Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy
ITPB1/415-1079/14/WM
z 27 stycznia 2015 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r., poz. 749, z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko – przedstawione we wniosku z dnia 27 października 2014 r. (data wpływu 28 października 2014 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kosztów procesu, kosztów zastępstwa procesowego oraz uiszczonych odsetek ustawowych – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 28 października 2014 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kosztów procesu, kosztów zastępstwa procesowego oraz uiszczonych odsetek ustawowych.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca jest podatnikiem podatku dochodowego od osób fizycznych oraz podatnikiem podatku VAT, prowadzi księgi rachunkowe. W roku 2012 Wnioskodawca dokonał sprzedaży nieruchomości zabudowanej budynkiem usługowym na rzecz kontrahenta - zakładu opieki zdrowotnej, zwolnionego z opodatkowania podatkiem VAT. Wystawił fakturę VAT uwzględniającą kwotę netto: 800.000 zł, podatek VAT: 184.000 zł oraz brutto: 984.000 zł.

Niebawem po wystawieniu faktury Wnioskodawca zauważył, że powyższa transakcja powinna zostać zwolniona z opodatkowania podatkiem VAT na podstawie art. 43 ust 1 pkt 10 ustawy z dnia 11 marca 2014 r. o podatku od towarów i usług. Z powodu tego, iż druga strona nie była podatnikiem podatku VAT, Wnioskodawca nie miał możliwości opodatkowania tej usługi na podstawie przepisów art. 43 ust 10 ustawy o podatku od towarów i usług.

Wobec tego w roku 2012, Wnioskodawca dokonał korekty podatku VAT i wystawił fakturę korygującą stosując stawkę podatku VAT zwolnioną. Po dokonaniu korekty transakcja wyglądała następująco: netto 984.000 zł, podatek VAT zw. brutto 984.000 zł. Kwota brutto pozostała na tym samym poziomie ze względu na umówienie się z kontrahentem w umowie przedwstępnej sprzedaży i w akcie notarialnym przenoszącym własność na tylko i wyłącznie kwotę brutto do zapłaty, bez wyodrębniania kwot netto i kwoty VAT ze względu na to, że kontrahent nie był czynnym podatnikiem podatku VAT.

W związku z zaistniałą sytuacją kontrahenci wnieśli do sądu rejonowego o zasądzenie i zwrot na ich rzecz kwoty stanowiącej wartość podatku VAT, tj. kwoty 184.000 zł jako świadczenia nienależnego Wnioskodawcy. Sąd pierwszej instancji oddalił ich żądania, uznał za bezzasadne i zasądził zwrot kosztów procesowych oraz kosztów zastępstwa procesowego na rzecz Wnioskodawcy.

Kontrahenci wobec tego wnieśli do sądu apelacyjnego o uwzględnienie ich żądań. Sąd apelacyjny 30 października 2013 r. zasądził na rzecz kupujących:

• zwrot kwoty 184.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami;
• zwrot kwoty tytułem zwrotu kosztów procesu oraz kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu w sądzie rejonowym oraz w postępowaniu w sądzie apelacyjnym.

W związku z zaistniałą sytuacją w dniu 3 listopada 2013 r. oraz 6 listopada 2013 r. Wnioskodawca dokonał zapłaty kwoty 230.764 zł 30 gr, stanowiącej:

• w wysokości 184.000 zł - należność główną,
• w wysokości 22.047 zł 30 gr - odsetki ustawowe,
• w wysokości 9.200 zł - koszty procesu I instancji,
• w wysokości 9.200 zł - koszty procesu II instancji,
• w wysokości 3.617 zł - koszty zastępstwa procesowego w I instancji,
• w wysokości 2.700 zł - koszty zastępstwa procesowego w II instancji,

Kolejno Wnioskodawca wniósł do Sądu Najwyższego skargę kasacyjną o uchylenie powyższego wyroku, jednak w roku 2014 otrzymał ostateczne rozstrzygnięcie o jej odmowie.

