Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0115-KDIT2-2.4011.34.2017.1.AG
z 19 maja 2017 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2017 r., poz. 201, z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 20 marca 2017 r. (data wpływu 22 marca 2017 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych przedawnienia zobowiązania kredytowego – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 22 marca 2017 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych przedawnienia zobowiązania kredytowego.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

W dniu 28 lipca 2006 r. Wnioskodawca zawarł umowę bankową z S. o nr …, na podstawie której otrzymał określoną w umowie kwotę pieniężną, zobowiązując się jednocześnie do jej zwrotu na warunkach ściśle określonych w tejże umowie. Bank wypowiedział umowę kredytu ze względu na brak wywiązania się przez Wnioskodawcę z warunków w niej określonych, w wyniku czego kwota kredytu i odsetek stała się wymagalna. W konsekwencji wierzyciel pierwotny wezwał do zapłaty.

W dniu 17 kwietnia 2015 r. Bank zawarł z PXXXXX umowę przelewu wierzytelności, cedując na jego rzecz całość praw i obowiązków wynikających z umowy zawartej z wierzycielem pierwotnym. Według strony pozywającej dowodem powyższego jest wyciąg z ksiąg rachunkowych funduszu sekurytyzacyjnego i ewidencji analitycznej z dnia 7 kwietnia 2016 r. W tym dniu pełnomocnik P XXXXX wniósł pozew do Sądu Rejonowego o zapłatę 1.947,11 zł tytułem wierzytelności wynikającej z umowy kredytu zaciągniętego przez Wnioskodawcę, wraz z odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. W kwocie 1.947,11 zł zawarta została należność główna w wysokości 1.469,00 zł i odsetki – 478,11 zł.

W dniu 24 maja 2016 r., w odpowiedzi na pozew i wystawiony w dniu 9 maja 2016 r. nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym Wnioskodawca wniósł sprzeciw i podniósł zarzut przedawnienia wierzytelności na mocy art. 118 Kc, który stanowi, że dla roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej termin przedawnienia wynosi 3 lata.

Powyższe oznacza, że w niniejszej sprawie roszczenie majątkowe z umowy kredytowej zawartej między Wnioskodawcą, będącym kredytobiorcą (osobą fizyczną), a prowadzącym działalność gospodarczą bankiem, uległo przedawnieniu po 3 latach od wypowiedzenia umowy.

Pismem z dnia 22 czerwca 2016 r. pełnomocnik P XXXXX wycofał pozew, w związku z czym Sąd Rejonowy postanowieniem z dnia 28 lipca 2016 r. umorzył postępowanie w sprawie.

W dniu 31 października 2016 r. K. S.A. działając w imieniu P XXXXX poinformował Wnioskodawcę, że nawiązując do zgłoszonego przez Niego zarzutu przedawnienia wierzyciel uznał go za zasadny. Ponadto stwierdził, że P XXXXX rezygnuje z dochodzenia przedawnionego zobowiązania i w związku z tym kwota zobowiązania będzie stanowiła przychód Wnioskodawcy i podlegała opodatkowaniu na podstawie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W dniu 6 marca 2017 r. Wnioskodawca otrzymał PIT-8C, z którego wynika że przychodem jest przedawniona wierzytelność w kwocie 1.947,11 zł.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania.

1. Czy obecny wierzyciel, który nie był wierzycielem w dacie przedawnienia miał podstawę do wystawienia PIT-8C i w jakiej wysokości?
2. Czy Wnioskodawca podlega obowiązkowi opodatkowania takiego przychodu?
3. Czy ewentualnym przychodem Wnioskodawcy, podlegającym opodatkowaniu jest cała kwota wierzytelności wraz z odsetkami liczonymi do dnia 7 kwietnia 2016 r., mimo że termin przedawnienia upłynął przed wykupem wierzytelności?
4. Jak należy ewentualnie określić moment powstania przychodu i czy przychód taki podlega obowiązkowi podatkowemu w chwili obecnej?

