INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że Pani stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 23 grudnia 2011 r. (data wpływu do tut. Biura 28 grudnia 2011 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych sprzedaży udziału w prawach i roszczeniach do nieruchomości objętej Dekretem ... - jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 28 grudnia 2011 r. wpłynął do tut. Biura ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych sprzedaży udziału w prawach i roszczeniach do nieruchomości objętej Dekretem.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawczyni sprzedała udział wynoszący 1/4 w przysługujących jej wszelkich prawach i roszczeniach wynikających z przepisów dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze Y w odniesieniu do nieruchomości odzyskiwanej (sprawa w chwili podpisania umowy sprzedaży jeszcze nie była definitywnie zakończona) od Gminy przez byłych właścicieli tej nieruchomości.

Postępowanie roszczeniowe było prowadzone w sprawie o odzyskanie pełnych praw własnościowych do nieruchomości (składającej się z budynku mieszkalnego wybudowanego w l937 r. i działki ), odebranej właścicielowi (II mąż jej babki) i jej babce - wdowie po nim, dekretem w 1953 r. Jeszcze w 1997 r. wniosek o zwrot nieruchomości został rozpatrzony negatywnie. Dopiero kolejne etapy postępowania administracyjnego stwarzały szanse zwrotu nieruchomości, ale dotyczyły tylko budynku, bowiem grunt nadal pozostaje własnością Skarbu Państwa i może być jedynie przyznane prawo do użytkowania wieczystego.

W październiku 2009 r. została wydana decyzja Prezydenta Miasta zmieniająca poprzednie decyzje dotyczące ustanowienia prawa użytkowania wieczystego gruntu. Odnośnie tej decyzji został złożony wniosek o jej zmianę, który nie został do chwili podpisywania umowy sprzedaży udziałów rozstrzygnięty decyzją, co uniemożliwiło wnioskodawczyni jako następcy prawnemu dawnych właścicieli przejęcie gruntu w użytkowanie wieczyste.

W uzyskanej decyzji administracyjnej o przyznaniu użytkowania wieczystego gruntu byłym właścicielom, postawiono warunek chroniący przed wygaszeniem dalszego postępowania, aby budynek został przejęty przez następców prawnych dawnych właścicieli nieruchomości, przed podpisaniem umowy notarialnej ustanawiającej użytkowanie wieczyste przedmiotowej działki w Y.

Jeszcze przed dokonaniem sprzedaży udziałów wnioskodawczyni, współwłaściciel 3/4 udziałów w tej nieruchomości, na mocy Zarządzenia Prezydenta Miasta przejął w sierpniu 2010 r. od Gminy zarząd i administrację wyłącznie budynku i jako posiadacz nim administruje, gdyż budynek na dzień sprzedaży udziałów był zamieszkiwany przez lokatorów zakwaterowanych jeszcze przez Gminę.

W dacie podpisywania umowy notarialnej sprzedaży udziałów wnioskodawczyni (jako następcy prawnego byłych właścicieli), do roszczeń i praw do przedmiotowej nieruchomości nie uzyskano ostatecznej decyzji umożliwiającej podpisanie umowy notarialnej o nabycie prawa własności wieczystego użytkowania gruntu, który przed 1953 r. był nabyty na własność.

Przy podpisywaniu aktu notarialnego sprzedaży praw i roszczeń wnioskodawczyni w ilości 1/4 udziałów został opłacony podatek m. in. od czynności cywilnoprawnych od umowy przeniesienia praw i roszczeń do budynku i od czynności cywilnoprawnych od umowy przeniesienia praw i roszczeń do gruntu.

Do aktu sprzedaży sporządzonego w czerwcu 2011 r. zostały przedłożone zaświadczenia z właściwych urzędów skarbowych o uregulowaniu podatku spadkowego.

Z dodatkowych informacji podanych przez wnioskodawczynię wynika, że ostateczna decyzja administracyjna - zmieniona decyzją Samorządowego Kolegium Odwoławczego, dotycząca przyznania prawa użytkowania wieczystego gruntu została przez organ prowadzący postępowanie zmieniona już po śmierci ojca wnioskodawczyni (październik 2009 r.), po którym dziedziczyła ona 1/8 część nieruchomości. Ojciec wnioskodawczyni zmarł w kwietniu 2007 r., a jej matka zmarła we wrześniu 1996 r.

Swoje udziały w przedmiotowej nieruchomości wnioskodawczyni nabyła w spadku po matce w 1/8 części i po ojcu w 1/8 części. Roszczenia z tytułu odzyskania tej nieruchomości od Gminy w Y były wpisane do masy spadkowej po jej ojcu i ujęte, jak wskazuje wnioskodawczyni, w kwocie należnej jako podatek od spadku.