Wobec tego w roku 2014 Wnioskodawca wystawił fakturę korygującą do transakcji z roku 2012 zmieniając cenę z kwoty 984.000 zł (netto i brutto) na 800.000 zł (netto i brutto) pomniejszając ją o kwotę 184.000 zł, tj. wartość podatku VAT na podstawie prawomocnego wyroku sądowego.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy w związku z zaistniałym stanem faktycznym przedstawionym powyżej, Wnioskodawca może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu wydatki takie jak: koszty uiszczonych odsetek ustawowych, koszty procesu I instancji, koszty procesu II instancji oraz koszty zastępstwa procesowego I instancji i koszty zastępstwa procesowego II instancji, które Wnioskodawca poniósł w związku z przegraną sprawą?

Zdaniem Wnioskodawcy, poniesione wydatki takie jak: koszty procesu I instancji, koszty procesu II instancji oraz koszty zastępstwa procesowego I instancji i koszty zastępstwa procesowego II instancji można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu, ponieważ zostały one poniesione w celu zachowania i zabezpieczenia źródła przychodu (art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych) oraz nie są wymienione w art. 23 ww. ustawy wśród wydatków nie stanowiących kosztów uzyskania przychodów, a także są należycie udokumentowane.

Odnosząc się do możliwości zaliczenia odsetek ustawowych do kosztów podatkowych, należy zauważyć, że zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 32 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, nie stanowią kosztów uzyskania przychodów naliczone, lecz nie zapłacone albo umorzone odsetki od zobowiązań. Zatem wydatki te w dniu ich uiszczenia stanowią koszty uzyskania przychodu, również dlatego, że zostały poniesione w celu zachowania i zabezpieczenia źródła przychodu. (art 22 ust. 1 ww. ustawy).

Stwierdzić należy, że poniesione wydatki miały niewątpliwie związek z ochroną interesów prawnych Wnioskodawcy, te koszty to koszty związane z prowadzoną bieżącą działalnością gospodarczą i stanowią konsekwencję prowadzenia tej działalności. Żądania kontrahenta według Wnioskodawcy były nieuzasadnione. Poniesienie ww. kosztów w sytuacji przegranego sporu było uzasadnione jego ekonomicznym interesem.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 361 ze zm.), kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23 tej ustawy.

Zatem aby dany wydatek mógł zostać zaliczony do kosztów uzyskania przychodu musi spełniać łącznie następujące przesłanki:

• musi być poniesiony w celu osiągnięcia przychodu lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodu,
• nie może być wymieniony w art. 23 ww. ustawy, wśród wydatków nie stanowiących kosztów uzyskania przychodów,
• musi być należycie udokumentowany

Generalnie należy przyjąć, iż kosztami uzyskania przychodów są wszelkie racjonalnie i gospodarczo uzasadnione wydatki związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, których celem jest osiągnięcie przychodów bądź też zabezpieczenie lub zachowanie tego źródła przychodów. Aby zatem wydatek mógł zostać zaliczony do kosztów uzyskania przychodów należy ocenić jego związek z prowadzoną działalnością gospodarczą. Z oceny tego związku powinno wynikać, że poniesiony wydatek obiektywnie może przyczynić się do osiągnięcia przychodu bądź służyć zachowaniu lub zabezpieczeniu źródła przychodów – w okresie ponoszenia kosztów lub w przyszłości. W takim ujęciu kosztami uzyskania przychodów będą zarówno koszty pozostające w bezpośrednim związku z uzyskanymi przychodami, jak i pozostające w związku pośrednim. Należy zauważyć, że kryterium zaliczenia wydatku do kosztów podatkowych jest uzależnione od celu poniesienia wydatku, a nie od wystąpienia efektu w postaci osiągnięcia przychodu. Określony wydatek może bowiem zostać zaliczony do kosztów uzyskania przychodów również wówczas, gdy nie przyniósł spodziewanego przychodu, ale został poniesiony w takim celu.

