Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach
IBPB-2-1/4514-123/16/MZ
z 17 maja 2016 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2015 r., poz. 613, ze zm.) oraz § 7 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz.U., poz. 643) – Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawczyni, przedstawione we wniosku z 26 lutego 2016 r. (data wpływu do Biura – 3 marca 2016 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie możliwości zwrotu podatku uiszczonego z tytułu umowy sprzedaży lokalu mieszkalnego – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 3 marca 2016 r. wpłynął do Biura ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie możliwości zwrotu podatku uiszczonego z tytułu umowy sprzedaży lokalu mieszkalnego.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

W dniu 3 października 2014 r. Wnioskodawczyni zawarła przed notariuszem umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu i sprzedaży lokalu mieszkalnego oznaczonego w budynku przy ulicy K. Z własnością tego budynku jest związany udział w 246/10000 części obejmujący nieruchomość wspólną.

Ww. lokal Wnioskodawczyni nabyła za kwotę 128.000 zł od sprzedającego – S. Sp. z o.o. z siedzibą w K.

W związku z kupnem ww. nieruchomości lokalowej Wnioskodawczyni zapłaciła m.in. podatek od czynności cywilnoprawnych od umowy sprzedaży – wg stawki 2% w kwocie 2.560 zł (o czym stanowi § 9 ust. 1 pkt 1 aktu notarialnego).

W nabytym lokalu Wnioskodawczyni przeprowadziła remont. Jednak wkrótce po zamieszkaniu w nim okazało się, że stan lokalu znacząco odbiega od wskazanego w umowie sprzedaży i że w lokalu, mimo remontu, ujawnia się grzyb zagrażający zdrowiu a nawet życiu, spowodowany nienaturalnym zawilgoceniem lokalu.

W czerwcu 2014 r., niezwłocznie po wykryciu opisanego stanu lokalu, Wnioskodawczyni poinformowała o tym sprzedającego; prowadzona była również w tym zakresie korespondencja mailowa. W lipcu 2014 r. biegły sądowy rzeczoznawca mykolog sporządził opinię, z której wynika zawilgocenie mieszkania w bardzo wysokim stopniu, wilgotność powietrza przekracza 80%, zawilgocenie wewnętrzne przegród zewnętrznych, jak i wewnętrznych jest wysokie. Jako główne przyczyny zagrzybień biegły wskazał wynikające ze złego stanu mieszkania: m.in. nieefektywną izolację poziomą ścian, brak dokładnego zabezpieczenia ościeży zewnętrznych okna oraz głównego zakończenia izolacji pionowej, brak efektywnej wentylacji. Wskutek zagrzybienia doszło do porażenia korozją biologiczną elementów wykończenia mieszkania, jak i wyposażenia. Część z nich nie nadaje się do dalszego użytkowania i powinny być zutylizowane ze względu na silne zagrzybienie ścian i elementów wykończenia. Mieszkanie nie może być użytkowane a przebywanie w nim może narazić lokatorów na powikłania zdrowotne.

W związku ze wskazanymi (ukrytymi) wadami lokalu – bardzo duża wilgotność powodująca jego zagrzybienie w sposób uniemożliwiający mieszkanie w nim – Wnioskodawczyni odstąpiła od umowy. Ponieważ jednak jej pismo dotyczące odstąpienia pozostało faktycznie bez odpowiedzi, pełnomocnik Wnioskodawczyni wystosowała w dniu 11 listopada 2015 r. ponowne pismo stanowiące oświadczenie o odstąpieniu od umowy i zawierające wniosek o zwrot poniesionych kosztów. W odpowiedzi na to pismo S. Sp. z o.o. prosiła o szereg dodatkowych dokumentów, które otrzymała. Doszło również do (ponownej) wizji lokalnej mieszkania i dopiero w lutym 2016 r., z uwagi na wyjaśnianie sytuacji przez S. Sp. z o.o., doszło do zawarcia stosownej umowy notarialnej odstąpienia od transakcji sprzedaży nieruchomości. W związku z odstąpieniem od umowy S. Sp. z o.o. zwróciła Wnioskodawczyni kwotę nabycia lokalu oraz koszty remontu. Wnioskodawczyni nie otrzymała zwrotu podatku od czynności cywilnoprawnych wobec twierdzeń S. Sp. z o.o., że może się o niego ubiegać we właściwym urzędzie skarbowym.

