2016.06.03 - Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie

Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie
IPPP2/4512-273/16-4/AO
z 3 czerwca 2016 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2015 r., poz. 613 z późn. zm.) oraz § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r., poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie, działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy - przedstawione we wniosku z dnia 1 marca 2016 r. (data wpływu 4 kwietnia 2016 r.) uzupełnionym pismem z 12 maja 2016 r. (data wpływu 13 maja 2016 r.) na wezwanie Organu z dnia 4 maja 2016 r. znak sprawy IPPP2/4512-273/16-2/AO (skutecznie doręczone 9 maja 2016 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie

opodatkowania podatkiem VAT kwoty wynikającej z ugody odnośnie przeniesienia własności egzemplarzy dokumentacji projektowej wraz z przeniesieniem autorskich praw majątkowych - jest prawidłowe,
opodatkowania podatkiem VAT kwoty odszkodowania wynikającej z ugody za naruszenie autorskich praw majątkowych - jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 4 kwietnia 2016 r. wpłynął ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania podatkiem VAT kwot wynikających z ugody odnośnie przeniesienia własności egzemplarzy dokumentacji projektowej wraz z przeniesieniem autorskich praw majątkowych i naruszenia autorskich praw majątkowych. Niniejszy wniosek uzupełniony został pismem z 12 maja 2016 r. (data wpływu 13 maja 2016 r.) na wezwanie Organu z dnia 4 maja 2016 r. znak sprawy IPPP2/4512-273/16-2/AO (data doręczenia 9 maja 2016 r.).

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe:

Spółka S.A. (zwaną dalej „P.”) oraz Konsorcjum firm: B. Sp. z o.o. oraz M. Sp. z o.o. zawarły umowę z dnia 8 maja 2014 r. na wykonanie zamówienia publicznego w trybie zaprojektuj i buduj pod nazwą „Rewitalizacja linii kolejowej...” w ramach zadania inwestycyjnego pn. „Rewitalizacja linii kolejowej...” (dalej zwanego „Projektem”).

Wnioskodawca w ramach umowy podwykonawczej z dnia 12 maja 2014 r. do ww. kontraktu (zwanej dalej „Umową”) zrealizował na zlecenie lidera konsorcjum B. sp. z o.o. (zwanego dalej „B.”) prace projektowe w ramach ww. Projektu.

Umowa z dnia 12 maja 2014 r. pomiędzy Wnioskodawcą i B. nie zawierała żadnych postanowień w przedmiocie przeniesienia autorskich praw majątkowych wynikających z opracowanej przez Wnioskodawcę na podstawie Umowy dokumentacji projektowej. Ponadto pomiędzy Wnioskodawcą a B. nie została zawarta żadna inna umowa w tym przedmiocie, co jednoznacznie przemawia za stwierdzeniem, iż nie doszło do przeniesienia przedmiotowych autorskich praw majątkowych na B.. Zgodnie bowiem z przepisem art. 53 Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dnia 4 lutego 1994 r. umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych wymaga zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności.

W dniu 23 października 2014 r. P. odstąpiło od umowy z dnia 8 maja 2014 r. zawartej przez P. z konsorcjum, w skład którego jako lider wchodziła spółka B. W związku z odstąpieniem przeprowadzona została inwentaryzacja wykonanych prac. W jej wyniku ustalono, że Wnioskodawca w głównej i przeważającej części wykonał dokumentację projektową wynikającą z Umowy podwykonawczej z dnia 12 maja 2014 r. zawartej z B. W oparciu o protokół inwentaryzacyjny, w dniu 28 stycznia 2015 r. Wnioskodawca wystawił B fakturę VAT nr 01/01/2015 na kwotę 553.231,99 zł netto (680.475,35 zł z VAT) tytułem wynagrodzenia za wykonanie prac projektowych. Faktura do dnia dzisiejszego nie została opłacona.

P. po dniu odstąpienia od umowy korzystała z dokumentacji projektowej wytworzonej przez Wnioskodawcę, w szczególności w zakresie udostępnienia dokumentacji w toku procedury przetargowej w ramach przeprowadzonych dwóch postępowań związanych z realizacją Projektu, a także wykorzystując ww. dokumentację projektową na nowych polach eksploatacji, tj. w ramach realizacji robót budowlanych na tejże inwestycji przez wyłonionych wykonawców w ramach innych umów.

Korzystanie z dokumentacji projektowej wytworzonej przez Wnioskodawcę przez P. było nieuprawnione, ponieważ P. nie przysługiwały autorskie prawa majątkowe do dokumentacji projektowej (nigdy nie zostały przeniesione przez Wnioskodawcę). Wyłącznym właścicielem i dysponentem autorskich praw majątkowych do ww. dokumentacji projektowej jest Wnioskodawca, który nie przeniósł tych praw ani na B., ani na P.. Ponadto, przedmiotowe prawa autorskie nie mogły zostać skutecznie przeniesione przez B. na P., albowiem B. nie mógł przenieść praw, których sam nigdy nie posiadał.

