez prawa do wcześniejszego rozwiązania umowy najmu.

W dniu 30 listopada 2015 r. Wynajmujący złożył Najemcy sześciomiesięczne wypowiedzenie umowy najmu, które według Wynajmującego zakończyło najem lokalu z dniem 30 czerwca 2016 r.

Według Najemcy najem trwa na zasadach podpisanej wcześniej umowy najmu i skorzystania z prawa zmiany okresu najmu z nieokreślonego na czas określony 36 miesięcy liczony od daty tej zamiany, to jest do końca września 2018 r.

Najemca zgodnie z umową uiścił czynsz najmu za miesiąc czerwiec w wysokości określonej umową najmu to jest: 40 zł/m² x 111,5 m² = 4460,00 zł, oraz opłatę eksploatacyjną wynoszącą: 12 zł/m² x 111,5 m² = 1338,00 zł.

Do powyższych kwot netto doliczył i zapłacił podatek VAT ze stawką 23%, który wynosi odpowiednio: od zapłaty za czynsz najmu 1025,80 zł, od zapłaty za opłatę eksploatacyjną 307,74 zł.

Łącznie Najemca zapłacił w dniu 29 czerwca 2016 r. za najem kwotę 5798,00 zł netto + VAT 1333,54 zł = 7131,54 zł brutto.

Najemca osobno zapłacił jako zaliczkę opłatę za zużycie wody i prądu.

Najemca wystąpił w dniu 30 czerwca 2016 r. z prośbą do Wynajmującego o wystawienie w miesiącu czerwcu faktury VAT, lecz otrzymał wystawioną w dniu 30 czerwca 2016 r. notę obciążeniową za „bezumowne korzystanie z przedmiotu najmu” na kwotę wynoszącą: 10971,60 zł plus odszkodowanie za bezumowne korzystanie z prądu w kwocie 384,87 zł.

Wystawiona w dniu 30 czerwca 2016 r. przez Galerię Nota obciążeniowa nie zawiera podatku VAT, który Najemca mógłby odliczyć każdego miesiąca od podatku należnego.

Najemca nie zgadza się z taką interpretacją i stanowiskiem Wynajmującego i domaga się wystawienia faktury VAT.

Wynajmujący nie podjął kroków prawnych zmierzających do eksmisji Najemcy.

Natomiast w piśmie z dnia 29 sierpnia 2016 r. (data wpływu 1 września 2016 r.), będącym uzupełnieniem wniosku, Wnioskodawca wskazał, że Wnioskodawcą jest Spółka Cywilna S.C. Ze względu na ograniczenie działalności gospodarczej przez JP związane z macierzyństwem w dniu 30 maja 2014 r. udzielone zostało pełnomocnictwo do reprezentowania Spółki przez ZM (w załączeniu protokół uchwał wspólników spółki cywilnej z dnia 30 maja 2014 r.). Składając wniosek w dniu 26 lipca 2016 r. Wnioskodawca został opisany jako ZM/ S.C. w dobrej wierze, że reprezentującą Spółkę jest ZM. Wynikało to też z nieprecyzyjnego zrozumienia druku wniosku. Podobny błąd został popełniony we wniosku z dnia 4 sierpnia 2016 r., który został wraz z dowodem wpłaty wysłany w dniu 4 sierpnia 2016 r. jako wniosek zamienny.

Reasumując:

Wnioskodawcą jest Spółka cywilna S.C. reprezentowana przez ZM.

Ponadto w piśmie tym Wnioskodawca poinformował, że:

Zarówno Wynajmujący jak i Wnioskodawca (Najemca) są czynnymi, zarejestrowanymi podatnikami podatku od towarów i usług.
W chwili obecnej Wnioskodawca nadal korzysta z przedmiotu najmu (lokalu 305 w Galerii). Według Wnioskodawcy (Najemcy) stosunek najmu nie został zakończony i trwa do września 2018 r. zgodnie z pismem złożonym w dniu 3 września 2015 r. przez Wnioskodawcę (Najemcę) o zmianę umowy najmu z umowy na czas nieokreślony w umowę najmu na czas określony 36 miesięcy, tj. do września 2018 r. zgodnie z § 15.2 umowy najmu zawartej w dniu 1 czerwca 2012 r. Wynajmujący uznał, mimo złożonego zgodnie z zapisami umowy z dnia 1 czerwca 2012 r. o możliwości zmiany umowy zawartej na czas nieokreślony w umowę na czas określony, że ma prawo do wypowiedzenia umowy najmu z zachowaniem sześciomiesięcznego okresu wypowiedzenia zgodnie z warunkami określonymi jak przy umowie najmu na czas nieokreślony.
Wnioskodawca (Najemca) z wyjątkiem ograniczonej liczby incydentów wyłączenia dopływu energii elektrycznej i wody może w swobodny sposób dysponować lokalem w zakresie nie odbiegającym od sposobu dysponowania z okresu od rozpoczęcia działalności lokalu, tj. od dnia 1 maja 2013 r. do dnia 31 maja 2016 r. Wnioskodawca (Najemca) jest na stanowisku możliwości korzystania z lokalu i dysponowania nim zgodnie z umową najmu, która obecnie posiada według niego status umowy na czas określony do września 2018 r.
W odpowiedzi na pytanie tut. Organu zawarte w wezwaniu o treści: „Czy wynajmujący podjął jakiekolwiek czynności w celu odzyskania lokalu? Jeżeli tak, to należy dokładnie podać: konkretnie jaki to były czynności, w jakim terminie zostały one podjęte?” Wnioskodawca wskazał jak poniżej:

Wynajmujący w dniu 11 lipca 2016 r. złożył do Sądu pozew (data 7 lipca 2016 r.) o opuszczenie lokalu. Sąd nie wyznaczył jeszcze terminu i nie zawiadomił Spółki cywilnej S.C. (Wnioskodawca) o terminie rozprawy. Wnioskodawca (Najemca) dowiedział się o złożeniu pozwu w dniu 1 sierpnia 2016 r. Informacja o tym fakcie została uwzględniona we wniosku z dnia 4 sierpnia 2016 r., który z tego powodu został zredagowany jako wniosek zamienny.
Wnioskodawca (Najemca) prowadzi w lokalu 305 działalność polegającą na sprzedaży usług kosmetycznych i sprzedaży towarów kosmetycznych oraz świadczeniu usług z zakresu medycyny estetycznej. Są to działalności (czynności) opodatkowane podatkiem od towarów i usług. Innej działalności i innych czynności Wnioskodawca w lokalu 305 Galerii nie wykonuje.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy do czasu rozstrzygnięcia sporu (w postaci wyroku Sądu lub innej formy porozumienia) co do trwania umowy najmu do września 2018 r. lub wygaśnięcia stosunku najmu z dniem 31 maja 2016 r. Wnioskodawca (Najemca) ma prawo domagać się wystawienia faktury VAT za świadczoną na jego rzecz usługę najmu i ma prawo do odliczenia kwoty podatku VAT od podatku VAT należnego? Jak wyglądałaby kwestia podatku VAT i odliczenia, do którego Najemca miałby prawo w przypadku rozstrzygnięcia na korzyść Najemcy sporu dotyczącego trwania stosunku najmu i odmowy Wynajmującego do wystawiania faktury VAT?

Zdaniem Wnioskodawcy, istnieje stosunek najmu, który może być przerwany tylko w przypadku stwierdzenia przez Sąd ważności wypowiedzenia. Wynajmujący mimo uznania przez siebie ważności wypowiedzenia i wezwania do opuszczenia lokalu nie złożył do właściwego Sądu wniosku z pozwem o eksmisję z zajmowanego lokalu. Taki stan rzeczy powoduje, że Wynajmujący żąda za korzystanie (taki jest stan faktyczny) z lokalu znacznie wyższej niż czynsz najmu (nawet brutto) i nie odprowadza od tych obrotów podatku VAT. Najemca z kolei nie ma podstaw do odliczenia podatku VAT (brak faktury) mimo, że uiszcza czynsz najmu zgodny z umową w wysokości powiększonej o VAT 23%. Wynajmujący może utrzymywać taki stan rzeczy nawet do września 2018 r., czyli do zakończenia umowy przekształconej przez Najemcę w umowę na czas określony. Uważamy, że Wynajmujący zobowiązany jest wystawiać fakturę VAT.

Dodatkowo w piśmie z dnia 29 sierpnia 2016 r. będącym uzupełnieniem wniosku Wnioskodawca poinformował, że w zamiennym wniosku z dnia 4 sierpnia 2016 r. przedstawił skorygowane własne stanowisko:

„Jesteśmy zdania, że nadal istnieje stosunek najmu, i że mógłby on być przerwany tylko w przypadku stwierdzenia przez Sąd ważności wypowiedzenia złożonego przez Wynajmującego 30.11.2015 roku. Wynajmujący żąda za korzystanie przez Najemcę (taki jest stan faktyczny) z lokalu kwoty znacznie wyższej niż czynsz najmu (nawet brutto) w formie noty obciążeniowej i nie odprowadza od tych obrotów podatku VAT. Najemca z kolei nie ma podstaw do odliczenia podatku VAT (brak faktury) mimo, że uiszcza czynsz najmu zgodny z umową w wysokości powiększonej o VAT 23%. Wynajmujący może utrzymywać taki stan rzeczy nawet do września 2018 roku czyli do zakończenia umowy przekształconej przez Najemcę w umowę na czas określony. Uważamy, że Wynajmujący zobowiązany jest wystawiać fakturę VAT a najemca ma prawo do odliczenia podatku VAT w wysokości jaka wynikałaby z faktur za najem”.

