Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie
IPPB1/415-491/12/16-5/S/ES
z 15 stycznia 2016 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r., poz. 613 z późn. zm.) oraz § 5 pkt 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r., poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Finansów – uwzględniając prawomocny wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, sygn. akt III SA/Wa 3199/12 (data wpływu 10 listopada 2015 r.) - stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 7 maja 2012 r. (data wpływu 14 maja 2012 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie kosztów uzyskania przychodów – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 14 maja 2012 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie kosztów uzyskania przychodów.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca jestem wspólnikiem spółki jawnej, prowadzącej działalność handlową w branży metali kolorowych. Posiada magazyny w których składuje towar przygotowany do sprzedaży. Załadunek i wyładunek towaru sprzedawanego przez Spółkę odbywa się na terenie magazynów z wykorzystaniem podnośnikowych wózków widłowych. Pracownicy wykonujący pracę operatora na powyżej wymienionych maszynach posiadają wymagane przepisami uprawnienia w tym zakresie, badania lekarskie oraz odbyte szkolenia stanowiskowe w zakresie BHP.

W dniu 26 lipca 2005 r. pracownik Spółki zatrudniony na stanowisku pracownika magazynowo- transportowego podczas wykonywania pracy, został przygnieciony na terenie magazynu Spółki pojemnikiem, który zsunął się w czasie transportu z wózka widłowego, kierowanego przez pracownika Spółki. Bezpośrednią przyczyną zaistniałego wypadku była utrata stateczności przewożonych wózkiem widłowym pojemników, załadowanych złomem metali kolorowych, zaś pośrednią przyczyną były niedostatecznie podjęte środki ostrożności, w organizacji równoczesnego prowadzenia prac transportowych w magazynie wózkiem widłowym i wykonywania prac przez innych pracowników.

W wyniku powyższego wypadku doszło do zgonu pracownika. Sąd uznał, że sam poszkodowany przyczynił się częściowo do wypadku „ gdyż wydając polecenie przewiezienia powyższego ładunku, jednocześnie pozostał w bliskiej odległości od trasy jazdy wózka widłowego; uznał za winnego operatora wózka widłowego; natomiast w przypadku pozostałych dwóch pracowników toczy się jeszcze postępowanie. Sąd powołując się na opinię biegłego w zakresie BHP i transportu, wskazał na odpowiedzialność Spółki na zasadzie przewidzianej w art. 435 § 1 K.c. jako objętej ryzykiem związanym z prowadzoną działalnością gospodarczą. Po wypadku rodzina zmarłego otrzymała od Spółki odprawę pośmiertną oraz z ZUS jednorazowe odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy i zasiłek pogrzebowy.

W 2008 roku rodzina (żona i córka) zmarłego pracownika wniosła do Sądu Okręgowego powództwo o zasądzenie na jej rzecz odszkodowania i zwrot kosztów pogrzebu wraz z należnymi odsetkami.

Sąd w wyroku z dnia 21 marca 2011 r. uznał powództwo rodziny zmarłego w części za zasadne i zasądził od Spółki na jej rzecz kwotę 135 tys. zł, jako odszkodowanie i kwotę 8.491,50 zł. jako zwrot kosztów pogrzebu wraz ustawowymi odsetkami. Sąd oparł swoje rozstrzygnięcie na podstawie wynikającej z art. 446 § 3 K.c. uznając „że nastąpiło pogorszenie sytuacji życiowej rodziny zmarłego oraz na podstawie wynikającej z art. 446 § 1 K.c. uznając, iż poniesione koszty pogrzebu w związku z pochówkiem zmarłego pracownika nie rekompensuje wypłacony zasiłek pogrzebowy przez ZUS. Powyższy wyrok stał się prawomocny i ostateczny.

Spółka spełniła wszelkie obowiązki wobec rodziny zmarłego, nałożone na nią powyższym wyrokiem.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

Czy wydatki poniesione (zapłacone) na podstawie prawomocnego (ostatecznego) wyroku sądowego z tytułu odszkodowania, kosztów pogrzebu, należnych odsetek, kosztów sądowych, kosztów procesu i zastępstwa procesowego mogą być uznane za koszty uzyskania przychodów w prowadzonej działalności gospodarczej?