W dniu 27 kwietnia 2015 r. Wnioskodawca wystosował do P. pismo, w którym zgłosił swoje roszczenia z tytułu naruszenia autorskich praw majątkowych do wytworzonej dokumentacji związanej z realizacją Umowy z dnia 12 maja 2014 r. Następnie, w dniu 2 lipca 2015 r. Wnioskodawca złożył do Sądu Rejonowego wniosek o zawezwanie do próby ugodowej.

W celu uniknięcia dodatkowych wysokich kosztów związanych z dalszymi postępowaniami sądowymi, Wnioskodawca i P. zgodnie postanowiły zawrzeć przed Sądem ugodę, która regulowałaby wzajemne prawa i roszczenia w sprawie naruszenia autorskich praw majątkowych wynikającego lub związanego z korzystania przez P. SA z dokumentacji projektowej, której twórcą jest Wnioskodawca, w tym określenie wynagrodzenia za przeniesienie prawa własności do egzemplarzy udostępnionej dokumentacji oraz odszkodowania za bezumowne korzystanie z autorskich praw majątkowych.

Zgodnie z treścią planowanej ugody P. ma zapłacić na rzecz Wnioskodawcy następujące należności:

553.231,99 zł (słownie: pięćset pięćdziesiąt trzy tysiące dwieście trzydzieści jeden złotych i 99/100) netto powiększoną o należny podatek od towarów i usług VAT tytułem wynagrodzenia za przeniesienie własności egzemplarzy dokumentacji projektowej wraz z przeniesieniem autorskich praw majątkowych - płatne na podstawie faktury VAT.

Powyższa kwota wynagrodzenia została określona w wysokości tożsamej z wynagrodzeniem należnym za udzielenie zgody na korzystanie z utworu wynikającej z faktury VAT wystawionej przez Wnioskodawcę w dniu 28 stycznia 2015 r. (jednokrotność wynagrodzenia).

oraz dodatkowo

406.768,01 zł (słownie: czterysta sześć tysięcy siedemset sześćdziesiąt osiem złotych i 01/100) netto z tytułu odszkodowania za naruszenie przez P. autorskich praw majątkowych do dokumentacji projektowej - płatnego na podstawie noty obciążeniowej, tj. w wysokości ponad kwotę jednokrotnego wynagrodzenia określonego powyżej.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie (ostatecznie przedstawione w piśmie uzupełniającym złożony wniosek):

Czy w przypadku zawarcia ugody (sądowej lub pozasądowej), na mocy której podmiot bezumownie korzystający z autorskich praw majątkowych ma zapłacić na rzecz twórcy (Wnioskodawcy) wynagrodzenie w wysokości 553.231,99 zł netto (w części stanowiącej jego jednokrotność, czyli w wysokości odpowiadającej należnej opłacie za korzystanie z majątkowych praw autorskich) oraz dodatkowo odszkodowanie (w wysokości 406.768,01 zł) przewyższające jednokrotność wynagrodzenia, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegać będzie jedynie kwota odpowiadająca wysokości wynagrodzenia (553.231,99 zł netto), czy również kwota odszkodowania (406.768,01 zł) będąca nadwyżką ponad kwotę wynagrodzenia?

Zdaniem Wnioskodawcy, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegać będzie jedynie kwota odpowiadająca wysokości wynagrodzenia w części stanowiącej jego jednokrotność, czyli w wysokości odpowiadającej należnej opłacie za korzystanie z majątkowych praw autorskich (553.231,99 zł), natomiast nadwyżka ponad jednokrotność wynagrodzenia (w opisanym zdarzeniu przyszłym kwota w wysokości 406.768,01 zł) stanowi odszkodowanie, które nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług VAT.

Wnioskodawca w sytuacji bezumownego korzystania z majątkowych praw autorskich uzyska wynagrodzenie w oparciu o przepis art. 79 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. Na podstawie art. 79 ust. 1 upapp uprawniony, którego autorskie prawa majątkowe zostały naruszone, może żądać od osoby, która naruszyła te prawa m.in. naprawienia wyrządzonej szkody na zasadach ogólnych albo poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej dwukrotności, a w przypadku gdy naruszenie jest zawinione - trzykrotności stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu.

Już z samej konstrukcji przepisu art. 79 ust. 1 pkt 3 ustawy wynika, iż określone w tym przepisie wynagrodzenie ma służyć naprawieniu wyrządzonej szkody, przy czym jego wysokość może być ustalana na zasadach ogólnych, czyli tak jakby korzystający z majątkowych praw autorskich nie dokonał tego bezumownie, bądź też może stanowić dwukrotność lub trzykrotność tego wynagrodzenia. Zatem należy stwierdzić, iż świadczenie przewidziane w ww. przepisie jest szczególnym środkiem ochrony autorskich praw majątkowych o charakterze kompensacyjno - odszkodowawczym. Z tego powodu za wynagrodzenie dla potrzeb VAT może być uznana wyłącznie jednokrotność stosownego wynagrodzenia, która w chwili jego dochodzenia byłaby należna tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu. Jedynie bowiem w takiej części uzyskane świadczenie spełnia w sensie ekonomicznym rolę wynagrodzenia w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od towarów i usług VAT.

