Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi
1061-IPTPB1.4511.753.2016.1.KU
z 24 listopada 2016 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa
(Dz. U. z 2015 r., poz. 613, z późn. zm.) oraz § 5 pkt 3 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r., poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi działający w imieniu Ministra Rozwoju i Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 30 sierpnia 2016 r. (data wpływu 31 sierpnia 2016 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kwoty ustalonej w ugodzie – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 31 sierpnia 2016 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą pod nazwą Przedsiębiorstwo Handlowo Usługowe „…” …. W ramach tejże działalności wykonywał roboty budowlane - instalacje elektryczne na terenie Ośrodka … w ... Wnioskodawca zawarł w dniu 30 września 2015 r. umowę z … prowadzącym działalność gospodarczą pod nazwą Przedsiębiorstwo Wielobranżowe …, NIP …. Na podstawie tej umowy … wykonywał na zlecenie Wnioskodawcy (jako podwykonawca) wymienione wyżej roboty budowlane - instalacje elektryczne na terenie Ośrodka …. W dniu 28 listopada 2015 r. … zmarł na placu budowy w …. Zlecone mu przez Wnioskodawcę roboty budowlane zostały częściowo wykonane. Pozostały jednak niezafakturowane przez … i niezapłacone na jego rzecz zobowiązania na kwotę netto 35 175 zł. Wnioskodawca uznaje tę kwotę i chce się z niej rozliczyć. Spadek po zmarłym nabyło troje dzieci - każde po 1/3 (wg postanowienia Sądu). Wnioskodawca chce podpisać ugodę ze spadkobiercami i wypłacić im po 1/3 należnej kwoty. Spadkobiercy, zgodnie z wiedzą Wnioskodawcy, nie prowadzą działalności gospodarczej i nie kontynuują działalności gospodarczej …. Nie mają także możliwości wystawienia za zmarłego faktury VAT, gdyż w przepisach w zakresie podatku od towarów i usług nie ma przepisu nakładającego na spadkobiercę obowiązku lub umożliwiającego mu wystawienie faktury za zmarłego podatnika. Spadkobiercy nie mają też możliwości wystawienia rachunku. Jedynym dokumentem, który będzie dowodził powstania kosztu uzyskania przychodów w postaci wynagrodzenia za usługi wykonane dla Wnioskodawcy przez … za jego życia będzie ugoda zawarta z jego spadkobiercami, na podstawie której spadkobiercom zostanie wypłacone wynagrodzenie, które byłoby należne i wypłacone …, który gdyby żył wystawiłby z tego tytułu faktury VAT, zgodnie z zawartą umową.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania:

1. Czy na podstawie przepisów art. 22 ust. 1 w związku z art. 23 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych podatnik będzie miał prawo do uznania za koszt podatkowy zapłaconej kwoty wynikającej z zawartej ugody pozasądowej ze spadkobiercami zmarłego kontrahenta?
2. Czy dokument ugody pozasądowej jest wystarczającą podstawą zapisu w księdze przychodów i rozchodów, stanowiącą dowód księgowy wystąpienia kosztu uzyskania przychodów z tytułu zapłaty kwoty wynikającej z ugody?
   
   

Zdaniem Wnioskodawcy (odnośnie pytania oznaczonego Nr 1), kwota zapłacona na rzecz spadkobierców zmarłego kontrahenta, jako wynagrodzenie za wykonanie przez niego za życia usług na rzecz Wnioskodawcy, stanowi koszt uzyskania przychodów, zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r., poz. 361, z późn. zm.), poniesiony w celu osiągnięcia przychodów, niewymieniony w art. 23 przywołanej wyżej ustawy jako wydatek niestanowiący kosztów uzyskania przychodów.

Stosownie do treści art. 22 ust. 1 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23 ust. 1. Interpretacja pojęcia „koszty uzyskania przychodów”, zawartego w art. 22 ust. 1 ustawy, prowadzi do wniosku, że podatnik ma prawo zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wszelkich wydatków pod warunkiem, że:

• są to koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów,
  

• są to koszty poniesione w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów,
  

• nie są wydatkami wymienionymi w art. 23 ust. 1 ustawy.
  
  

Kosztami uzyskania przychodów są wszelkie racjonalne i gospodarczo uzasadnione wydatki związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, których celem jest osiągnięcie, zabezpieczenie i zachowanie źródła przychodów. Koszty ponoszone przez podatnika należy ocenić pod kątem ich celowości, a więc dążenia do uzyskania przychodów. Aby określony wydatek można było uznać za koszt uzyskania przychodów, między tym wydatkiem a osiągnięciem przychodów musi zachodzić związek przyczynowy tego typu, że poniesienie wydatku ma wpływ na powstanie lub zwiększenie tego przychodów.

Zauważyć należy, że zdefiniowanie celu osiągnięcia przychodów nie może być traktowane jedynie w kategoriach formalnych, ponieważ ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych w powołanym przepisie art. 22 ust. 1 ww. ustawy nie wymaga wskazania, że konkretny przychód jest skutkiem poniesienia określonego kosztu.

