Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
2461-IBPB-2-2.4511.67.2017.2.AR
z 26 kwietnia 2017 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 201 ze zm.) w związku z art. 223 ust. 1 ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz.U. z 2016 r. poz. 1948 ze zm.), Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 24 stycznia 2017 r. (data wpływu 27 stycznia 2017 r.), uzupełnionym 15 marca 2017 r., o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych zwolnienia z długu – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 27 stycznia 2017 r. wpłynął do tutejszego organu wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych zwolnienia z długu.

W związku z brakami formalnymi wniosku pismem z 28 lutego 2017 r. Znak: 2461-IBPB-2-2.4511.67.2017.1.AR wezwano Wnioskodawcę do jego uzupełnienia. Uzupełnienia dokonano 15 marca 2017 r.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny:

W dniu 2 czerwca 2015 r. Wnioskodawca wraz z byłą współmałżonką podpisali ugodę z bankiem, w wyniku której zostali zwolnieni z długu w wysokości 1.053.966 zł każdy, z tytułu kredytu zaciągniętego 15 lipca 1991 r w wysokości 175.000 zł, na budowę domu-pensjonatu. Przy udzieleniu kredytu każdy ze współkredytobiorców otrzymał po 87.500 zł w gotówce. Po rozwodzie w 1993 r. była współmałżonka zrzekła się praw do domu na rzecz Wnioskodawcy.

Do czasu podpisania ugody w czerwcu 2015 r. była żona Wnioskodawcy wpłaciła do banku w ratach 175.000 zł.

Również od Wnioskodawcy bank otrzymał w gotówce łącznie 175.000 zł, tj:

1. ze sprzedaży domu Wnioskodawcy w Z. w czerwcu 1994 r. – 92.000 zł + 10.000 zł = 102.000 zł,
2. ze sprzedaży 4 działek Wnioskodawcy po ich przejęciu w 2002 r. – 73.000 zł.
   
   

Dodatkowo bank w 2002 r. przejął dom Wnioskodawcy i nieruchomość zabudowaną. Nieruchomości zostały wycenione w 2002 r. przez biegłego rzeczoznawcę na 500.000 zł.

Bank przejął cały majątek Wnioskodawcy, tj. 4 nieruchomości o wartości na dzień dzisiejszy – 2.300.000 zł.

Podpisanie ugody nic nie przysporzyło Wnioskodawcy (nie uzyskał żadnego przychodu) a jedynie wniosło do życia Wnioskodawcy wiele kłopotów.

Po 25 latach od otrzymania kredytu w wysokości 87.500 zł, który jak zauważa Wnioskodawca wielokrotnie spłacił, urząd skarbowy żąda od Wnioskodawcy podatku w wysokości 328.771 zł.

Kredyt na budowę miał być jednorazowo spłacony w uzgodnieniu z dyrekcją banku – pieniędzmi ze sprzedaży domu Wnioskodawcy w Z. Na dowodzie wpłaty z 29 czerwca 1994 r. istnieje następujący zapis „spłata kapitału: dotyczy kredytu z dnia 15.07.1991 r., wpłaca A.M”. Dowód wpłaty na 92.000 zł.

Wnioskodawca uważa, że został oszukany przez bank. Po sprzedaży domu bank dalej egzekwował pieniądze, aż przejął cały jego majątek. Wnioskodawca uważa, że po spłacie kapitału nie powinno już być kredytu.

Obecnie Wnioskodawca nie posiada żadnego własnego lokalu mieszkalnego, żadnych nieruchomości, żadnych oszczędności. Wnioskodawca jest zadłużony w kasie oszczędnościowo-kredytowej do 2022 r., gdzie spłaca raty po 828 zł miesięcznie. Wnioskodawca zmuszony był do zaciągnięcia ww. kredytu w celu pokrycia kosztów remontu i utrzymania domu w M. przejętego przez bank w 2002 r., w którym bank zezwolił Wnioskodawcy mieszkać nieodpłatnie w zamian za koszty utrzymania i remontów: instalacji elektrycznej zewnętrznej i wewnętrznej domu, dachu po wichurze, instalacji centralnego ogrzewania, instalacji wodnej.