Zdaniem Wnioskodawcy możliwość zaliczenia określonych wydatków do kosztów uzyskania przychodów osoby fizycznej reguluje z art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z jego treścią kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wskazanych przez ustawodawcę w art. 23 ust. 1 ww. ustawy jako kosztów wyłączonych z kosztów podatkowych. Powyższa definicja kosztów uzyskania przychodów nie wymaga wystąpienia bezpośredniego związku pomiędzy ponoszonymi przez podatnika wydatkami, a osiąganymi przychodami. W definicji tej ustawodawca wyraźnie wskazuje na koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów, a nie na koszty poniesione w celu osiągnięcia konkretnego przychodu. Treść tej definicji pozwala więc na zaliczenie do podatkowych kosztów również wydatków ponoszonych w związku z prowadzoną działalnością (służącą osiąganiu przychodów), których funkcjonalne przypisanie do określonych przychodów podatnika nie jest możliwe (tzw. kosztów „pośrednich”), a także wydatków, które nie kreują dodatkowych przychodów, lecz ponoszone są w celu obniżenia określonych kosztów podatnika.

W doktrynie podatkowej podkreśla się, iż każdy wydatek, aby można go było zaliczyć w ciężar kosztów podatkowych musi mieć swoje gospodarcze uzasadnienie dla przedsiębiorcy, a jego poniesienie jest racjonalne z punktu widzenia prowadzonej działalności gospodarczej.

Poparciem dla powyższego stanowiska może być wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z dnia 22 kwietnia 2009 r., sygn. akt I SA/Lu 701/08, w którym czytamy, że „kosztem poniesionym w celu osiągnięcia przychodu są takie koszty, które pozostają w związku przyczynowo - skutkowym, gospodarczym z przychodem, źródłem przychodu. Kosztami uzyskania przychodów są wszelkie racjonalnie i gospodarczo uzasadnione wydatki, których celem jest osiągnięcie, zabezpieczenie, zachowanie źródła przychodów, nawet kiedy ten cel finalnie nie zostanie osiągnięty, kiedy podatnik nie osiągnie spodziewanego przychodu czy utraci źródło przychodu. O kwalifikacji poniesionego kosztu jako kosztu uzyskania przychodów rozstrzyga cel towarzyszący jego ponoszeniu. Poniesiony koszt jest celowy także, kiedy racjonalnie przewidywany cel w postaci uzyskania przychodów nie zostanie osiągnięty”.

Wnioskodawca podkreśla, iż w jego opinii wydatek na zapłatę odszkodowania oraz zwrot kosztów pogrzebu rodzinie (żonie i córce) pracownika, który uległ wypadkowi przy pracy ma jak najbardziej uzasadnienie ekonomiczne i pozostaje w związku z uzyskiwanymi przez Wnioskodawcę przychodami.

W powyższej sprawie odszkodowanie i zwrot kosztów pogrzebu należy zakwalifikować jako koszt związany z zatrudnieniem pracowników. Spółka wywiązując się ze swoich obowiązków jako pracodawca w stosunku do rodziny pracownika, który uległ śmiertelnemu wypadkowi przy pracy wzmacnia swój pozytywny wizerunek wśród pozostałych pracowników. Pozostałe osoby zatrudnione w Spółce zyskują bowiem pewność, iż w przypadku ewentualnych nieszczęśliwych wypadków podczas wykonywania obowiązków służbowych mogą liczyć na pomoc finansową i wsparcie ze Strony swojego pracodawcy. Ponadto pracownicy Wnioskodawcy zyskują komfort i poczucie bezpieczeństwa, co przekłada się także na wzrost mobilizacji do pracy i zaangażowania w wykonywane zadania. Taka postawa pracowników ma skutek w bardziej efektywnej pracy, co ma bezpośrednie przełożenie na przychody generowane przez Spółkę. Dodatkowo należyte wywiązywanie się z obowiązków, nałożonych przepisami Kodeksu cywilnego, buduje pozytywny wizerunek Spółki wśród klientów oraz w otoczeniu gospodarczym. Dostrzegalne bowiem jest, iż Wnioskodawca jest firmą wspierającą swoich pracowników, która nie unika spełnienia obowiązków wynikających z ponoszonego ryzyka prowadzenia działalności gospodarczej.

