Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu
ILPP1/4512-1-891/15-3/NS
z 24 lutego 2016 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r., poz. 613, z późn. zm.) oraz § 6 pkt 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r., poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pana, prowadzącego działalność gospodarczą, przedstawione we wniosku z dnia 27 listopada 2015 r. (data wpływu 11 grudnia 2015 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania i podstawy opodatkowania czynności nabycia wierzytelności oraz opodatkowania wypłaconego przez zakład ubezpieczeniowy odszkodowania – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 11 grudnia 2015 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania i podstawy opodatkowania czynności nabycia wierzytelności oraz opodatkowania wypłaconego przez zakład ubezpieczeniowy odszkodowania.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Głównym przedmiotem działalności gospodarczej Wnioskodawcy jest działalność związana z zarządzaniem urządzeniami informatycznymi oznaczona symbolem 62.03.Z, ale również 64.19.Z. W ramach prowadzonej działalności Zainteresowany na podstawie bezwarunkowego przelewu wierzytelności (regulowanej przepisami art. 509 i in. Kodeksu cywilnego) nabywa od poszkodowanych wierzytelności przysługujące im wobec zakładów ubezpieczeń z tytułu szkód komunikacyjnych w pojazdach. Przedmiotem umowy przelewu wierzytelności jest wyłącznie sporna część odszkodowania, której zbywca z różnych przyczyn, a w szczególności dodatkowe wydatki i koszty, konieczność konsultacji z doradcami, wizyty w kancelarii lub sądzie, nie może samodzielnie egzekwować od dłużnika. Poszkodowani (cedenci) otrzymują wynagrodzenie wyłącznie przy zawarciu umowy cesji wierzytelności. Całe ryzyko związane z tym: czy, kiedy i w jakim zakresie cesjonariuszowi (Wnioskodawcy) uda się uzyskać od zakładu ubezpieczeń wyrównanie odszkodowania bierze na siebie cesjonariusz. W chwili zawierania umowy przelewu wierzytelności określenie wartości nominalnej wierzytelności nie jest możliwe do precyzyjnego określenia. Oszacowanie wartości nominalnej wierzytelności jest możliwe jedynie w określonym przedziale ryzyka, gdyż nabywane wierzytelności mają zazwyczaj sporny, co do wysokości, charakter. Wysokość szkody, ostatecznie, w wiążący sposób (najczęściej w oparciu o opinię niezależnego biegłego rzeczoznawcy) jest ustalana przez sąd powszechny lub poprzez zawarcie ugody między zakładem ubezpieczeń a Zainteresowanym. Między cedentem a Wnioskodawcą (cesjonariuszem) w związku z dokonaną cesją nie występują dalej idące zobowiązania, a w szczególności w momencie zawierania transakcji podatnik nie otrzymuje od zbywcy żadnych usług oraz nie otrzyma od zbywcy żadnego wynagrodzenia np. w formie prowizji. Brak w umowie cesji zastrzeżenia cesji zwrotnej. Nabywca wstępuje we wszystkie prawa pierwotnego wierzyciela oraz we własnym imieniu i na własny rachunek dochodzi wierzytelności ponosząc w całości koszty i ryzyko ewentualnego procesu.

Podsumowując:

