Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0461-ITPB2.4511.55.2017.2.NP
z 8 maja 2017 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2017 r., poz. 201, z późn. zm.) oraz art. 223 ust. 1 ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. – Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz. U. z 2016 r., poz. 1948, z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 24 stycznia 2017 r. (data wpływu 30 stycznia 2017 r.), uzupełnionym w dniu 14 kwietnia 2017 r., o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zwolnienia z opodatkowania otrzymanego na podstawie wyroku sądu odszkodowania oraz odsetek za zwłokę – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 30 stycznia 2017 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek, uzupełniony w dniu 14 kwietnia 2017 r., o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zwolnienia z opodatkowania otrzymanego na podstawie wyroku sądu odszkodowania oraz odsetek za zwłokę.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Ojciec Wnioskodawcy zmarł 3 września 2006 r. W dniu 1 czerwca 2007 r. sąd wydał postanowienie (sygn. akt I XX XXX/XX), w którym stwierdził, że na podstawie ustawy Wnioskodawca nabył wprost 1/3 część spadku. W związku z tym, że ojciec Wnioskodawcy zmarł w 2006 r., z powodu obowiązujących w danym roku przepisów prawa podatkowego Wnioskodawca nie został zwolniony z płacenia podatku od spadków i darowizn z tytułu nabycia spadku po zmarłym ojcu, pomimo, że był w pierwszej grupie podatkowej.

Wnioskodawca otrzymał decyzję z urzędu skarbowego o wysokości ww. zobowiązania jakie ma uregulować, co też uczynił.

W dniu 30 czerwca 1950 r. Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w XXX wydało orzeczenie, w którym przejęło na rzecz Skarbu Państwa na cele reformy rolnej majątek ziemski należący do dziadka Wnioskodawcy. Po złożeniu wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, zakończonej decyzją z dnia 23 lipca 2009 r., Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi decyzją z dnia 19 marca 2010 r. stwierdził nieważność orzeczenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w XXX i uchylił zaskarżoną ww. decyzję w całości.

Wnioskodawca – jako spadkobierca po ojcu wraz z innymi spadkobiercami – w dniu 14 grudnia 2012 r., złożył pozew do sądu o zapłatę odszkodowania za odebrany majątek ziemski. W dniu 9 lutego 2016 r. sąd wydał wyrok, sygn. akt I X XXXX/XX, który pozwany w części zaskarżył. W związku z tym, wyrok w części się uprawomocnił, co skutkowało wypłaceniem Wnioskodawcy w dniu 25 kwietnia 2016 r. zobowiązania: należności głównej w kwocie 62.533 zł 42 gr i odsetek w kwocie 1.547 zł 06 gr.

W dalszym toku postępowania Wnioskodawca wraz z pozostałymi zainteresowanymi złożył apelację od wyroku z dnia 9 lutego 2016 r. W wyniku apelacji przeciwko Skarbowi Państwa sąd apelacyjny w dniu 6 grudnia 2016 r. wydał wyrok, sygn. akt l XXX XXX/XX. Wyrok ten jest prawomocny i wykonalny. Konsekwencją działań Wnioskodawcy było uregulowanie przez … Urząd Wojewódzki w … w dniu 13 stycznia 2017 r. wierzytelności wynikającej z wyroku sądu sygn. akt I X XXXX/XX oraz wyroku sygn. akt l XXX XXX/XX w kwocie: należność główna 166.844 zł i odsetki 40.217 zł 55 gr.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania.

1. Czy otrzymane odszkodowanie od Skarbu Państwa na podstawie wyroków sądu korzysta ze zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych, na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (jako zwolnienie przedmiotowe) pomimo tego, iż Wnioskodawca zapłacił podatek po zmarłym ojcu w 2009 r.?
2. Czy Wnioskodawca ma obowiązek wykazywać zasądzoną kwotę w zeznaniu podatkowym za 2016 r., a w późniejszym czasie za 2017 r.?
3. Czy ewentualne zwolnienie dotyczyłoby kwoty głównej odszkodowania i zasądzonych odsetek?

