Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie
IPPP2/4512-580/16-3/BH
z 13 października 2016 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 oraz art. 14r ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613, z późn. zm.) oraz § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r. poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Rozwoju i Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku wspólnym z dnia 2 sierpnia 2016 r. (data wpływu 2 sierpnia 2016 r.) uzupełnionym pismem z dnia 16 września 2016 r. (data wpływu 19 września 2016 r.) na wezwanie tut. Organu z dnia 12 września 2016 r. doręczone Stronie w dniu 13 września 2016 r., o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie uznania otrzymanej kwoty pieniężnej za odszkodowanie - jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 2 sierpnia 2016 r. wpłynął ww. wniosek wspólny o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie uznania otrzymanej kwoty pieniężnej za odszkodowanie. Przedmiotowy wniosek został uzupełniony w dniu 19 września 2016 r. na wezwanie tut. Organu z dnia 12 września 2016 r. Nr IPPP2/4512-580/16-2/BH doręczone Stronie w dniu 13 września 2016 r.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca jest rolnikiem ryczałtowym w gospodarstwie rolnym o pow. 18 ha wraz z żoną (wspólność majątkowa). P. prowadzi inwestycję energetyczną przez pole Wnioskodawcy. W związku z tym, z użytkowania wyłączono pas o szerokości 70 m co powoduje zniszczenia naniesień drzewnych i płodów rolnych. W wyniku oszacowań Wnioskodawca (wraz z małżonką) miał otrzymać odszkodowanie za utracone korzyści w zamian za udostępnienie pola na prowadzoną inwestycję. W wyniku przygotowanej umowy zostało wprowadzone stwierdzenie wynagrodzenia.

W myśl art. 5 ustawy o podatku od towarów i usług i zastosowania interpretacji językowej wynagrodzeniem są objęte czynności wymienione w ustawie. Wnioskodawca jest rolnikiem ryczałtowym (wspólnie z żoną) i w związku z tym zapisem musiałby dokonać zgłoszenia rejestracji dla celów podatku VAT i być tym podatnikiem minimum przez 3 lata. Wypłata przez P. jest jednorazowa za 10 lat udostępnienia pola. Uzyskana kwota przekracza wartość określoną w art. 113 ustawy o VAT, wynosi około 400 000 zł. Dokonanie rejestracji jako podatnika VAT czynnego wiąże się dodatkowo z obowiązkiem prowadzenia ewidencji i dokonywania rozliczeń z urzędem skarbowym, co w małym gospodarstwie Wnioskodawcy byłoby kosztowne.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy w związku z otrzymaną kwotą Wnioskodawca zobowiązany jest dokonać rejestracji jako czynny podatnik podatku VAT i wystawić fakturę VAT?

Zdaniem Wnioskodawcy:

Wnioskodawca uważa, że wypłacona kwota jest odszkodowaniem a nie wynagrodzeniem, i w z związku z tym nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Propozycja uzyskania odszkodowania w zamian za przeprowadzenie instalacji inwestycyjnych przez P. wypłynęła od inwestora. Uzgodnienia trwały dość długo i były połączone z wycenami utraconych korzyści. W efekcie przedstawiono Wnioskodawcy (i jego żonie) umowę, w której zamiast odszkodowania pojawiło się stwierdzenie „wynagrodzenie”. Zarządzono, aby Wnioskodawca wystawił fakturę VAT. Wnioskodawca nadmieniał wcześniej, że nie jest wraz z żoną podatnikiem VAT zarejestrowanym, ponieważ prowadzi małe gospodarstwo rolne i jest rolnikiem ryczałtowym.

Jako, że od początku była mowa o odszkodowaniu za wyrządzone szkody i utracone plony, Wnioskodawca uważa, że nie powinien być czynnym zarejestrowanym podatnikiem podatku VAT.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2016 r., poz. 710 z późn. zm.) zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, podlegają: odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Stosownie do art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

W myśl art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
   
   

Z wniosku wynika, że Wnioskodawca wraz z małżonką prowadzi gospodarstwo rolne i jest z tego tytułu rolnikiem ryczałtowym. Wnioskodawca wyłączył z użytkowania pas o szerokości 70 m i udostępnił go podmiotowi prowadzącemu inwestycję energetyczną. Wnioskodawca poniósł szkodę w postaci zniszczenia naniesień drzewnych i płodów rolnych na udostępnionym odcinku. W zamian za to otrzymał jednorazowo od spółki określoną w umowie kwotę pieniężną.