1. W związku z zawarciem umowy cesji wierzytelności, na podstawie której Wnioskodawca uwalnia wierzyciela (cedenta) od konieczności podejmowania czynności związanych z egzekwowaniem odszkodowania, Zainteresowany nie otrzymuje od zbywcy wierzytelności żadnego przysporzenia majątkowego (wynagrodzenia). Wręcz przeciwnie cesja ma charakter odpłatny, co oznacza, że cesjonariusz (Wnioskodawca) zobowiązuje się do zapłaty uzgodnionej ceny za cedowaną wierzytelność. Poszkodowany (cedent) otrzyma wynagrodzenie wyłącznie przy zawarciu umowy cesji wierzytelności, a to czy i w jakim zakresie uda się Zainteresowanemu pozyskać od zakładu ubezpieczeń dopłatę odszkodowania nie będzie leżało w zakresie zainteresowania Cedenta (poszkodowanych) – potwierdzają to postanowienia umowy zawarte w § 1 pkt 1. Cena nabycia wierzytelności jest skalkulowana w taki sposób, że nie zawiera wynagrodzenia. Nie istnieją klauzule umowne uzależniające cenę sprzedaży wierzytelności od powodzenia czynności zmierzających do wyegzekwowania jej od dłużnika. Wierzytelność nabywana jest we własnym imieniu, na własny rachunek i ryzyko – potwierdzeniem są ustalenia zawarte w § 2, który mówi, że „Cedent nie przyjmuje na siebie odpowiedzialności za wypłacalność Dłużnika za wierzytelności, o których mowa w § 2 ust. 1”.
2. Różnica między wartością nominalną wierzytelności, które Wnioskodawca planuje nabyć, a ceną ich sprzedaży przez Cedenta odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość tych wierzytelności w chwili ich nabycia przez Zainteresowanego. Różnica stanowi rzeczywistą ekonomiczną wartość wierzytelności w chwili sprzedaży, która jest uzależniona od wątpliwych perspektyw na ich spłatę i której towarzyszy ryzyko. Często ubezpieczyciel odrzuca roszczenie i wskazuje możliwość dalszego dochodzenia odszkodowania tylko na drodze sądowej. Wiąże się z to długotrwałym procesem, dodatkowymi kosztami, a nawet ryzykiem oddalenia pozwu.
3. Wnioskodawca zapłaci cenę rynkową wierzytelności. Zasadą jest, że wartość rynkowa wierzytelności jest niższa od jej wartości nominalnej, ale każdorazowo ustalana jest indywidualnie. Wartość rynkowa takich wierzytelności uzależniona jest od wielu czynników takich jak szacowany czas niezbędny do załatwienia sprawy czy możliwość wyegzekwowania spornej kwoty odszkodowania. Należy przyjąć, że jest to cena rynkowa właściwa dla danego rodzaju i etapu sprawy uwzględniająca towarzyszące mu ryzyko. Transakcja odbywa się pomiędzy podmiotami niezależnymi czyli niepowiązanymi w rozumieniu ustaw podatkowych. Cenę każdorazowo określa załącznik numer 1 stanowiący integralną część umowy.
4. Zainteresowany nabędzie przedmiotową wierzytelność poniżej wartości nominalnej wierzytelności. Tak jak wskazano w poprzednim punkcie istnieje różnica pomiędzy ceną nabycia przez Wnioskodawcę a ceną nominalną. Cena nabycia przez Zainteresowanego jest niższa od ceny nominalnej. Różnica ta odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość tych wierzytelności w chwili ich nabycia przez Wnioskodawcę.
5. Nabyte wierzytelności nie stanowią w dacie ich nabycia wierzytelności wymagalnych, co znajduje odzwierciedlenie w § 2, który mówi, że „Cedent oświadcza, że Dłużnik, o którym mowa w § 2 ust. 1, nie ma względem niego żadnej wymagalnej wierzytelności”. Przedmiotem cesji jest wyłącznie sporna część odszkodowania. Nabywane wierzytelności nie są też przedmiotem sporu sądowego czy egzekucyjnego.
6. Nabyte wierzytelności stanowią tzw. „trudne wierzytelności”. Nabywane wierzytelności z punktu widzenia ich dochodzenia i wyegzekwowania są „trudnymi należnościami”. Wynika to z ich charakteru. Zazwyczaj są bezsporne co do zasady, ale sporne co do wysokości. Zainteresowany, po wyczerpaniu określonej przepisami procedury, w razie niezaspokojenia lub częściowego zaspokojenia swoich potrzeb, liczy się z koniecznością dochodzenia zapłaty na drodze postępowania cywilnego przed sądem powszechnym.
   
   

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania:

1. Czy czynność przelewu wierzytelności będzie mogła być zakwalifikowana jako świadczona przez nabywcę wierzytelności (cesjonariusza) usługa w rozumieniu art. 5 ust. 1 ustawy o VAT?
2. Czy różnica między wartością nominalną cedowanych wierzytelności a ceną ich sprzedaży stanowi podstawę opodatkowania w momencie podpisania umowy?
3. Czy wypłacona przez dłużnika sporna kwota w formie odszkodowania podlega opodatkowaniu VAT?
   