Zgodnie bowiem z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy VAT opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, podlegają wyłącznie odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Stosownie natomiast do art. 30 ust. 3 ustawy VAT podstawą opodatkowania jest kwota należna z tytułu świadczenia usług. Z przepisów tych wynika więc, że podstawą opodatkowania VAT może być wyłącznie ta część świadczenia, która stanowi odpłatność z tytułu świadczenia usługi, a nie ta część, która jest odszkodowaniem lub sankcją z tytułu naruszenia (zawinionego bądź niezawinionego) praw majątkowych usługodawcy.

Zarówno w doktrynie jak i orzecznictwie zgodnie przyjmuje się, że charakteru danego świadczenia nie determinuje jego nazwa, lecz funkcja jaką spełnia. Pozostała część, a więc dwukrotność, a w przypadku gdy naruszenie było zawinione trzykrotność tego wynagrodzenia stanowi odpłatność o charakterze sanacyjno-odszkodowawczym, która nie powinna podlegać opodatkowaniu VAT, gdyż nie stanowi ono odpłatności ani wynagrodzenia w rozumieniu ustawy VAT za wykonaną usługę.

Bezspornie przyjmuje się również, że uzyskanie odszkodowania nie jest żadnym rodzajem wynagrodzenia lub odpłatności za wykonaną usługę w rozumieniu ustawy VAT. Jak wynika z wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 1 kwietnia 2008 r. III SA/Wa 2166/07: „mając na uwadze ustawową definicję świadczenia usług nie można zatem uznać, iż zapłata przez kontrahenta na rzecz strony odszkodowania stanowi wynagrodzenie za świadczoną przez nią usługę. Jak wskazano powyżej, przez pojęcie odszkodowania należy bowiem rozumieć rekompensatę, zadośćuczynienie. Istotą odszkodowań nie jest płatność za świadczenie, lecz rekompensata za szkodę. W takim przypadku nie mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną - świadczenie w zamian za wynagrodzenie. A zatem otrzymanie odszkodowania nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony podatnika. Zapłata określonej kwoty pieniężnej wynika z konieczności niewykonania umowy. Zapłata ta stanowi dla podatnika pewnego rodzaju zadośćuczynienie za utracone zyski, które mógłby uzyskać poprzez dalsze świadczenie usług na rzecz kontrahenta. Zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy, obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy. Z kolei nieosiągnięcie obrotu powoduje brak obowiązku rozliczenia podatku od towarów i usług z tytułu otrzymania przez stronę odszkodowania”.

W tym zakresie nie można również pomijać orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, gdzie wyraźnie potwierdza się brak podstaw do opodatkowania odszkodowań oraz kar umownych na gruncie VI Dyrektywy (obecnie dyrektywy 112/2006). Jak wynika m.in. z wyroku Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości wydanego w sprawie C-215/94 w związku z brakiem świadczenia (korzyści), pozwalającego uznać za konsumentów usługi podmioty wypłacające kary umowne, zobowiązanie dające podstawę do wypłaty kary nie stanowi usługi w rozumieniu VI dyrektywy. Podobne wnioski wynikają z wyroku ETS z 1 lipca 1982 r. w sprawie 222/81, w którym ETS - powołując się na przepisy II dyrektywy Rady Unii Europejskiej - stwierdził, że nie można uznać za element wynagrodzenia odszkodowania za nieterminowe wykonanie usługi.

Z uwagi na powyższe zdaniem Wnioskodawcy uzyskane w wyniku ugody od P. świadczenie w części przekraczającej jednokrotność wynagrodzenia, o którym mowa w art. 79 ust. 1 pkt 3 upapp uznać należy za świadczenie o charakterze odszkodowawczym, co oznacza w konsekwencji, że nie podlega ono opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Z tego względu w opisanym zdarzeniu przyszłym opodatkowaniu podatkiem VAT podlegać powinno nie całe uzyskane przez Wnioskodawcę świadczenie (przewyższającej łącznie wysokość wynagrodzenia, jakie byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu), lecz jedynie ta jego część, która odpowiada ekonomicznej wartości pierwotnego wynagrodzenia. W przypadku przedstawionego stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego) opodatkowaniu podatkiem VAT powinna podlegać więc wyłącznie kwota 553.231,99 zł. Kwota ta stanowi bowiem równowartość należnego Wnioskodawcy (twórcy) wynagrodzenia (jednokrotność), potwierdzonego w analogicznej fakturze VAT nr 01/01/2015 z dnia 28 stycznia 2015 r. Kwota natomiast w wysokości 406.768,01 zł (przewyższająca jednokrotność wynagrodzenia) stanowi odszkodowanie, które nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT.