Powyższe stanowisko znajduje potwierdzenie w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu: „(...) przedsiębiorca, który nie wywiązuje się ze swoich zobowiązań (również tych wynikających z wyroków sądowych), w szczególności tych w stosunku do pracowników (obecnych i byłych), może utracić część swoich kontrahentów, a także stracić prawdopodobną możliwość działania na niektórych rynkach. Możliwości takie, jakkolwiek trudne do uchwycenia, jeśli chodzi o wyliczenie konkretnych kwot pieniężnych, pozostają jednak w związku przyczynowym z ponoszonym wydatkiem. [interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 25 maja 2011 r., sygn. ILPB3/423-411/10/11-S/JG]. Potwierdzeniem powyższego stanowiska może być również wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjny we Wrocławiu z dnia 13 lipca 2010 r. (sygn. akt I SA/Wr 538/10), w którym czytamy,, (...) z perspektywy spółki istotny - w kontekście spornych wydatków - jest motyw związany z umacnianiem relacji (więzi) z obecnymi pracownikami, pracującymi w warunkach ciągłego zagrożenia dla zdrowia i życia. Przez fakt, iż spółka wywiązuje się z ciążących na niej obowiązków w sytuacji, gdy pracownicy ulegną wypadkom przy pracy, pozostałe zatrudnione w spółce osoby mają pewność, że w podobnej sytuacji również nie zostaną pozbawione należnych im świadczeń.”

Ponadto należy uwzględnić fakt że, poniesione przez Spółkę wydatki wiążą się bezpośrednio z prowadzoną działalnością gospodarczą, jako wydatki będące konsekwencją zatrudnienia pracowników (jako „wydatki pracownicze”), dotyczące całokształtu działalności gospodarczej, a obowiązek ich poniesienia wynika wprost z przepisów prawa (art. 446 Kodeksu cywilnego).

Powyższe stanowisko znajduje swoje potwierdzenie w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjny we Wrocławiu z dnia 13 lipca 2010 r. (sygn. akt I SA/Wr 538/10), w którym czytamy „(...) poniesione na rzecz byłych pracowników/ich spadkobierców wydatki tytułem zwrotu kosztów leczenia, wypłaty rent wyrównawczych i zadośćuczynienia, będące konsekwencją wypadków przy pracy, pozostawały - pośrednio - w związku z prowadzoną przez spółkę działalnością, a ich poniesienie miało racjonalne i ekonomiczne uzasadnienie.[...] Sąd stwierdza, iż opisane we wniosku o interpretację i ponoszone przez spółkę wydatki są konsekwencją zatrudnienia pracowników („wydatki pracownicze”), dotyczą całokształtu działalności gospodarczej, a obowiązek ich poniesienia wynika wprost z przepisów prawa (art. 444-446 Kc). Tego rodzaju wydatki, mające charakter odszkodowawczy, stanowią - według Sądu - niewątpliwie wydatki związane z funkcjonowaniem podatnika (przedsiębiorcy), jako takiego, pośrednio przyczyniając się do uzyskania przychodu.”

Potwierdzenie powyższego stanowi również interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy, w której czytamy „Wskazać należy, iż nie każdy wydatek związany z prowadzoną działalnością gospodarczą, to wydatek poniesiony w celu uzyskania przychodów lub zachowania (zabezpieczenia) źródła przychodów. Jednak wydatki poniesione przez Spółkę z tytułu odszkodowania, zadośćuczynienia i renty wiążą się bezpośrednio z prowadzoną działalnością gospodarczą jako wydatki będące konsekwencją wypadków przy pracy. Przedmiotowe wydatki są konsekwencją zatrudniania pracowników („wydatki pracownicze”), dotyczą całokształtu działalności gospodarczej, a obowiązek ich ponoszenia wynika wprost z przepisów prawa (art. 444-446 Kodeksu cywilnego). Przez fakt, iż Spółka wywiązuje się z ciążących na niej obowiązków w sytuacji, gdy pracownicy ulegną wypadkom przy pracy, pozostałe zatrudnione w Spółce osoby mają pewność, że w podobnej sytuacji również nie zostaną pozbawione należnych im świadczeń. Tym samym tego rodzaju wydatki związane z funkcjonowaniem podatnika pośrednio przyczyniają się do uzyskiwania przychodów. [interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 10 lutego 2011 r., sygn. TPB3/423-176/10/11-S/PS]. Podobne stanowisko prezentują również m.in. następujące organy podatkowe tj.: Urząd Skarbowy Warszawa Mokotów -US33/NG/423/232/AM/04, Izba Skarbowa w Gdańsku – BI/4218-0019/05, Izba Skarbowa w Rzeszowie - IS.1/3-423/95/04, Małopolski Urząd Skarbowy w Krakowie - DP3/423-85/05/89470.

Ponadto Wnioskodawca chce zaznaczyć, iż brak wywiązania się z ciążących na Spółce obowiązków dotyczących ponoszenia wydatków w postaci odszkodowania i zwrotu kosztów pogrzebu - nałożony na podstawie art. 446 Kodeksu cywilnego wobec rodziny pracownika, który uległ śmiertelnemu wypadkowi przy pracy - narażałby Spółkę na wszczęcie postępowania egzekucyjnego i ponoszenia dodatkowych kosztów ściągnięcia zasądzonych należności.