Zdaniem Wnioskodawcy, nie wystąpiło po jego stronie trwałe przysporzenie majątkowe i nie powstał dochód podlegający opodatkowaniu, tak jak to występuje w przypadku umorzenia wierzytelności przez bank. W Jego przekonaniu tylko S. miałby podstawę prawną do wystawienia PIT-8C, gdyby umorzył przedawnioną wierzytelność, a nie P XXXXX, który nie umorzył wierzytelności, a jedynie zrezygnował z jej dochodzenia.

Przysporzeniem majątkowym i przychodem w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (art. 9 ust. 1) są nie tylko aktywa, które ulegają zwiększeniu u podatnika, ale także zmniejszenie jego pasywów. Równocześnie zapis art. 20 ust. 1 ww. ustawy stanowi, że za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 uważa się, w szczególności (…) i inne nieodpłatne świadczenia, nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Sformułowanie „w szczególności” dowodzi, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i zasadnym jest, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Na gruncie prawa podatkowego przychodem podlegającym opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych jest każda forma przysporzenia majątkowego, tzn. zarówno pieniężna, jak i niepieniężna.

Zgodnie z art. 117 § 1 Kodeksu cywilnego z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu, przy czym po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia.

Jednakże zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przed upływem terminu jest nieważne. Przedawnienie zobowiązania jest zdarzeniem prawnym, powodującym określone skutki w zakresie możliwości dochodzenia zobowiązań. Istota przedawnienia polega zatem na tym, że po upływie określonego w ustawie terminu, ten przeciwko komu kieruje się roszczenie może uchylić się od jego zaspokojenia. Skutkiem tego, roszczenie przedawnione nie gaśnie, a jedynie nie będzie mogło być przymusowo zrealizowane. Sąd oddali powództwo uprawnionego w razie upływu terminu przedawnienia i gdy dłużnik podniesie zarzut przedawnienia. Roszczenie takie jest nadal jednak uznawane za prawnie istniejące. Znajduje to przede wszystkim wyraz w tym, że dłużnik który po upływie terminu przedawnienia spełnił świadczenie, nie może następnie żądać jego zwrotu, chociażby nie był świadomy upływu terminu przedawnienia i związanych z tym skutków prawnych. Spełnił on bowiem należne w świetle prawa zobowiązanie.

Mając na uwadze powyższe Wnioskodawca stwierdza, że pomimo rezygnacji przez nowego wierzyciela z dochodzenia przedawnionego długu, zobowiązanie nadal istnieje i dłużnik ma obowiązek wykonać ciążące na nim zobowiązanie, natomiast wierzyciel nie może dochodzić przymusowego jego wykonania.

Z uwagi więc na fakt, że mimo przedawnienia zobowiązania, Wnioskodawca może w dalszym ciągu zobowiązanie to wypełnić, w Jego ocenie, korzyść majątkowa nie ma jeszcze charakteru trwałego. Wobec powyższego, w związku z przedawnieniem zobowiązania kredytowego, nie nastąpiło po stronie Wnioskodawcy trwałe przysporzenie majątkowe i nie powstał przychód podlegający opodatkowaniu, tak jak to występuje w przypadku umorzenia wierzytelności przez bank. Samo przedawnienie zobowiązania, zdaniem Wnioskodawcy, nie wywołuje zmiany charakteru zobowiązania na zobowiązanie bezzwrotne i nie powoduje powstania przychodu z nieodpłatnego świadczenia w świetle art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zatem nie wystąpił obowiązek wystawienia informacji PIT-8C przez płatnika, a Wnioskodawca nie uzyskał przychodu podlegającego opodatkowaniu.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 2032, z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Ustęp 2 powyższego przepisu stanowi, że dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 24-25 oraz art. 30f nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.