   

Zdaniem Wnioskodawcy:

Ad. 1

Opodatkowaniu podatkiem VAT podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. By uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, zaś w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. W przypadku omawianych cesji te elementy nie występują. By móc mówić o usłudze, w rozumieniu art. 5 ust. 1 ustawy o VAT, powinno dojść do wzajemnego świadczenia o ekwiwalentnym wymiarze. W omawianej sytuacji występuje jedynie zapłata za wierzytelność, więc trudno uznać, że do świadczenia takiej usługi dochodzi. Transakcja nabycia na własne ryzyko wierzytelności, po cenie niższej od wartości nominalnej, nie może być zakwalifikowana jako świadczona przez nabywcę wierzytelności usługa w rozumieniu art. 5 ust. 1 ustawy o VAT.

Ad. 2

Różnica nie stanowi bezpośredniego wynagrodzenia z tytułu usługi świadczonej przez nabywcę cedowanych wierzytelności. Różnica pomiędzy wartością nominalną cedowanych wierzytelności a ceną ich sprzedaży nie stanowi bowiem wynagrodzenia za tego rodzaju usługę, lecz odzwierciedla ekonomiczną wartość wierzytelności w chwili sprzedaży. Nie spełnia więc definicji podstawy opodatkowania wyrażonej w art. 29a ustawy o podatku od towarów i usług (ustawa o VAT). W myśl definicji podstawą opodatkowania będzie wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej łącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika.

Ad. 3

Odszkodowanie może mieć charakter dwustronny, ekwiwalentny i wówczas podlega opodatkowaniu VAT. Może też oznaczać rekompensatę za pewną szkodę. W przedstawionym stanie nie mamy do czynienia ze świadczeniem ekwiwalentnym, lecz sanacyjnym będącym rekompensatą. Wypłata kwoty wynika z konieczności niewykonania lub nienależytego wykonania umowy. Dlatego też w opisanym przypadku odszkodowanie nie podlega opodatkowaniu VAT.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054, z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Towarami – w świetle art. 2 pkt 6 ustawy – są rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Natomiast przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 – stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy – rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
   
   

Z tak szeroko sformułowanej definicji wynika, że przez świadczenie usług należy przede wszystkim rozumieć określone zachowanie podatnika na rzecz odrębnego podmiotu, które zasadniczo wynika z dwustronnego stosunku zobowiązaniowego, zakładającego istnienie podmiotu będącego odbiorcą (nabywcą usługi), jak również podmiotu świadczącego usługę.

Przez świadczenie usług należy zatem rozumieć każde zachowanie niebędące dostawą towarów i świadczone na rzecz innego podmiotu.

Powołane przepisy wskazują, że pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres, gdyż nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności bądź sytuacji. Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Należy jednak zaznaczyć, że nie każde powstrzymanie się od działania, czy tolerowanie czynności lub sytuacji może zostać uznane za usługę w rozumieniu przepisów ustawy.

Z treści powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług co do zasady podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie (z wyjątkiem przypadków ściśle określonych w art. 7 ust. 2 oraz w art. 8 ust. 2 ustawy).

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Przy czym przepisy ustawy nie określają postaci wynagrodzenia.

W dorobku orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej przyjmuje się, że odpłatność ma miejsce wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem, przy czym wynagrodzenie jakkolwiek musi być wyrażone w pieniądzu, to jednak nie musi być w tej formie dokonane. Należy podkreślić, że na gruncie przepisów o podatku od towarów i usług bez znaczenia pozostaje to, czy kwota uzyskanego wynagrodzenia (cena) została skalkulowana tak, że stanowi tylko koszt wytworzenia towaru lub wykonania usługi, czy została powiększona także o zysk sprzedającego.

Skoro przepisy nie określają formy zapłaty za świadczoną usługę, należy uznać, że zobowiązanie usługobiorcy może mieć postać świadczenia nie tylko określonej sumy pieniędzy, ale także świadczenie innej usługi (usługi wzajemnej). Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Ponadto, aby dana czynność (świadczenie) podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT, musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą a świadczeniem wzajemnym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia.