Dodatkowo należy w powyższej sprawie uwzględnić, iż jednym z warunków dla uznania danego wydatku za koszt podatkowy jest brak jego ustawowego wyłączenia z kosztów uzyskania przychodów.

Zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 13 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie uważa się za koszt uzyskania przychodów jednorazowych odszkodowań z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w wysokości określonej przez właściwego ministra oraz dodatkowej składki ubezpieczeniowej w przypadku stwierdzenia pogorszenia warunków pracy. Przywołany przepis wyłącza z kosztów podatkowych jednorazowe odszkodowania przyznawane poszkodowanym pracownikom na podstawie ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniach społecznych z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. Nr 199, poz. 1673 ze zm.).

Takie jednorazowe odszkodowania przyznane na podstawie przywołanego aktu prawnego należy odróżnić od odszkodowań i zwrotu kosztów pogrzebu na podstawie regulacji Kodeksu cywilnego.

W doktrynie podatkowej podkreślane jest, iż wszelkie wyłączenia z kosztów uzyskania przychodów powinny być interpretowane ściśle, literalnie bez rozszerzania na kategorie niewskazane wprost przez ustawodawcę. W wyroku z dnia 22 października 1992 r.. Sąd Najwyższy stwierdził, że fundamentalną zasadą prawa podatkowego w demokratycznym państwie prawnym jest to, że zakres przedmiotu opodatkowania musi być precyzyjnie określony w ustawie podatkowej, a interpretacja jej przepisów nie może być rozszerzająca. Podkreślił to również Wojewódzki Sad Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 12 stycznia 2011 r. (sygn. akt III SA/Wa 1052/10) „respektowanie wspomnianej wyżej zasady prymatu wykładni literalnej prawa podatkowego konieczne jest zwłaszcza w tych przypadkach, gdy chodzi o przepisy o charakterze wyjątku. art. 23 ust. 1 pkt 60 ustawy jest takim właśnie wyjątkiem, gdyż regułą jest możliwość zaliczenia do kosztów podatkowych każdego wydatku, który został poniesiony w celu osiągnięcia przychodu albo zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodu”.

Reasumując powyższą argumentację należy uznać że, odszkodowanie i koszty pogrzebu, zostały wypłacone na podstawie art. 446 § 1 i 3 Kodeksu cywilnego dotyczącego roszczenia opartego na innej podstawie prawnej niż wskazanej w art. 23 ust. 1 pkt 13 i w związku z tym nie podlegają wyłączeniu z kosztów podatkowych.

W świetle przytoczonych w niniejszym wniosku argumentów Wnioskodawca podtrzymuje swoje stanowisko, jakoby wydatki w postaci odszkodowania, zwrotu koszt pogrzebu wraz z należnymi odsetkami będące wynikiem wyroku sądowego jako świadczenie uzupełniające na podstawie art. 446 Kodeksu cywilnego, na rzecz rodziny (żony, córki ) zmarłego pracownika, który uległ wypadkowi przy pracy, stanowią koszty uzyskania przychodów w prowadzonej działalności gospodarczej.

Natomiast w kwestii poniesionych kosztów sądowych, kosztów procesu i zastępstwa procesowego, Wnioskodawca uważa, że należy uznać je za koszty uzyskania przychodów, gdyż zostały poniesione w celu ustalenia ostatecznych kwot roszczenia przysługującego rodzinie pracownika, a której wysokość nie wynikała wprost z przepisów prawa. (art.446 K.c.). Ponadto powyższe koszty zostały poniesione w celu ochrony Spółki przed nadmiernym uszczupleniem majątku wykorzystywanego do prowadzenia działalności gospodarczej.

Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Finansów wydał na podstawie ww. wniosku interpretację indywidualną przepisów prawa podatkowego Nr IPPB1/415-491/12-2/ES z dnia 24 lipca 2012 r., w której uznał stanowisko Wnioskodawcy za nieprawidłowe.

Interpretacja została doręczona w dniu 26 lipca 2012 r.

W związku z powyższym rozstrzygnięciem pismem z dnia 8 sierpnia 2012 r. (data wpływu 13 sierpnia 2012 r.) Wnioskodawca wezwał tut. Organ do usunięcia naruszenia prawa.

W odpowiedzi na powyższe tut. Organ pismem z dnia 21 września 2012 r. Nr IPPB1/415-491/12-4/ES (skutecznie doręczonym w dniu 26 września 2012 r.) stwierdził brak podstaw do zmiany indywidualnej interpretacji przepisów prawa podatkowego, podtrzymując argumentację zawartą w interpretacji.