Doprecyzowując własne stanowisko Wnioskodawca uważa, że:

Stosunek najmu trwa. W związku z tym Wynajmujący powinien wystawiać fakturę VAT za świadczenie usługi najmu zgodnie z obowiązującą stawką VAT.
Wnioskodawca (Najemca) nie posiada dokumentu (faktury VAT) upoważniającego do odliczenia podatku VAT za dany miesiąc w związku z tym nie może tego zrobić i składa deklarację VAT bez uwzględnienia odliczenia kwoty podatku VAT, która wynikałaby z umowy najmu.
Wnioskodawca ma prawo do otrzymywania od Wynajmującego faktury VAT za świadczenie usługi najmu zgodnie ze stosunkiem najmu na czas określony.
Wnioskodawca (Najemca) jako posiadacz lokalu ma prawo do korzystania z niego w zakresie określonym umową najmu z dnia 1 czerwca 2012 r. i trwającym stosunkiem najmu na czas określony do września 2018 r.
Wnioskodawca (Najemca) ma prawo do odliczenia podatku VAT za świadczoną usługę najmu od kwot płaconych jako czynsz najmu na rzecz Wynajmującego. Prawo to zostało ograniczone przez Wynajmującego poprzez zaniechanie wystawiania faktur i wystawianie NOT OBCIĄŻENIOWYCH.
Tylko prawomocny, niekorzystny dla Wnioskodawcy (Najemcy) wyrok Sądu, uznający wypowiedzenie umowy najmu złożone przez Wynajmującego w dniu 30 listopada 2015 r. za skuteczne, może pozbawić Wnioskodawcę (Najemcę) prawa od odliczenia podatku VAT za świadczoną usługę najmu lokalu i wysokości zapłaconej przez Wnioskodawcę (Najemcę).
W przypadku korzystnego dla Wnioskodawcy (Najemcy) rozstrzygnięcia Sądu uznającego wypowiedzenie za bezskuteczne Wnioskodawca (Najemca) powinien mieć prawo do korekty deklaracji VAT i zaliczenia możliwości odliczenia podatku VAT za przedmiotowy okres, w którym Wynajmujący nie wystawiał faktury VAT zastępując ją NOTĄ OBCIĄŻENIOWĄ.
Wnioskodawca (Najemca) ma prawo do otrzymywania faktury VAT za korzystanie i zużycie energii elektrycznej i wody. Wynajmujący powinien mieć obowiązek (bez względu na wyrok Sądu) do wystawiania faktury VAT za korzystanie i zużycie energii elektrycznej i wody. Wynajmujący nie jest producentem ani dostawcą energii elektrycznej i wody. Wynajmujący dokonuje zakupu energii elektrycznej i wody wraz z podatkiem VAT, stąd dalsza odsprzedaż powinna uwzględniać podatek VAT na podstawie faktury VAT, a nie NOTY OBCIĄŻENIOWEJ nie zawierającej podatku VAT.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2016 r., poz. 710, z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Jak stanowi art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

W myśl art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Pod pojęciem świadczenia – składającego się na istotę usługi – należy rozumieć każde zachowanie się na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Na świadczenie mogą się jednocześnie składać zachowania związane z działaniem, jak i zaniechaniem.

Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do kategorii usług każde świadczenie, które nie jest dostawą w myśl art. 7 ustawy. Przy czym, w rozumieniu ustawy, na mocy art. 8 ust. 1 pkt 2 przez świadczenie usług należy rozumieć także zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji. W związku z tym, jeżeli zaniechanie pewnych czynności za odszkodowaniem przynosiłoby wymierną korzyść konkretnemu podmiotowi, to wówczas powinno być ono na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług uznane za usługę.

Tak więc, czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Kwestia ta ma szczególnie istotne znaczenie przy takich świadczeniach, których istotą jest zaniechanie, powstrzymywanie się od określonych czynności. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można było powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Nie każda jednak czynność stanowiąca dostawę w rozumieniu art. 5 ustawy podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Aby dana czynność była opodatkowana tym podatkiem musi być wykonana przez podatnika.

Art. 15 ust. 1 ustawy stanowi, że podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Działalność gospodarcza – na mocy art. 15 ust. 2 ustawy – obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Jak wynika z powyższego, definicja działalności gospodarczej, zawarta w ustawie, ma charakter uniwersalny, pozwalający na objęcie pojęciem „podatnik” tych wszystkich podmiotów, które prowadzą określoną działalność, występując w profesjonalnym obrocie gospodarczym.