Wnioskodawca ma wątpliwości, czy w związku z zaistniałą sytuacją musi On oraz Jego małżonka dokonać rejestracji dla celów podatku VAT i stać się czynnym podatnikiem tego podatku.

Zdaniem Wnioskodawcy otrzymana kwota powinna być potraktowana jako odszkodowanie z tytułu utraconych korzyści a nie wynagrodzenie z tytułu wykonania czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT i w związku z tym Wnioskodawca oraz Jego żona nie są zobowiązani do rejestracji jako czynny podatnik VAT.

Aby odpowiedzieć na wątpliwości Wnioskodawcy należy ustalić, czy w sprawie zachodzą przesłanki do uznania wypłaconej Wnioskodawcy oraz Jego żonie kwoty pieniężnej za wynagrodzenie z tytułu świadczonej usługi polegającej na udostępnieniu pasa gruntu (a więc czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT) czy też za odszkodowanie z tytułu wyrządzonej szkody.

Z przywołanych regulacji wynika, że usługą jest każde świadczenie wykonane przez podatnika w ramach działalności, które nie jest dostawą towarów, w tym m.in. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji. Zatem na zachowanie to składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). W przypadku uznania danego świadczenia za usługę w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy powinien istnieć bezpośredni konsument, beneficjent świadczenia, odnoszący wymierną korzyść. Tak więc, dana czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością, a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można stwierdzić, że płatność następuje w zamian za to świadczenie. W związku z tym, jeżeli zaniechanie pewnych czynności za „odszkodowaniem” przynosi wymierną korzyść konkretnemu podmiotowi - co do której istnieje zgoda stron - takie działanie na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług powinno być uznane za usługę.

Odnosząc się do pojęcia „odszkodowanie”, należy wskazać, że przepisy prawa podatkowego nie zawierają definicji odszkodowania, zatem należy odwołać się do cywilistycznego rozumienia tego pojęcia.

Zgodnie z art. 471 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2016 r., poz. 380), dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

W myśl art. 361 § 1 i § 2 k.c., zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Odszkodowanie, zatem to nic innego, jak rekompensata, zadośćuczynienie za utracone zyski, które mogłyby zostać uzyskane w przyszłości. Odszkodowanie nie jest wynagrodzeniem z tytułu jakiejkolwiek działalności gospodarczej. Istotą i celem odszkodowań jest rekompensata za szkodę, a nie płatność za świadczenie. W takim przypadku nie mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną - świadczeniem w zamian za wynagrodzenie. Otrzymanie odszkodowania nie wiąże się bowiem z żadnym świadczeniem ze strony podatnika. Odszkodowanie za doznaną szkodę majątkową lub niemajątkową uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody. Ponadto między zdarzeniem, a zaistniałą w jego wyniku szkodą musi istnieć związek przyczynowy. Brak tych przesłanek powoduje, że nie mamy do czynienia ze szkodą, za powstanie której dłużnik zobowiązany jest do wypłaty odszkodowania.

Ustalanie statusu wypłacanej rekompensaty, jako podlegającej bądź niepodlegającej opodatkowaniu VAT, należy oceniać w kontekście związku z konkretnym świadczeniem. Zatem, jeżeli płatność o charakterze odszkodowawczym nie ma bezpośredniego związku z żadną czynnością mającą charakter świadczenia, wówczas jej otrzymanie nie będzie miało wpływu na podatek od towarów i usług.

Analiza przedstawionego zdarzenia przyszłego oraz obowiązujących w tym zakresie przepisów ustawy prowadzi do wniosku, że w przedmiotowej sprawie środki pieniężne nazwane przez Wnioskodawcę „odszkodowaniem” są ściśle związane z uzyskaniem korzyści przez wypłacającego, w postaci uzyskania dostępu do części gruntu, na którym spółka przeprowadziła inwestycję energetyczną, czyli, z drugiej strony, tolerowaniem przez Wnioskodawcę sytuacji, w której pas gruntu, przeznaczony pod tę inwestycję, został wyłączony z użytkowania. Zniszczenie, występujących na udostępnionym obszarze, naniesień drzewnych i płodów było następstwem czynności wykonywanych w ramach zawartej umowy. Z tego tytułu Wnioskodawca otrzymał, ustalone w umowie wynagrodzenie. Pomimo tego, że wysokość wynagrodzenia uwzględnia poniesione przez Wnioskodawcę ewentualne straty, to nie można zgodzić się z Wnioskodawcą, że w przedstawionych okolicznościach mamy do czynienia z wypłatą odszkodowania. Jak wskazano powyżej, aby dane wynagrodzenie mogło być uznane za odszkodowanie, muszą być spełnione przesłanki wynikające z cytowanych powyżej przepisów Kodeksu cywilnego – musi wystąpić szkoda, którą wyrządzający szkodę zobowiązany jest naprawić - co w analizowanej sprawie nie ma miejsca. W związku z tym należy stwierdzić, że wypłacona przez spółkę na rzecz Wnioskodawcy kwota pieniężna stanowi wynagrodzenie z tytułu świadczonej przez Wnioskodawcę usługi, w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy.