Zdaniem Wnioskodawcy odszkodowanie, które otrzymał za bezprawnie odebrane nieruchomości wynikające z wydania bezprawnej decyzji na rzecz Skarbu Państwa wypłacone na postawie przepisów o gospodarce nieruchomościami mieści się w dyspozycji art. 21 ust 1 pkt 29 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a w konsekwencji nie powinno podlegać opodatkowaniu. Tym samym wypłata odszkodowania nie powinna rodzić skutków podatkowych w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W opinii Wnioskodawcy zachodzi bowiem przesłanka do zakwalifikowania go do odszkodowania mieszczącego się w dyspozycji art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w związku z czym stanowić będzie ono przychód zwolniony z opodatkowania podatkiem dochodowym, a tym samym przychód ten nie powinien być wykazany w zeznaniu podatkowym za ww. lata podatkowe. Zgodnie z art. 45 ust. 1 podatnicy są zobowiązani składać urzędowi skarbowemu zeznanie według ustalonego wzoru o wysokości osiągniętego dochodu. Zgodnie z zapisem art. 45 ust. 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych podatek dochodowy wynikający z zeznania jest podatkiem należnym od dochodów podatnika uzyskanych w danym roku podatkowym. Wnioskodawca uważa, że podatek dochodowy od otrzymanego przez niego odszkodowania nie jest należny, tym samym przychód ten nie powinien być uwzględniany w zeznaniu podatkowym.

Wnioskodawca twierdzi też, że otrzymane odszkodowanie nie powinno być opodatkowane zarówno w kwocie głównej jak i zasądzonych odsetek. W świetle obowiązujących przepisów odszkodowania są zwolnione z opodatkowania, jednak ustawa nie precyzuje jak należy traktować odsetki od wypłaconych odszkodowań. Wnioskodawca uważa, że powinny one być traktowane tak samo jak odszkodowanie, a więc zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych. W wyroku WSA w Łodzi z dnia 25 marca 2015 r. (sygnatura I S/Łd 1414/14) sędziowie zwrócili uwagę, że choć w przepisach nie ma mowy o tym jak należy traktować odsetki za zwłokę wypłacone przy odszkodowaniach, to jednak nie ma nic co sugerowałoby, że należy je traktować jako coś zupełnie odrębnego od świadczenia pierwotnego. Jedno łączy się z drugim i należy je uznać za część świadczenia podstawowego, a tym samym należy je zwolnić z podatku. Również NSA w wyroku z dnia 17 stycznia 2014 r., sygnatura II FSK 289/12 uznał, że odsetki należy przypisać do tego samego źródła przychodów co należność główną, a więc powinny być opodatkowane tak jak należność główna.

Wobec powyższego Wnioskodawca uważa, że zarówno odszkodowanie jako należność główna jak i przysługujące odsetki od odszkodowania powinny być zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2016 r., poz. 2032, z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 21 ust. 1 pkt 29 ww. ustawy wolne od podatku dochodowego są przychody uzyskane z tytułu odszkodowania wypłacanego stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami lub z tytułu odpłatnego zbycia nieruchomości na cele uzasadniające jej wywłaszczenie oraz z tytułu sprzedaży nieruchomości w związku z realizacją przez nabywcę prawa pierwokupu, stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami; nie dotyczy to przypadków, gdy właściciel nieruchomości, o której mowa w zdaniu pierwszym, nabył jej własność w okresie 2 lat przed wszczęciem postępowania wywłaszczeniowego bądź odpłatnym zbyciem nieruchomości za cenę niższą o co najmniej 50% od wysokości uzyskanego odszkodowania lub ceny zbycia nieruchomości na cele uzasadniające jej wywłaszczenie lub w związku z realizacją prawa pierwokupu.

Warunkiem niezbędnym do skorzystania z przedmiotowego zwolnienia jest zatem otrzymanie m.in. odszkodowania, które przyznane zostało stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami.

Zwolnienie nie przysługuje jednak jeżeli łącznie spełnione zostaną następujące warunki:

1. nabycie nieruchomości nastąpiło w okresie 2 lat przed wszczęciem postępowania wywłaszczeniowego lub odpłatnym zbyciem,
2. cena jej nabycia była o co najmniej 50% niższa od wysokości odszkodowania lub ceny jej zbycia.