Analizując powyższe przepisy stwierdzić należy, że dostawa towarów lub świadczenie usług podlegać będą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wyłącznie wówczas, gdy dokonywane będą przez podmiot mający status podatnika, a dodatkowo działającego w takim charakterze w odniesieniu do danej transakcji. Istotnym dla określenia, że w odniesieniu do konkretnej dostawy towarów lub świadczenia usług mamy do czynienia z podatnikiem podatku VAT jest stwierdzenie, że prowadzi on działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów ustawy.

Z informacji przedstawionych we wniosku wynika, że Wnioskodawca jest najemcą lokalu 305 w Galerii. W dniu 1 czerwca 2012 r. umowę najmu podpisała firma X, następnie w ramach obowiązującej umowy najmu stronę najemcy zajęła Spółka SC, która zmieniła skład osobowy na ZM, MS, JM (obecnie P), końcowo w Spółce pozostały tylko ZM i JP. Umowa najmu została zawarta na czas nieokreślony nie krótszy niż 36 miesięcy. W dniu 2 września 2015 r. Najemca skorzystał z zapisanego w umowie (§ 15 pkt 2) prawa do zamiany umowy na czas nieokreślony w umowę na czas określony (nie dłuższy niż 36 miesięcy), który określił właśnie na 36 miesięcy, tj. do końca września 2018 r. bez prawa do wcześniejszego rozwiązania umowy najmu. W dniu 30 listopada 2015 r. Wynajmujący złożył Najemcy sześciomiesięczne wypowiedzenie umowy najmu, które według Wynajmującego zakończyło najem lokalu z dniem 30 czerwca 2016 r. Według Najemcy najem trwa na zasadach podpisanej wcześniej umowy najmu i skorzystania z prawa zmiany okresu najmu z nieokreślonego na czas określony 36 miesięcy liczony od daty tej zamiany, to jest do końca września 2018 r. Najemca zgodnie z umową uiścił czynsz najmu za miesiąc czerwiec w wysokości określonej umową najmu. Najemca osobno zapłacił jako zaliczkę opłatę za zużycie wody i prądu. Najemca wystąpił w dniu 30 czerwca 2016 r. z prośbą do Wynajmującego o wystawienie w miesiącu czerwcu faktury VAT, lecz otrzymał wystawioną w dniu 30 czerwca 2016 r. notę obciążeniową za „bezumowne korzystanie z przedmiotu najmu” na kwotę wynoszącą: 10971,60 zł plus odszkodowanie za bezumowne korzystanie z prądu w kwocie 384,87 zł. Wystawiona w dniu 30 czerwca 2016 r. przez Galerię nota obciążeniowa nie zawiera podatku VAT, który Najemca mógłby odliczyć każdego miesiąca od podatku należnego.

Najemca nie zgadza się z taką interpretacją i stanowiskiem Wynajmującego i domaga się wystawienia faktury VAT. Wynajmujący nie podjął kroków prawnych zmierzających do eksmisji Najemcy.

Dodatkowo, Wnioskodawca wskazał, że zarówno Wynajmujący jak i Wnioskodawca (Najemca) są czynnymi, zarejestrowanymi podatnikami podatku od towarów i usług. W chwili obecnej Wnioskodawca nadal korzysta z przedmiotu najmu (lokalu 305 w Galerii). Według Wnioskodawcy (Najemcy) stosunek najmu nie został zakończony i trwa do września 2018 r. zgodnie z pismem złożonym w dniu 3 września 2015 r. przez Wnioskodawcę (Najemcę) o zmianę umowy najmu z umowy na czas nieokreślony w umowę najmu na czas określony 36 miesięcy, tj. do września 2018 r. zgodnie z § 15.2 umowy najmu zawartej w dniu 1 czerwca 2012 r. Wynajmujący uznał, mimo złożonego zgodnie z zapisami umowy z dnia 1 czerwca 2012 r. o możliwości zmiany umowy zawartej na czas nieokreślony w umowę na czas określony, że ma prawo do wypowiedzenia umowy najmu z zachowaniem sześciomiesięcznego okresu wypowiedzenia zgodnie z warunkami określonymi jak przy umowie najmu na czas nieokreślony. Wnioskodawca (Najemca) z wyjątkiem ograniczonej liczby incydentów wyłączenia dopływu energii elektrycznej i wody może w swobodny sposób dysponować lokalem w zakresie nie odbiegający od sposobu dysponowania z okresu od rozpoczęcia działalności lokalu, tj. od dnia 1 maja 2013 r. do dnia 31 maja 2016 r. Wnioskodawca (Najemca) jest na stanowisku możliwości korzystania z lokalu i dysponowania nim zgodnie z umową najmu, która obecnie posiada według niego status umowy na czas określony do września 2018 r. W odpowiedzi na pytanie tut. Organu zawarte w wezwaniu o treści: „Czy wynajmujący podjął jakiekolwiek czynności w celu odzyskania lokalu? Jeżeli tak, to należy dokładnie podać: konkretnie jaki to były czynności, w jakim terminie zostały one podjęte?” Wnioskodawca wskazał jak poniżej:

Wynajmujący wezwał pisemnie oraz e-mail do zwrotu lokalu w dniu 31 maja 2016 r.
Wynajmujący wyłączył dostawę prądu do lokalu w dniach: 2 czerwca 2016 r., 5 lipca 2016 r.
Wynajmujący wyłączył dopływ wody do lokalu w dniu: 3 czerwca 2016 r.
Wynajmujący wyłączył dopływ ciepłej wody od 7 czerwca 2016 r. do chwili obecnej.

Wynajmujący w dniu 11 lipca 2016 r. złożył do Sądu pozew (data 7 lipca 2016 r.) o opuszczenie lokalu. Sąd nie wyznaczył jeszcze terminu i nie zawiadomił Wnioskodawcy o terminie rozprawy. Wnioskodawca (Najemca) dowiedział się o złożeniu pozwu w dniu 1 sierpnia 2016 r. Wnioskodawca (Najemca) prowadzi w lokalu 305 działalność polegającą na sprzedaży usług kosmetycznych i sprzedaży towarów kosmetycznych oraz świadczeniu usług z zakresu medycyny estetycznej. Są to działalności (czynności) opodatkowane podatkiem od towarów i usług. Innej działalności i innych czynności Wnioskodawca w lokalu 305 Galerii nie wykonuje.

Przy tak przedstawionym opisie sprawy Wnioskodawca ma wątpliwości, czy do czasu rozstrzygnięcia sporu (w postaci wyroku Sądu lub innej formy porozumienia) co do trwania umowy najmu do września 2018 r. lub wygaśnięcia stosunku najmu z dniem 31 maja 2016 r. Wnioskodawca (Najemca) ma prawo domagać się wystawienia faktury VAT za świadczoną na jego rzecz usługę najmu i ma prawo do odliczenia kwoty podatku VAT od podatku VAT należnego oraz jak wyglądałaby kwestia podatku VAT i odliczenia, do którego Najemca miałby prawo w przypadku rozstrzygnięcia na korzyść Najemcy sporu dotyczącego trwania stosunku najmu i odmowy Wynajmującego do wystawiania faktury VAT.

W celu rozwiania powyższych wątpliwości, w pierwszej kolejności należy wskazać, że zarówno ustawa o podatku od towarów i usług, jak i przepisy wykonawcze do niej nie definiują pojęcia „bezumowne korzystanie” oraz pojęcia „odszkodowanie”. Kwestie związane z bezumownym korzystaniem z cudzej rzeczy oraz dotyczące odszkodowania regulują przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2016 r., poz. 380, z późn.zm.), dalej k.c.

Zgodnie z art. 222 § 1 i § 2 k.c., właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą. Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń.

Na podstawie art. 224 § 1 k.c., samoistny posiadacz w dobrej wierze nie jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i nie jest odpowiedzialny ani za jej zużycie, ani za jej pogorszenie lub utratę. Nabywa własność pożytków naturalnych, które zostały od rzeczy odłączone w czasie jego posiadania, oraz zachowuje pobrane pożytki cywilne, jeżeli stały się w tym czasie wymagalne.

Jak wynika z treści § 2 powołanego przepisu – od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy. Obowiązany jest zwrócić pobrane od powyższej chwili pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył.

W oparciu natomiast o art. 225 k.c., obowiązki samoistnego posiadacza w złej wierze względem właściciela są takie same jak obowiązki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, w której ten dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy. Jednakże samoistny posiadacz w złej wierze obowiązany jest nadto zwrócić wartość pożytków, których z powodu złej gospodarki nie uzyskał, oraz jest odpowiedzialny za pogorszenie i utratę rzeczy, chyba że rzecz uległaby pogorszeniu lub utracie także wtedy, gdyby znajdowała się w posiadaniu uprawnionego.

Z ww. regulacji wynika, że w sytuacji wytoczenia powództwa – przeciwko samoistnemu posiadaczowi w złej wierze – jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy oraz jest odpowiedzialny za jej stan. Ponadto, spoczywa na nim obowiązek zwrotu pobranych od powyższej chwili pożytków, których nie zużył, jak również winny jest uiścić wartość tych, które zużył.

Zgodnie z dyspozycją art. 230 k.c., przepisy normujące stosunki między właścicielem rzeczy, a posiadaczem samoistnym (art. 224-229 k.c.) znajdują odpowiednie zastosowanie do stosunków między właścicielem rzeczy a posiadaczem zależnym.

