Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi
1061-IPTPB2.4511.852.2016.1.DA
z 26 stycznia 2017 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r., poz. 613, z późn. zm.) oraz § 5 pkt 3 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r., poz. 643), Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi działający w imieniu Ministra Rozwoju i Finansów stwierdza, że stanowisko – przedstawione we wniosku z dnia 15 listopada 2016 r. (data wpływu 22 listopada 2016 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych zniesienia służebności osobistej – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 22 listopada 2016 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych zniesienia służebności osobistej.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca otrzyma w formie darowizny od swojej córki działkę zabudowaną domem jednorodzinnym. Przy okazji umowy darowizny podpisana zostanie dożywotnia nieodpłatna służebność tej nieruchomości na rzecz darczyńcy.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Jeżeli w przyszłości córka Wnioskodawcy, tj. podmiot korzystający ze służebności, zrezygnuje z niej nieodpłatnie, to czy po stronie Wnioskodawcy powstanie przychód podatkowy?

Zdaniem Wnioskodawcy, żaden przychód podatkowy po Jego stronie nie powstanie, gdyż nie otrzyma z tego tytułu środków pieniężnych ani innej formy przysporzenia majątkowego. Instytucja służebności mieszkania może być ustanowiona samodzielnie bądź w powiązaniu z darowizną, w tym konkretnym przypadku będzie powiązana z darowizną.

Służebność jest ograniczonym prawem rzeczowym ustanawianym na nieruchomości (np. działce zabudowanej domem jednorodzinnym, w lokalu mieszkalnym). Celem tej służebności jest zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych osoby uprawnionej. Prawo to jest niezbywalne (nie można go np. sprzedać innej osobie), nie podlega dziedziczeniu (nie wchodzi do spadku po śmierci uprawnionego) oraz wygasa najpóźniej ze śmiercią uprawnionego.

Aby ustanowić służebność, strony muszą zawrzeć umowę, na mocy której właściciel nieruchomości przyzna określonej osobie to uprawnienie. Pamiętać należy o tym, że oświadczenie właściciela, który obciąża swoją nieruchomość ograniczonym prawem rzeczowym (np. służebnością osobistą – służebnością mieszkania), wymaga formy aktu notarialnego.

Po podpisaniu umowy, służebność podlega ujawnieniu w księdze wieczystej prowadzonej dla nieruchomości, na której została ustanowiona. Wpis w księdze wieczystej ujawnia to prawo rzeczowe i każdy potencjalny nabywca domu od razu zobaczy, że nieruchomość obciążona jest tym prawem.

Niezależnie od tego, kto staje się właścicielem nieruchomości w przyszłości, uprawniona osoba nie może zostać pozbawiona prawa do mieszkania w określonych pomieszczeniach, zgodnie z treścią zawartej umowy. Jedynie w sytuacji, gdy uprawniona osoba dopuściłaby się rażących uchybień przy wykonywaniu swojego prawa (zakłócałaby spokój, w niewłaściwy sposób korzystała z pomieszczeń itp.), właściciel ma prawo żądać zamiany służebności na rentę. Nawet w tej wyjątkowej sytuacji, powstałej niejako z winy uprawnionego, nie pozostanie on bez finansowej opieki. Stanowi o tym art. 303 Kodeksu cywilnego. Istnieje również możliwość dobrowolnej i nieodpłatnej rezygnacji przez uprawnionych z ustanowionej na ich rzecz służebności. I tę ostatnią opcję, Wnioskodawca rozważa i bierze pod uwagę, składając wniosek.

Zgodnie z art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przychodami są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Jak wspomniano na wstępie, rezygnacja ze służebności nie będzie wiązała się z wypłatą jakichkolwiek środków lub wartości pieniężnych (renty, odszkodowania, itp.) co oznacza, że z tego tytułu przychód podatkowy nie powstanie. Ponadto, zdaniem Wnioskodawcy, nie wystąpią w takiej sytuacji również jakiekolwiek nieodpłatne świadczenia na Jego rzecz.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2016 r., poz. 2032, z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają zatem wszelkie dochody osiągane przez podatnika, z wyjątkiem tych dochodów, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę jako zwolnione od podatku, bądź od których zaniechano poboru podatku.

Przepis art. 10 ust. 1 ww. ustawy zawiera katalog źródeł przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie natomiast z art. 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy, źródłem przychodów są ,,inne źródła”.

Z ogólnej definicji przychodów, zawartej w art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wynika, że przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19, art. 25b i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

W myśl art. 11 ust. 2 wartość pieniężną świadczeń w naturze, z zastrzeżeniem art. 12 ust. 2-2c, określa się na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca ich uzyskania.

Zgodnie z art. 11 ust. 2a wartość pieniężną innych nieodpłatnych świadczeń ustala się:

1. jeżeli przedmiotem świadczenia są usługi wchodzące w zakres działalności gospodarczej dokonującego świadczenia - według cen stosowanych wobec innych odbiorców;
2. jeżeli przedmiotem świadczeń są usługi zakupione - według cen zakupu;
3. jeżeli przedmiotem świadczeń jest udostępnienie lokalu lub budynku - według równowartości czynszu, jaki przysługiwałby w razie zawarcia umowy najmu tego lokalu lub budynku;
4. w pozostałych przypadkach - na podstawie cen rynkowych stosowanych przy świadczeniu usług lub udostępnianiu rzeczy lub praw tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca udostępnienia.
   