Stanowisko Wnioskodawcy potwierdza w pełni treść Interpretacji indywidualnej z 4 lipca 2012 r. nr IPPP2/443-349/12-2/DG wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie w analogicznym - jak przedstawiony w niniejszym wniosku - stanie faktycznym.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest

prawidłowe w zakresie opodatkowania podatkiem VAT kwoty wynikającej z ugody odnośnie przeniesienia własności egzemplarzy dokumentacji projektowej wraz z przeniesieniem autorskich prawa majątkowych,
nieprawidłowe w zakresie opodatkowania podatkiem VAT kwoty odszkodowania wynikającej z ugody za naruszenie autorskich praw majątkowych.

Zgodnie z treścią art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r., Nr 177, poz. 1054, z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Na mocy art. 5 ust. 2 cyt. ustawy czynności określone w ust. 1 podlegają opodatkowaniu niezależnie od tego, czy zostały wykonane z zachowaniem warunków oraz form określonych przepisami prawa.

Oznacza to, że istotny jest przede wszystkim faktyczny przebieg danej czynności i osiągnięty rezultat zgodny z zamiarem umawiających się stron.

Z art. 7 ust. 1 ww. ustawy wynika, że przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Stosownie natomiast do art. 8 ust. 1 ww. ustawy przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

W świetle powyższej regulacji, pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie się na rzecz innej osoby, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie, bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie, które nie jest dostawą towarów w myśl art. 7 cyt. ustawy. Należy jednak zauważyć, że usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym. W związku z tym, czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności.

Z treści powołanego art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług co do zasady podlegają opodatkowaniu wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie. Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Przy czym, związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie. Zatem otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonanego świadczenia.

Warto w tym miejscu wskazać, że kwestia odpłatności była wielokrotnie przedmiotem rozstrzygnięć Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. I tak, przykładowo w wyroku z dnia 8 marca 1988 r. w sprawie C-102/86 Apple and Pear Development Council przeciwko Commissioners of Customs and Excise TSUE uznał, że określoną czynność można uznać za wykonaną odpłatnie, jeśli istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi, a ponadto gdy odpłatność za otrzymane świadczenie pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miała być opodatkowana VAT.

Na uwagę zasługuje także orzeczenie z dnia 3 marca 1994 r. w sprawie C-16/93 R. J. Tolsma przeciwko Inspecteur der Omzetbelasting Leeuwarden, gdzie podkreślono, że usługi świadczone są za wynagrodzeniem, wyłącznie jeżeli istnieje stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a jej odbiorcą, na mocy którego występuje świadczenie wzajemne, przy czym wynagrodzenie otrzymane przez świadczącego usługę stanowi wartość przekazywaną w istocie w zamian za usługę wyświadczoną jej odbiorcy.

W konsekwencji, przy określeniu, czy miała miejsce czynność podlegająca opodatkowaniu istotne jest określenie czy wykonywano świadczenie i czy wynagrodzenie z tytułu wykonywania tego świadczenia miało być wypłacone. Niemniej muszą być jednak przy tym spełnione następujące warunki:

w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona (nabywca) jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,
świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Należy przy tym podkreślić, że oba ww. warunki powinny być spełnione łącznie, aby świadczenie podlegało – jako usługa – opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Z przedstawionej treści wniosku wynika, że Wnioskodawca jest wyłącznym posiadaczem majątkowych praw autorskich do dokumentacji projektowej wykonanej w ramach umowy podwykonawczej odnośnie „Rewitalizacji linii kolejowej nr 131 na odcinku Chociw Łaski - Kozuby - Zduńska Wola Karsznice w ramach zadania inwestycyjnego pn. „Rewitalizacja linii kolejowej nr 131 Chorzów Batory - Tczew, odcinek Bydgoszcz Główny - Zduńska Wola - Chorzów Batory”. Wnioskodawca zrealizował na zlecenie lidera konsorcjum B. sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie prace projektowe w ramach ww. Projektu. Umowa ta nie zawierała żadnych postanowień w przedmiocie przeniesienia autorskich praw majątkowych wynikających z opracowanej przez Wnioskodawcę na podstawie Umowy dokumentacji projektowej. Ponadto pomiędzy Wnioskodawcą a B. nie została zawarta żadna inna umowa w tym przedmiocie, co jednoznacznie przemawia za stwierdzeniem, że nie doszło do przeniesienia przedmiotowych autorskich praw majątkowych na B..

W dniu 23 października 2014 r. zleceniodawca Projektu - P. odstąpił od umowy zawartej z konsorcjum, w skład którego jako lider wchodziła spółka B. W związku z odstąpieniem przeprowadzona została inwentaryzacja wykonanych prac w wyniku której ustalono, że Wnioskodawca w głównej i przeważającej części wykonał dokumentację projektową. W oparciu o protokół inwentaryzacyjny, w dniu 28 stycznia 2015 r. Wnioskodawca wystawił B fakturę VAT na kwotę 553.231,99 zł netto tytułem wynagrodzenia za wykonanie prac projektowych. Faktura do dnia dzisiejszego nie została opłacona.