Pismem z dnia 19 października 2012 r. (data wpływu 29 października 2012 r.) Strona złożyła za pośrednictwem tut. Organu skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie na wydaną interpretację indywidualną Nr IPPB1/415-491/12-2/ES z dnia 24 lipca 2012 r.

Wyrokiem z dnia 25 czerwca 2013 r. sygn. akt III SA/Wa 3199/12 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie po rozpoznaniu sprawy ze skargi Pana Mirosława S. na interpretację Ministra Finansów z dnia 24 lipca 2012 r. Nr IPPB1/415-491/12-2/ES w przedmiocie podatku dochodowego od osób fizycznych wydał wyrok, w którym uchylił zaskarżoną interpretację indywidualną.

Od powyższego wyroku Organ podatkowy wniósł w dniu 13 sierpnia 2013 r. skargę kasacyjną.

Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia 18 sierpnia 2015 r. sygn. akt II FSK 2824/13 oddalił skargę kasacyjną.

W związku z powyższym Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie dostarczył prawomocny wyrok w sprawie z dnia 25 czerwca 2013 r., sygn. akt III SA/Wa 3199/12 (data wpływu 10 listopada 2015 r.).

W ocenie Sądu skargę uznać należało za uzasadnioną, gdyż istnieją podstawy do stwierdzenia, że zaskarżona interpretacja indywidualna nie odpowiada prawu, aczkolwiek nie ze wszystkimi zarzutami można było się zgodzić.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że w przypadku spółek osobowych opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają jedynie wspólnicy takich spółek.

Sama spółka osobowa de iure nie jest podatnikiem podatku dochodowego ani od osób fizycznych, ani od osób prawnych. W sensie prawnym to zatem wspólnik spółki osobowej osiąga przychód, ponosi koszty etc. W praktyce oczywiście to spółka jako taka osiąga przychody i ponosi określone wydatki w celu ich uzyskania. Dla prawidłowego ustalenia dochodu wspólników z udziału w spółce konieczne jest nawet uprzednie obliczenie dochodu podatkowego samej spółki, a następnie „rozbicie" ich na wspólników. Spółka osobowa nie może być jednak podatnikiem. Dlatego też ustawodawca wprowadził przepisy art. 8 u.p.d.o.f., które mają umożliwić faktyczne opodatkowanie spółki osobowej, chociaż de iure opodatkowaniu podlegają wspólnicy tych spółek (A. Bartosiewicz, R. Kubacki, Komentarz do art. 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, Lex).

Przepisem, na tle którego strony zajęły swoje stanowiska jest art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307, ze zm.), powoływanej dalej jako „updof”, zgodnie z którym kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wskazanych przez ustawodawcę w art. 23 ust. 1 updof, jako wyłączonych z kosztów podatkowych.

Skarżący dokonując wykładni art. 22 ust. 1 updof przedstawił interpretację, z której wynikała możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów, wydatków na podstawie prawomocnego (ostatecznego) wyroku sądowego w postaci odszkodowania, kosztów pogrzebu, należnych odsetek, kosztów sądowych i zastępstwa procesowego.

W ocenie organu przedmiotowe wydatki - wobec niewykazania związku przyczynowo skutkowego pomiędzy wypłatą tych świadczeń, a uzyskanym przez Spółkę przychodem - nie mogą być uznane za koszty uzyskania przychodów w prowadzonej działalności gospodarczej.

W celu uzasadnionego treścią art. 22 ust. 1 updof zanegowania stanowiska organu, niezbędne jest posłużenie się argumentacją częściowo zbieżną z tą, którą przedstawił Skarżący. Ma ona swoje źródło w orzecznictwie sądowym.

Oczywiście odszkodowanie, o którym mowa jest we wniosku płacone jest w czasie, kiedy jego beneficjent nie jest pracownikiem Skarżącego, tj. gdy nie ma żadnego wpływu na osiągane przez niego wyniki ekonomiczne. Otrzymuje je rodzina pracownika. Celem przedmiotowych wydatków nie jest wprost uzyskanie przychodu, ale zwolnienie Skarżącego ze zobowiązania wobec członka rodziny byłego pracownika.