Wnioskodawca zgodził się na te warunki wierząc, że kiedyś ww. dom odzyska.

Wnioskodawca zdecydował się podpisać ugodę gdyż bank zagroził mu dalszą egzekucję, ponieważ posiadał nadal bankowy tytuł egzekucyjny z klauzulą wykonalności.

Od 1998 r. Wnioskodawca jest na stałej rencie inwalidzkiej – po wypadku komunikacyjnym. Podstawowe orzeczenie lekarzy ZUS to – „encyfalopatia pourazowa z zaburzeniami depresyjnymi”. Wnioskodawca otrzymuje rentę w wysokości 1.725 zł. Ostatnio Wnioskodawca przebywał w szpitalu na oddziale neurologii. Wnioskodawca leczy się u lekarzy specjalistów: neurologa, urologa, psychiatry. Koszty leczenia to 550 – 600 zł miesięcznie. Wnioskodawca ma depresję, zaburzenia mowy, bóle i zawroty głowy, dodatkowo obciążony jest dużym stresem.

W uzupełnieniu wniosku Wnioskodawca wskazał, że na kwotę umorzenia składało się:

1. kapitał: 19.628,94 zł,
2. odsetki skapitalizowane: 69.201,05 zł,
3. odsetki od zadłużenia przeterminowanego: 965.136,67 zł.

W umowie kredytowej nie zostały określone zasady naliczania odsetek karnych.

Kredyt został udzielony na budowę domu jednorodzinnego a zabezpieczony został hipoteką na jednej nieruchomości oraz wekslem.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy kwota zwolniona z długu na podstawie zawartej ugody jest opodatkowana podatkiem dochodowym od osób fizycznych?

Zdaniem Wnioskodawcy, umowa z bankiem nie przysporzyła mu żadnych korzyści, nie osiągnął więc żadnego przychodu.

Wnioskodawca uważa, że ugoda pogrążyła go w ogromnych kłopotach, doprowadziła do depresji i zaburzeń neurologicznych. Zdaniem Wnioskodawcy, to bezprawie aby żądać od niego podatku – 328.771 zł od kredytu w wysokości 87.500 zł sprzed 25 lat. Kredyt ten Wnioskodawca spłacił całym swoim majątkiem, przede wszystkim domem w Z. o powierzchni 250 m², domem, pensjonatem w M. o powierzchni 550 m², działkami budowlanymi o powierzchni 6500 m², które bank sprzedał za 73.000 zł oraz dodatkowo nieruchomością zabudowaną w M. przejętą przez bank, o wartości 80.000 zł.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 2032 ze zm.) w brzmieniu obowiązującym w 2015 r – opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Stosownie do art. 11 ust. 1 ww. ustawy – przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Z art. 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy wynika natomiast, że jednym ze źródeł przychodów są „inne źródła”.

W myśl art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Jak dowodzi użycie sformułowania „w szczególności”, definicja źródeł przychodów ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie. Z przychodem z innych źródeł mamy zatem do czynienia w każdym przypadku, kiedy podatnik osiąga korzyść majątkową.

Należy zauważyć, że za przychody należy uznać każdą formę przysporzenia majątkowego, zarówno formę pieniężną jak i niepieniężną, w tym nieodpłatne świadczenia otrzymane przez podatnika. Dla celów podatkowych przez nieodpłatne świadczenie należy rozumieć te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne przysporzenie majątku, mające konkretny wymiar finansowy. Innymi słowy, pod pojęciem tym należy rozumieć każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne przysporzenie majątku innej osobie, mające konkretny wymiar finansowy.

Stwierdzić również należy, że ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawiera definicji „nieodpłatnych świadczeń”, dlatego każdy przypadek wymaga wnikliwej analizy pod kątem zaistnienia przesłanek pozwalających na ustalenie, że miało miejsce nieodpłatne przysporzenie w majątku danej osoby fizycznej (świadczenia nieodpłatne to szczególnego rodzaju świadczenia, w przypadku których otrzymujący odnosi określoną korzyść nie świadcząc nic w zamian).