Jak wskazał Wnioskodawca, P. po dniu odstąpienia od umowy korzystał z dokumentacji projektowej wytworzonej przez Wnioskodawcę, w szczególności w zakresie udostępnienia dokumentacji w toku procedury przetargowej w ramach przeprowadzonych dwóch postępowań związanych z realizacją Projektu, a także wykorzystując ww. dokumentację projektową na nowych polach eksploatacji, tj. w ramach realizacji robót budowlanych na tejże inwestycji przez wyłonionych wykonawców w ramach innych umów. Korzystanie z dokumentacji projektowej wytworzonej przez Wnioskodawcę przez P. było nieuprawnione, ponieważ P. nie przysługiwały autorskie prawa majątkowe do dokumentacji projektowej (nigdy nie zostały przeniesione przez Wnioskodawcę). Jak wskazano, wyłącznym właścicielem i dysponentem autorskich praw majątkowych do ww. dokumentacji projektowej jest Wnioskodawca, który nie przeniósł tych praw ani na B., ani na P.. Ponadto, przedmiotowe prawa autorskie nie mogły zostać skutecznie przeniesione przez B. na P., albowiem B. nie mógł przenieść praw, których sam nigdy nie posiadał.

W dniu 27 kwietnia 2015 r. Wnioskodawca wystosował do P. pismo, w którym zgłosił swoje roszczenia z tytułu naruszenia autorskich praw majątkowych do wytworzonej dokumentacji. Następnie, w dniu 2 lipca 2015 r. Wnioskodawca złożył do Sądu Rejonowego wniosek o zawezwanie do próby ugodowej. W celu uniknięcia dodatkowych wysokich kosztów związanych z dalszymi postępowaniami sądowymi, Wnioskodawca i P. zgodnie postanowiły zawrzeć przed Sądem ugodę, która regulowałaby wzajemne prawa i roszczenia w sprawie naruszenia autorskich praw majątkowych wynikającego lub związanego z korzystaniem przez P. SA z dokumentacji projektowej, której twórcą jest Wnioskodawca, w tym określenie wynagrodzenia za przeniesienie prawa własności do egzemplarzy udostępnionej dokumentacji oraz odszkodowania za bezumowne korzystanie z autorskich praw majątkowych. Zgodnie z treścią planowanej ugody P. ma zapłacić na rzecz Wnioskodawcy kwotę 553.231,99 zł netto powiększoną o należny podatek od towarów i usług VAT tytułem wynagrodzenia za przeniesienie własności egzemplarzy dokumentacji projektowej wraz z przeniesieniem autorskich praw majątkowych - płatne na podstawie faktury VAT oraz 406.768,01 zł netto z tytułu odszkodowania za naruszenie przez P. autorskich praw majątkowych do dokumentacji projektowej - płatnego na podstawie noty obciążeniowej, tj. w wysokości ponad kwotę jednokrotnego wynagrodzenia określonego powyżej.

Wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą opodatkowania podatkiem od towarów i usług należności otrzymanych od P. określonych w ugodzie.

Należy wskazać, że zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2006 r. nr 90, poz. 631 z późn. zm.) przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór). W świetle art. 2 pkt 6 tej ustawy w szczególności przedmiotem prawa autorskiego są utwory architektoniczne, architektoniczno-urbanistyczne i urbanistyczne.

Na podstawie art. 17 tej ustawy jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, twórcy przysługuje wyłączne prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu.

W świetle art. 41 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych jeżeli ustawa nie stanowi inaczej:

autorskie prawa majątkowe mogą przejść na inne osoby w drodze dziedziczenia lub na podstawie umowy;
nabywca autorskich praw majątkowych może przenieść je na inne osoby, chyba że umowa stanowi inaczej.

Stosownie do art. 41 ust. 2 cyt. ustawy umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych lub umowa o korzystanie z utworu, zwana dalej "licencją", obejmuje pola eksploatacji wyraźnie w niej wymienione.

W myśl art. 43 ust. 1 ww. ustawy jeżeli z umowy nie wynika, że przeniesienie autorskich praw majątkowych lub udzielenie licencji nastąpiło nieodpłatnie, twórcy przysługuje prawo do wynagrodzenia.

Zgodnie z art. 61 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych jeżeli umowa nie stanowi inaczej, nabycie od twórcy egzemplarza projektu architektonicznego lub architektoniczno-urbanistycznego obejmuje prawo zastosowania go tylko do jednej budowy.

Jak stanowi art. 64 ww. ustawy umowa zobowiązująca do przeniesienia autorskich praw majątkowych przenosi na nabywcę, z chwilą przyjęcia utworu, prawo do wyłącznego korzystania z utworu na określonym w umowie polu eksploatacji, chyba że postanowiono w niej inaczej.