Koszty poniesione na zachowanie źródła przychodu to koszty, które poniesione zostały, aby przychody z danego źródła przychodów w dalszym ciągu uzyskiwano oraz aby takie źródło w ogóle dalej istniało. Natomiast za koszty służące zabezpieczeniu źródła przychodów należy uznać koszty poniesione na ochronę istniejącego źródła przychodów, w sposób, gwarantujący bezpieczne funkcjonowanie tego źródła. Istotą tego rodzaju kosztów jest więc ich obligatoryjne poniesienie w celu nie dopuszczenia do utraty źródła przychodu w przyszłości.

Przepisy prawa podatkowego nie przewidują szczegółowych unormowań w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodu wydatków poniesionych na zapłatę kosztów procesowych. Koszty te nie zostały wymienione w katalogu wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów, o których mowa w art. 23 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Natomiast możliwość zaliczenia odsetek do kosztów uzyskania przychodu została uregulowana w art. 23 ust. 1 pkt 32 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z tym przepisem, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów naliczonych, lecz niezapłaconych albo umorzonych odsetek od zobowiązań, w tym również od pożyczek (kredytów).

Należy jednak mieć na uwadze, że brak wyłączenia określonego wydatku z katalogu wydatków niezaliczonych do kosztów uzyskania przychodów, nie decyduje jeszcze o tym, że dany wydatek jest kosztem podatkowym. Wydatki mogą zatem stanowić koszty uzyskania przychodu, o ile spełniają przesłanki określone w ww. art. 22 ust. 1 ww. ustawy, w szczególności zostały poniesione w celu uzyskania przychodu bądź też zachowania lub zabezpieczenia jego źródła. Podatnik musi wykazać, że poniósł koszt właśnie w tym celu.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawca zawarł w formie aktu notarialnego umowę sprzedaży nieruchomości zabudowanej budynkiem usługowym. Na podstawie powyższego aktu notarialnego, Wnioskodawca wystawił fakturę sprzedażową uwzględniającą podatek VAT. Po wystawieniu faktury Wnioskodawca zauważył, że powyższa transakcja powinna zostać zwolniona z opodatkowania podatkiem VAT na podstawie art. 43 ust 1 pkt 10 ustawy z dnia 11 marca 2014 r. o podatku od towarów i usług, ponieważ druga strona nie była podatnikiem podatku VAT, Wnioskodawca nie miał możliwości opodatkowania tej usługi na podstawie przepisów art. 43 ust 10 ustawy o podatku od towarów i usług. Wobec tego Wnioskodawca dokonał korekty podatku VAT i wystawił fakturę korygującą stosując stawkę podatku VAT zwolnioną. Po dokonaniu korekty, kwota brutto pozostała na tym samym poziomie ze względu na umówienie się z kontrahentem w umowie przedwstępnej sprzedaży i w akcie notarialnym przenoszącym własność na tylko i wyłącznie kwotę brutto do zapłaty, bez wyodrębniania kwot netto i kwoty VAT. Kontrahenci wnieśli do sądu rejonowego o zasądzenie i zwrot na ich rzecz kwoty stanowiącej wartość podatku VAT, tj. kwoty 184.000 zł jako świadczenia nienależnego Wnioskodawcy. Sąd pierwszej instancji oddalił ich żądania, uznał za bezzasadne i zasądził zwrot kosztów procesowych oraz kosztów zastępstwa procesowego na rzecz Wnioskodawcy. Sąd apelacyjny zasądził na rzecz kupujących:

• zwrot kwoty 184.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami,
• zwrot kwoty tytułem zwrotu kosztów procesu oraz kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu w sądzie rejonowym oraz w postępowaniu w sądzie apelacyjnym.

Dla potrzeb podatkowych, Wnioskodawca prowadzi księgi handlowe.