Wobec powyższego Wnioskodawczyni uważa, że ma prawo domagać się zwrotu uiszczonego podatku.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy w opisanej sytuacji należy się zwrot podatku od czynności cywilnoprawnych, uiszczony przy zakupie nieruchomości, co do której Wnioskodawczyni odstąpiła od zawartej umowy (oświadczenie o odstąpieniu Wnioskodawczyni wystosowała w lipcu 2015 r., potwierdzone we wrześniu 2015 r.) ze względu na wprowadzenie w błąd co do stanu nieruchomości (błąd co do istotnych cech przedmiotu umowy) skutkującego niemożnością mieszkania w tym lokalu (wady te były niewykrywalne w chwili zakupu nieruchomości (ukryte) i ujawniły się dopiero z czasem, gdy zagrzybienie stało się widoczne, wówczas wady zostały od razu zgłoszone), a więc co do której skutki prawne pierwszej umowy zostały uchylone w wyniku złożenia stosownych oświadczeń woli w drugim akcie notarialnym zawartym między Stronami?

Zdaniem Wnioskodawczyni, w niniejszej sprawie zaistniała nieważność względna zawartej umowy ze względu na wprowadzenie w błąd co do ukrytych cech nieruchomości; przy czym wady te były utajnione, ujawniły się z czasem, a skutkowały niemożnością mieszkania w lokalu mieszkalnym z uwagi na zagrożenie zdrowia a nawet życia.

Wnioskodawczyni wskazała, że przykładowo w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 6 marca 2015 r. sygn. akt III SA/Wa 2147/14 Sąd uznał, że nieważność względna uzasadnia żądanie o zwrot podatku od czynności cywilnoprawnych.

W § 1 ust. 4 umowy z 5 lutego 2016 r. Strony potwierdziły, że stan lokalu mieszkalnego, który Wnioskodawczyni nabyła był niezgodny z zawartą przez Strony umową.

Zgodnie z art. 11 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych podlega zwrotowi, jeżeli uchylone zostały skutki prawne oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu i gdy Strona złożyła w określonym terminie imienne oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych swego oświadczenia.

Podobne stanowisko do zawartego we wskazanym wyroku z 6 marca 2015 r., zajął Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 16 listopada 2012 r. sygn. akt III SA/Wa 642/12, w którym Sąd wskazał m.in. „Odmiennie niż w przypadku nieważności bezwzględnej, czynność prawna dotknięta nieważnością względną nie jest bezskuteczna ex lege. Jej ważność może być natomiast uchylona ex tunc w drodze czynności prawnej, jaką jest złożenie na piśmie oświadczenia woli o uchyleniu się od skutków dokonanej czynności, np. z powodu błędu.”

Wnioskodawczyni wskazała następnie, że co prawda w nieco odmiennej sytuacji, bo dotyczącej wspólników Spółki z o.o., jednak w sprawie, w której doszło do nieważności względnej czynności prawnej Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 26 października 2010 r. sygn. akt III SA/Wa 758/10 postanowił, że ubiegający się o zwrot zapłaconego za pośrednictwem notariusza podatku od czynności cywilnoprawnych mają do tego prawo, jeżeli skutecznie powołają się na okoliczności powodujące nieważność zawieranej umowy.

Skoro zatem art. 11 ust. 1 pkt 1 przedmiotowej ustawy stanowi, iż podatek, z zastrzeżeniem ust. 2 (nie mającego tu zastosowania) podlega zwrotowi, jeżeli uchylone zostały skutki prawne oświadczenia woli (nieważność względna) a wskazane przykładowo orzeczenia to potwierdzają, to zdaniem Wnioskodawczyni zwrot podatku w niniejszej sprawie jest należny.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 09 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz.U. z 2016 r., poz. 223) podatek, z zastrzeżeniem ust. 2, podlega zwrotowi, jeżeli:

1. uchylone zostały skutki prawne oświadczenia woli (nieważność względna);
   
2. nie spełnił się warunek zawieszający, od którego uzależniono wykonanie czynności cywilnoprawnej;
   