Źródłem przychodów w podatku dochodowym od osób fizycznych są między innymi inne źródła, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W myśl art. 20 ust. 1 ww. ustawy za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Stosownie do przepisu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przychodami z art. 20 ust. 1 ww. ustawy, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Na podstawie art. 42a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1, z wyjątkiem dochodów (przychodów) wymienionych w art. 21, art. 52, art. 52a i art. 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku, od których nie są obowiązane pobierać zaliczki na podatek lub zryczałtowanego podatku dochodowego, są obowiązane sporządzić informację według ustalonego wzoru o wysokości przychodów i w terminie do końca lutego następnego roku podatkowego, z zastrzeżeniem art. 45ba ust. 4, przesłać ją podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika wykonuje swoje zadania, a w przypadku podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2a, urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych wykonuje swoje zadania.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że w dniu 28 lipca 2006 r. Wnioskodawca zawarł umowę bankową z S. o nr …, na podstawie której otrzymał określoną w umowie kwotę pieniężną, zobowiązując się jednocześnie do jej zwrotu na warunkach ściśle określonych w tejże umowie. Bank wypowiedział umowę kredytu ze względu na brak wywiązania się przez Wnioskodawcę z warunków w niej określonych, w wyniku czego kwota kredytu i odsetek stała się wymagalna. W konsekwencji wierzyciel pierwotny wezwał do zapłaty.

W dniu 17 kwietnia 2015 r. S. zawarł z P XXXXX umowę przelewu wierzytelności, cedując na jego rzecz całość praw i obowiązków wynikających z umowy zawartej z wierzycielem pierwotnym. Według strony pozywającej dowodem powyższego jest wyciąg z ksiąg rachunkowych funduszu sekurytyzacyjnego i ewidencji analitycznej z dnia 7 kwietnia 2016 r. W tym dniu pełnomocnik P XXXXX wniósł pozew do Sądu Rejonowego o zapłatę 1.947,11 zł tytułem wierzytelności wynikającej z umowy kredytu zaciągniętego przez Wnioskodawcę, wraz z odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. W kwocie 1.947,11 zł zawarta została należność główna w wysokości 1.469,00 zł i odsetki – 478,11 zł.

W dniu 24 maja 2016 r., w odpowiedzi na pozew i wystawiony w dniu 9 maja 2016 r. nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym Wnioskodawca wniósł sprzeciw i podniósł zarzut przedawnienia wierzytelności na mocy art. 118 Kc, który stanowi, że dla roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej termin przedawnienia wynosi 3 lata.

Powyższe oznacza, że w niniejszej sprawie roszczenie majątkowe z umowy kredytowej zawartej między Wnioskodawcą, będącym kredytobiorcą (osobą fizyczną), a prowadzącym działalność gospodarczą bankiem, uległo przedawnieniu po 3 latach od wypowiedzenia umowy.

Pismem z dnia 22 czerwca 2016 r. pełnomocnik P XXXXX wycofał pozew, w związku z czym Sąd Rejonowy postanowieniem z dnia 28 lipca 2016 r. umorzył postępowanie w sprawie.

W dniu 31 października 2016 r. K. S.A. działając w imieniu P XXXXX poinformował Wnioskodawcę, że nawiązując do zgłoszonego przez Niego zarzutu przedawnienia wierzyciel uznał go za zasadny. Ponadto stwierdził, że P XXXXX rezygnuje z dochodzenia przedawnionego zobowiązania i w związku z tym kwota zobowiązania będzie stanowiła przychód Wnioskodawcy i podlegała opodatkowaniu na podstawie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W dniu 6 marca 2017 r. Wnioskodawca otrzymał PIT-8C, z którego wynika że przychodem jest przedawniona wierzytelność w kwocie 1.947,11 zł.

Zgodnie z art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (Dz. U. z 2016 r., poz. 1988, z późn. zm.) przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Natomiast w myśl art. 117 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2017 r. poz. 459) z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu. Po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Jednakże zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przed upływem terminu jest nieważne.

W świetle powyższego, zobowiązanie przedawnione przekształca się w tzw. zobowiązanie naturalne. Nie może ono być wyegzekwowane pod przymusem ani też zasądzone przez sąd powszechny, jeżeli dłużnik powoła się na upływ terminu przedawnienia.