Zaznaczyć jednak należy, że możliwość kwalifikowania konkretnego wydatku jako kosztu uzyskania przychodów uzależniona jest od rzetelnej i całościowej oceny tego, czy w świetle wszystkich występujących w sprawie okoliczności, przy zachowaniu należytej staranności, podatnik w momencie dokonywania wydatku mógł i powinien przewidzieć, że wydatek ten spodziewanego przychodu nie przysporzy.

Kwestia zaliczania wydatków do kosztów podatkowych została więc oparta na generalnej zasadzie, która stanowi, że kosztami uzyskania przychodów z poszczególnych źródeł są wszelkie koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W ocenie Wnioskodawcy, każde podjęte przez Niego działanie będzie spełniało ten ustawowy wymóg, jeśli na podstawie dostępnej Mu wiedzy o związkach przyczynowych można zasadnie uznać, że poniesiony koszt jest w stanie przynieść oczekiwane następstwo (przychód/zachowanie lub zabezpieczenie źródła przychodów). Tym bardziej, że sytuacje związane z oceną istnienia związku pomiędzy wydatkiem a osiąganym przychodem należy rozwiązywać według zasad zdrowego rozsądku (wyrok NSA z dnia 18 lutego 1998 r., sygn. akt I SA/Ka 1241/96).

W przedstawionym zdarzeniu przyszłym będącym przedmiotem wniosku, zapłata zasądzonej od Wnioskodawcy kwoty stanowi obiektywną konieczność z punktu widzenia prawnego, ponieważ Wnioskodawca jest zobowiązany do zapłaty wynagrodzenia za usługi świadczone w przeszłości przez Jego kontrahenta, nawet jeśli ten kontrahent nie żyje. Wierzytelność bowiem z mocy prawa przechodzi na jego spadkobierców i spadkobiercom powinna być wypłacona. Uchylenie się od zapłaty należnej kwoty skutkowałoby bowiem całkowicie zasadnym wszczęciem przez spadkobierców postępowania sądowego, a następnie postępowania egzekucyjnego, co doprowadziłoby do zwiększenia kosztów Wnioskodawcy o koszty procesu i wydatki egzekucyjne.

Zdaniem Wnioskodawcy, na podstawie przepisów art. 22 ust. 1 w związku z art. 23 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, będzie miał prawo do uznania za koszt podatkowy zapłaconej kwoty wynikającej z zawartej ugody pozasądowej ze spadkobiercami zmarłego wykonawcy.

Zdaniem Wnioskodawcy (odnośnie pytania oznaczonego Nr 2), w sytuacji braku możliwości uzyskania faktury VAT lub innego równorzędnego dokumentu księgowego, dokument ugody pozasądowej stanowił samoistny i samodzielny dowód księgowy dokumentujący koszt uzyskania przychodów w myśl § 13 pkt 5 rozporządzenia z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz. U. z 2014 r., poz. 1037), o ile posiadać on będzie dane wymienione w § 12 ust. 3 pkt 2 ww. rozporządzenia.

Podstawą zapisów w księdze są dowody księgowe wymienione w § 12 ust. 3 rozporządzenia:

1. faktury, faktury VAT RR, rachunki oraz dokumenty celne, zwane dalej „fakturami”, wystawione zgodnie z odrębnymi przepisami, lub
   
2. inne dowody, wymienione w § 13 i § 14, stwierdzające fakt dokonania operacji gospodarczej zgodnie z jej rzeczywistym przebiegiem i zawierające co najmniej:
   1. wiarygodne określenie wystawcy lub wskazanie stron (nazwę i adresy) uczestniczących w operacji gospodarczej, której dowód dotyczy,
      
   2. datę wystawienia dowodu oraz datę lub okres dokonania operacji gospodarczej, której dowód dotyczy, z tym że jeżeli data dokonania operacji gospodarczej odpowiada dacie wystawienia dowodu, wystarcza podanie jednej daty,
      
   3. przedmiot operacji gospodarczej i jego wartość oraz ilościowe określenie, jeżeli przedmiot operacji jest wymierny w jednostkach naturalnych,
      
   4. podpisy osób uprawnionych do prawidłowego udokumentowania operacji gospodarczych
   -oznaczone numerem lub w inny sposób umożliwiający powiązanie dowodu z zapisami księgowymi dokonanymi na jego podstawie.
   
   

W § 13 zostały wskazane inne dokumenty, które uważa się za dowody księgowe, takie jak: (…) inne dowody opłat, w tym dokonywanych na podstawie książeczek opłat oraz dokumentów zawierające dane, o których mowa w 12 ust. 3 pkt 2.

W analizowanym przypadku nie jest możliwe uzyskanie faktury VAT będącej podstawowym dokumentem dowodzącym wystąpienia kosztu uzyskania przychodów. W przepisach w zakresie podatku od towarów i usług nie ma przepisu nakładającego na spadkobiercę obowiązek lub umożliwiający mu wystawienie faktury za zmarłego podatnika. Prawo do wystawienia faktury ma podatnik, bądź ustanowiony przez niego pełnomocnik. Tylko te osoby są uprawnione do złożenia podpisu na deklaracji. Nawet gdyby spadkobierca był pełnomocnikiem podatnika, to pełnomocnictwo to wygasło z chwilą śmierci podatnika.