3. (uchylony)
   3a.spółka nie została zarejestrowana w rejestrze przedsiębiorców lub wysokość kapitału zakładowego spółki kapitałowej została zarejestrowana w kwocie niższej niż określała umowa spółki – w części stanowiącej różnicę między podatkiem zapłaconym i podatkiem należnym;
   
4. podwyższenie kapitału spółki nie zostanie zarejestrowane lub zostanie zarejestrowane w wysokości niższej niż określona w uchwale – w części stanowiącej różnicę między podatkiem zapłaconym i podatkiem należnym od podwyższenia kapitału zakładowego ujawnionego w rejestrze przedsiębiorców;
   
5. nie dokonano wpisu hipoteki do księgi wieczystej.
   
   

W myśl ust. 2 art. 11 ww. ustawy podatek nie podlega zwrotowi po upływie 5 lat od końca roku, w którym został zapłacony.

Jedną z przesłanek zwrotu podatku od czynności cywilnoprawnych jest zatem fakt uchylenia skutków prawnych oświadczenia woli (nieważność względna). Nieważność względną powodują:

• błąd co do treści; błąd to mylne wyobrażenie co do rzeczywistego stanu rzeczy,
• podstęp, czyli błąd kwalifikowany polegający na celowym wprowadzeniu w błąd osoby składającej oświadczenie,
• groźba, czyli wywarcie przymusu psychicznego w sposób budzący strach; groźba powinna być bezprawna (np. groźba pobicia), bezwzględna i poważna,
• wyzysk, czyli zastrzeżenie w umowie rażąco niewspółmiernych, wzajemnych świadczeń przez stronę wyzyskującą przymusowe położenie, niedołęstwo lub niedoświadczenie drugiej strony.
  
  

Z nieważnością względną czynności prawnej mamy więc do czynienia m.in. w przypadku złożenia oświadczenia woli pod wpływem błędu w rozumieniu art. 84 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 2016 r., poz. 380, ze zm.).

Zgodnie bowiem z przepisem art. 84 § 1 Kodeksu cywilnego w razie błędu co do treści czynności prawnej można uchylić się od skutków prawnych swego oświadczenia woli. Jeżeli jednak oświadczenie woli było złożone innej osobie, uchylenie się od jego skutków prawnych dopuszczalne jest tylko wtedy, gdy błąd został wywołany przez tę osobę, chociażby bez jej winy, albo gdy wiedziała ona o błędzie lub mogła z łatwością błąd zauważyć; ograniczenie to nie dotyczy czynności prawnej nieodpłatnej.

W myśl natomiast art. 84 ust. 2 Kodeksu cywilnego można powoływać się tylko na błąd uzasadniający przypuszczenie, że gdyby składający oświadczenie woli nie działał pod wpływem błędu i oceniał sprawę rozsądnie, nie złożyłby oświadczenia tej treści (błąd istotny).

Z kolei art. 88 § 1 Kodeksu cywilnego daje możliwość osobie, która działała pod wpływem błędu uchylenia się od skutków prawnych tak złożonego oświadczenia woli. Uchylenie się następuje poprzez oświadczenie złożone w terminie określonym w art. 88 § 2 Kodeksu cywilnego. Samo złożenie oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych powoduje, że daną czynność prawną uważa się za nieważną od samego początku (ex tunc).

Jeżeli zatem ostatecznie poprzez złożenie oświadczenie nastąpi skuteczne uchylenie się od skutków prawnych umowy sprzedaży nieruchomości, to spełnione zostaną przesłanki do zwrotu podatku w trybie art. 11 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Zaznaczyć przy tym należy, iż rozwiązanie skutecznie zawartej umowy, na skutek zgodnego oświadczenia stron, nie wywołuje uprawnienia do żądania zwrotu poprawnie naliczonego i uiszczonego podatku. W takiej bowiem sytuacji nie istnieje przesłanka, o której mowa powyżej.