Reasumując, Wnioskodawca oraz Jego małżonka, w przedmiotowej sprawie, nie otrzymali odszkodowania, które nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, lecz w rzeczywistości otrzymana kwota stanowi wynagrodzenie za usługę w rozumieniu art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy, która podlega opodatkowaniu tym podatkiem.

Podobnie wypowiedział się Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 9 września 2011 r., sygn. akt I FSK 362/10 rozpatrując kwestię, czy ustanowienie w formie aktu notarialnego służebności przesyłu, obciążającej nieruchomość skarżącej, w postaci gruntu wchodzącego w skład gospodarstwa rolnego, za ustalonym w akcie notarialnym wynagrodzeniem, podlegać będzie u skarżącej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, jako odpłatne świadczenie w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 i art. 8 ust. 1 ustawy o VAT. NSA stwierdził, że „Ustanowienie służebności przesyłu na gruncie skarżącej oznacza, że w ramach prowadzonego gospodarstwa rolnego, będzie ona wykorzystywała lub też powstrzymywała się od uprawy gruntu w sposób ciągły w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Ustanowienie służebności nastąpiło za jednorazowym wynagrodzeniem, co spełnia warunek odpłatności świadczenia. Nie stanowi natomiast, jak twierdzi skarżąca odszkodowania”.

Rozpatrując obowiązek rejestracji Wnioskodawcy dla celów podatku VAT, należy wskazać, że zgodnie z art. 96 ust. 1 ustawy, podmioty, o których mowa w art. 15, są obowiązane przed dniem wykonania pierwszej czynności określonej w art. 5 złożyć naczelnikowi urzędu skarbowego zgłoszenie rejestracyjne, z zastrzeżeniem ust. 3.

Podmioty wymienione w art. 15, u których sprzedaż jest zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 lub wykonujące wyłącznie czynności zwolnione od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 lub przepisów wydanych na podstawie art. 82 ust. 3, mogą złożyć zgłoszenie rejestracyjne (art. 96 ust. 3).

Wnioskodawca jest rolnikiem ryczałtowym i wraz z małżonką prowadzi gospodarstwo rolne, a zatem korzysta ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy, w myśl którego, zwalnia się od podatku dostawę produktów rolnych pochodzących z własnej działalności rolniczej, dokonywaną przez rolnika ryczałtowego oraz świadczenie usług rolniczych przez rolnika ryczałtowego.

Zgodnie z art. 117 ustawy, rolnik ryczałtowy w zakresie prowadzonej działalności rolniczej dostarczający produkty rolne jest zwolniony z obowiązku:

1. wystawiania faktur;
2. prowadzenia ewidencji dostaw i nabyć towarów i usług;
3. składania w urzędzie skarbowym deklaracji podatkowej, o której mowa w art. 99 ust. 1;
4. dokonania zgłoszenia rejestracyjnego, o którym mowa w art. 96.
   
   

Powyższe przepisy wskazują, że rolnik ryczałtowy w zakresie wykonywania swojej działalności rolniczej nie ma obowiązku zgłoszenia rejestracyjnego dla celów VAT, wystawiania faktur, prowadzenia ewidencji dostaw i nabyć towarów i usług jak również składania w urzędzie skarbowym deklaracji podatkowych. Jednakże w przypadku, gdy rolnik ryczałtowy dokonuje sprzedaży towarów lub usług innych niż te, które są związane z działalnością rolniczą, jest zobowiązany do rejestracji dla celów podatku VAT.