   

Stosownie do art. 20 ust. 1 ww. ustawy, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności” wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy.

O przychodzie podatkowym z innych źródeł należy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Z przedstawionego we wniosku opisu zdarzenia przyszłego wynika, że Wnioskodawca w przyszłości ma otrzymać w darowiźnie od córki działkę zabudowaną domem jednorodzinnym. Przy okazji zawarcia umowy darowizny, podpisana zostanie dożywotnia nieodpłatna służebność przedmiotowej nieruchomości na rzecz darczyńcy, tj. córki Wnioskodawcy.

Wyjaśnić więc należy, że zgodnie z art. 296 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2016 r., poz. 380, z późn. zm.) nieruchomość można obciążyć na rzecz oznaczonej osoby fizycznej prawem, którego treść odpowiada treści służebności gruntowej (służebność osobista).

Uregulowana w zacytowanym przepisie służebność osobista, stanowi ograniczone prawo rzeczone, obciążające całą nieruchomość, także w przypadku, gdy wykonywanie tego prawa polega na korzystaniu w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej przez uprawnioną osobę fizyczną. W odróżnieniu od służebności gruntowej służebność osobista przysługuje oznaczonej osobie fizycznej i ma zaspokoić jej potrzeby podczas gdy służebność gruntowa jest prawem związanym z nieruchomością władnącą i stanowi jej cześć składową (art. 50 i art. 47 Kodeksu cywilnego). Na skutek ustanowienia służebności osobistej właściciel nieruchomości obciążonej ma obowiązek znosić w określonym zakresie korzystanie z jego nieruchomości przez osobę uprawnioną. Do każdej służebności osobistej stosuje się odpowiednie przepisy o służebności gruntowej, z zachowaniem odrębności wynikającej z charakteru służebności osobistej (art. 297 Kodeksu cywilnego). Najważniejszą z nich jest to, że służebność osobista ma przynosić korzyści osobie fizycznej, a nie oznaczonej nieruchomości. Zasadniczym źródłem powstania służebności osobistej jest umowa zawierana pomiędzy właścicielem nieruchomości obciążonej, a oznaczoną osobą fizyczną nabywającą ustanowioną służebność. W określonych przez ustawodawcę przypadkach wchodzi także w grę ustanowienie służebności osobistych w trybie orzeczenia sądowego lub decyzji administracyjnej.

Służebność osobista wygasa z reguły z chwilą śmierci uprawnionego (art. 299 Kodeksu cywilnego), co wynika z celu i funkcji służebności osobistej jako prawa ściśle związanego z osobą uprawnionego i ograniczonego czasem jego życia. Do istoty służebności osobistych należy zaliczyć także to, że są one niezbywalne, co oznacza, że nie mogą być one przedmiotem obrotu. Nie można również przenieść uprawnień do ich wykonywania.

Zgodnie z art. 294 Kodeksu cywilnego właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zniesienia służebności gruntowej za wynagrodzeniem, jeżeli wskutek zmiany stosunków służebność stała się dla niego szczególnie uciążliwa, a nie jest konieczna do prawidłowego korzystania z nieruchomości władnącej.

Art. 303 Kodeksu cywilnego stanowi, że jeżeli uprawniony z tytułu służebności osobistej dopuszcza się rażących uchybień przy wykonaniu swego prawa, właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zamiany służebności na rentę.

Stosownie do art. 246 § 1 Kodeksu cywilnego jeżeli uprawniony zrzeka się ograniczonego prawa rzeczowego, prawo to wygasa. Oświadczenie o zrzeczeniu się prawa powinno być złożone właścicielowi rzeczy obciążonej. Wskutek zrzeczenia się służebności osobistej przez uprawnionego, właściciel nieruchomości obciążonej nie nabywa tego prawa, lecz prawo to wygasa.

W przedmiotowym wniosku Wnioskodawca rozważa sytuację, w której podmiot uprawniony, korzystający ze służebności (tj. córka Wnioskodawcy) w przyszłości dobrowolnie i nieodpłatnie z niej zrezygnuje. Zdaniem Wnioskodawcy, skoro rezygnacja ze służebności nie będzie wiązała się z wypłatą jakichkolwiek środków lub wartości pieniężnych na Jego rzecz, to nie powstanie po Jego stronie przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Mając na uwadze przedstawione zdarzenie przyszłe oraz przepisy prawa należy stwierdzić, że w przypadku nieodpłatnej rezygnacji przez córkę Wnioskodawcy ze służebności osobistej, po stronie Wnioskodawcy nie wystąpi przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, a w konsekwencji obowiązek podatkowy, ponieważ w opisanej sytuacji Wnioskodawca nie uzyska z tego tytułu żadnego przysporzenia majątkowego.

Wobec powyższego, stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Podkreślić należy, że zgodnie z art. 14b § 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r., poz. 613, z późn. zm.), składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ podatkowy jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku.

W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu zdarzenia przyszłego, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego …., po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację – w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2016 r., poz. 718, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Administracji Skarbowej w Łodzi, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Piotrkowie Trybunalskim, ul. Wronia 65, 97-300 Piotrków Trybunalski.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.