Przepisy podatkowe dotyczące wystawiania faktur VAT stanowią:

• art. 106 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług - podatnicy wykonujący samodzielnie działalność gospodarczą są obowiązani wystawić fakturę stwierdzającą dokonanie sprzedaży zawierającą m.in. dane dotyczące podatnika, oraz
  

• § 5 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie m.in. wystawiania faktur i sposobu ich przechowywania określa dane, które powinny zawierać prawidłowo wystawione faktury VAT. Wśród niezbędnych elementów faktur wymienione są dane dotyczące numeru NIP podatnika. Z przepisów tych wyraźnie wynika, że nie można wystawić prawidłowej faktury VAT bez aktualnego numeru NIP oraz podając dane nieżyjącej osoby fizycznej. Taki wniosek potwierdza również interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 16 lutego 2016 r., Nr IPPP2/4512-46/16-3/MJ.
  
  

W związku z powyższym spadkobiercy nie mogą wystawić faktury za zmarłego …, mimo że był on przedsiębiorcą i podatnikiem VAT. Wątpliwa jest również możliwość wystawienia typowego rachunku zamiast faktury VAT. Prawo podatkowe precyzuje pojęcie rachunku w art. 87 § 1 Ordynacji podatkowej - jeżeli z odrębnych przepisów nie wynika obowiązek wystawienia faktury, podatnicy prowadzący działalność gospodarczą są obowiązani, na żądanie kupującego lub usługobiorcy, wystawić rachunek potwierdzający dokonanie sprzedaży lub wykonania usługi. Spadkobiercy nie prowadzą działalności gospodarczej. W związku z tym nie zamierzają wystawiać faktury VAT ani rachunku.

Zgodnie z brzmieniem art. 62 § 1 Kodeksu karnego skarbowego, „Kto wbrew obowiązkowi nie wystawia faktury lub rachunku za wykonanie świadczenia, wystawia je w sposób wadliwy albo odmawia ich wydania, podlega karze grzywny do 180 stawek dziennych”.

Jedynym możliwym do uzyskania dokumentem potwierdzającym powstanie kosztu z tytułu wynagrodzenia za usługi … wykonane za jego życia na rzecz Wnioskodawcy może być ugoda zawarta ze spadkobiercami …, którzy otrzymają wynagrodzenie wypracowane przez …. Zatem podstawą wpisu przedmiotowych wydatków w prowadzonej podatkowej księdze przychodów i rozchodów w tym wypadku winny być „inne dokumenty, o których mowa w § 13 pkt 5 ww. rozporządzenia, jeżeli zawierają dane, o których mowa w § 12 ust. 3 pkt 2 ww. rozporządzenia”. Jeżeli ugoda, o której mowa we wniosku będzie zawierać ww. dane, a Wnioskodawca nie jest w stanie uzyskać na udokumentowanie przedmiotowych kosztów innych dowodów (np. faktur, refaktur, itp.) to zdaniem Wnioskodawcy ugoda pozasądowa może stanowić podstawę do ujęcia kosztów w podatkowej księdze przychodów i rozchodów.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r., poz. 613, z późn. zm.), odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej oceny stanowiska Wnioskodawcy.

Należy zauważyć, że procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego, czy kontrolnego, w którym zastosowanie znajdą, np. przepisy art. 180 i 191 ustawy Ordynacja podatkowa. Organ wydający interpretację opiera się wyłącznie na opisie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego podanego we wniosku – nie prowadzi postępowania dowodowego. Na podatniku spoczywa obowiązek udowodnienia w toku tego postępowania okoliczności faktycznych, z których wywodzi on dla siebie korzystne skutki prawne.

Należy podkreślić, że jeżeli przedstawione we wniosku zdarzenie przyszłe różnić się będzie od zdarzenia występującego w rzeczywistości, wówczas wydana interpretacja nie będzie chroniła Wnioskodawcy w zakresie rzeczywiście zaistniałego zdarzenia.

Końcowo w odpowiedzi na prośbę Wnioskodawcy, z dnia 8 września 2016 r. (data wpływu 9 września 2016 r.), w przedmiocie nadania możliwie szybkiego biegu ww. wnioskowi, z uwagi na narażenie Wnioskodawcy na skierowanie przeciwko Niemu pozwu o zapłatę należności oraz koszty z tego wynikające, tut. Organ informuje, że wszystkie wnioski o wydanie interpretacji indywidualnej załatwiane są z zachowaniem kolejności wpływu.

Wniosek Zainteresowanego został zatem rozpatrzony w terminie, o którym mowa w art. 14d ustawy Ordynacja podatkowa, tj. bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w terminie 3 miesięcy od dnia otrzymania wniosku.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Dz. U. z 2016 r., poz. 718, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Łodzi, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Piotrkowie Trybunalskim, ul. Wronia 65, 97-300 Piotrków Trybunalski.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.