Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie
IPPB2/4514-414/16-3/LS
z 3 listopada 2016 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r., poz. 613 ze zm.) oraz § 7 pkt 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r., poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko - przedstawione we wniosku z dnia 17 sierpnia 2016 r. (data wpływu 19 sierpnia 2016 r.) uzupełnionym pismem z dnia 15 września 2016 r. (data nadania data 15 września 2016 r., data wpływu 19 września 2016 r.) na wezwanie Nr IPPP1/4512-667/16-2/AS; IPPB2/4514-414/16-2/LS z dnia 7 września 2016 r. (data nadania 7 września 2016 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych nabycia wierzytelności - jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 19 sierpnia 2016 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych nabycia wierzytelności.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (dalej jako „Wnioskodawca”) zamierza rozpocząć prowadzenie działalności gospodarczej polegającej na nabywaniu od osób fizycznych (dalej jako „zbywcy”) wierzytelności pieniężnych przysługujących im od banków lub ich następców prawnych mających siedzibę lub miejsce zamieszkania na terenie Polski (dalej jako „dłużnicy”), z tytułu stosowania w umowach kredytowych klauzul dotyczących ubezpieczenia kredytu. W przypadku niektórych banków lub ich następców prawnych, klauzule stosowane przez dłużników znajdują się w rejestrze klauzul niedozwolonych prowadzonych przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK). Nabycie wierzytelności będzie następowało odpłatnie w drodze cesji wierzytelności (o której mowa w art. 509 § 1 Kodeksu cywilnego), na podstawie umowy sprzedaży zawartej pomiędzy wierzycielem (zbywcą), jako sprzedającym wierzytelność a Wnioskodawcą, jako kupującym. Zbywcy dokonując sprzedaży wierzytelności nie będą działali jako podmioty gospodarcze ani podatnicy podatku od towarów i usług (dalej podatek VAT).

W wyniku transakcji, Wnioskodawca stanie się wyłącznym właścicielem wierzytelności (nabędzie ją we własnym imieniu i na własny rachunek) i przejdzie na niego całe ryzyko związane z ewentualną egzekucją tych wierzytelności. Nabycie wierzytelności będzie bezwarunkowe, co oznacza, że w przypadku bezskuteczności egzekucji, czy też w przypadku zaistnienia innych zdarzeń skutkujących niemożnością uzyskania spłaty wierzytelności od dłużnika, jej właścicielem pozostanie Wnioskodawca (wierzytelność nie będzie zwrotnie przeniesiona na zbywcę). Jako właściciel wierzytelności, wyłącznie Wnioskodawca decydować będzie o tym, czy i w jaki sposób dochodzić będzie zapłaty wierzytelności od dłużnika. Wnioskodawca nie będzie zobowiązany wobec zbywcy wierzytelności do egzekucji nabytej wierzytelności. Wierzytelność będzie dochodzona przez Wnioskodawcę w swoim imieniu i na własny rachunek. Kwota odzyskanej wierzytelności będzie stanowiła wyłącznie własność Wnioskodawcy.

Wnioskodawca będzie nabywał wierzytelności, które mogą być dochodzone przed polskimi sądami. W momencie nabycia wierzytelności, w stosunku do nich nie będzie prowadzone żadne postępowanie mające na celu ich zapłatę przez dłużnika. W celu dochodzenia wierzytelności konieczne będzie podjęcie określonych działań wobec dłużników. Wnioskodawca zakłada, że z uwagi na charakter wierzytelności, mogą one być traktowane przez dłużników jako wierzytelności sporne, w związku z czym, w zdecydowanej większości przypadków konieczne będzie wszczęcie postępowania sądowego oraz egzekucji sądowej wobec dłużnika w celu uzyskania zapłaty.

W momencie nabycia wierzytelności znana będzie jej wartość nominalna, natomiast nie będzie znana ostatecznie uzyskana kwota wierzytelności od dłużnika. Cena zakupu wierzytelności przez Wnioskodawcę od zbywcy będzie określona w umowie sprzedaży i będzie niższa od wartości nominalnej nabywanej wierzytelności.

Różnica pomiędzy wartością nominalną wierzytelności a ceną jej zakupu będzie odzwierciedlała rzeczywistą ekonomiczną wartość tych wierzytelności w chwili nabycia (wartość ta będzie uwzględniała ryzyko uzyskania przez Wnioskodawcę od dłużnika kwoty niższej, niż wartość nominalna nabytej wierzytelności oraz koszty poniesione przez Wnioskodawcę m.in. w związku z postępowaniem sądowym, czy też egzekucją sądową).