Z treści wniosku wynika, że Wnioskodawca wraz z byłą żoną zawarli 15 lipca 1991 r. umowę kredytu hipotecznego na budowę domu jednorodzinnego w kwocie 175.000,00 zł. Z uwagi na nieterminową spłatę kredytu bank prowadził egzekucję na majątku Wnioskodawcy przejmując kilka jego nieruchomości. Mimo tych czynności zadłużenie Wnioskodawcy i byłej żony po 24 latach od zaciągnięcia kredytu nie zostało uregulowane. W dniu 2 czerwca 2015 r. Wnioskodawca wraz z byłą współmałżonką zawarli z bankiem ugodę, na mocy której bank zwolnił ww. dłużników z długu. Na kwotę umorzenia długu Wnioskodawcy składały się: kapitał: 19.628,94 zł, odsetki skapitalizowane: 69.201,05 zł, odsetki od zadłużenia przeterminowanego: 965.136,67 zł.

Wnioskodawca poddał w wątpliwość konieczność zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych od kwoty umorzonego zobowiązania.

Zgodnie z art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1988 ze zm.), przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłat oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Mając powyższe na uwadze, należy uznać, że o ile otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo, to już umorzenie samego kredytu lub jego części, bądź umorzenie kwot niezapłaconych odsetek od tego kredytu, prowadzi do powstania przychodu z tytułu nieodpłatnego świadczenia. Gdyby bowiem nie umorzenie przez bank części niespłaconego kredytu lub odsetek od tego kredytu, kredytobiorca byłby zobowiązany do ich zapłaty, co spowodowałoby uszczuplenie jego majątku. Tym samym, rezygnacja z tych świadczeń przez bank stanowi zwolnienie dłużnika z części długu i oznacza uzyskanie po stronie dłużnika przysporzenia majątkowego mającego konkretny wymiar finansowy.

W świetle powyższego, zarówno wartość umorzonej części niespłaconego kredytu, jak i wartość umorzonych odsetek, które stały się wymagalne, stanowi – co do zasady – przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przychód ten kwalifikowany jest do innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 oraz art. 20 ust. 1 ww. ustawy.

Z powyższych uregulowań wynika, że zwolnienie Wnioskodawcy z długu w postaci kapitału, odsetek skapitalizowanych oraz odsetek od zadłużenia przeterminowanego stanowiło dla Wnioskodawcy przysporzenie majątkowe skutkujące powstaniem po jego stronie dochodu podlegającego – co do zasady – opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, gdyż na skutek jego otrzymania został zwolniony z powstałego wcześniej zobowiązania i tym samym nie doszło do uszczuplenia jego majątku.

Zauważyć należy jednak, że zgodnie z § 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 maja 2015 r. sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od osób fizycznych oraz podatku dochodowego od osób prawnych od niektórych dochodów (przychodów) podatników podatku dochodowego od osób fizycznych oraz podatników podatku dochodowego od osób prawnych (Dz.U z 2015 r. poz. 766) – zarządza się zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych od umorzonych osobom fizycznym kwot wierzytelności z tytułu kredytów zaciągniętych na własne cele mieszkaniowe i zabezpieczonych hipotecznie, udzielonych przed dniem 15 stycznia 2015 r. przez podmioty uprawnione do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw, w przypadku gdy:

1. zabezpieczenie w postaci hipoteki ustanowiono na nieruchomości lub udziale w nieruchomości lub prawie wieczystego użytkowania gruntu lub udziale w takim prawie, lub spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego lub udziale w takim prawie, lub prawie do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziale w takim prawie, w związku z zaciągnięciem przez osoby fizyczne kredytu na własne cele mieszkaniowe,
2. osoby fizyczne, których zobowiązanie z tytułu kredytu uległo umorzeniu, nie skorzystały z umorzenia zobowiązania z tytułu innego kredytu zabezpieczonego hipotecznie, zaciągniętego na własne cele mieszkaniowe.
   
   

Natomiast § 3 ww. rozporządzenia stanowi, że – przez własne cele mieszkaniowe, o których mowa w § 1, rozumie się wydatki na cele, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.).