Natomiast postępowanie w 1996 r. o nabycie spadku po matce wnioskodawczyni było konieczne jedynie celem umożliwienia kontynuacji postępowania w sprawie o odzyskanie pełnych praw własnościowych do ww. nieruchomości w Y.

W związku z powyższym zadano następujące pytania.

1. Czy od sprzedaży praw i roszczeń w zakresie 1/4 udziałów do nieruchomości (składającej się z działki i budynku mieszkalnego) zabranej byłym właścicielom przez Skarb Państwa na mocy dekretu należy płacić podatek, a jeśli tak to w jakiej wysokości ...
2. Należność w umowie sprzedaży została określona w trzech ratach: dwie wypłacane w 2011 r. w czerwcu i grudniu i jedna w czerwcu 2012 r. Wobec tego czy ewentualny podatek ma być uiszczony od razu od całej kwoty czy po wpływie kolejnych rat i w jakich terminach, czy w PIT w kwietniu 2012 r....
   
   

Zdaniem wnioskodawczyni, przychód od sprzedaży jej udziałów do praw i roszczeń do odzyskiwanej nieruchomości zabranej dekretem przez Skarb Państwa, nie powinien podlegać opodatkowaniu.

Skarb Państwa zabrał prawowitym właścicielom nieruchomość na przeszło 57 lat. Postępowanie w tej sprawie oraz wydawane decyzje mają charakter administracyjno prawny.

Stwierdzenie, że budynek znajdujący się na gruncie nieruchomości spełnia warunki art. 5 dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze miasta (Dz. U. Nr 50, poz. 279) i tym samym stanowi własność następców prawnych dawnych właścicieli hipotecznych i pozostaje w sprzeczności z art. 8 tegoż dekretu, bo i tak tzw. właściciele, do czasu ustanowienia na ich rzecz prawa użytkowania wieczystego gruntu, nie mogli i nie mogą nadal korzystać z żadnych atrybutów "własności budynku". W chwili sprzedaży w budynku byli zakwaterowani przez Gminę lokatorzy, których z uwagi na ich sytuację materialną trudno skłonić do wyprowadzenia się.

Zdaniem wnioskodawczyni, przedmiotowe roszczenia o odzyskanie pełnych praw do swojej nieruchomości mają specyficzny charakter, gdyż zwrot nieruchomości składającej się działki zabudowanej budynkiem mieszkalnym, można zakwalifikować jako zadośćuczynienie ze strony Państwa i pewną formę odszkodowania za czas kiedy właściciele i ich kolejni następcy prawni nie mogli w żaden sposób korzystać z własnego terenu i domu.

Ponadto od roszczeń o uzyskanie pełnych uprawnień do udziału części nieruchomości przejętej przez Skarb Państwa został uiszczony podatek od spadków i darowizn.

Nasuwa się zatem pytanie czy płacenie 19% podatku z art. 45 ust. l ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U.z 2010 r. Nr 51, poz.307 ze zm.) po sprzedaży swoich udziałów nie jest kolejnym od tych samych praw.

Na dzień śmierci ojca wnioskodawczyni jak i na dzień wydanego przez Sąd postanowienia o nabyciu praw spadkowych, tocząca się sprawa i kolejno wydawane decyzje nie stanowiły podstawy do jakichkolwiek działań umożliwiających pełnoprawne korzystanie z własności budynku, a tym bardziej z prawa użytkowania wieczystego. Na obecnych spadkobierców nie były nakładane żadne nakazy płatnicze w tym np. w podatku od nieruchomości.

Odnośnie zwrotu spadkobiercom osoby wywłaszczonej, nieruchomości przejmowanych na własność Skarbu Państwa, wnioskodawczyni przywołuje fragment uzasadnienia interpretacji indywidualnej z dnia 26 lutego 2008 r. Znak: ITPB2/415-136/08/ENB wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy działającego w imieniu Ministra Finansów, zgodnie z którą decyzja o zwrocie wywłaszczonej nieruchomości byłemu właścicielowi (również spadkobiercy) nie kreuje prawa do niej, lecz tylko przywraca stosunki własnościowe sprzed wywłaszczenia, w związku z czym zwrot taki nie stanowi nabycia w rozumieniu przepisu art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. Nr 14 z 2000 r., poz. 176 ze zm.), a zatem przychód ze sprzedaży nieruchomości zwróconej po wywłaszczeniu uprzedniemu właścicielowi również nie podlega opodatkowaniu.

Na tle przedstawionego zdarzenia przyszłego stwierdzam co następuje.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2010 r., Nr 51, poz. 307 ze zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a) – c) ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 ze zm.) źródłem przychodu jest odpłatne zbycie, z zastrzeżeniem ust. 2:

1. nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości,
2. spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,
3. prawa wieczystego użytkowania gruntów,

- jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie.