Zapłata ceny zakupu wierzytelności będzie następowała w dwóch ratach:

1. pierwsza rata będzie płatna w momencie nabycia wierzytelności (jej wysokość będzie określana w umowie sprzedaży jako procent wartości nominalnej wierzytelności, który nie będzie mógł przekroczyć ustalonego kwotowo progu),
2. płatność drugiej raty będzie odroczona do momentu, w którym Wnioskodawca uzna, że wierzytelność nie może być skutecznie kwestionowana przez dłużnika (co może nastąpić na jakimkolwiek etapie jej odzyskiwania), nie później niż do momentu ostatecznego uzyskania kwoty wierzytelności lub jej części przez Wnioskodawcę.
   
   

Umowa sprzedaży wierzytelności zawierana pomiędzy Wnioskodawcą a zbywcą wierzytelności (osobą fizyczną):

• nie będzie zobowiązywała Wnioskodawcy, ani zbywcy wierzytelności (osoby fizycznej) do jakichkolwiek działań, czynności etc. poza sprzedażą i nabyciem wierzytelności oraz czynnościami koniecznymi do prawidłowego wykonania umowy nabycia wierzytelności i zapłaty ceny wierzytelności na jej podstawie,
  

• nie będzie zawierała upoważnienia Wnioskodawcy do podejmowania jakichkolwiek czynności w imieniu lub na rachunek zbywcy,
  

• nie będzie przewidywała obowiązku świadczenia przez Wnioskodawcę jakichkolwiek usług na rzecz zbywcy, w związku z czym Wnioskodawca nie otrzyma od zbywcy jakiegokolwiek wynagrodzenia,
  

• nie będzie zawierała jakichkolwiek postanowień przewidujących zwrotne przeniesienie wierzytelności na zbywcę lub prawa do żądania takiego przeniesienia.
  
  
  

Sprzedaż wierzytelności będzie następowała na podstawie indywidualnych umów sprzedaży wierzytelności zawieranych z danym zbywcą wierzytelności zawieranych z danym zbywcą wierzytelności zawieranych z danym zbywcą wierzytelności. Pomiędzy Wnioskodawcą a zbywcą wierzytelności (osobą fizyczną) nie będzie istniał jakikolwiek stosunek prawny przewidujący jakiekolwiek świadczenia związane z przedmiotową wierzytelnością.

Pismem z dnia 7 września 2016 r. Nr IPPP1/4512-667/16-2/AS; IPPB2/4514-414/16-2/LS wezwano Wnioskodawcę do uzupełnienia wniosku w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania poprzez:

• wskazanie adresu elektronicznego doradcy podatkowego w systemie teleinformatycznym wykorzystywanym przez organ podatkowy tj. w systemie ePUAP, bądź informacji o odbiorze w siedzibie Organu;
  

• wskazanie identyfikatora podatkowego pełnomocnika.
  
  

• uzupełnienie przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych o informacje, gdzie wykonywane będą prawa majątkowe w chwili zawarcia umowy cesji wierzytelności (terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, czy też terytorium innego państwa)?
  
  
  

Pismem z dnia 15 września 2016 r. (data wpływu 19 września 2016 r.) Wnioskodawca uzupełnił wniosek w wyznaczonym terminie. W nadesłanym uzupełnieniu Wnioskodawca wskazał, że:

Prawa majątkowe w chwili zawarcia umowy cesji wierzytelności będą wykonywane na terytorium Polski.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania.

1. Czy w świetle przedstawionego powyżej zdarzenia przyszłego, nabycie wierzytelności przez Wnioskodawcę będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem VAT?
2. Czy uzyskanie przez Wnioskodawcę we własnym imieniu i na własny rachunek zapłaty od dłużnika zakupionej wierzytelności lub jej części będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem VAT?
   
3. Czy w przypadku odpowiedzi negatywnej na pierwsze pytanie (tzn. w przypadku uznania, że nabywanie przez Wnioskodawcę wierzytelności nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT), nabycie wierzytelności będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych?
   
   

Przedmiotem niniejszej interpretacji jest odpowiedź w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych. W zakresie podatku od towarów i usług została wydana interpretacja indywidualna z dnia 24 października 2016 r. Nr IPPP1/4512-667/16-4/AS.