W regulacji zawartej w art. 65 ww. ustawy wskazano, że w braku wyraźnego postanowienia o przeniesieniu prawa, uważa się, że twórca udzielił licencji. Stosownie do art. 66 ust. 1 ww. ustawy umowa licencyjna uprawnia do korzystania z utworu w okresie pięciu lat na terytorium państwa, w którym licencjobiorca ma swoją siedzibę, chyba że w umowie postanowiono inaczej.

Na podstawie art. 79 ust. 1 cyt. ustawy uprawniony, którego autorskie prawa majątkowe zostały naruszone, może żądać od osoby, która naruszyła te prawa:

zaniechania naruszania;
usunięcia skutków naruszenia;
naprawienia wyrządzonej szkody:
1. na zasadach ogólnych albo
2. poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej dwukrotności, a w przypadku gdy naruszenie jest zawinione - trzykrotności stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu;
wydania uzyskanych korzyści.

Zarzut naruszenia autorskich praw majątkowych może wynikać z faktu bezumownego korzystania z utworu lub naruszenia zakresu eksploatacji uzgodnionego z uprawnionym w zawartej z nim umowie albo przekroczenia granic dozwolonego użytku ustawowego, które to ostatnie dwa przypadki są równoznaczne z niedozwoloną bezumowną eksploatacją. Zasadą na gruncie prawa autorskiego jest to, że korzystanie z cudzego utworu wymaga zezwolenia uprawnionego. Prawo do eksploatacji utworu może wynikać z umowy licencyjnej (której przedmiotem jest udzielenie zgody na czasową eksploatację) lub przenoszącej autorskie prawa majątkowe (której skutkiem jest trwałe uzyskanie przez nabywcę autorskich praw majątkowych do utworu w określonym zakresie). Podstawowym warunkiem skutecznego uzyskania praw eksploatacyjnych jest zawarcie umowy z podmiotem uprawnionym do udzielenia licencji lub przeniesienia autorskich praw majątkowych.

W przypadku naruszenia autorskich praw majątkowych uprawniony, na podstawie art. 79 o prawie autorskim i prawach pokrewnych, może żądać od sprawcy zaniechania dalszego naruszania tych praw, tj. zaprzestania korzystania z dzieła w ogóle lub w określonej, godzącej w te prawa formie, usunięcia skutków naruszenia poprzez, przykładowo, zniszczenie bezprawnie wytworzonych egzemplarzy dzieła, naprawienia wyrządzonej szkody i wydania korzyści uzyskanych przez sprawcę w wyniku dokonanego naruszenia. Naprawienia szkody można żądać na zasadach ogólnych, przewidzianych przez Kodeks cywilny (art. 415 i następne) albo poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej dwukrotności, a w przypadku gdy naruszenie jest zawinione – trzykrotności stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu (czyli dwukrotności lub trzykrotności hipotetycznej opłaty licencyjnej).

Należy zauważyć, że przepisy podatkowe nie zawierają definicji odszkodowania. Zatem w tym zakresie należy posiłkować się przepisami prawa cywilnego. Na gruncie prawa cywilnego odszkodowanie za doznaną szkodę majątkową lub niemajątkową uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody. Ponadto między zdarzeniem, a zaistniałą w jego wyniku szkodą musi istnieć związek przyczynowy. Jak stanowi art. 361 § 1 Kodeksu cywilnego zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono (art. 361 § 2 ww. Kodeksu). Kodeks cywilny rozróżnia dwa podstawowe rodzaje odpowiedzialności: kontraktową, która powstaje z mocy umowy i odnosi się do przypadków niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania (art. 471 K.c.) oraz deliktową, czyli wynikającą z czynów niedozwolonych (art. 415 K.c.).

Istotą odszkodowań nie jest płatność za świadczenie, lecz rekompensata za szkodę. W takim przypadku nie mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną – świadczenie w zamian za wynagrodzenie, co oznacza, że otrzymane odszkodowanie nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony podatnika. Zapłata ta nie jest też związana ze zobowiązaniem się otrzymującego daną kwotę do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub tolerowania czynności lub sytuacji.

W myśl art. 917 Kodeksu cywilnego przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać.