Natomiast zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, źródłami przychodów są kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych innych niż wymienione w pkt 8 lit. a)-c).

Art. 11 ust. 1 ustawy stanowi natomiast, iż przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

W świetle art. 18 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych za przychód z praw majątkowych uważa się w szczególności przychody z praw autorskich i praw pokrewnych w rozumieniu odrębnych przepisów, praw do projektów wynalazczych, praw do topografii układów scalonych, znaków towarowych i wzorów zdobniczych, w tym również z odpłatnego zbycia tych praw.

Zawarte w powołanym wyżej art. 18 wyliczenie praw majątkowych ma charakter otwarty, o czym świadczy użyte przez ustawodawcę sformułowanie „w szczególności”. Należy zatem przyjąć, iż do katalogu praw majątkowych objętych zakresem regulacji art. 18 ww. ustawy można zaliczyć także inne prawa nie wymienione w tym przepisie. Jednocześnie treść tego przepisu wskazuje, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają zarówno przychody z wykonania (wykorzystania) tych praw jak również z ich sprzedaży lub zamiany.

Przepisy prawa podatkowego oraz prawa cywilnego nie definiują pojęcia prawa majątkowego. Podobnie brak jest również definicji majątku. Przez „prawa” należy rozumieć tutaj prawa podmiotowe. Mogą one występować w trzech postaciach: roszczeń, uprawnień kształtujących i zarzutów.

Z informacji wskazanych we wniosku wynika, iż wnioskodawczyni nabyła w spadku prawo do wszelkich praw i roszczeń po zmarłych matce i ojcu. Matka wnioskodawcy zmarła w 1996 r., a ojciec wnioskodawczyni w 2007 r. Przedmiotem sprzedaży w czerwcu 2011 r. był udział w prawach i roszczeniach do budynku i gruntu odebranych na podstawie dekretu z dnia 26 października 1945 r.

Umową sprzedaży z czerwca 2011 r. wnioskodawczyni sprzedała wszelkie przysługujące jej prawa i roszczenia do nieruchomości składającej się z działki zabudowanej budynkiem mieszkalnym.

Analizując powyższe nie podlega wątpliwości, że wnioskodawczyni sprzedała prawa i roszczenia do nieruchomości, a nie nieruchomość czy udział w prawie gdyż w chwili sprzedaży nie została jeszcze zawarta umowa o oddanie wnioskodawczyni nieruchomości w użytkowanie wieczyste.

Bezspornym jest, że prawa i roszczenia, które wnioskodawczyni sprzedała w czerwcu 2011 r. nie zaliczają się do praw wymienionych w przytoczonym przepisie art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)-c) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W świetle powyższego oczywistym jest, że nie mając na dzień sprzedaży ani prawa własności, ani prawa użytkowania wieczystego wnioskodawczyni nie mogła sprzedać tych praw, mogła zbyć i zbyła wyłącznie prawa i roszczenia do nieruchomości. Wnioskodawczyni zbyła zatem prawo majątkowe, które nie może być utożsamiane ze zbyciem udziału we własności budynku mieszkalnego ani w prawie użytkowania wieczystego.