Jednak w świetle art. 22 ust. 1 updof , a więc przepisu, który ma fundamentalne znaczenie w zakresie podatku dochodowego, jako że definiuje jeden z dwóch elementów konstrukcyjnych składających się na przedmiot opodatkowania tym podatkiem (koszty uzyskania przychodów), poniesienie określonego kosztu jest wprawdzie niezbędnym, ale nie jedynym warunkiem uznania danego wydatku za koszt uzyskania przychodów. Nie może być przy tym uznana za prawidłową taka interpretacja przepisów prawnych, która skupia się jedynie na fragmencie interpretowanej normy prawnej, nie biorąc pod uwagę wszystkich jej elementów.

W kontekście treści powyższego przepisu, jeżeli chodzi o działalność gospodarczą, za koszty uzyskania przychodów należy uznać wszystkie racjonalnie i gospodarczo uzasadnione oraz definitywnie poniesione wydatki, których celem jest osiągnięcie przychodów lub zachowanie albo zabezpieczenie ich źródła, związane z prowadzoną działalności gospodarczą, o ile, jak wynika z art. 22 ust. 1 in fine, nie zostały one wymienione w katalogu kosztów (wydatków) zawartym w art. 23. Poniesienie wydatku, który nie został wyłączony w art. 23 updof, nie oznacza jednak, że wydatek taki automatycznie będzie uznany za koszt uzyskania przychodów.

Kosztem uzyskania przychodów są wszystkie wydatki poniesione w celu uzyskania przychodów, w tym również w celu zachowania i zabezpieczenia źródła przychodów, tak aby to źródło przynosiło przychody także w przyszłości. W takim ujęciu kosztami tymi będą zarówno koszty pozostające w bezpośrednim związku z uzyskanymi przychodami, jak i pozostające w związku pośrednim, jeżeli zostanie wykazane, że zostały w sposób racjonalny poniesione w celu uzyskania przychodów (w tym dla zagwarantowania funkcjonowania źródła przychodów), nawet wówczas gdyby z obiektywnych powodów przychód nie został osiągnięty (tak NSA we Wrocławiu w wyroku z 12 maja 1999 r., sygn. akt l SA/Wr 482/97, LEX nr 37832).

Za kierunkowe kryterium wykładni art. 22 ust. 1 updof przyjąć trzeba kryterium celu poniesionego kosztu. Wiąże się ono z zamiarem działania podatnika zdeterminowanym na osiągnięcie przychodów lub zachowanie albo zabezpieczenie ich źródła, tym samym z istnieniem związku przyczynowego, który wyraża się we wpływie (bezpośrednim lub pośrednim) ponoszonego kosztu na powstanie lub zwiększenie osiąganego przychodu lub we wpływie na zachowanie albo zabezpieczenie jego źródła. W tym więc kontekście istotne jest, aby ocena zachowania podatnika, kwalifikującego określony koszt jako koszt podatkowy, dokonywana była również z perspektywy związku tego wydatku z prowadzoną działalnością gospodarczą oraz jego wiedzy o związkach przyczynowych, tj. w tym zakresie, że dany wydatek (koszt) może obiektywnie przyczynić się do realizacji pożądanego celu - osiągnięcia przychodu lub zachowania albo zabezpieczenia jego źródła - co jednak oczywiście nie oznacza, że cel ten zostanie osiągnięty.

„Akt" ponoszenia kosztu powinien być zatem analizowany w jego całokształcie, z uwzględnieniem wszystkich towarzyszących mu okoliczności. Taki pogląd wyraził NSA w wyroku z 12 czerwca 2012 r., sygn. akt II FSK 2374/10, LEX nr 1164315, a Sąd w składzie orzekającym pogląd ten podziela.

Ocena spełnienia ww. przesłanek na tle przedstawionych we wniosku o udzielenie interpretacji wymaga - zdaniem Sądu - odwołania się do regulacji dotyczących wypadków przy pracy, gdyż właśnie to zdarzenie, było bezpośrednią przyczyną zasądzenia od skarżącej Spółki świadczeń na rzecz byłych pracowników i spadkobiercy pracownika. Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r., Nr 167, poz. 1322 ze zm.), za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:

1. podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;
2. podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;
3. w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.
   
   

W definicji „wypadku przy pracy" brak uregulowania dotyczącego zawinionego działania pracodawcy, a odpowiedzialność z tego tytułu wiąże się z ryzykiem prowadzenia działalności gospodarczej. Nie może też budzić wątpliwości, że wypadki przy pracy pozostają w związku z prowadzoną przez przedsiębiorcę/podatnika działalnością gospodarczą. Należy ponadto zauważyć, że w przypadku poniesienia uszczerbku na zdrowiu pracownicy mogą domagać się przyznania od pracodawcy świadczeń uzupełniających oraz kwoty pieniężnej jako zadośćuczynienia z tytułu doznanej krzywdy. Odnośne przepisy zostały zawarte w Tytule VI Księgi Trzeciej określającym zasady odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym.