Niemniej jednak, w sytuacji gdy występuje niemożność przymusowego wyegzekwowania zobowiązania mimo braku jego faktycznego wykonania, dłużnik uzyskuje pewną korzyść majątkową, przejawiającą się w tym, że nie musi realnie wykonać zobowiązania. Zasadnicze znaczenie ma bowiem, że w następstwie przedawnienia dłużnik zostaje zwolniony z obowiązku spłaty zadłużenia (ustaje obowiązek spełnienia świadczenia). Skutki finansowe przedawnienia zobowiązania z tytułu kredytu dla kredytobiorcy oraz kredytodawcy są zatem takie same jak przy jego umorzeniu. Kredytobiorca kosztem kredytodawcy osiąga realne przysporzenie majątkowe.

Przychód podatkowy z tytułu przedawnionego zobowiązania powstaje w momencie upływu terminu przedawnienia. Stosownie do art. 118 Kodeksu cywilnego, jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata.

W konsekwencji, jeżeli kredytobiorca, powołując się na przedawnienie zobowiązania z tytułu zaciągniętego kredytu, odmawia jego spłacenia, wówczas kredytobiorca osiąga realne przysporzenie majątkowe, które – jako przychód z innych źródeł – podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Stosownie do postanowień art. 42a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych na świadczeniodawcy ciąży obowiązek sporządzenia informacji PIT-8C na imię kredytobiorcy, w którym jako przychód z innych źródeł wykaże wartość przedawnionego zobowiązania (na moment przedawnienia), którego kredytobiorca odmawia spłacenia.

Reasumując należy zauważyć, że gdy dochodzi do przedawnienia zobowiązania kredytobiorcy, kredytobiorca – w dacie przedawnienia – osiąga przychód z innych źródeł w wysokości przedawnionego zobowiązania (składającego się z należności głównej oraz odsetek umownych wymagalnych na dzień przedawnienia).

Mając na uwadze powyższy stan faktyczny oraz przedstawione przepisy prawa należy zauważyć, iż obecny wierzyciel (który nie był wierzycielem w dacie przedawnienia zobowiązania kredytowego) nie jest obowiązany do wystawienia informacji, o której mowa w art. 42a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie zmienia to jednak faktu, iż odmowa przez Wnioskodawcę spłaty zaciągniętego kredytu, skutkuje powstaniem przychodu w rozumieniu art. 20 ust. 1 ww. ustawy. Przychód ten powstał w momencie przedawnienia zobowiązania, w wysokości zadłużenia z tytułu kapitału oraz odsetek, które były wymagalne na moment przedawnienia. Tym samym przychodem tym nie jest kwota długu wraz z odsetkami ustalona na dzień 31 października 2016 r. Należy zauważyć, iż fakt nieotrzymania przez podatnika informacji PIT-8C o wysokości osiągniętych przychodów nie zwalnia z obowiązku zapłaty podatku od tych kwot. W sytuacji zatem gdy ww. przychody zostały uzyskane w momencie przedawnienia zobowiązania na Wnioskodawcy ciąży obowiązek ich wykazania i opodatkowania w zeznaniu podatkowy (PIT-36) składanym za rok w którym doszło do przedawnienia zobowiązania, w terminie do 30 kwietnia roku następującego po tym zdarzeniu. Na podstawie art. 45 ust. 4 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w ww. terminie na Wnioskodawcy ciąży obowiązek zapłaty różnicy pomiędzy podatkiem należnym wynikającym z tego zeznania a sumą należnych za dany rok zaliczek, w tym również sumą zaliczek pobranych przez płatników. Podatek niezapłacony w terminie płatności staje się zaległością podatkową, od której naliczane są odsetki za zwłokę zgodnie z art. 53 ustawy – Ordynacja podatkowa. Jednocześnie zgodnie z art. 59 § 1 tej ustawy, zobowiązanie podatkowe wygasa w całości lub w części między innymi w skutek zapłaty (pkt 1) lub przedawnienia (pkt 9). Stosownie do art. 70 § 1 ustawy – Ordynacja podatkowa, zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację – w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2016 r., poz. 718, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.