Wnioskodawczyni dokonała sprzedaży nabytych w drodze spadku praw i roszczeń do udziału w nieruchomości, z tytułu których uzyskała przychód z praw majątkowych, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 7 w związku z art. 18 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W wyniku powyższego, otrzymane lub postawione do dyspozycji wnioskodawczyni pieniądze, z tytułu sprzedaży praw i roszczeń o zwrot nieruchomości, będą stanowić przychód w rozumieniu art. 18 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W orzecznictwie jest ugruntowany pogląd, iż instytucja prawna zwrotu nieruchomości uprzednio wywłaszczonej w drodze decyzji administracyjnej nie stanowi nowego nabycia, lecz przywraca wcześniej panujące stosunki prawnorzeczowe. Nie ulega wątpliwości, że w sytuacji gdyby wnioskodawczyni ostateczną umowę sprzedaży podpisała po zawarciu umowy o oddanie jej nieruchomości w użytkowanie wieczyste, czyli umowa sprzedaży dotyczyłaby prawa wieczystego użytkowania do nieruchomości, to pięcioletni termin, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)-c) ww. ustawy należałoby liczyć od końca roku kalendarzowego, w którym nabyto spadek po każdym ze spadkobierców pamiętając przy tym, że zgodnie z art. 924 i 925 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy i według tej daty spadkobierca nabywa spadek. Zatem za dzień nabycia rzeczy lub praw w drodze spadku należy rozumieć dzień jego otwarcia. Tymczasem wnioskodawczyni zbyła prawa i roszczenia do nieruchomości, które nie mieszczą się w katalogu praw wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)-c) ustawy. Zatem w przedmiotowej sprawie nie ma zastosowania art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)-c) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Bezzasadnym jest więc porównywanie sytuacji podatkowej osób, który zbyły zwrócone w drodze decyzji administracyjnej prawa i nieruchomości, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)-c) ustawy z sytuacją osób, które zbyły prawa i roszczenie do zwrotu nieruchomości. Interpretacja powołana przez wnioskodawczynię, która jej zdaniem potwierdza prezentowane przez nią stanowisko, dotyczy zupełnie innego zdarzenia, gdyż odnosi się właśnie do sytuacji zbycia nieruchomości, z której właściciel został uprzednio wywłaszczony. Jej przedmiotem nie były zatem skutki podatkowe sprzedaży udziału w prawach i roszczeniach do nieruchomości objętej dekretem . Nadmienić też należy, iż ustawodawca nie przewidział żadnych ulg czy zwolnień przy sprzedaży udziału w prawach i roszczeniach do nieruchomości odebranej uprzednim właścicielom tzw. dekretem . Nie istnieje też żadna podstawa prawna, aby roszczeniu posiadanemu przez wnioskodawczynię nadawać charakter zadośćuczynienia lub odszkodowania. Przekonanie wnioskodawczyni w tym zakresie ma charakter subiektywny i nie znajduje oparcia ani w przepisach, ani w stanie faktycznym sprawy.

Żaden obywatel, który tak jak wnioskodawczyni zbywałby prawa i roszczenia do nieruchomości nie może domagać się takiego samego traktowania jak obywatele, którzy zbywają nieruchomości lub prawo wieczystego ich użytkowania. Tylko zrealizowanie uprawnienia i ustanowienie prawa własności nieruchomości lub prawa wieczystego użytkowania na rzecz wnioskodawczyni skutkowałoby możliwością zastosowania art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w razie jego zbycia. Powyższe stanowisko Organu znalazło już potwierdzenie w orzecznictwie sądowym.

Reasumując należy stwierdzić, iż kwota uzyskana z tytułu sprzedaży nabytych w drodze spadku praw i roszczeń do udziału w nieruchomości będzie stanowić dochód z tytułu sprzedaży praw majątkowych, który podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Dochody z praw majątkowych podlegają kumulacji z innymi dochodami zgodnie z art. 9 ust. 1a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i należy je wykazać w zeznaniu rocznym, składanym w terminie do dnia 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym. Przychód z praw majątkowych powstaje w momencie postawienia do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniędzy, zatem wnioskodawczyni dwie raty otrzymane w 2011 r. winna opodatkować wykazując je w zeznaniu rocznym za 2011 r., natomiast ratę otrzymaną w 2012 r. winna wykazać w zeznaniu za 2012 r.

W tych samym terminach (tj. do 30 kwietnia 2012 r. i do 30 kwietnia 2013 r.) należy wpłacić z tego tytułu podatek, obliczony zgodnie z art. 27 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Odnosząc się do wątpliwości wnioskodawczyni w kwestii zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych z tytułu sprzedaży praw i roszczeń opodatkowanych już podatkiem od spadków i darowizn wyjaśnia się, iż przepisom ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768 ze zm.) podlega nabycie przez osoby fizyczne w drodze spadku własności rzeczy znajdujących się na terenie Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Zatem nabycie wszelkich praw i roszczeń przysługujących spadkobiercy w spadku podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Oznacza to, że skoro nabycie podlegało opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn, to samo nabycie nie podlegało opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Tym samym w związku ze śmiercią spadkodawcy powstaje obowiązek podatkowy w podatku od spadków, lecz nie powstaje w podatku dochodowym od osób fizycznych.

Niemniej jednak w przypadku opisanym przez wnioskodawczynię mamy do czynienia z inną sytuacją niż nabycie spadku, a mianowicie ze sprzedażą praw i roszczeń. Czynność ta podlega przepisom ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, dotyczy bowiem innego rodzaju przychodu niż uprzednie ich nabycie w spadku. Obie operacje, zarówno nabycie praw i roszczeń, jak i ich późniejsza sprzedaż, są odrębnymi, kolejnymi czynnościami, które należy ocenić niezależnie od siebie pod względem skutków prawnych, jakie wywołały. Stąd też podlegają opodatkowaniu różnymi podatkami.

Skoro więc wnioskodawczyni podjęła decyzję o sprzedaży praw i roszczeń do nieruchomości od czynności tej musi być uiszczony podatek dochodowy od osób fizycznych.

Wobec powyższego, stanowisko wnioskodawczyni jest nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.