W myśl powołanego wyżej art. 230 k.c. przepisy dotyczące roszczeń właściciela przeciwko samoistnemu posiadaczowi o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, o zwrot pożytków lub o zapłatę ich wartości oraz o naprawienie szkody z powodu pogorszenia lub utraty rzeczy, jak również przepisy dotyczące roszczeń samoistnego posiadacza o zwrot nakładów na rzecz, stosuje się odpowiednio do stosunku między właścicielem rzeczy a posiadaczem zależnym, o ile z przepisów regulujących ten stosunek nie wynika nic innego.

Stosownie do art. 336 k.c., posiadaczem rzeczy jest zarówno ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel (posiadacz samoistny), jak i ten, kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą (posiadacz zależny).

Natomiast z postanowień art. 361 § 1 k.c. wynika, że zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. Zgodnie z § 2 tego artykułu w powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Zgodnie z art. 471 k.c., dłużnik zobowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

O tym, czy bezumowne korzystanie z nieruchomości podlega opodatkowaniu na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, decydować muszą w każdym przypadku konkretne okoliczności.

Kluczową kwestią jest istnienie zgody (choćby dorozumianej) na użytkowanie przez np. nierzetelnego posiadacza, bądź czynienie jakichkolwiek kroków przez uprawniony podmiot celem odzyskania tejże nieruchomości, w przypadku braku takiej zgody.

W przypadku wystąpienia przeciwko podmiotowi korzystającemu z określonej rzeczy bez tytułu prawnego, np. z powództwem sądowym lub też w przypadku czynienia jakichkolwiek innych kroków celem wyegzekwowania tejże nieruchomości – nie można powiedzieć, że pomiędzy stronami zdarzenia istnieje określony stosunek prawny – jawny czy też dorozumiany – skutkujący realizacją wzajemnych świadczeń. W takiej sytuacji świadczenie podatnika, nieoparte na tytule prawnym, wskazującym obowiązek świadczenia usług jak i wynagrodzenie za to świadczenie – nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Odszkodowanie wypłacone w takich okolicznościach z tego tytułu nie jest płatnością za świadczenie usługi, lecz rekompensatą za pozbawienie właściciela prawa do swobodnego dysponowania nieruchomością i wynikłe z tego tytułu szkody, zgodnie z art. 471 k.c.

Inaczej należy jednak oceniać sytuację, gdy po zakończeniu umowy dotychczasowy najemca (dzierżawca) nadal użytkuje nieruchomość za zgodą właściciela (nawet dorozumianą) płacąc z tego tytułu określone kwoty, a także sytuację, kiedy właściciel rzeczy (np. nieruchomości) – z różnych względów – toleruje sytuację, w której przy braku formalnego stosunku prawnego, inny podmiot korzysta z należącej do niego rzeczy. Uwzględnić w takim przypadku należy, że na mocy art. 674 k.c., jeżeli po upływie terminu oznaczonego w umowie albo w wypowiedzeniu najemca używa nadal rzecz za zgodą wynajmującego, poczytuje się w razie wątpliwości, że najem został przedłużony na czas nieoznaczony. W tych okolicznościach wynagrodzenie otrzymane przez właściciela z tytułu bezumownego korzystania z rzeczy spełnia definicję świadczenia usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy i na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W konsekwencji należy stwierdzić, że decydujące znaczenie dla opodatkowania lub wyłączenia od opodatkowania bezumownego korzystania z nieruchomości po zakończeniu stosunku zobowiązaniowego mają okoliczności faktyczne. Generalnie sytuacja ta pozostaje poza opodatkowaniem podatkiem od towarów i usług. Jeżeli jednak okoliczności wskazują na dorozumiane, milczące przedłużenie stosunku najmu lub dzierżawy – czynność ta podlega opodatkowaniu jako świadczenie usług. Zatem, stwierdzić należy, że w zakresie w jakim otrzymana należność stanowi wynagrodzenie za świadczoną usługę podlega ona opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, natomiast w sytuacji, gdy otrzymano świadczenie będące odszkodowaniem, to nie podlega ono regulacjom ustawy o podatku od towarów i usług, a tym samym nie podlega opodatkowaniu tym podatkiem.

