Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0111-KDIB2-3.4011.41.2017.1.MK
z 24 czerwca 2017 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 201 ze zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 20 kwietnia 2017 r. (data wpływu 26 kwietnia 2017 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie możliwości zwolnienia z opodatkowania otrzymanych odsetek od zadośćuczynienia – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 26 kwietnia 2017 r. wpłynął do tutejszego organu wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie możliwości zwolnienia z opodatkowania otrzymanych odsetek od zadośćuczynienia.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca 26 marca 2011 r. uległ ciężkiemu wypadkowi komunikacyjnemu, w którym uczestniczył jako pasażer samochodu. Doznał ciężkich obrażeń, a kierujący pojazdem będący sprawcą wypadku wobec poszkodowanego Wnioskodawcy odpowiadał za wyrządzone szkody na zasadzie winy. W chwili wypadku sprawca wypadku posiadał ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej, dlatego też odpowiedzialność za skutki wypadku wtórnie „spadła” na zakład ubezpieczeń. Poszkodowany Wnioskodawca w stanie krytycznym został przewieziony do szpitala. Wnioskodawca wymagał długiej hospitalizacji, przeszedł szereg poważnych zabiegów medycznych i chirurgicznych. Po tym okresie Wnioskodawca wymagał leczenia usprawniającego w zakresie narządu ruchu oraz w zakresie neuropsychologicznym. Proces ten nie został zakończony, poszkodowany jest osobą całkowicie niesamodzielną i wymaga nadal kontynuacji rehabilitacji zarówno w zakresie narządu ruchu, neuropsychologicznej jak i logopedycznej. Zgodnie z opinią sądowo-lekarską z 25 marca 2015 r. sporządzoną przez biegłych Katedry Medycyny Sądowej Uniwersytetu w następstwie wypadku u Wnioskodawcy nastąpił trwały uszczerbek na zdrowiu w łącznej wysokości 265 %. Rokowania co do poprawy stanu zdrowia są niekorzystne. Prowadzona rehabilitacja ruchowa, neuropsychologiczna i logopedyczna może poprawić jedynie sprawowanie opieki biologicznej nad Wnioskodawcą, natomiast Wnioskodawcy nigdy nie uda się osiągnąć powrotu do zdrowia do stanu sprzed wypadku.

W związku z powstałą szkodą Wnioskodawca wniósł pozew o zapłatę odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę wraz z odsetkami ustawowymi. Na mocy wyroku Sądu Okręgowego Wydział cywilny z 24 lutego 2016 r. i wyroku Sądu Apelacyjnego z 25 października 2016 r. na rzecz Wnioskodawcy zasądzono sumę zadośćuczynienia wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 18 października 2011 r. do dnia zapłaty.

Przedmiotowe zadośćuczynienie zostało zasądzone na podstawie art. 445 § 1 Kodeksu cywilnego w zw. z art. 444 § 1 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia. Wnioskodawca nie ma prawa do renty z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, a uzyskane pieniądze tytułem zadośćuczynienia wraz z odsetkami za 6-letnią zwłokę w zapłacie, są dla Wnioskodawcy jedynym źródłem utrzymania, które muszą wystarczyć mu do końca życia. W 2017 r. zakład ubezpieczeń przysłał Wnioskodawcy formularz podatkowy PIT-8C wykazujący przychód z tytułu odsetek od nieterminowej wypłaty zadośćuczynienia, sygnalizując tym samym o obowiązku ujęcia tej kwoty po stronie przychodu w rocznym zeznaniu podatkowym.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy kwota zasądzonych odsetek ustawowych od przedmiotowego zadośćuczynienia podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych i należy ją wykazać w rocznym zeznaniu podatkowym w pozycji „inne przychody”, czy też jednak podlega zwolnieniu, tak jak wypłacone zadośćuczynienie, a w związku z tym nie ma konieczności wykazywania jej w zeznaniu rocznym?

Zdaniem Wnioskodawcy, zarówno przedmiotowe zadośćuczynienie jak i odsetki ustawowe od niego zasądzone przez Sąd Okręgowy i Apelacyjny podlegają zwolnieniu z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z art. 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (zwanej dalej w skrócie updof), podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, art. 52, art. 52a i art. 52c tej ustawy oraz dochody, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Opodatkowaniu podlegają więc wszelkiego rodzaju dochody za wyjątkiem dochodów i przychodów wymienionych głównie w art. 21 ww. ustawy.

Przepis art. 21 ust 1 pkt 3b updof stanowi, że wolne od podatku dochodowego są odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą oraz dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

W przedstawionym stanie faktycznym kwota z tytułu zasądzonego zadośćuczynienia – jako nie związana z działalnością gospodarczą Wnioskodawcy oraz nie będącą kwotą z tytułu utraconych korzyści – nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Zdaniem Wnioskodawcy, zwolnieniu z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają również zasądzone odsetki ustawowe od przedmiotowego zadośćuczynienia.