Zdaniem Wnioskodawcy,

W ocenie Wnioskodawcy, w opisanych powyżej okolicznościach, nabycie wierzytelności przez Wnioskodawcę będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych (dalej PCC).

Jak wynika z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) Ustawy o PCC, opodatkowaniu tym podatkiem podlega m.in. umowa sprzedaży praw majątkowych, do których zaliczane są również wierzytelności.

Zgodnie z art. 509 § 1 Kodeksu cywilnego, wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

Cesja wierzytelności może nastąpić na podstawie umowy sprzedaży, zamiany, darowizny lub innej umowy zobowiązującej do jej przeniesienia, co wprost wynika z art. 510 § 1 Kodeksu cywilnego.

Jak wskazano powyżej, Wnioskodawca nabywał będzie odpłatnie wierzytelności na podstawie umów sprzedaży zawartych pomiędzy zbywcą, jako sprzedającym wierzytelność a Wnioskodawcą, jako kupującym. Planowane transakcje będą zatem objęte zakresem przedmiotowym opodatkowania PCC.

Umowy dotyczyły będą wierzytelności przysługujących zbywcom wobec podmiotów mających siedzibę na terenie Polski, co oznacza, że umowy te będą również objęte zakresem terytorialnym opodatkowania PCC.

Zgodnie z art. 2 pkt 4 lit. a) i b) Ustawy o PCC, wyłączone z opodatkowania PCC są czynności cywilnoprawne w zakresie, w jakim są opodatkowane podatkiem VAT, a także czynności cywilnoprawne, gdy przynajmniej jedna ze stron jest zwolniona z podatku VAT z tytułu dokonania tej czynności.

Jak wskazano powyżej, zbywcy - osoby fizyczne - dokonując sprzedaży wierzytelności nie będą działali jako podmioty gospodarcze, ani jako podatnicy podatku od towarów i usług. Sprzedaż wierzytelności nie będzie zatem podlegała opodatkowaniu VAT-em po stronie zbywcy, ani nie będzie traktowana, jako czynność zwolniona przedmiotowo z VAT-u wykonana przez zbywającego. Z przedstawionej powyżej analizy dotyczącej pytania nr 1 wynika, że zakup wierzytelności przez Wnioskodawcę nie będzie stanowił czynności objętej zakresem opodatkowania VAT po stronie nabywcy (Wnioskodawca). Powyższe oznacza, że nie zostaną spełnione przesłanki wyłączenia z przedmiotowego zakresu opodatkowania PCC, określone w art. 2 pkt 4 lit. a) i b) Ustawy o PCC.

W związku z powyższym, należy uznać, że opisane powyżej transakcje zakupu wierzytelności przez Wnioskodawcę będą podlegały opodatkowaniu PĆC.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej opisanego zdarzenia przyszłego uznaje się za nieprawidłowe.

Na wstępie należy wskazać, że niniejsza interpretacja stanowi ocenę stanowiska Wnioskodawcy tylko i wyłącznie w zakresie przepisów ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2016 r., poz. 223) podatkowi temu podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

1. umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
   
2. umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,
   
3. (uchylona),
   
4. umowy darowizny – w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
5. umowy dożywocia,
6. umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności – w części dotyczącej spłat lub dopłat,
   
7. (uchylona),
8. ustanowienie hipoteki,
9. ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,
10. umowy depozytu nieprawidłowego,
    
11. umowy spółki.
    
    

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają też zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne ( art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy).

Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Umowa cesji wierzytelności uregulowana została w art. 509 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r., poz. 121 z późn. zm.). Zgodnie z treścią tego przepisu wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

W myśl art. 510 § 1 Kodeksu cywilnego przelew wierzytelności może odbywać się na podstawie umowy sprzedaży, zamiany, darowizny lub innej umowy zobowiązującej do przeniesienia wierzytelności, a zatem umowa taka może należeć do kategorii umów, które podlegają podatkowi od czynności cywilnoprawnych. Na skutek cesji wierzytelności zmienia się podmiot po stronie wierzyciela, natomiast przedmiot zobowiązania pozostaje ten sam. Jeżeli więc umowa cesji przyjęłaby postać którejkolwiek z umów wskazanych w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych to spowoduje obowiązek zapłaty tego podatku.