Zgodnie z opisanym stanem faktycznym ojciec Wnioskodawcy zmarł 3 września 2006 r. W dniu 1 czerwca 2007 r. sąd wydał postanowienie (sygn. akt I XX XXX/XX), w którym stwierdził, że na podstawie ustawy Wnioskodawca nabył wprost 1/3 część spadku. W związku z tym, że ojciec Wnioskodawcy zmarł w 2006 r., z powodu obowiązujących w danym roku przepisów prawa podatkowego Wnioskodawca nie został zwolniony z płacenia podatku od spadków i darowizn z tytułu nabycia spadku po zmarłym ojcu, pomimo, że był w pierwszej grupie podatkowej. Wnioskodawca otrzymał decyzję z urzędu skarbowego o wysokości ww. zobowiązania jakie ma uregulować, co też uczynił. W dniu 30 czerwca 1950 r. Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w … wydało orzeczenie, w którym przejęło na rzecz Skarbu Państwa na cele reformy rolnej majątek ziemski należący do dziadka Wnioskodawcy. Po złożeniu wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, zakończonej decyzją z dnia 23 lipca 2009 r., Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi decyzją z dnia 19 marca 2010 r. stwierdził nieważność orzeczenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w … i uchylił zaskarżoną ww. decyzję w całości. Wnioskodawca – jako spadkobierca po ojcu wraz z innymi spadkobiercami – w dniu 14 grudnia 2012 r., złożył pozew do sądu o zapłatę odszkodowania za odebrany majątek ziemski. W dniu 9 lutego 2016 r. sąd wydał wyrok, sygn. akt I X XXXX/XX, który pozwany w części zaskarżył. W związku z tym, wyrok w części się uprawomocnił, co skutkowało wypłaceniem Wnioskodawcy w dniu 25 kwietnia 2016 r. zobowiązania: należności głównej w kwocie 62.533 zł 42 gr i odsetek w kwocie 1.547 zł 06 gr. W dalszym toku postępowania Wnioskodawca wraz z pozostałymi zainteresowanymi złożył apelację od wyroku z dnia 9 lutego 2016 r. W wyniku apelacji przeciwko Skarbowi Państwa sąd apelacyjny w dniu 6 grudnia 2016 r. wydał wyrok, sygn. akt l XXX XXX/XX. Wyrok ten jest prawomocny i wykonalny. Konsekwencją działań Wnioskodawcy było uregulowanie przez … Urząd Wojewódzki w … w dniu 13 stycznia 2017 r. wierzytelności wynikającej z wyroku sądu sygn. akt I X XXXX/XX oraz wyroku sygn. akt l XXX XXX/XX w kwocie: należność główna 166.844 zł i odsetki 40.217 zł 55 gr.

W związku z powyższym stwierdzić należy, że ww. odszkodowanie wypłacone zostało Wnioskodawcy na podstawie wyroków sądów nie zaś stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami, w konsekwencji – wbrew stanowisku Wnioskodawcy – nie korzysta ze zwolnienia przedmiotowego określonego w art. 21 ust. 1 pkt 29.

Jednakże w świetle art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub inne zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

1. otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
2. dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Wskazać przy tym należy, że w literaturze przedmiotu i judykaturze akcentuje się, iż aby wypłacone świadczenie uznać za odszkodowanie:

• konieczne jest wystąpienie szkody, która jest albo źródłem zobowiązania przy tzw. odpowiedzialności ex delicto (art. 415 Kodeksu cywilnego), albo stanowi następstwo niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania przy odpowiedzialności ex contractu (art. 471 k.c.),
• szkoda musi być spowodowana przez jakiś fakt (działanie lub inne zdarzenie), z którym ustawa łączy obowiązek odszkodowawczy,
• między szkodą a faktem, który ją spowodował musi istnieć związek przyczynowy.

Podstawowym warunkiem zwolnienia świadczenia od opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy jest jego odszkodowawczy charakter. Jednak ww. przepis zwalnia od podatku jedynie takie odszkodowania, które nie stanowią ekonomicznego przysporzenia ponad stan majątkowy będący w posiadaniu podatnika przed ich wypłatą. Odszkodowanie jest szczególnym rodzajem świadczenia polegającego na naprawieniu szkody, czyli uszczerbku, jakiego doznaje poszkodowany we wszystkiego rodzaju dobrach przez prawo chronionych. W praktyce szkoda może obejmować stratę polegającą na ubytku w majątku – wskutek doznania tej straty poszkodowany staje się uboższy niż był dotychczas, lub może dotyczyć utraconych korzyści, jakich poszkodowany mógłby się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono – wówczas poszkodowany nie staje się bogatszy, jakkolwiek mógł liczyć na wzbogacenie się. Na podstawie ww. przepisu opodatkowaniu podatkiem dochodowym - jako wyłączone ze zwolnienia – podlega odszkodowanie otrzymane (na podstawie wyroku lub ugody sądowej) z tytułu utraconych korzyści, które podatnik mógł otrzymać, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Opodatkowanie to wynika stąd, że gdyby podatnik osiągnął spodziewane korzyści, to korzyści te podlegałyby opodatkowaniu na zasadach ogólnych. Zakres zwolnienia wynikający z bezpośredniego brzmienia art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy obejmuje zatem tylko odszkodowania za tzw. szkodę rzeczywistą, czyli za poniesioną stratę, nie dotyczy natomiast utraconych korzyści.