Jak już wyżej wskazano, z analizy treści art. 8 ust. 1 ustawy o VAT wynika, że pojęcie świadczenia usług jest bardzo szerokie, obejmuje różnego rodzaju świadczenia nie będące dostawą towarów w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od towarów i usług. Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nie czynienie bądź też tolerowanie). Definicja świadczenia usług ma charakter dopełniający definicję dostawy towarów i jest wyrazem realizacji zasady powszechności opodatkowania podatkiem od towarów i usług transakcji wykonywanych przez podatników w ramach ich działalności gospodarczej zdefiniowanej w art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług. Usługą będzie jednak tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym. Zatem czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Zatem ustalanie statusu wypłacanej przez P. należności, jako podlegającej, bądź niepodlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT należy oceniać w kontekście związku z konkretnym świadczeniem. Przy czym, należy podkreślić, że sam fakt korzystania bezumownego z czyichś praw, a więc działanie nielegalne nie może samoistnie świadczyć o braku opodatkowania podatkiem VAT takiej czynności. Jak zostało wskazane w art. 5 ust. 2 ustawy o VAT czynność podlega opodatkowaniu niezależnie od tego czy została wykonana z zachowaniem warunków oraz form określonych przepisami prawa. Podatek VAT obejmuje więc swoim zakresem każde świadczenie niezależnie od form, czy ram prawnych, jakie ono przybiera.

W konsekwencji, tylko wówczas gdy płatność, również ta o charakterze odszkodowawczym, nie będzie miała bezpośredniego związku z żadną czynnością mającą charakter świadczenia ze strony kontrahenta, wówczas kwota otrzymanego odszkodowania nie będzie mieściła się w katalogu czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług i jako taka nie będzie podlegała opodatkowaniu tym podatkiem.

W świetle przedstawionych okoliczności i przywołanych przepisów należy stwierdzić, że w sytuacji opisanej we wniosku w zakresie całej należności otrzymanej od P. wynikającej z ugody tj. 553.231,99 zł tytułem wynagrodzenia za przeniesienie własności egzemplarzy dokumentacji projektowej wraz z przeniesieniem autorskich praw majątkowych oraz 406.768,01 zł z tytułu odszkodowania za naruszenie przez P. autorskich praw majątkowych do dokumentacji projektowej mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną – świadczenie w zamian za wynagrodzenie. Jak stwierdzono wyżej, świadczeniem jest każde zachowanie polegające na działaniu, zaniechaniu działania lub znoszeniu (tolerowaniu) określonej sytuacji lub stanu rzeczy. Zatem fakt, że Strony podjęły ugodę, na podstawie której ustaliły zapłatę, którą w części określiły jako wynagrodzenie za przeniesienie własności egzemplarzy dokumentacji projektowej wraz z przeniesieniem autorskich praw majątkowych, natomiast w części jako odszkodowanie za naruszenie przez P. autorskich praw majątkowych do dokumentacji projektowej nie może świadczyć o tym, że automatycznie dochodzi do powstania szkody, która wymaga wypłacenia odszkodowania. Zapłata ta w części związana jest ze zobowiązaniem się Wnioskodawcy otrzymującego daną kwotę do przeniesienia własności egzemplarzy dokumentacji projektowej wraz z przeniesieniem autorskich praw majątkowych na P.. Tym samym, w tym zakresie zapłata dotyczy odpłatnego przeniesienia własności egzemplarzy dokumentacji projektowej wraz z przeniesieniem autorskich praw majątkowych, która to czynność jako odpłatne świadczenie usług podlega opodatkowaniu na podstawie art. 5 ustawy o podatku od towarów i usług. Świadczącym usługę jest Wnioskodawca a beneficjentem tej usługi – odbiorcą świadczenia odnoszącym korzyść o charakterze majątkowym - jest tutaj P.. Zatem występują wszystkie elementy, które stanowią o tym, że mamy do czynienia z wykonaniem usługi za wynagrodzeniem, którego wysokość wynika z zawartej ugody.