Odpłatność określana jest przez strony umowy i jeśli strony ustalą zapłatę, wówczas wykonane świadczenie staje się odpłatne. W przypadku istnienia świadczenia wzajemnego otrzymanego przez świadczącego usługę, należy uznać czynności wykonywane w ramach zawartej umowy za odpłatne świadczenie usług określone w art. 8 ust. 1 ustawy, podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Wobec powyższych rozważań, dostawa towarów lub świadczenie usług podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wtedy, gdy są wykonane odpłatnie, oraz gdy pomiędzy dostawcą towaru lub świadczącym usługę i ich beneficjentem (odbiorcą) istnieje jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełniane są świadczenia wzajemne.

Wskazać należy, że wierzytelność jest prawem majątkowym, które może być przedmiotem obrotu gospodarczego. Instytucja przelewu wierzytelności została uregulowana przepisami w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r., poz. 121, z późn. zm.), zwanej dalej k.c.

Stosownie do treści art. 509 § 1 k.c., wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki – art. 509 § 2 k.c.

W oparciu o art. 510 § 1 k.c., umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba, że przepis szczególny stanowi inaczej, albo że strony inaczej postanowiły.

Istotą przelewu wierzytelności jest umowa zawierana przez wierzyciela z osobą trzecią, na mocy której osoba ta nabywa od wierzyciela przysługującą mu wierzytelność. W wyniku przelewu wierzytelności, prawa przysługujące dotychczasowemu wierzycielowi przechodzą na nabywcę wierzytelności, przy czym sam stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie. Na podstawie umowy przelewu wierzytelności cesjonariusz może dochodzić spełnienia określonego świadczenia od dłużnika, przysługuje mu również uprawnienie do rozporządzania wierzytelnością poprzez jej dalszą odsprzedaż, zamianę, darowiznę, zapis w testamencie lub zastaw.

Celem i skutkiem przelewu jest przejście wierzytelności na nabywcę. W wyniku przelewu przechodzi na nabywcę ogół uprawnień przysługujących dotychczasowemu wierzycielowi, który zostaje wyłączony ze stosunku zobowiązaniowego, jaki go wiązał z dłużnikiem. Wierzytelność przechodzi na nabywcę w takim stanie, w jakim była w chwili zawarcia umowy o przelew, a więc ze wszystkimi związanymi z nią prawami i brakami (np. przedawnieniem).

Z powyższego wynika, że przeniesienie wierzytelności z majątku dotychczasowego wierzyciela do majątku nabywcy wierzytelności, które następuje na podstawie umowy sprzedaży, zamiany, darowizny lub innej umowy zobowiązującej do przeniesienia wierzytelności, jest skutkiem rozporządzania tą wierzytelnością przez dotychczasowego wierzyciela i stanowi wykonanie przez niego przysługującego mu prawa własności. W zamian za nabywaną wierzytelność cesjonariusz (nabywca) zobowiązuje się do spełnienia określonego świadczenia na rzecz zbywcy wierzytelności (cedenta). Spełnienie świadczenia, wynikającego z umowy przelewu nastąpi, gdy cedent przeniesie wierzytelność na cesjonariusza, a on zapłaci mu cenę za cedowaną wierzytelność (w sytuacji, kiedy cesja będzie miała charakter odpłatny).

Z punktu widzenia nabywcy wierzytelności, do świadczenia usług dochodzi już w momencie samego nabycia tej wierzytelności, obojętnie, czy nabycie zostało dokonane w celu windykacji tej wierzytelności przez samego nabywcę, czy też w celu dalszej jej odsprzedaży. Celem nabycia cudzej wierzytelności nie musi być jej odsprzedaż, ale także inne wykorzystanie do celów prawno-gospodarczych przez nabywcę, sposób wykorzystania nabytej wierzytelności może decydować o charakterze usługi, nie zaś o istocie czynności prawnej, jaką jest nabycie cudzej wierzytelności. Usługą jest nabycie wierzytelności danego podmiotu w celu jej wykorzystania do operacji prawno-podatkowych.