Stosownie do art. 113 ust. 1 ustawy, zwalnia się od podatku sprzedaż dokonywaną przez podatników, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 150 000 zł. Do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku.

Jeżeli wartość sprzedaży zwolnionej od podatku na podstawie ust. 1 przekroczy kwotę, o której mowa w ust. 1, zwolnienie traci moc począwszy od czynności, którą przekroczono tę kwotę (art. 113 ust. 5 ustawy).

W myśl art. 113 ust. 2 ustawy, do wartości sprzedaży, o której mowa w ust. 1, nie wlicza się:

1. wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów oraz sprzedaży wysyłkowej z terytorium kraju oraz sprzedaży wysyłkowej na terytorium kraju;
   
2. odpłatnej dostawy towarów i odpłatnego świadczenia usług, zwolnionych od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 lub przepisów wydanych na podstawie art. 82 ust. 3, z wyjątkiem:
   
   
   1. transakcji związanych z nieruchomościami,
      
   2. usług, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 7, 12 i 38-41,
      
   3. usług ubezpieczeniowych - jeżeli czynności te nie mają charakteru transakcji pomocniczych;
3. odpłatnej dostawy towarów, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji.
   
   

Biorąc pod uwagę ww. przepisy należy stwierdzić, że w przedmiotowej sprawie Wnioskodawca powinien dokonać rejestracji dla celów podatku VAT jako czynny podatnik tego podatku, jak również wystawić fakturę w związku z otrzymanym od spółki wynagrodzeniem. Z tytułu działalności rolniczej, jako rolnik ryczałtowy, Wnioskodawca nadal może korzystać ze zwolnienia od podatku. Ponieważ, grunt, który został udostępniony spółce jest własnością wspólną Wnioskodawcy i jego małżonki, to w sytuacji gdy umowa jest zawarta z obojgiem małżonków, należy przyjąć, że otrzymana kwota pieniężna stanowi w połowie wynagrodzenie należne małżonce Wnioskodawcy z tytułu świadczenia przez nią usługi. W takim przypadku również małżonka Wnioskodawcy powinna dokonać rejestracji dla celów podatku VAT, wystawić fakturę na swoją część wynagrodzenia i odprowadzić podatek należny do urzędu.

W związku z tym, stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe.

Dodatkowo, należy nadmienić, że obecne przepisy ustawy o VAT nie wskazują, że zarejestrowanie się do celów podatku VAT, jako czynny podatnik tego podatku powoduje, że przez kolejne 3 lata Wnioskodawca musi być tym podatnikiem. Przepis art. 113 ust. 11 ustawy o treści obowiązującej od dnia 1 stycznia 2009 r. stanowi, że podatnik, który utracił prawo do zwolnienia od podatku lub zrezygnował z tego zwolnienia, może, nie wcześniej niż po upływie roku, licząc od końca roku, w którym utracił prawo do zwolnienia lub zrezygnował z tego zwolnienia, ponownie skorzystać ze zwolnienia określonego w ust. 1.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku oraz stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Ponadto tut. Organ informuje, że zgodnie z art. 14na pkt 2 ustawy Ordynacja podatkowa, przepisów art. 14k-14n dotyczących ochrony prawnej wynikającej z zastosowania się Wnioskodawcy do otrzymanej interpretacji nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe przedstawione we wniosku stanowią element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy o podatku od towarów i usług, tj. czynności dokonanych w ramach transakcji, które pomimo spełnienia warunków formalnych ustanowionych w przepisach ustawy, miały zasadniczo na celu osiągnięcie korzyści podatkowych, których przyznanie byłoby sprzeczne z celem, któremu służą te przepisy.

Stronie oraz Zainteresowanemu niebędącemu stroną, przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U z 2016 r. poz. 718).

Skargę do WSA wnosi się w dwóch egzemplarzach (art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcie naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ustawy).

Skarga powinna czynić zadość wymaganiom pisma w postępowaniu sądowym, a ponadto zawierać: wskazanie zaskarżonej decyzji, postanowienia innego aktu lub czynności, oznaczenie organu, którego działania, bezczynności lub przewlekłego prowadzenia postępowania skarga dotyczy, określenie naruszenia prawa lub interesu prawnego, w przypadkach, o których mowa w art. 52 § 3 i 4, dowód, że skarżący wezwał właściwy organ do usunięcia naruszenia prawa (art. 57 § 1 pkt 1 - 4 ww. ustawy).

Skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.