Mając na uwadze dokonaną wyżej analizę przepisów należy zatem stwierdzić, że w okolicznościach analizowanej sprawy, po zakończeniu sześciomiesięcznego okresu wypowiedzenia umowy najmu (tj. po dniu 31 maja 2016 r.), pomiędzy wynajmującym – Galerią, a Najemcą (Wnioskodawcą) – korzystającym bezumownie z lokalu od dnia 1 czerwca 2016 r., nie istnieje żaden jawny lub dorozumiany stosunek prawny, w ramach którego spełniane byłyby świadczenia wzajemne w rozumieniu prawa cywilnego. Z opisu przedstawionego we wniosku wynika bowiem, że wynajmujący (Galeria) – po uprzednim wezwaniu Najemcy (Wnioskodawcy) do zwrotu lokalu – w dniu 31 maja 2016 r. – skierował sprawę na drogę postępowania sądowego poprzez złożenie w dniu 11 lipca 2016 r. pozwu o opuszczenie lokalu (Wnioskodawca dowiedział się o złożeniu pozwu w dniu 1 sierpnia 2016 r.). Ponadto czynności, jakie wykonywał wynajmujący także świadczą o tym, że domagał się on opuszczenia i tym samym zwolnienia lokalu przez Wnioskodawcę, a mianowicie:

wyłączył dostawę prądu do lokalu w dniach: 2 czerwca 2016 r., 5 lipca 2016 r.;
wyłączył dopływ wody do lokalu w dniu: 3 czerwca 2016 r.;
wyłączył dopływ ciepłej wody od 7 czerwca 2016 r. do chwili obecnej.

Jak wskazano wcześniej, świadczenie nieoparte na tytule prawnym wskazującym na istnienie obowiązku świadczenia usługi oraz wysokości wynagrodzenia nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. W przypadku bezumownego korzystania z cudzej własności właścicielowi przysługuje roszczenie o wynagrodzenie za bezprawne korzystanie z jego nieruchomości. Zapłata określonej kwoty pieniężnej wiąże się z prawem żądania naprawienia wynikłej szkody z tytułu bezprawnego korzystania z nieruchomości. Żądanie wynagrodzenia (roszczenia pieniężnego) w swojej istocie nie stanowi należności za wykonanie usług, lecz jest rekompensatą za niemożność pobierania pożytków i używania nieruchomości przez właściciela w okresie bezumownego korzystania.

Tym samym, bezumowna czynność, dokonywana – jak wynika z wniosku – bez zgody wynajmującego – Galerii (wyraźnej lub dorozumianej), nie stanowi usługi w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, a zapłata z tego tytułu odszkodowania nie stanowi należności za jej wykonanie. Tym samym ww. czynność nie stanowi transakcji opodatkowanej podatkiem od towarów i usług, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Zasady fakturowania obowiązujące na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług regulują przepisy Działu XI „Dokumentacja” Rozdział 1 „Faktury”.

W myśl art. 106b ust. 1 pkt 1 ustawy, podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą sprzedaż, a także dostawę towarów i świadczenie usług, o których mowa w art. 106a pkt 2, dokonywane przez niego na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem.

Zgodnie z art. 2 pkt 22 ustawy, przez sprzedaż rozumie się odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.

Jak wyjaśniono wyżej w przedmiotowej sprawie po upływie sześciomiesięcznego okresu wypowiedzenia umowy najmu, tj. od dnia 1 czerwca 2016 r. bezumowne korzystanie z lokalu, za które wynajmujący pobiera od Wnioskodawcy opłaty nie stanowi usługi zdefiniowanej w art. 8 ust. 1 ustawy, a w konsekwencji świadczenie to nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. W analizowanym przypadku nie wystąpi zatem sprzedaż, którą należałoby – zgodnie z art. 106b ust. 1 ustawy udokumentować fakturą wystawioną przez wynajmującego.

Mając na względzie powołane przepisy prawa oraz opisany stan faktyczny należy stwierdzić, że w przedmiotowej sprawie nie wystąpi obowiązek wystawienia faktur przez wynajmującego z tytułu bezumownego korzystania z lokalu. Powyższe wynika z faktu, że w analizowanym przypadku bezumowne korzystanie z lokalu, za które wynajmujący pobiera od Najemcy (Wnioskodawcę) opłaty, nie stanowi usługi w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy.

Reasumując, Wnioskodawca do czasu rozstrzygnięcia sporu (w postaci wyroku Sądu lub innej formy porozumienia) nie ma prawa domagać się wystawienia faktury, ponieważ w tym przypadku nie dochodzi do świadczenia usługi najmu, czyli do czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT.

W kwestii dotyczącej prawa do odliczenia podatku należy wskazać na następujące przepisy ustawy.

Podstawowe zasady dotyczące odliczania podatku naliczonego zostały sformułowane w art. 86 ust. 1 ustawy. Zgodnie z tym przepisem w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15 ustawy, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124.

Stosownie do art. 86 ust. 2 pkt 1 ustawy, kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku wynikających z faktur otrzymanych przez podatnika z tytułu:

nabycia towarów i usług,
dokonania całości lub części zapłaty przed nabyciem towaru lub wykonaniem usługi.