Z informacji zawartych we wniosku wynika, że głównym przedmiotem działalności gospodarczej Wnioskodawcy jest działalność związana z zarządzaniem urządzeniami informatycznymi oznaczona symbolem 62.03.Z, ale również 64.19.Z. W ramach prowadzonej działalności Zainteresowany na podstawie bezwarunkowego przelewu wierzytelności (regulowanej przepisami art. 509 i in. Kodeksu cywilnego) nabywa od poszkodowanych wierzytelności przysługujące im wobec zakładów ubezpieczeń z tytułu szkód komunikacyjnych w pojazdach. Przedmiotem umowy przelewu wierzytelności jest wyłącznie sporna część odszkodowania, której zbywca z różnych przyczyn, a w szczególności dodatkowe wydatki i koszty, konieczność konsultacji z doradcami, wizyty w kancelarii lub sądzie, nie może samodzielnie egzekwować od dłużnika. Poszkodowani (cedenci) otrzymują wynagrodzenie wyłącznie przy zawarciu umowy cesji wierzytelności. Całe ryzyko związane z tym: czy, kiedy i w jakim zakresie cesjonariuszowi (Wnioskodawcy) uda się uzyskać od zakładu ubezpieczeń wyrównanie odszkodowania bierze na siebie cesjonariusz. W chwili zawierania umowy przelewu wierzytelności określenie wartości nominalnej wierzytelności nie jest możliwe do precyzyjnego określenia. Oszacowanie wartości nominalnej wierzytelności jest możliwe jedynie w określonym przedziale ryzyka, gdyż nabywane wierzytelności mają zazwyczaj sporny, co do wysokości, charakter. Wysokość szkody, ostatecznie, w wiążący sposób (najczęściej w oparciu o opinię niezależnego biegłego rzeczoznawcy) jest ustalana przez sąd powszechny lub poprzez zawarcie ugody między zakładem ubezpieczeń a Zainteresowanym. Między cedentem a Wnioskodawcą (cesjonariuszem) w związku z dokonaną cesją nie występują dalej idące zobowiązania, a w szczególności w momencie zawierania transakcji podatnik nie otrzymuje od zbywcy żadnych usług oraz nie otrzyma od zbywcy żadnego wynagrodzenia np. w formie prowizji. Brak w umowie cesji zastrzeżenia cesji zwrotnej. Nabywca wstępuje we wszystkie prawa pierwotnego wierzyciela oraz we własnym imieniu i na własny rachunek dochodzi wierzytelności ponosząc w całości koszty i ryzyko ewentualnego procesu.

Ponadto, w związku z zawarciem umowy cesji wierzytelności, na podstawie której Wnioskodawca uwalnia wierzyciela (cedenta) od konieczności podejmowania czynności związanych z egzekwowaniem odszkodowania, Zainteresowany nie otrzymuje od zbywcy wierzytelności żadnego przysporzenia majątkowego (wynagrodzenia). Cena nabycia wierzytelności jest skalkulowana w taki sposób, że nie zawiera wynagrodzenia. Różnica między wartością nominalną wierzytelności, które Wnioskodawca planuje nabyć, a ceną ich sprzedaży przez Cedenta odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość tych wierzytelności w chwili ich nabycia przez Zainteresowanego. Wnioskodawca zapłaci cenę rynkową wierzytelności. Zainteresowany nabędzie przedmiotową wierzytelność poniżej wartości nominalnej wierzytelności. Nabyte wierzytelności nie stanowią w dacie ich nabycia wierzytelności wymagalnych. Nabyte wierzytelności stanowią tzw. „trudne wierzytelności”.

Wątpliwości Wnioskodawcy w analizowanej sprawie dotyczą w pierwszej kolejności kwestii wskazania, czy czynność przelewu wierzytelności będzie mogła być zakwalifikowana jako świadczona przez nabywcę wierzytelności (cesjonariusza) usługa w rozumieniu art. 5 ust. 1 ustawy oraz czy różnica między wartością nominalną cedowanych wierzytelności a ceną ich sprzedaży stanowi podstawę opodatkowania w momencie podpisania umowy.

W kwestii nabycia wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej wypowiedział się Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w orzeczeniu z dnia 27 października 2011 r. w sprawie C-93/10 Finanzamt Essen-NordOst przeciwko GFKL Financial Services AG. w którym TSUE stwierdził, że „Artykuł 2 pkt 1 i art. 4 szóstej dyrektywy Rady 77/388/EWG z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych – wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku, należy interpretować w ten sposób, że podmiot, który na własne ryzyko nabywa trudne wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej, nie świadczy odpłatnej usługi w rozumieniu art. 2 pkt 1 i nie dokonuje tym samym czynności z zakresu działalności gospodarczej objętej zakresem stosowania wspomnianej dyrektywy, jeżeli różnica między wartością nominalną tych wierzytelności a ceną ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży”.