Z treści wniosku wynika, że 3 października 2014 r. Wnioskodawczyni na podstawie umowy ustanowienia odrębnej własności lokalu i sprzedaży zawartej w formie aktu notarialnego, nabyła za kwotę 128.000 zł lokal mieszkalny od sprzedającego – S. Sp. z o.o. Z tytułu zawarcia tej umowy Wnioskodawczyni uiściła m.in. podatek od czynności cywilnoprawnych – wg stawki 2%, w kwocie 2.560 zł. W nabytym lokalu Wnioskodawczyni przeprowadziła remont. Jednak wkrótce po zamieszkaniu w nim okazało się, że stan lokalu znacząco odbiega od wskazanego w umowie sprzedaży i że w lokalu, mimo remontu, pojawił się grzyb zagrażający zdrowiu a nawet życiu, spowodowany nienaturalnym zawilgoceniem lokalu. W związku ze wskazanymi (ukrytymi) wadami lokalu – bardzo duża wilgotność powodująca jego zagrzybienie w sposób uniemożliwiający mieszkanie w nim – Wnioskodawczyni odstąpiła od umowy (oświadczenie o odstąpieniu Wnioskodawczyni wystosowała w lipcu 2015 r., potwierdzone we wrześniu 2015 r.). Ponieważ jednak jej pismo dotyczące odstąpienia pozostało faktycznie bez odpowiedzi, pełnomocnik Wnioskodawczyni wystosowała w dniu 11 listopada 2015 r. ponowne pismo stanowiące oświadczenie o odstąpieniu od umowy i zawierające wniosek o zwrot poniesionych kosztów. W lutym 2016 r. doszło do zawarcia stosownej umowy notarialnej odstąpienia od transakcji sprzedaży nieruchomości.

W związku z powyższym należy podkreślić, że upoważniony organ udziela interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania ustaw podatkowych oraz wydanych na ich podstawie aktów wykonawczych i ratyfikowanych umów międzynarodowych związanych z materią podatkową. Organ interpretacyjny uprawniony jest zatem do dokonywania prawnopodatkowej kwalifikacji zdarzeń. Innymi słowy, aby Organ mógł wskazać jakie regulacje bądź skutki podatkowe związane są z dokonaniem konkretnej czynności – czynność ta musi być jednoznacznie określona i nazwana w świetle odrębnych – pozapodatkowych instytucji. W przedmiotowej sprawie Organ nie ma zatem prawa rozstrzygać czy nastąpiło uchylenie się od skutków oświadczenia woli. Organ przyjmie zawarte w tym zakresie stwierdzenie wskazane we wniosku. Zatem, skoro w opisanej sytuacji takie uchylenie skutków oświadczenia woli miało miejsce, to zaistniała przesłanka określona w art. 11 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, Wnioskodawczyni może więc ubiegać się o zwrot uiszczonego podatku.

W świetle powyższego stanowisko Wnioskodawczyni należało uznać za prawidłowe.

W odniesieniu do powołanych przez Wnioskodawczynię wyroków sądowych należy stwierdzić, że orzeczenia te zostały wydane w indywidualnych sprawach i nie są wiążące dla Organu interpretacyjnego, gdyż orzeczenia sądów nie stanowią źródła prawa. Organ się z nimi zapoznał, jednakże nie ma żadnych podstaw prawnych aby to w oparciu o nie wydawać rozstrzygnięcie.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Do wniosku Wnioskodawczyni dołączyła dokumenty. Należy jednak zauważyć, że wydając interpretacje w trybie art. 14b Ordynacji podatkowej Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, nie przeprowadza postępowania dowodowego w związku z czym nie jest obowiązany, ani uprawniony do oceny (weryfikacji) dołączanych dokumentów; jest związany wyłącznie opisem stanu faktycznego przedstawionym przez Wnioskodawczynię i jej stanowiskiem.

Jednocześnie wskazuje się, iż Organ podatkowy rozpatruje sprawę tylko i wyłącznie w granicach stanu faktycznego przedstawionego we wniosku przez Wnioskodawczynię. Organ podatkowy nie ocenia zgodności opisu stanu faktycznego sformułowanego we wniosku z rzeczywistością. Takiej oceny może jedynie dokonać Organ podatkowy uprawniony do przeprowadzenia postępowania dowodowego, np. w przypadku weryfikacji zasadności zastosowania zwrotu uiszczonego podatku. Jeżeli zatem stan faktyczny przedstawiony we wniosku nie odpowiada rzeczywistości, interpretacja nie wywołuje skutków prawnych.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz.U. z 2012 r., poz. 270, ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.