W pozostałej natomiast części zapłata, pomimo określenia jej jako odszkodowanie, nie wiąże się z prawem żądania naprawienia szkody wynikłej z tytułu bezumownego korzystania z autorskich praw majątkowych do dokumentacji projektowej stworzonej przez Wnioskodawcę. Wnioskodawca jako wyłączny właściciel i dysponent autorskich praw majątkowych do ww. dokumentacji projektowej nie czynił, ani nie czyni starań o odzyskanie stworzonej dokumentacji projektowej. Z wniosku nie wynika ponadto, aby Wnioskodawca manifestował brak woli utrzymania istniejącego stanu. Należy więc przyjąć, że pomiędzy właścicielem dokumentacji projektowej a P. bezumownie korzystającym z autorskich praw majątkowych istniał wprawdzie nie jawny, lecz dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełnione zostały świadczenia wzajemne. W przypadku autorskich praw majątkowych stworzonych na rzecz konkretnego Projektu nie mamy do czynienia z powszechnością wykorzystywania tych praw. Wnioskodawca nie żąda zaprzestania korzystania z dzieła. Jak wynika z wniosku zawarta ugoda stanowi m.in. o zapłacie odszkodowania za bezumowne korzystanie z autorskich praw majątkowych. Żądanie zapłaty (roszczenia pieniężnego) w swojej istocie stanowi zatem należność za korzystanie przez P. z majątkowych praw autorskich. Tym samym, określona w ugodzie kwota nie jest zapłatą za powstałą w wyniku bezumownego korzystania z autorskich praw majątkowych przez P. szkodę, lecz jest zapłatą za wykonanie usług. Nie można uznać, że korzystanie z autorskich praw majątkowych podlega opodatkowaniu wyłącznie w sytuacji, gdy jest dokonywane w oparciu o wcześniej zawartą umowę licencyjną. Należy przy tym zauważyć, że art. 79 ust. 1 pkt 3 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych operuje pojęciem zgody uprawnionego na korzystanie z utworu. Zgoda ta ze swojej istoty może być uprzednia lub następcza. Niezależnie od tego, w którym momencie zostanie ta zgoda udzielona przez uprawnionego dla celów VAT, nie zmienia to samej istoty świadczenia - zawsze jest nim fakt korzystania z utworu przez użytkownika. W konsekwencji, bezumowna czynność, dokonywana – jak wynika z wniosku – wprawdzie bez wyraźnej zgody Wnioskodawcy, lecz za zgodą dorozumianą, stanowi usługę w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, a zapłata z tego tytułu nie stanowi odszkodowania tylko należność za jej wykonanie. W przedmiotowej sprawie mamy do czynienia ze świadczeniem usług, za które ustalona jest odpłatność. Istnieje świadczący usługę - Wnioskodawca oraz beneficjent tej usługi – odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym, czyli P. naruszający przysługujące Wnioskodawcy prawa autorskie (dokonujący bezumownego korzystania z majątkowych praw autorskich). Zatem w sprawie występują wszystkie elementy, które stanowią o tym, że mamy do czynienia z wykonaniem usługi za wynagrodzeniem, którego wysokość wynika z zawartej ugody. Tym samym, zapłata ta dotyczy transakcji podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług.

W konsekwencji, w analizowanych okolicznościach w istocie Strony ułożyły stosunek prawny, poprzez zawarcie ugody w taki sposób, że cała należna kwota stanowi wynagrodzenie za świadczenie usług. Wobec tego w analizowanym stanie faktycznym, kiedy to dochodzi do ugody stron co do wypłaty kwoty pieniężnej, nie można uznać, że część tej kwoty stanowi odszkodowanie niepodlegające regulacjom ustawy o podatku od towarów i usług. W kontekście przedstawionych okoliczności należne Wnioskodawcy – na podstawie ugody – wynagrodzenie stanowi zapłatę za konkretne świadczenie usług, które podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W kontekście podnoszonego przez Wnioskodawcę sposobu ustalania wysokości wynagrodzenia należnego za naruszenie autorskich praw majątkowych należy zauważyć, że już z samej konstrukcji art. 79 ust. 1 pkt 3 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych wynika, że określona w tym przepisie zapłata ma służyć naprawieniu wyrządzonej szkody. Natomiast - jak wykazano wyżej - zapłata odszkodowania za bezumowne korzystanie z autorskich praw majątkowych określona w ugodzie nie stanowi zadośćuczynienia za wyrządzoną szkodę, rekompensaty za powstałe straty i utracone korzyści. W tym przypadku mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną – świadczenie w zamian za wynagrodzenie - co oznacza, że otrzymane odszkodowanie dotyczy świadczenia ze strony Wnioskodawcy. W konsekwencji, przepis ten nie może stanowić o wysokości ustalanego przez Strony wynagrodzenia.

Tym samym, prawidłowe jest stanowisko Wnioskodawcy w części dotyczącej opodatkowania podatkiem od towarów i usług należnego na podstawie ugody wynagrodzenia natomiast nie można zgodzić się ze stanowiskiem Wnioskodawcy, w części, w której uważa, że część wynagrodzenia stanowi odszkodowanie i nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Zatem w tym zakresie stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe.

W odniesieniu do przywołanej na potwierdzenie stanowiska interpretacji z 4 lipca 2012 r. o sygn. IPPP2/443-349/12-2/DG należy wskazać, że interpretacja ta nie potwierdza w pełni stanowiska Wnioskodawcy. Stan faktyczny sprawy dotyczy dochodzenia roszczeń na podstawie art. 79 ust. 1 pkt 3 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Organ uznał, że otrzymywane w świetle powyższego przepisu wynagrodzenie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Podziału tego wynagrodzenia na opodatkowane i niepodlegające opodatkowaniu dokonał natomiast w kontekście określenia podstawy opodatkowania. Należy przy tym podkreślić, że minister właściwy do spraw finansów publicznych w trybie art. 14e § 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej może z urzędu zmienić wydaną interpretację indywidualną, jeżeli stwierdzi jej nieprawidłowość. Oznacza to, że interpretacje indywidualne wydawane przez upoważnione do tego organy każdorazowo podlegają analizie i weryfikacji, a w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości Minister Finansów może zmienić nieprawidłową interpretację indywidualną, ponieważ w identycznym stanie prawnym i identycznym stanie faktycznym rozstrzygnięcia powinny być tożsame.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania niniejszej interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz.U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

Reklama

O nas

Regulamin