Również Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 19 marca 2012 r., sygn. akt I FPS 5/11 wskazał: „Przyjąć zatem należy, że podstawowym i koniecznym warunkiem do uznania transakcji za odpłatną usługę, a więc czynność opodatkowaną, jest wystąpienie wynagrodzenia bezpośrednio związanego z tą czynnością, rzeczywiście otrzymanego (bądź należnego), jako świadczenia wzajemnego za wykonaną usługę. Zatem badając konkretną transakcję należy poszukiwać takiego ewentualnego bezpośredniego wynagrodzenia, które otrzymuje kupujący – cesjonariusz, jako świadczenie wzajemne za ewentualnie wykonaną na rzecz zbywcy – cedenta usługę. Plastyczniej rzecz ujmując poszukiwać należy strumienia pieniędzy płynącego od zbywcy – cedenta do nabywcy – cesjonariusza za wykonaną usługę, czyli odwrotnie płynącego, niż w przypadku umowy kupna sprzedaży, kiedy zapłatę za wierzytelność otrzymuje zbywca od nabywcy. Podkreślenia wymaga bowiem, że dla rozstrzygnięcia, czy mamy do czynienia z odpłatną usługą, konieczne jest ustalenie, czy – obok transakcji kupna-sprzedaży wierzytelności – wystąpiło świadczenie usługi przez nabywcę wierzytelności na rzecz jej zbywcy za bezpośrednim wynagrodzeniem otrzymanym, co ważne, przez nabywcę. W omawianej sytuacji, kiedy występuje tylko zapłata ceny za wierzytelność, trudno uznać, że do świadczenia takiej usługi dochodzi. Wobec tego należy dojść do wniosku, że żadna transakcja nabycia na własne ryzyko wierzytelności trudnej, po cenie niższej od jej wartości nominalnej, nie będzie mogła być zakwalifikowana jako świadczona przez nabywcę wierzytelności usługa w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 u.p.t.u.”.

Jeśli więc ustalona przez strony umowy cena wierzytelności jest niższa od jej wartości nominalnej i jednocześnie różnica między wartością nominalną tej wierzytelności, a ceną jej sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w dacie nabycia, nie sposób mówić o odpłatnym świadczeniu usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy.

Biorąc pod uwagę powyższe, treść powołanych przepisów oraz powołany wyżej wyrok TSUE i uchwałę NSA należy stwierdzić, że skoro nabyte przez Wnioskodawcę wierzytelności przeznaczone są do dochodzenia ich na własny rachunek i we własnym imieniu (nabyte są w celu odzyskania należności), nie jest przewidziane wynagrodzenie w związku z nabyciem tych wierzytelności, a różnica między wartością nominalną wierzytelności, które Spółka nabywa, a ceną ich sprzedaży, będzie odzwierciedlała rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili ich nabycia, to w niniejszej sprawie nie dochodzi do odpłatnego świadczenia usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy, a zatem czynność ta nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Ad. 1

Mając na uwadze powołane przepisy prawa oraz przedstawiony opis sprawy należy stwierdzić, że czynność przelewu wierzytelności po cenie niższej od jej wartości nominalnej na podstawie umowy cesji nie podlega u Wnioskodawcy opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, nie stanowi bowiem świadczenia usług w myśl art. 8 ust. 1 ustawy.

W związku z powyższym rozstrzygnięciem odpowiedź na pytanie nr 2 dotyczące podstawy opodatkowania stała się bezprzedmiotowa.

Ponadto wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą również wskazania, czy wypłacona przez dłużnika sporna kwota w formie odszkodowania podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Zauważyć należy, że przepisy podatkowe nie zawierają definicji odszkodowania, zatem w tym zakresie należy posiłkować się przepisami prawa cywilnego.

Z postanowień art. 361 § 1 k.c. wynika, że zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła.

W myśl § 2 ww. przepisu, w powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Istotą odszkodowań nie jest zatem płatność za świadczenie lecz rekompensata za szkodę. W takim przypadku nie mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną – świadczenie w zamian za wynagrodzenie, co oznacza, że otrzymane odszkodowanie nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony podatnika. Zapłata ta nie jest też związana ze zobowiązaniem się otrzymującego daną kwotę do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub tolerowania czynności lub sytuacji.