Z opisu stanu faktycznego wynika, że przyznane Wnioskodawcy wyrokiem sądu odszkodowanie związane było z bezprawnym odebraniem jego dziadkowi na mocy orzeczenia Prezydium Rady Narodowej w … nieruchomości. Wypłacone odszkodowanie było zatem naprawieniem szkody rzeczywistej, wobec czego podlega ono zwolnieniu wynikającemu z art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Natomiast instytucję prawną odsetek za zwłokę reguluje art. 481 § 1 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Należy przy tym wskazać, że odsetki są związane z kwotą długu głównego, jednak źródło ich powstania różni się zasadniczo od źródła powstania długu głównego. Innymi słowy, nie można utożsamiać odsetek za zwłokę z zadośćuczynieniem, odszkodowaniem, czy też innym świadczeniem (naprawieniem szkody). Wierzyciel może ich żądać dopiero, jeżeli dłużnik opóźni się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego. Tak więc pomimo pewnego związku odsetek z długiem głównym, ze względu na fakt różnego źródła ich powstania, są one należnością odrębną od odszkodowania, zadośćuczynienia i nie są odszkodowaniem, zadośćuczynieniem sensu stricto, o których mowa w art. 21 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Odsetki mają charakter uboczny względem świadczenia głównego – są skutkiem niewykonania zobowiązań.

Ponadto na uwagę zasługuje fakt, że zwolnienie od podatku dochodowego otrzymanych odsetek przysługuje tylko wówczas, gdy przepis ustawy zawiera w tym przedmiocie (konkretnie odnosi się do odsetek) – wyraźne zwolnienie.

Powyższe potwierdza również uchwała NSA z dnia 6 czerwca 2016 r., sygn. akt II FPS 2/16, w której uznało, że czym innym jest świadczenie główne, a czym innym odsetki za opóźnienie w jego zapłacie. Tym samym należy rozliczyć odrębnie każde ze świadczeń.

Wobec powyższego stwierdzić należy, że wyłączenie z opodatkowania należności głównej nie oznacza, że wolne od podatku są także odsetki.

A zatem odsetki wypłacone Wnioskodawcy – jako niewymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych – podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Reasumując otrzymane przez Wnioskodawcę na podstawie wyroków sądów odszkodowanie nie korzysta ze zwolnienia z opodatkowania określonego w art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jednakże do tego świadczenia znajduje zastosowanie zwolnienie określone w art. 21 ust. 1 pkt 3b tej ustawy. Wobec powyższego Wnioskodawca nie ma obowiązku wykazywać go w zeznaniach podatkowych.

Natomiast odsetki od tej należności Wnioskodawca ma obowiązek wykazać w zeznaniu podatkowym za rok, w którym uzyskał przychód z tego tytułu.

Odnosząc się natomiast do wyroków sądów administracyjnych powołanych przez Wnioskodawcę w treści wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej wskazać należy, że aczkolwiek wyroki sądów administracyjnych kształtują pewną linię wykładni obowiązującego prawa, jednak dotyczą wyłącznie konkretnych spraw, w danym stanie prawnym. Należy stwierdzić, że rozstrzygnięcia te zapadły w indywidualnych sprawach i w świetle art. 87 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej nie są źródłem powszechnie obowiązującego prawa i tym samym nie mogą być wiążące dla organu wydającego interpretację indywidualną. Z drugiej jednakże strony podkreślenia wymaga, że w sprawach dotyczących odsetek zapadły wyroki, które potwierdzają wydane przez tutejszy organ rozstrzygnięcie, m.in.: wyrok NSA z dnia 24 stycznia 2008 r. sygn. akt II FSK 1629/06, wyrok WSA w Gliwicach z dnia 11 lipca 2013 r. sygn. akt I SA/G1 145/13, wyrok WSA w Warszawie z dnia 25 marca 2015 r. sygn. akt III SA/Wa 2626/14, wyrok WSA w Warszawie z dnia 9 grudnia 2015 r., sygn. akt III SA/Wa 2675/14.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, Al. Zwycięstwa 16/17, 80-219 Gdańsk, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację – w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2016 r., poz. 718, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.