Zgodnie z obecnym stanowiskiem Naczelnego Sądu Administracyjnego (wyrok NSA z dnia 14 czerwca 2016 r., sygn. akt I SA/Gd 250/16 ) – odsetki, jako świadczenie akcesoryjne, są bezpośrednio i ściśle związane ze świadczeniem głównym (tzn. że ich byt prawny zależy od należności, z którą są związane), w tym przypadku przychodem z tytułu wypłaconego zadośćuczynienia. Źródło odsetek stanowi wprawdzie nieterminowe wywiązanie się dłużnika z obowiązku zapłaty świadczenia głównego, niemniej jednak odsetki nie mogłyby przecież powstać, gdyby właśnie nie obowiązek jego wypłaty Nie ma zatem uzasadnionych podstaw do przyjęcia, że świadczenia te, ze względu na ich odrębny charakter, powinny być przypisane do dwóch niezależnych od siebie źródeł przychodów. Zgodnie bowiem z wyrażonym w orzecznictwie poglądem, z którym sąd w składzie rozpoznającym sprawę zgadza się w zupełności, odsetki powinny być przypisane do tego samego źródła co należność główna (por. wyroki NSA, min. z dnia 29 stycznia 2014 r. sygn. akt II FSK 333/12; z dnia 17 stycznia 2014 r., sygn. akt II FSK 289/12, z dnia 20 grudnia 2013 r., sygn. akt II FSK 115/12; z dnia 25 lutego 2014 r., sygn. akt II FSK 702/12). Tym samym, skoro przychód z jakim mamy do czynienia w sprawie podlegał zwolnieniu z opodatkowania to również odsetki z tym przychodem związane powinny z przedmiotowego zwolnienia korzystać.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 2032 ze zm.) – opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 11 ust. 1 przywołanej wyżej ustawy – przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19, art. 25b i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

W treści art. 10 ust. 1 cytowanej ustawy zostały określone źródła przychodów, gdzie m.in. wymienia się inne źródła (pkt 9).

Zgodnie z art. 20 ust. 1 ww. ustawy – za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności” wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. Ustawodawca sformułował bowiem tak wskazany przepis, aby stanowił on kategorię otwartą. Nie jest bowiem możliwym, aby przewidzieć każdy rodzaj przychodu, który wystąpi. Tym samym z faktu, że ustawodawca nie wymienił wprost odsetek jako źródła przychodu nie można wywodzić wniosku, że odsetki nie podlegają opodatkowaniu. Gdyby tak było, to niektóre rodzaje odsetek nie zostałyby wymienione w art. 21 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jako zwolnione z opodatkowania.

O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Z przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawca uległ wypadkowi komunikacyjnemu. Sprawca wypadku posiadał ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej, dlatego też odpowiedzialność za skutki wypadku „wtórnie” spadła na zakład ubezpieczeń. Wnioskodawca wniósł pozew do sądu o zapłatę odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę wraz z odsetkami ustawowymi. Na mocy wyroku Sądu Okręgowego i wyroku Sądu Apelacyjnego na rzecz Wnioskodawcy zasądzone zostało zadośćuczynienie wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 18 października 2016 r. do dnia zapłaty. Wnioskodawca otrzymał zadośćuczynienie na podstawie art. 445 § 1 ustawy Kodeks cywilny w zw. z art. 444 § 1 ww. ustawy.

Zakład ubezpieczeń w 2017 r. przesłał Wnioskodawcy formularz podatkowy PIT-8C wykazujący przychód z tytułu odsetek od nieterminowej wypłaty zadośćuczynienia, sygnalizując tym samym obowiązek Wnioskodawcy ujęcia kwoty odsetek po stronie przychodów w rocznym zeznaniu podatkowym.

Instytucję prawną odsetek za zwłokę reguluje art. 481 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 459 ze zm.), zgodnie z którym jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy (art. 481 § 2 Kodeksu cywilnego).

Odsetki wypłacone w związku z opóźnieniem wypłaty danego świadczenia nie są wliczane do wartości tego świadczenia. Zgodnie bowiem z treścią art. 20 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1822 ze zm.) – do wartości przedmiotu sporu nie wlicza się odsetek, pożytków i kosztów, żądanych obok roszczenia głównego. Przepis ten ma więc zastosowanie do odsetek ustawowych, z którymi zasądzono świadczenie główne.