Z opisu stanu faktycznego wynika, że wypadek był w części zawiniony przez pracownika. Jednakże w ocenie Sądu to, że świadczenie było przyznane na podstawie ww. przepisów Kodeksu cywilnego nie pozbawia zdarzenia - na podstawie, którego zasądzono świadczenie - charakteru wypadku przy pracy. Mało tego, to właśnie uznanie zdarzenia za wypadek przy pracy, stanowiło podstawę orzeczenia spornych świadczeń. Z kolei fakt, że ww. świadczenia miały swoje źródło w zdarzeniu, jaki jest wypadek w pracy - nie może pozostać obojętny do oceny skutków podatkowych wypłaty tych świadczeń. W tym względzie należy podzielić pogląd WSA we Wrocławiu zawarty w wyroku z 13 iipca 2010 r., sygn. akt I SA/Wr 539/10, CBOSA, wyrażony na te analogicznej regulacji art. 15 ust. 1 oraz art. 16 ust. 1 pkt 16 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r., Nr 54, poz. 654 ze zm. - dalej: updop), w którym stwierdzono, że „(...) z perspektywy spółki istotny - w kontekście spornych wydatków - jest motyw związany z umacnianiem relacji (więzi) z obecnymi pracownikami, pracującymi w warunkach ciągłego zagrożenia dla zdrowia i życia. Przez fakt, iż spółka wywiązuje się z ciążących na niej obowiązków w sytuacji, gdy pracownicy ulegną wypadkom przy pracy, pozostałe zatrudnione w spółce osoby mają pewność, że w podobnej sytuacji również nie zostaną pozbawione należnych im świadczeń. Tym samym, dokonując powyższych wypłat, spółka ogranicza ryzyko odejść pracowników do innych - bezpieczniejszych - zakładów". Wypada zaakcentować, że WSA we Wrocławiu uznał, że tego typu wydatki stanowią koszty uzyskania przychodu. Należy ponadto wskazać, że także w wyroku WSA w Łodzi z 11 stycznia 2011 r., sygn. akt I SA/Łd 1313/10, CBOSA, wyrażony został pogląd, że „wypłata odszkodowania (renty wyrównawczej) nie wykracza poza szeroko pojęty zakres działalności gospodarczej. Mieści się w pojęciu kosztów związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Nie wykracza także poza cel działalności jakim jest osiągnięcie przychodu, gdyż możliwość zaistnienia wypadku, za który odpowiedzialność jest oparta na zasadzie ryzyka jest nierozerwalnie związana z normalnym funkcjonowaniem przedsiębiorstwa". Podobne stanowisko zajął WSA w Olsztynie w wyroku z 18 listopada 2010 r., sygn. akt I SA/Ol 696/10, oraz WSA w Gliwicach w wyroku z 6 listopada 2012 r., sygn. akt I SA/GI 412/12, CBOSA).

Nie aprobując stanowiska organu upoważnionego do wydania interpretacji skład orzekający w niniejszej sprawie podziela poglądy wskazane powyżej. Strona skarżąca poniosła bowiem na rzecz rodziny byłego pracownika rzeczywiste wydatki, związane z funkcjonowaniem przedsiębiorstwa, a będące wynikiem wypadku przy pracy, które to zdarzenie związane jest z ryzykiem prowadzenia działalności gospodarczej. Wydatki te miały też pośredni wpływ na przychód Spółki, gdyż przyczyniały się do „stabilności" zatrudnienia i motywacji pracowników. Przez fakt, iż spółka wywiązuje się z ciążących na niej obowiązków w sytuacji, gdy pracownicy ulegną wypadkom przy pracy, pozostałe zatrudnione w spółce osoby mają pewność, że w podobnej sytuacji również nie zostaną pozbawione należnych im świadczeń. Tym samym, dokonując powyższych wypłat, spółka ogranicza ryzyko odejść pracowników do innych - bezpieczniejszych - zakładów i nie stwarza sytuacji, gdy pozyskanie kolejnych pracowników jest utrudnione.