Jak już wskazano, z przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wynika, że nie każdy wydatek ponoszony w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą może być kosztem podatkowym i jako taki rzutować na podstawę opodatkowania. Należy przy tym podkreślić, iż skoro ustawodawca wyraźnie wiąże koszty uzyskania przychodów z określonym celem, to ten cel musi być widoczny. Ponoszone koszty powinny zatem omawiany cel realizować lub co najmniej zakładać jego realność.

Dlatego też właściwa i zgodna z treścią ustawowej regulacji kwalifikacja kosztów uzyskania przychodów powinna brać pod uwagę:

• przeznaczenie wydatku (celowość i zasadność dla funkcjonowania firmy),
• potencjalną możliwość (analizowaną w dacie poniesienia wydatku na podstawie obiektywnych przesłanek) przyczynienia się do osiągnięcia przychodu, względnie zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów.

W przedmiotowej sprawie nie można wykazać takiego związku przyczynowo - skutkowego. Koszty procesu, zastępstwa procesowego oraz odsetek ustawowych nie były poniesione przez Wnioskodawcę w celu obrony jego praw przed bezpodstawnymi roszczeniami kontrahenta, czy też jako koszty normalnego funkcjonowania prowadzonego przedsiębiorstwa. Bowiem konieczność zapłaty kwot z ww. tytułów była konsekwencją orzeczenia przez właściwe sądy, że Wnioskodawca nie zachował należytej staranności w stosunkach obrotu gospodarczego i błędnie naliczył podatek VAT przy transakcji sprzedaży nieruchomości. Wydatki z powyższych tytułów nie służyły do osiągnięcia przez Wnioskodawcę przychodu z działalności gospodarczej. Poniesienie ich, co wynika z treści wniosku, było skutkiem przegrania procesu w drugiej instancji i uwzględnienia przez sąd apelacyjny żądań kontrahenta.

Poniesionych wydatków nie można również uznać za wydatki służące zachowaniu albo zabezpieczeniu źródła przychodu, bowiem jako zachowanie, czy też zabezpieczenie źródła przychodów powinno się przyjmować koszty poniesione na ochronę istniejącego źródła przychodów, które umożliwią dalsze funkcjonowanie źródła. Wnioskodawca nie wykazał, by poniesienie kosztów zastępstwa procesowego, kosztów procesu oraz kosztów zapłaconych odsetek z tytułu nienależnego Wnioskodawcy świadczenia – jako rezultat przegranego sporu sądowego z kontrahentem, w którym Wnioskodawca był stroną pozwaną, mogło w jakikolwiek sposób wpływać na zachowanie lub zabezpieczenie źródła przychodu z działalności gospodarczej. Również organ podatkowy, w okolicznościach niniejszej sprawy, nie ma podstaw do stwierdzenia, by powyższe wydatki zostały przez Wnioskodawcę poniesione w tym celu.

Pamiętać przy tym należy, że uznanie za koszt uzyskania przychodów wszystkich wydatków nie wymienionych w art. 23 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oznaczałoby przerzucenie z podatnika na Skarb Państwa ryzyka związanego z prowadzoną działalnością gospodarczą. Innymi słowy, każdy podmiot gospodarczy ponosi ryzyko prowadzenia działalności gospodarczej, w związku z tym decyzji skutkujących powstaniem kosztów związanych z tą działalnością, nie może rekompensować przy pomocy przepisów podatkowych, gdyż oznaczałoby to w praktyce przerzucenie na Skarb Państwa ryzyka związanego z określonym przedsięwzięciem gospodarczym podejmowanym przez podmiot.

Reasumując, wydatki o których mowa we wniosku nie spełniają warunku poniesienia w celu osiągnięcia przychodu lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodu, wynikającego z art. 22 ust. 1 ustawy o ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku ul. H. Sienkiewicza 84, 15-950 Białystok po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację – w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2012 r., poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.