Ustalanie statusu wypłacanej rekompensaty, jako podlegającej bądź nie opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, należy oceniać w kontekście związku z konkretnym świadczeniem. Zatem, jeżeli płatność o charakterze odszkodowawczym nie będzie miała bezpośredniego związku z żadną czynnością mającą charakter świadczenia ze strony podmiotu zobowiązanego, wówczas kwota otrzymanych odszkodowań nie będzie mieściła się w katalogu czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy i jako taka nie będzie podlegała opodatkowaniu tym podatkiem.

Z opisu sprawy wynika, że w związku z zawarciem umowy cesji wierzytelności, na podstawie której Wnioskodawca uwalnia wierzyciela (cedenta) od konieczności podejmowania czynności związanych z egzekwowaniem odszkodowania, Zainteresowany nie otrzymuje od zbywcy wierzytelności żadnego przysporzenia majątkowego (wynagrodzenia). Wręcz przeciwnie cesja ma charakter odpłatny, co oznacza, że cesjonariusz (Wnioskodawca) zobowiązuje się do zapłaty uzgodnionej ceny za cedowaną wierzytelność. Poszkodowany (cedent) otrzyma wynagrodzenie wyłącznie przy zawarciu umowy cesji wierzytelności, a to czy i w jakim zakresie uda się Zainteresowanemu pozyskać od zakładu ubezpieczeń dopłatę odszkodowania nie będzie leżało w zakresie zainteresowania Cedenta (poszkodowanych). Często ubezpieczyciel odrzuca roszczenie i wskazuje możliwość dalszego dochodzenia odszkodowania tylko na drodze sądowej. Wiąże się z to długotrwałym procesem, dodatkowymi kosztami, a nawet ryzykiem oddalenia pozwu. Nabyte wierzytelności stanowią tzw. „trudne wierzytelności”. Nabywane wierzytelności z punktu widzenia ich dochodzenia i wyegzekwowania są „trudnymi należnościami”. Wynika to z ich charakteru. Zazwyczaj są bezsporne co do zasady, ale sporne co do wysokości. Zainteresowany, po wyczerpaniu określonej przepisami procedury, w razie niezaspokojenia lub częściowego zaspokojenia swoich potrzeb, liczy się z koniecznością dochodzenia zapłaty na drodze postępowania cywilnego przed sądem powszechnym.

W analizowanej sytuacji, otrzymana od zakładu ubezpieczeń kwota odszkodowania z tytułu nabycia wierzytelności (uzyskana na etapie postępowania cywilnego lub przed sądem powszechnym) będzie w istocie stanowiła zadośćuczynienie za szkodę, która została wyrządzona poszkodowanym. Wypłacone przez zakład ubezpieczeniowy odszkodowanie nie będzie miało związku z czynnością mającą charakter świadczenia ze strony Wnioskodawcy, bowiem jedynym świadczeniem z tytułu nabycia przedmiotowych wierzytelności jest tylko zapłata ceny wierzytelności na rzecz zbywcy, tj. poszkodowanego.

Zatem w przedmiotowej sprawie nie dochodzi do odpłatnego świadczenia usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy.

Ad. 3

Biorąc pod uwagę powołane przepisy prawa oraz przedstawiony opis sprawy należy stwierdzić, że wypłacone przez zakład ubezpieczeniowy odszkodowanie nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Zaznaczenia wymaga, że organ podatkowy jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Wnioskodawca ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Podkreślić należy, że interpretacja indywidualna wywołuje skutki podatkowoprawne tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, interpretacja traci aktualność w przypadku zmiany któregokolwiek z elementów przedstawionego stanu faktycznego lub zmiany stanu prawnego.

Ponadto należy nadmienić, że zgodnie z art. 14b § 3 Ordynacji podatkowej, wyczerpujący opis stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego) winien wynikać z wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej, a nie z dołączonych do niego dokumentów. W związku z tym załączony przez Wnioskodawcę do wniosku dokument nie był przedmiotem merytorycznej analizy.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, ul. Św. Mikołaja 78/79, 50-126 Wrocław, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację – w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2012 r., poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.