Kwalifikując przedmiotowe wydatki należy zatem mieć na uwadze ich charakter jako świadczenia będącego pochodną stosunku pracy łączącego pracownika ze Skarżącą jako pracodawcą. Wypadek przy pracy może przydarzyć się tylko pracownikowi, a szerzej - osobie zatrudnionej przez podatnika. Jeżeli przepisy prawa przewidują określone świadczenia pieniężne wynikające ze stosunku zatrudnienia, nawet jeżeli świadczenia te mają charakter odszkodowawczy, ich wypłatę należy uznać za poniesienie wydatku stanowiącego koszt uzyskania przychodów. Zatrudnianie pracowników z istoty swej jest bowiem działaniem skierowanym na uzyskanie przychodów. Ponoszone w związku z tym wydatki służą takiemu samemu celowi.

Wydatki związane z wypadkami przy pracy bez wątpienia są wydatkami niepożądanymi w tym znaczeniu, że wynikają one z niepożądanych zdarzeń, które w ogóle nie powinny mieć miejsca. W interesie wszystkich leży minimalizowanie ryzyka wystąpienia wypadków przy pracy. Jednakże wypadki przy pracy zdarzają się, a ryzyko ich wystąpienia wiąże się właśnie z faktem zatrudnienia pracowników jako istotnego elementu prowadzenia działalności gospodarczej i funkcjonowania przedsiębiorstwa.

Sąd zgadza się z poglądem strony, że prawidłowość jej stanowiska potwierdza to, iż ustawodawca wyłączył z kosztów uzyskania przychodów jednorazowe odszkodowania z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w wysokości określonej przez właściwego ministra. Z powyższego wynika, iż - co do zasady - normodawca dostrzega związek między świadczeniami odszkodowawczymi na rzecz pracowników a uzyskaniem przychodów (zachowaniem i zabezpieczeniem źródła przychodów), lecz postanowił konkretną kategorię odszkodowań wyłączyć z kosztów podatkowych. Przepis art. 23 ust. 1 pkt 13 dotyczy wyłącznie jednorazowych odszkodowań, o których mowa w ustawie z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r., Nr 167, poz. 1322, ze zm.) i nie może odnosić się do innych odszkodowań (świadczeń), nawet jednorazowych, wypłacanych przez zakład pracy (pracodawcę) na podstawie innych przepisów, np. przepisów Kodeksu Cywilnego.

Przepis ten obejmuje jedynie jednorazowe odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy, chociaż w ustawie o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych przewidziano także np. rentę z tytułu niezdolności przy pracy oraz rentę rodzinną. W ocenie Sądu, objęcie omawianym przepisem jednego tylko świadczenia z tytułu wypadku przy pracy, w sytuacji, gdy pracownikowi i jego rodzinie przysługują różnego rodzaju świadczenia z tym związane, należy uznać za celowe działanie racjonalnego ustawodawcy. Taki pogląd na tle analogicznych regulacji updop przyjmuje się w piśmiennictwie (por. S. Babiarz [w:] Podatek dochodowy od osób prawnych. Komentarz 2010; Warszawa 2010, s. 597-599).

Wydatki opisane we wniosku o udzielenie interpretacji w przedmiotowej sprawie miały charakter zrealizowania obowiązku nałożonego w drodze wyroku sądowego. Nie ma przy tym znaczenia, czy stroną występującą na drogę sądową jest pracownik, były pracownik albo członek jego rodziny (por. wyrok WSA w Warszawie z 25 stycznia 2013 r., sygn. akt III SA/Wa 1292/12, CBOSA). Bez względu bowiem na osobę beneficjenta, faktycznym źródłem przedmiotowych wydatków pozostaje wypadek przy pracy, jaki przydarzył się pracownikowi w czasie trwania zatrudnienia.

Nie sposób byłoby przyjąć, że skutki podatkowe po stronie pracodawcy zależą od tego, czy poszkodowany w wypadku pracownik pozostał jego pracownikiem.

W przedmiocie zasadności zaliczenia do kosztów podatkowych wydatków na koszty sądowe i koszty zastępstwa procesowego, stwierdzić należy, iż koszty procesu ponoszone przez podatnika na obronę przed skierowanym przeciwko niemu roszczeniem pracownika związanym z zatrudnieniem, są kosztem uzyskania przychodów, ponieważ związane są z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą. Nie ma przy tym znaczenia ocena zasadności kierowanych przeciwko podatnikowi roszczeń. Ponoszenie wydatków na koszty procesu jest jednym z elementów dbałości o funkcjonowanie przedsiębiorstwa, która w przypadku braku kompromisu z pracownikiem z reguły wymaga wdania się z nim w spór.

W świetle obowiązującego stanu prawnego – biorąc pod uwagę rozstrzygnięcie zawarte w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 25 czerwca 2013 r., sygn. akt III SA/Wa 3199/12 - stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej oceny stanowiska Wnioskodawcy.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.