Z powyższego wynika, że prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, tzn. takich, których następstwem jest określenie podatku należnego (powstanie zobowiązania podatkowego).

Ponadto z powołanego wyżej art. 86 ust. 2 pkt 1 ustawy wprost wynika, że kwota podatku naliczonego, podlegającego odliczeniu, wynika z faktury otrzymanej przez podatnika. Zatem, faktura jest jedynym dokumentem, z którego istnieje możliwość odliczenia podatku VAT. Tym samym nie może nim być inny dokument, np. nota obciążeniowa.

Wobec powyższego – wbrew stanowisku przedstawionemu we wniosku – Zainteresowanemu nie przysługuje prawo do odliczenia podatku we wskazanych okolicznościach, bowiem – jak już wcześniej wskazano – jedynym dokumentem, z którego podatnik ma prawo do odliczenia podatku VAT jest faktura. Zatem, w przypadku braku faktury prawo do odliczenia podatku nie przysługuje.

W przedmiotowej sprawie – jak to już wyżej wskazano – Wnioskodawca do czasu rozstrzygnięcia sporu (w postaci wyroku Sądu lub innej formy porozumienia) nie ma prawa domagać się wystawienia faktury, ponieważ w tym przypadku nie dochodzi do świadczenia usługi najmu, czyli do czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT. Skoro wynajmujący (Galeria) nie ma obowiązku wystawienia faktury, tym samym Najemca (Zainteresowany) nie będzie w jej posiadaniu. Analogiczna sytuacja występuje w przypadku rozstrzygnięcia na korzyść Najemcy sporu dotyczącego trwania stosunku najmu i odmowy wynajmującego do wystawienia faktury VAT. Jak wynika z przytoczonego przepisu art. 86 ust. 2 pkt 1 ustawy, kwota podatku naliczonego, podlegającego odliczeniu wynika z faktury otrzymanej przez podatnika.

Zatem – co należy raz jeszcze podkreślić – w przypadku braku faktury prawo do odliczenia podatku VAT nie przysługuje.

Biorąc powyższe pod uwagę stwierdzić należy, że Wnioskodawca do czasu rozstrzygnięcia sporu (w postaci wyroku Sądu lub innej formy porozumienia) co do trwania umowy najmu lub wygaśnięcia stosunku najmu, nie ma prawa domagać się wystawienia faktury VAT za świadczoną na jego rzecz usługę najmu, tym samym nie ma prawa do odliczenia kwoty podatku VAT. Powyższe jest aktualne nawet w przypadku rozstrzygnięcia na korzyść Najemcy (Zainteresowanego) sporu dotyczącego trwania stosunku najmu i odmowy wynajmującego (Galerii) do wystawienia faktury. Bowiem – jak wyżej rozstrzygnięto – faktura jest jedynym dokumentem, z którego podatnik ma prawo do odliczenia podatku VAT. Zatem do czasu gdy wynajmujący (Galeria) nie wystawi faktury, Wnioskodawcy nie przysługuje prawo do odliczenia podatku VAT.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Zgodnie z przepisem art. 14b § 3 ustawy Ordynacja podatkowa, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego oraz do przedstawienia własnego stanowiska w sprawie oceny prawnej tego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego.

W świetle powyższego tut. Organ zaznacza, że interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile zaistniały stan faktyczny i projektowane zdarzenie przyszłe pokrywać się będą z opisem podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W przypadku zmiany któregokolwiek elementu opisanego stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego, udzielona interpretacja straci zatem swoją aktualność.

Należy również podkreślić, że zgodnie z art. 14b § 1 ustawy Ordynacja podatkowa, minister właściwy do spraw finansów publicznych, na wniosek zainteresowanego, wydaje, w jego indywidualnej sprawie, interpretację przepisów prawa podatkowego (interpretację indywidualną).

W związku z powyższym tut. Organ informuje, że wydana interpretacja dotyczy tylko sprawy będącej przedmiotem wniosku (pytań) Wnioskodawcy. Inne kwestie przedstawione w opisie stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego, bądź we własnym stanowisku, które nie zostały objęte pytaniem nie mogą być – zgodnie z art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej – rozpatrzone.

Dodatkowo zwrócić należy uwagę, że w sprawie będącej przedmiotem wniosku analiza załącznika dołączonego do wniosku nie mieści się w ramach określonych w powołanym wyżej art. 14b § 1 ustawy Ordynacja podatkowa. W konsekwencji Minister Finansów nie jest uprawniony do oceny prawnej załączników dołączonych przez Wnioskodawcę.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, ul. Ratajczaka 10/12, 61-815 Poznań po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację – w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2016 r., poz. 718, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

Reklama

O nas

Regulamin