Należy przy tym wskazać, że odsetki są świadczeniem ubocznym, pozostającym w ścisłym związku z należnością główną, jednak źródło ich powstania różni się zasadniczo od źródła powstania długu głównego. Dlatego też nie można utożsamiać odsetek z odszkodowaniem, zadośćuczynieniem czy też innym świadczeniem (naprawieniem szkody). Wierzyciel może ich żądać dopiero, jeżeli dłużnik opóźni się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego. Odsetki mają charakter uboczny względem świadczenia głównego – są skutkiem niewykonania zobowiązań.

Nie ma więc racji Wnioskodawca twierdząc, że skoro zadośćuczynienie zwolnione jest z opodatkowania, to kwota odsetek powinna też być zwolniona z opodatkowania. W żadnym wypadku nie można przyjąć, że odsetki są zadośćuczynieniem sensu stricte i jako takie objęte są zwolnieniem od podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie wskazanego we wniosku art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W myśl tego przepisu wolne od podatku są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

1. otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
2. dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.
   
   

Natomiast nie podlegają zwolnieniu na podstawie tego przepisu odsetki.

Zgodnie z art. 21 ust.1 pkt 4 ww. ustawy wolne od podatku dochodowego są kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych za wyjątkiem:

1. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą lub prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane zgodnie z art. 27 ust. 1 lub art. 30c,
2. dochodu, o którym mowa w art. 24 ust. 15 i 15a.
   
   

Okoliczność, że odsetki stanowią najczęściej swoistą rekompensatę wynikającą z czasookresu jaki upłynął pomiędzy zaistnieniem zdarzeń skutkujących wypłatą zadośćuczynienia a skonkretyzowaniem obowiązku naprawienia szkody (krzywdy) w wyroku sądu, nie jest wystarczająca do objęcia zwolnieniem z opodatkowania przedmiotowych odsetek, na podstawie przepisu art. 21 ust. 1 pkt 3b czy pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zwolnienie od podatku dochodowego otrzymanych odsetek przysługuje tylko wówczas, gdy przepis ustawy zawiera w tym przedmiocie (konkretnie odnosi się do odsetek) – wyraźne zwolnienie. Ustawodawca nie pomija bowiem odsetek w zwolnieniach, jeżeli uznaje zasadność ich zwolnienia w odniesieniu do dóbr, które w ocenie ustawodawcy zasługują na szczególną ochronę. Jednakże odsetek przysługujących od zasądzonego świadczenia głównego (zadośćuczynienia) nie zamieścił w katalogu zwolnień, a więc odsetki te podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, zgodnie z regułą powszechności opodatkowania wyrażoną w art. 9 ust. 1 ww. ustawy.

Orzecznictwo w omawianej kwestii nie było jednolite, jednakże wątpliwości co do podatkowej kwalifikacji odsetek zostały ostatecznie rozstrzygnięte przez Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale siedmiu sędziów NSA z 6 czerwca 2016 r. sygn. akt II FPS 2/16. Zapadła ona na tle stanu faktycznego dotyczącego odsetek od nieterminowej zapłaty ceny za zbyte akcje, jednakże ma ona zastosowanie do wszystkich sytuacji związanych z zapłatą odsetek od należności głównej, których skutków podatkowych nie przewidziano w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. Istota uchwały sprowadza się do twierdzenia, że czym innym jest świadczenie główne, a czym innym odsetki za opóźnienie w jego zapłacie, w związku z tym należy je rozliczać oddzielnie i zaliczyć do przychodów z innych źródeł na podstawie art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Podsumowując, odsetek zasadzonych na podstawie wyroku Sądu za nieterminową wypłatę zadośćuczynienia nie można utożsamiać z zadośćuczynieniem, dlatego też tego rodzaju odsetki nie mogą korzystać ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych na podstawie wskazanego przez Wnioskodawcę art. 21 ust. 1 pkt 3b ani innego przepisu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Tego rodzaju odsetki stanowią przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 ustawy i podlegają opodatkowaniu na ogólnych zasadach według skali podatkowej określonej w art. 27 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, nie pobiera się od nich w trakcie roku podatkowego zaliczek na podatek dochodowy, wykazuje się je w zeznaniu rocznym.

Tym samym, Wnioskodawca ma obowiązek złożenia zeznania podatkowego o wysokości osiągniętego dochodu, w którym powinien wykazać kwotę przychodu uzyskaną z tytułu otrzymanych odsetek od zadośćuczynienia.

Wobec powyższego, stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Jednocześnie informuje się, że niniejsza interpretacja – zgodnie z treścią zapytania – dotyczy wyłącznie możliwości zwolnienia z opodatkowania odsetek zasądzonych na podstawie wyroku sądowego, nie dotyczy natomiast możliwości zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych samej kwoty zadośćuczynienia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 718 ze zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.