Zgodnie z przywołanym w ww. rozporządzeniu art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – za wydatki poniesione na cele, o których mowa w ust. 1 pkt 131, uważa się wydatki poniesione na:

1. nabycie budynku mieszkalnego, jego części lub udziału w takim budynku, lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub udziału w takim lokalu, a także na nabycie gruntu lub udziału w gruncie albo prawa użytkowania wieczystego gruntu lub udziału w takim prawie, związanych z tym budynkiem lub lokalem,
2. nabycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub udziału w takim prawie, prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziału w takim prawie,
3. nabycie gruntu pod budowę budynku mieszkalnego lub udziału w takim gruncie, prawa użytkowania wieczystego takiego gruntu lub udziału w takim prawie, w tym również z rozpoczętą budową budynku mieszkalnego, oraz nabycie innego gruntu lub udziału w gruncie, prawa użytkowania wieczystego gruntu lub udziału w takim prawie, jeżeli w okresie, o którym mowa w ust. 1 pkt 131, grunt ten zmieni przeznaczenie na grunt pod budowę budynku mieszkalnego,
4. budowę, rozbudowę, nadbudowę, przebudowę lub remont własnego budynku mieszkalnego, jego części lub własnego lokalu mieszkalnego,
5. rozbudowę, nadbudowę, przebudowę lub adaptację na cele mieszkalne własnego budynku niemieszkalnego, jego części, własnego lokalu niemieszkalnego lub własnego pomieszczenia niemieszkalnego

–położonych w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym
do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Konfederacji Szwajcarskiej.

Zaniechanie, o którym mowa w § 1 rozporządzenia, obejmuje dochód (przychód) uzyskany wyłącznie z tytułu jednego umorzenia, o którym mowa w § 1 pkt 1 (§ 5 ww. rozporządzenia).

Zgodnie natomiast z § 6 tego rozporządzenia – zaniechanie, o którym mowa w § 1 i 2, ma zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od dnia 1 stycznia 2015 r. do dnia 31 grudnia 2016 r.

Z treści wniosku wynika, że kredyt zaciągnięty przez Wnioskodawcę i jego byłą żonę był kredytem zaciągniętym przed dniem 15 stycznia 2015 r. na własne cele mieszkaniowe, tj. na budowę domu jednorodzinnego. Spełniony został więc cel mieszkaniowy określony w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zabezpieczeniem ww. kredytu była hipoteka na nieruchomości. Ponadto, przychód z tytułu zwolnienia z długu Wnioskodawca uzyskał we wskazanym w ww. rozporządzeniu okresie, a mianowicie 2 czerwca 2015 r.

W świetle przywołanych przepisów należy stwierdzić więc, że jeżeli Wnioskodawca nie korzystał z umorzenia zobowiązania z tytułu kredytu innego niż opisany we wniosku, zabezpieczonego hipotecznie, zaciągniętego na własne cele mieszkaniowe, to spełnia on warunki niezbędne do objęcia zaniechaniem poboru podatku dochodowego od osób fizycznych, o którym mowa w ww. rozporządzeniu Ministra Finansów, w odniesieniu do całej kwoty zwolnienia z długu.

Reasumując, cała kwota zobowiązania umorzonego w wyniku podpisanej przez Wnioskodawcę z bankiem 2 czerwca 2015 r. ugody, wynikającego z umowy kredytu zaciągniętego 15 lipca 1991 r. na budowę domu jednorodzinnego stanowi dla Wnioskodawcy – co do zasady – przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Jednakże cały uzyskany przez Wnioskodawcę w wyniku umorzenia zobowiązania przychód objęty jest zaniechaniem poboru podatku na podstawie ww. rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 maja 2015 r., a zatem Wnioskodawca nie jest zobowiązany do zapłaty podatku w związku ze zwolnieniem go z długu na kwotę 1.053.966 zł.

Pomimo tego, że Wnioskodawca nie jest zobowiązany do zapłaty podatku dochodowego z ww. tytułu, to jego stanowiska nie można było uznać za prawidłowe z uwagi na jego argumentację przemawiającą za brakiem powstania przychodu.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację – w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 718 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.