Przy czym stosownie do art. 1 ust. 4 ww. ustawy czynności cywilnoprawne podlegają podatkowi, z zastrzeżeniem ust. 4a i 5, jeżeli ich przedmiotem są:

1. rzeczy znajdujące się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub prawa majątkowe wykonywane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
   
2. rzeczy znajdujące się za granicą lub prawa majątkowe wykonywane za granicą, w przypadku gdy nabywca ma miejsce zamieszkania lub siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i czynność cywilnoprawna została dokonana na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
   
   

Z uwagi na powyższe, należy stwierdzić, że umowa sprzedaży podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych, jeżeli w chwili zawarcia umowy jej przedmiot, np. prawo majątkowe podlega wykonywaniu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Wówczas nie ma znaczenia, gdzie umowa zostaje zawarta i gdzie mają miejsce zamieszkania (siedzibę) strony umowy.

Umowa sprzedaży będzie również podlegała podatkowi od czynności cywilnoprawnych, jeśli prawo majątkowe będące przedmiotem sprzedaży w chwili jej zawarcia podlega wykonywaniu za granicą oraz nabywca ma miejsce zamieszkania lub siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, a czynność została dokonana na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

W ustawie przewidziano jednak sytuacje, w których czynność cywilnoprawna mieszcząca się w zakresie przedmiotowym ustawy nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Stosownie do art. 2 pkt 4 ww. ustawy nie podlegają podatkowi czynności cywilnoprawne, inne niż umowa spółki i jej zmiany:

1. w zakresie, w jakim są opodatkowane podatkiem od towarów i usług,
   
2. jeżeli przynajmniej jedna ze stron jest zwolniona od podatku od towarów i usług z tytułu dokonania tej czynności, z wyjątkiem:
   • umów sprzedaży i zamiany, których przedmiotem jest nieruchomość lub jej część, albo prawo użytkowania wieczystego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub prawo do miejsca postojowego w garażu wielostanowiskowym lub udział w tych prawach,
   • umów sprzedaży udziałów i akcji w spółkach handlowych;
   
   
   

W związku z tym podkreślić należy, że jakkolwiek zapytanie Wnioskodawcy dotyczy opodatkowania sprzedaży wierzytelności podatkiem od czynności cywilnoprawnych, to jednak w pierwszej kolejności rozstrzygnięcia wymaga kwestia czy powyższa czynność będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, bowiem ocena ta ma zasadnicze znaczenie dla ewentualnego objęcia ich podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Objęcie tych czynności podatkiem od towarów i usług może bowiem skutkować wyłączeniem obowiązku podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych.

Z przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, że Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (dalej jako „Wnioskodawca”) zamierza rozpocząć prowadzenie działalności gospodarczej polegającej na nabywaniu od osób fizycznych (dalej jako „zbywcy”) wierzytelności pieniężnych przysługujących im od banków lub ich następców prawnych mających siedzibę lub miejsce zamieszkania na terenie Polski (dalej jako „dłużnicy”), z tytułu stosowania w umowach kredytowych klauzul dotyczących ubezpieczenia kredytu. W przypadku niektórych banków lub ich następców prawnych, klauzule stosowane przez dłużników znajdują się w rejestrze klauzul niedozwolonych prowadzonych przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK). Nabycie wierzytelności będzie następowało odpłatnie w drodze cesji wierzytelności (o której mowa w art. 509 § 1 Kodeksu cywilnego), na podstawie umowy sprzedaży zawartej pomiędzy wierzycielem (zbywcą), jako sprzedającym wierzytelność a Wnioskodawcą, jako kupującym. Zbywcy dokonując sprzedaży wierzytelności nie będą działali jako podmioty gospodarcze ani podatnicy podatku od towarów i usług (dalej podatek VAT). Prawa majątkowe w chwili zawarcia umowy cesji wierzytelności będą wykonywane na terytorium Polski.

W interpretacji indywidualnej z dnia 24 października 2016 r. Nr IPPP1/4512-667/16-4/AS dotyczącej przepisów ustawy o podatku od towarów i usług Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie stwierdził, że: „W konsekwencji, świadczona przez Wnioskodawcę usługa będzie podlegała opodatkowaniu stawką podstawową w wysokości 23%, gdyż wyłączona jest ze zwolnienia z podatku na podstawie wyżej powołanego art. 43 ust. 15 ustawy o VAT.”

Przechodząc na grunt ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych stwierdzić należy, że w analizowanej sprawie znajdą zastosowanie postanowienia art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. W konsekwencji, Wnioskodawca dokonujący nabycia wierzytelności nie będzie zobowiązany do zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2016 r., poz. 718). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.